Antilliaans Dagboek

Antilliaans Dagboek
Meindert Fennema
Woensdag 4 maart
Ik word op vliegveld Hato afgehaald door mijn oude vriendin die rector is van de
Universiteit van de Nederlandse Antillen. Ik heb nauwelijk tijd mij om te kleden, want
we gaan direct naar een bijeenkomst in de aula van de UNA die geweid is aan de
nagedachtenis van de Antilliaanse schrijver Tip Marugg (van De ochtend loeit weer aan).
De Nederlandse journaliste Petra Possel die haar boek over Tip Marugg ‘Niemand is een
eiland’ presenteert, zoekt naar de mens achter de mythe. Veel komen we over de manisch
depressieve schrijver niet te weten, althans niet meer dan we al wisten. Hij is een
magistrale poseur die minder dronk dan in zijn boeken gesuggereerd wordt. Dat heeft hij
dan gemeen met Gerard Reve met wie hij ook geboorte en sterfjaar deelde. Ik mag naast
Frank Martinus Arion zitten, die leeft tenminste nog en is bovendien – anders dan Tip
Marugg – een van mijn favoriete schrijvers. Ik luister naar de in het papiaments
voorgedragen gedichten van Marugg en concludeer dat ze mij ook in het Nederlands
vertaald weinig zeggen. Het is een wanhopige zoektocht naar de zin van het leven maar
dan zonder de humor die het werk van Reve zo aantrekkelijk maakte. \
Donderdag 5 maart.
Jeanne gaat om 8.30 naar de UNA. Ik zet haar af om met haar auto op zoek te gaan naar
een kapsalon. Er is geen beter begin van een buitenlandse reis denkbaar dan een bezoek
aan een plaatselijke kapster. Deze keer ga ik niet naar de fancy kapster van Jeanne, die
ook minister-president Emily de Jong-Elhage knipt. Ik ga op zoek naar de Dominicaanse
Maricela die een Salon de Belleza runt op Berg Altena. Vorig jaar vertelde ze mij over
haar twee dochters die allebei in Nederland studeerden, op het R.O.C. in Amsterdam (het
duurde even voordat ik dat begrepen had). De salon van Maricela is gesloten, aan het
traliewerk te zien voorgoed. De buurvrouw vertelt mij dat zij ongeveer acht maanden
geleden vertrokken is naar Nederland. Alweer een illegale immigrant denk ik en ga op
zoek naar de volgende. Aan de overkant bevindt zich Salon Kenia, maar ook die is
gesloten. Zij komt om 12 uur terug, meldt de uitbaatster van de kleine bazaar daarnaast.
Verderop zit nog een kapsalon maar ook die blijkt gesloten. De daarop volgende salon is
open, maar de kapster is even weg, zegt een oude man die buiten bij de deur zit. Als ik
zeg dat ik snel geknipt wil worden biedt hij zichzelf aan als kapper, maar zegt daar eerlijk
bij dat hij het eigenlijk niet goed kan. Dat gaat mij te ver en ik loop dwars door de
volksbuurt heen naar beneden in de richting van het Avila Beach Hotel. Ik herinner mij
vaag een salon Mercedes. Maar ook Mercedes is dicht. De buurvrouw vertelt mij dat
Mercedes achter de zaak woont. Ik loop om en klop krachtig op de deur. Een vrouw roept
dat ze komt en een paar minuten later doet Mercedes de deur open, gekleed in een grote
handdoek. Zij wil mij wel knippen maar ze wil zich eerst even aankleden. Godzijdank!
Het is inmiddels tien uur als Mercedes haar huis uit komt en haar zaak openmaakt. Ook
zij komt ook uit de Domicaanse republiek en woont al tien jaar op Curacao. Haar
kinderen wonen ook hier. (‘natuurlijk’ zegt ze: ‘waar de kip gaat gaan de kuikens’) Waar
doen toch al die Dominicanen op Curacao? Het is hier rustig, zegt ze, geen gedoe. De
meeste werkgevers hebben liever Dominicanen dan Antillianen, want Antillianen komen
niet op hun werk als ze geen zin hebben. Die hebben altijd een briefje van de dokter. Om
10.45 verlaat ik Mercedes. Mijn haar ziet er net zo uit als toen ik in 1964 als zeeman voor
het eerst op Curacao ging passagieren.
Vrijdag 7 maart.
Jeanne staat elke dag in de krant. Zij heeft als rector twee medewerkers ontslagen, de
illustere heren Camelia en Cijntje, die de Universiteit jarenlang in een ijzeren greep
hielden via een stichting die tot doel had winstgevende masters aan de UNA op te zetten.
Dat deden ze samen met de Erasmus universiteit. De zaken liepen gesmeerd in die zin dat
de baten naar de stichting gingen en de universiteit voor de kosten mocht opdraaien. Het
meeste werk voor de masters waarvoor de stichting de inschrijfgelden incasseerde, werd
gedaan door de medewerkers van de Sociaal Economische Faculteit die daardoor boven
op hun salaris een zo fijne bijverdienste hadden dat hun inkomen ongeveer twee keer dat
van een Nederlandse docent bedraagt.
Toen Jeanne bijna drie jaar geleden als rector werd aangesteld, merkte zij dat de UNA
niet door haar bestuurd werd, maar door het duo Camelia en Cijntje. Zij hadden geld en
dus macht en schrokken niet terug voor intimidatie. Een gepromoveerde Antilliaanse
decaan van de sociaal-economische faculteit werd afgezet omdat hij niet voldoende maar
hun pijpen danste en vervangen door een doctorandus uit Tilburg die lang op Curacao
woont en ooit door de ENNIA op staande voet werd ontslagen. Geknipt dus voor een
decanaat aan de UNA.
C &C hebben een enorm netwerk. Camelia is getrouwd met de oud minister-president
van de Nederlandse Antillen, Suzy Römer, en beschikt daardoor over politieke
rugdekking. Schulden van de stichting aan de UNA werden tien jaar geleden op last van
de regering Römer kwijtgescholden. Toen de nieuwe rector besloot om aan deze
praktijken een einde te maken was de boot aan. De campagne tegen de rector werd
publicitair begeleid door het dagblad Amigoe de Curacao. Niet zo vreemd, want de ook
de vrouw van de hoofdredacteur stond op de loonlijst van de stichting. De Tilburgse
doctorandus liet het reguliere onderwijs vakkundig in de soep lopen door vlak voor het
begin van het academisch jaar het onderwijsrooster in zijn geheel te deleten en zich
vervolgens ziek te melden. De chaos die volgde werd toegeschreven aan ‘het wanbeleid
van de rector’. In allerijl werd een studentendemonstratie op touw gezet die volledig uit
de hand liep. De rector moest door de politie ontzet worden en mocht uit
veiligheidsoverwegingen een aantal dagen niet thuis slapen. Naar aanleiding van deze
georkestreerde gewelddadigheden besloot de Raad van Toezicht in te grijpen en ontsloeg
het gevreesde duo samen met hun Tilburgse handlanger.
De UNA zaak ligt politiek gevoelig omdat het huidige kabinet niet zonder de steun van
de ‘groene’ partij van het echtpaar Camelia kan (politieke partijen worden hier aangeduid
met kleuren). Er moest dus een onderzoekscommissie komen die afgelopen dinsdag haar
rapport ‘Stabilidat i Konfianza den UNA’ aan de minister van Onderwijs, Omayra
Leeflang, wilde aanbieden toen zij op een terras zat te lunchen met een aantal
ambtenaren. De minister adviseerde de commissievoorzitter het rapport gewoon op Fort
Amsterdam aan te bieden waar het zou worden ingeboekt. “Waar hebben we kantoren
voor? We kunnen anders net zo goed onder een boom gaan regeren.” (Amigoe, 4 maart
2009)
Zaterdag 7 maart
De Antilliaanse architect Carel (thans weer Carlos) Weeber stond afgelopen week twee
keer in de krant. Een keer omdat foto’s van het huis dat hij op Curacao gebouwd heeft in
een Russische architectenblad was verschenen. Een keer omdat hij in een ingezonden
brief liet weten de bestaande vlag van het eiland een wanproduct te vinden. Hij stelde een
nieuwe vlag voor die ook werd afgedrukt. Het nieuwe ontwerp symboliseert water
(zeegroen), lucht (donkerblauw) en zon (geel). Het ontwerp voor een nieuwe vlag is even
simpel als dat van zijn huis op San Sebastion, waar ik met mijn Antilliaanse ex in de
namiddag heen rijd. Wij treffen de 71 jarige architect aan met zijn jongste dochter van 10
maanden op schoot. Zijn vrouw is in Santo Domingo voor een architecten netwerk en zijn
schoonmoeder, die hij in ieder geval in leeftijd de baas is, past op de baby. Weeber heeft
precies 50 jaar in Nederland gewoond. Hij is teruggekomen zoals hij is vertrokken: per
boot. Ook mijn ex is geremigreerd. Zij heeft nog langer in Nederland gewoond, maar aan
de Nederlandse mentaliteit heeft zij nooit kunnen wennen. Weeber lacht mild en vertelt
hoe hij volkomen gedesorienteerd was toen hij in Delft aankwam om daar te studeren. ‘Ik
verstond ze wel, maar ik begreep ze niet.’ Het kostte hem twee jaar om sociaal te
aclimatiseren. Toen kwam hij terecht in de maalstroom van de studentenopstand, deed
daar als jongste medewerker vrolijk aan mee en werd tot hoogleraar benoemd op zijn 31e.
Drie jaar eerder, in 1966, had hij de prix de Rome gewonnen. Hij kreeg zes weken
eenzame opsluiting op de zolder van de Kunstacademie in Amsterdam, want ze wilden
niet dat hij ideeen zou overnemen van anderen. De prestigeuze prijs, ooit door Napolean
ingesteld, werd daarna onder druk vande democratisering afgeschaft en pas in 1979 voor
het eerst weer uitgereikt.
Wat waren de reactie op je ontwerp van een nieuwe vlag voor Curacao, vraag ik.Weeber
lacht: uit Nederland heb ik veel reacties gehad, uit Curacao maar twee.
Zondag 8 maart
De internationale vrouwendag wordt in Curacao gevierd als een moederdag voor
werkende vrouwen. Vier pagina’s van de Amigoe worden gevuld met advertenties van
grote bedrijven, die de dames bedankt voor hun bijdrage aan de Curacaose economie en
het bedrijfsleven. Een tapijtenzaak roept de mannen op hun vrouw vandaag ‘extra te
verwennen’. Maar daarnaast is er ook veel ‘strijd’ en er worden drie vrouwelijke
voormalige minister-presidenten op de radio geinterviewd.
Maandag 9 maart
Jeanne heeft een afspraak met Andree van Es die met een groep van hoge ambtenaren
van BZK op het eiland is voor een werkbezoek. Zij is een van de honderden Nederlandse
ambtenaren en politici die jaarlijks hun licht op komen steken op de Antillen. En
minstens een even groot aantal Antillianen reist jaarlijks naar Nederland voor overleg.
Een groot deel van de Nederlandse steun aan Curacao komt zo terecht bij de KLM. In
mijn somberste momenten denk ik dat Nederland de Antillen vooral daarom in het
Koninkrijk wil houden om op die manier verkapte staatsteun aan de KLM te kunnen
geven.
Er is in de kranten veel aandacht voor het referendum dat op 15 mei gehouden wordt
over het slotakkoord. Voor de ja campagne heeft het Curacaose bedrijfsleven in het
grootste geheim Kai van der Linde ingevlogen als campagne adviseur, zo verneem ik uit
Amsterdam. Hier weet men nog van niks, maar ik zou voor geen geld iemand inhuren die
voor Fortuyn en voor Rita Verdonk heeft gewerkt. Voor je het weet ben je zelf
doogeschoten of politiek afgebrand. Het lijkt allemaal net iets teveel op het referendum
over de Europese grondwet. Maar in dit geval is de zaak nog veel moeilijker omdat het
hier gaat om een oordeel over gecompliceerde politieke en finamciele afspraken die men
bovendien al lang aan het uitvoeren is. De president van de Antilliaanse bank, Tromp,
heeft gezegd dat bij een ja er niets veranderd. Het toegezegde geld is allang uitgegeven,
Een nee zou voor het eiland desasteus zijn, ook al omdat er geen alternatief is. Maar een
ja is politiek gezien al even hachelijk omdat het schip met geld al weer leeggeschept is.
Dinsdag 10 maart
Ik houd een lezing over Toussaint Louverture, de leider van de succesvolle slavenopstand
uit 1791 die in 1804 leidde tot de eerste zwarte republiek Haïti. De aula van de UNA is
goed gevuld. Er is meer belangstelling voor dit onderwerp dan ik had gedacht en de
borrel na afloop is heel geanimeerd.
Woensdagdag 11 maart
Het rapport over de UNA is openbaar gemaakt. De Amigoe kopt: Rector opzij, raad weg!
In de aanbevelingen staat te lezen dat zowel de de rector als de raad van bestuur af
moeten treden. Heeft de groene maffia gewonnen? Ik houd u op de hoogte!