Europese overzeese expansie

Begrippenlijst geschiedenis
H5, ontdekkers en hervormers , 1500-1600
Kenmerken:
- Begin Europese Overzeese expansie
- Mens- en wereldbeeld veranderd, en begin wetenschappelijke belangstelling.
- Hernieuwde oriëntatie erfgoed Klassieke Oudheid
- Splitsing v/d/ christelijke kerk in West-Europa door protestantste reformatie.
- Conflicten in de Nederlanden waardoor de Nederlandse staat ontstond.
Begrippen
Katholicisme
Rondom de kerk van Rome opgezette geloofsrichting, waarbij de paus als aardse
plaatsvervanger van Christus wordt gezien.
Europese overzeese expansie
Ontdekkingsreizen over zee vanuit Europa om de wereld te vergrootten en beter te leren
kennen.
Verdrag van Tordesillas(1494)
Spanje en Portugal lagen continu met elkaar overhoop omdat ze allebei ontdekkingsreizen
maakten. Samen met de toenmalige Paus maakten ze een verdrag waarbij Spanje grote delen
van Latijns-Amerika kreeg, Portugal wat kleinere delen en het huidige Brazilië.
Wereldbeeld
Voorstelling omtrent de werkelijkheid van de wereld.
Cartografie
Het maken van landkaarten.
Monopolie
Een alleenrecht op een gebied/handel.
Humanisme
Deze stroming legt de nadruk op het individu
Renaissance
Cultuurstroming die de mens al individu centraal stelt en de Klassieke Oudheid als voorbeeld
heeft.
Erfgoed
Cultuurgoed dat is overgeleverd uit eerdere tijden.
Hervorming/Reformatie
Protestbeweging tegen misbruik en de verkeerde manier van geloven binnen de katholieke
kerk.
Contraformatie
De tegenreformatie vanuit de Katholieke Kerk tegen de ideeën van Calvijn. Dit zorgde voor
grote religieuze tegenstellingen.
Protestantisme
Verzamelnaam voor verschillende geloofsrichtingen die hun oorsprong kennen in het
protesteren tegen misbruiken binnen de katholieke kerk.
Centralisatie
Het centraliseren van het bestuur in een groot gebied. Een ideologie van Karel V
Particularisme
De drang van de gewesten tot behoud van de middeleeuwse voorrechten.
Landvoogdes
Margretha, Filips’ halfzus was landvoogdes van de nederlanden.
Plakkaat
Een soort van wet. Denk aan het bloedplakkaat.
Hagenpreken
Omdat het verkondigen van de protestantste leer verboden was geworden, werden de preken
buiten in de natuur gegeven.
Beeldenstorm
Er werden beelden, schilderen e.d. verwoest door boze protestanten in katholieke kerken.
Unie van Atrecht
De zuidelijke gewesten vormden samen een Unie met de belofte van de Spaanse landvoogd
dat ze hun oude privileges behouden. Dit werd gesloten in 1579
Unie van Utrecht
Als tegenreactie op de Unie van Atrecht bevonden de 7 noordelijke gewesten zich. In de Unie
van Utrecht zou niemand vervolgt worden vanwege zijn geloof. Elk gewest behield eigen
rechten, privileges en bestuur. Wel financiële samenwerking, en een gezamenlijk leger.
Acte van Verlatinghe
Een acte waarin de Staten-Generaal van de Nederlanden Filips II af zweren als vorst.
H6, regenten en vorsten, 1600-1700
Kenmerken:
- Wereldwijde handelscontacten, ontstaan handelskapitalisme en begin van wereldeconomie.
- Wetenschappelijke revolutie
- Vorsten willen absolute macht
- De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht
v/d Republiek der Verenigde Nederlanden.
Begrippen:
Absolutisme
Staatsvorm waarbij de koning alle macht in handen heeft en alleen aan God verantwoording
hoeft af te leggen.
Handels-kapitalisme
Vroege vorm van kapitalisme, waarbij de kooplieden een centrale rol speelden. Ze kochten
producten op en verkochten die door met winst. De winsten investeerden zij.
Wereldeconomie
Vanaf de ontdekkingsreizigers breidden Europese handelaren hun werkterrein uit tot de hele
wereld. Producten uit alle werelddelen werden uitgewisseld.
Wetenschappelijke revolutie
Wetenschappelijke ontwikkeling die tot een ander beeld van de ewrkelijkheid leidt.
Kenmerken: experimenteren, oberserveren en samenwerken.
Kapitalisme
Economische systeem met als belangrijke kenmerken, winststreven, privé-bezit, en vrije
concurrentie.
Stapelmarkt
Amsterdam was een stapelmarkt. Goederen van over de hele wereld werden opgeslagen in
Amsterdam om vervolgens weer vervoert te worden naar ergens anders op de wereld.
Economie
De financiële middelen, de handel en de industrie van een land.
Verenigde oostindische Compagnie(VOC)
Opgericht in 1602. Ze kregen staatsrechtelijke bevoegdheden; handelsmonopolie e.d.
East India Company(EIC)
Opgericht in 1600 door de Britse kooplieden.