het johan-project
advertisement
HET JOHAN-PROJECT Geschiedenis PO - 2015 Joeri Ploeg, Isa Teuwsen & Romy van den Berg CLV 11-12-2015 Inleiding Zoals de titel al zegt gaan wij, Joeri, Isa en Romy, een verslag maken over de 3 Johans in de tijd van 1568 tot 1919, Johan van Oldenbarnevelt in 1547 - 1619, Johan de Witt in 1625 – 1672 en Johan Rudolph Thorbecke in 1798 – 1872. We waren aan het kijken welke personen we konden kiezen en we zagen dat je in elk tijdvak 1 Johan kon kiezen. We zijn op internet gaan zoeken en kwamen erachter dat er erg veel te vinden is over de Johans. Daarom hebben we besloten om ons te verdiepen in deze staatsmannen. GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 1 Inhoudsopgave Inleiding §1 De Opstand en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden - §1.1 Inleiding - §1.2 Het ontstaan - §1.3 Oorzaken van de opstand - §1.4 Het einde van de Republiek §2 De Republiek, De Bataafse Revolutie - §2.1 Voorgeschiedenis op de Bataafse revolutie - §2.2 De Bataafse revolutie - §2.3 Het einde van de Bataafse revolutie §3 De Franse tijd in Nederland en politieke emancipatie - §3.1 Inleiding - §3.2 De Drie Standen en de bestorming van de Bastille - §3.3 De nieuwe grondwet - §3.4 De aanval van Frankrijk - §3.5 Het einde van de Franse Revolutie - §3.6 De Franse tijd in Nederland §4 Johan van Oldenbarnevelt §5 Johan de Witt §6 Johan Rudolph Thorbecke Nawoord Bronvermelding Taakverdeling GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY pagina 1 pagina 3 pagina 3 pagina 3 pagina 4 pagina 4 pagina 5 pagina 5 pagina 6 pagina 7 pagina 8 pagina 8 pagina 8 pagina 9 pagina 9 pagina 10 pagina 10 pagina 12 pagina 14 pagina 16 pagina 18 pagina 19 pagina 22 2 §1 De opstand en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden §1.1 Inleiding De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, ligt op de plek waar Nederland nu ongeveer ligt. In de 17e eeuw had de Republiek erg veel politieke en economische macht in de wereld. Er kwam een einde aan de Republiek tussen 1793 en 1795, toen Frankrijk de Republiek binnenviel. Daarvoor ging het al slechter. Het was erg bijzonder dat zo’n klein land, zo’n grote macht kon zijn. De Republiek had maar 2,5 miljoen inwoners, en ze hadden een ontzettend grote wereldhandel. Dit ging via de WestIndische Compagnie(WIC) en de Verenigde Oost-Indische Compagnie(VOC). Ook waren ze militair sterk ten opzichte van veel grotere landen zoals Frankrijk en Engeland. De Republiek had een van die 2000 schepen groter was dan die van Engeland en Frankrijk samen. Ook bloeide de kunst op in De Republiek, en voor die tijd was er erg veel geestelijke vrijheid. §1.2 Het ontstaan De Republiek ontstond ruim 400 jaar geleden en heeft gezorgd voor het Nederland zoals wij het nu kennen. In de 16e eeuw was Nederland nog verdeeld in onafhankelijke provincies, die bij het Spaanse rijk hoorden. Toen er een ruzie kwam tussen de Nederlanders en de Spanjaarden kwam er een opstand. Die opstand werd geleid door Willem van Oranje. Halverwege de 16e eeuw begon de 80-jarige oorlog. Dit was de oorlog tussen Spanje en Nederland. Tijdens deze oorlog waren er een aantal bekende slagen. Een hiervan was de inname van Den Briel door de Watergeuzen. Dit was een harde klap voor de Spanjaarden, maar nog niet het einde voor hun macht in Nederland. Dit was wel het begin. Hieruit is ook ons 1 April ontstaan. Er werd in die tijd gezegd: Alva verloor op 1 april zijn bril. Hij verloor niet zijn bril, maar Den Briel. Door het Plakkaat van Verlatinghe verlieten de Spanjaarden Nederland. Later werd de vrede gesticht tijdens de Vrede van Munster. Willem heeft dit nooit meegemaakt, hij werd vermoord door Filip de 2e van Spanje. GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 3 §1.3 Oorzaken van de opstand Indirecte oorzaken -Het aantal protestanten in Nederland groeide door de splitsing van de Christelijke kerk. -Sommige burgers kregen meer te zeggen in Nederland door belasting te betalen. Ze kregen hiermee privileges. Directe oorzaken -Protestanten worden streng vervolgd door Karel V en Filips II. Dit deden ze door strenge wetten op te stellen. Bestuurders volgden dit niet op, want zij waren het niet eens met de vervolgingen. -Karel V en Filips II wilden graag het land besturen door het gebruik van centralisatie. Hierdoor zouden de burgers hun privileges verliezen, en hierdoor kwam er dus een opstand. §1.4 Het einde van de Republiek De gouden eeuw kwam tot zijn einde en hiermee ging het dus een heel stuk slechter in Nederland. De handel en economie gingen sterk achteruit. Hierdoor ontstond er een crisis. En de stadhouder bleef zijn goede leventje voortzetten. Na een tijdje ontstonden er twee partijen, de patriotten en de orangisten. De patriotten wilden graag een echte republiek en de orangisten wilden graag een stadhouder. De patriotten kwamen bij hun ideeën door te kijken naar de Amerikaanse Revolutie en de verlichting in Frankrijk. De Bataafse Revolutie begon na de Franse Revolutie. Frankrijk wilde na een tijdje de patriotten gaan helpen, en viel Nederland aan. Uiteindelijk werd Nederland bezet door Frankrijk. Veel mensen waren hier erg blij mee. De stadhouder was gevlucht naar Engeland, want daar woonde zijn gezin. Toen het verdrag van Den Haag werd getekend, kwam er weer rust. Vanaf dit moment zou Frankrijk Nederland steunen en andersom. Wel kreeg Frankrijk een aantal gebieden in Nederland in handen. Hiermee was er een einde aan de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden gekomen. Vanaf dit moment was het De Bataafse Republiek. GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 4 §2 de Republiek, de Bataafse Revolutie §2.1 Voorgeschiedenis op de Bataafse Revolutie Nederland was eerst geen land met een koning en een regering. Het was namelijk eerst zo dat er stadhouders waren, en die waren de baas in hun gebied. In de tijd voor de Bataafse revolutie was de grootste stadhouder Willem V van Oranje (1751-1795). Hij werd door veel mensen gezien als wat nu een beetje als koning word beschouwd. Er was echter 1 probleem. Er was crisis aangebroken en alle mensen in het land hadden het moeilijk behalve de stadhouder, die leefde nog heerlijk en hij had aan niks te kort. Op een gegeven moment hadden mensen daar natuurlijk genoeg van en zo ontstonden er 2 partijen. De patriotten en de orangisten. De patriotten waren voor een echte republiek waar het volk mag stemmen. En de orangisten waren voor de stadhouder. (net zoals het nu gaat: je wordt geboren als stadhouder en dat betekend dat mensen er niks meer over te zeggen hebben omdat je die titel al hebt gekregen vanuit je geboorte) Omdat er nog geen politieke partijen waren in die tijd, hielden de patriotten exercitiegenootschappen, dit waren een soort vergaderingen/ bijeenkomsten. In september 1786 verbood Willem V van Oranje deze bijeenkomsten. En daar waren de patriotten niet blij mee. Ze waren heel boos en het liep allemaal enorm uit de hand, bijna was er een burgeroorlog ontstaan. Het werd zelfs zo erg dat Willem v van Oranje naar het veilige plaatsje Nijmegen moest vluchten. Een jaar later stuurde de Pruisische koning Frederik Willem I een leger en zo kwam er een eind aan de “opstand”. Het was een poosje rustig in “Nederland” maar het duurde niet lang helaas want in 1989 begon de Franse revolutie. De Franse revolutie (17891795) was een soort opstand tegen de Franse koning. Het volk voelde zich onderdrukt en wilde van de koning af, maar toen het ze eenmaal gelukt was, was de situatie nog 10 keer zo erg als toen de koning de macht nog had. Het was een grote chaos en die chaos hield het niet alleen in Frankrijk. Na een aantal maanden begonnen ook de buurlanden zich ermee te bemoeien, zelfs Rusland liet van zich horen. GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 5 §2.2 de Bataafse Revolutie Op 1 februari 1793 Was de Franse revolutie nog steeds bezig en werd de oorlog aan Nederland en het Verenigd Koninkrijk verklaard. Ze kwamen eerst Venlo en Stevensweert binnen, en veroverde deze stukken. Dit gebeurde allemaal onder leiding van generaal Charles-François Dumouriez. Op 17 februari 1793 was er een enorme aanval, ze wilden via Breda naar Dordrecht en ook kwamen Klundert en bergen op zoom in Franse handen. En Ze veroverden nog veel andere plaatsen. De eerste Franse Republiek steunde de patriotten in hun strijd en hiermee was het beleg van Maastricht afgelopen. Op 8 maart trokken de Franse troepen en Dumouriez zich terug om zich voor te bereiden op een slag in neerwinden die hij vervolgens verloor. Er vond niet lang hierna een bezetting van het leger onder leiding van Jean-Charles Pichegru. Er was ook nog een groep (leger) die tegen deze bezetting vocht. Deze heette de geallieerden. De geallieerden bestonden uit: Nederland, het Verenigd Koninkrijk (Engeland), en Hannover. De Fransen bleven Nederland steeds maar weer verder binnendringen Op 21 september 1794 werd Den Bosch (’s-Hertogenbosch) belegerd, dit heeft 3 weken geduurd. Uiteindelijk werd s’-Hertogenbosch veroverd en na niet al te lang was ook Nijmegen aan de beurt. In de winter had Nederland eigenlijk gedacht dat ze een “pauze” wilden, maar in plaats daarvan werd er een winterstrijd gehouden. Er werd onderhandeld die tijd. Jacob Blauw en Irhoven van Dam gingen naar Parijs, hier hadden ze afgesproken om Johan Valckenaar en Nicolaas Staphorst te ontmoeten. Ze mochten in het comité de salut public zitten en daar ontmoette ze Carnot. Hij vroeg waarom de bezetting van Nederland toch zo lang duurt, en de anderen waren het met die vraag eens. Op 4 november 1974 viel Frankrijk (het Franse leger) Maastricht binnen. Ze konden de maas oversteken, zonder boot of zo iets dergelijks. (de Maas was namelijk helemaal bevroren). Doordat het water helemaal bevroren was had de Oud Hollandse Waterlinie geen betekenis meer voor het land en de bescherming ervan. Utrecht wilde graag een wapenstilstand maar de Fransen gingen niet akkoord. Omdat Utrecht had laten zien dat ze geen oorlog meer wilde, leken ze zwak en zo wist Frankrijk dat ze het konden innemen. Een ander stuk van het Franse leger stak de lek over op weg naar Amsterdam. Nederland was geheel bezet door Frankrijk. Ook al voelde zij dit niet zo, ze voelden zich juist eerder bevrijd, omdat Frankrijk ze niet bij hun Republiek voegde en ze ook niet innam. Op de dam in Amsterdam werd een enorme vredesboom geplaatst. (De rede hiervan was: Het Franse motto van de Franse revolutie was vrijheid, gelijkheid en broederschap, net zoals deze boom.) De republiek der zeven Nederlanden bestond niet meer, in plaats daarvan kwam er een echte republiek. Iedereen kon hier stemmen, dit was een: Bataafse Republiek. GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 6 §2.3 het einde van de Bataafse Revolutie Op 19 Januari 1975 was de Bataafse Republiek een feit. De oude Nederlandse stadhouder Willem V van Oranje was naar Engeland gevlucht tijdens de Bataafse Revolutie. Toch was niet alles van Nederland bevrijd, daarom trokken de Fransen verder Nederland in. Ze gingen via de Zuiderzee die ook bevroren was, via deze weg wisten ze Kamoen, Zwolle en Groningen te bereiken. De Bataafse Republiek wilde ook dat de Unie van Utrecht werd opgeheven. De provinciale Staten waren er nu alleen nog maar voor administratie. In 1795 werd er een verdrag getekend dat Frankrijk en Nederland elkaars vrijheid goed zouden vinden, dit verdrag heette Het verdrag van Den Haag. Het zuiden van Nederland lagen vanaf nu op Franse grond. De haven van Vlissingen hoorde vanaf nu ook bij Frankrijk. De patriotten waren verdeeld, ze moesten namelijk kiezen: ze konden weer terug naar Nederland met een stadhouder, of Nederland zou zich deel maken van Frankrijk. Op 1 januari 1796 vond de Eerste Nationale Vergadering plaats. GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 7 §3 De Franse tijd in Nederland en politieke emancipatie §3.1 Inleiding De Franse Revolutie (1789-1975) was een opstand van het volk. Het volk voelde zich onderdrukt. Ze vonden dat de Franse koning (Lodewijk XVI) teveel gezag had en mensen uitbuitte. Na een tijd had het volk de macht overgenomen en was de situatie eigenlijk veel erger geworden. De terreur werd veel erger dan toen de koning de macht had. De terreur was in eerste instantie in het binnenland, dus in Frankrijk. Die terreur ging over in een oorlog tussen Frankrijk en de buurlanden. Het liep zo uit de hand dat heel Europa en Rusland te maken kreeg met Frankrijk. Eigenlijk is de Franse revolutie een overeenkomst met de Oktoberrevolutie in Rusland (1917) §3.2 De Drie Standen en de bestorming van Bastille Frankrijk was in de tijd van de revolutie opgedeeld in ‘standen’; de adel, geestelijkheid en de ‘Derde Stand”, de burgerij. Dat was de invloedrijke burgerij. Het ‘gewone volk’ had geen invloed. Alleen de adel en de geestelijken hoefden geen belasting te betalen. In 1789 was er een crisis in Frankrijk, er was geen geld meer. De Franse koning durfde de belasting niet weer te verhogen. Hij riep de Staten-Generaal op voor een vergadering. Dit was al jaren niet gebeurd. De laatste zitting was in 1614. Tijdens deze zitting eiste de Derde Stand veranderingen in het bestuur. Ze wilden dat er hoofdelijk zou worden gestemd. Ze waren tegen de stemming per stand. Ze hadden het idee dat ze altijd in de minderheid waren. Je kan ervan uit gaan dat de adel en de geestelijken het altijd met elkaar eens zijn. Dan is het dus altijd 2 tegen 1. Dit voorstel werd afgewezen. Uit protest vormde de Derde Stand een eigen bestuur en beloofde pas uiteen te gaan als er een nieuwe grondwet kwam. Dit staat bekend als de “Eed op de kaatsbaan”. De koning was achterdochtig en was bang dat ze uit protest de bevolking tegen hem ging keren. Hij stuurde het leger op de vergadering af. Dit was het moment voor de Derde Stand om in opstand te gaan. De Derde Stand had andere mensen in Frankrijk gevonden die het met hem eens waren en samen bestormde ze de staatsgevangenis, de Bastille. In de Bastille werden voornamelijk politieke gevangenen opgesloten. De Bastille was het symbool van de onderdrukking van de Franse koning. Dit was het begin van de Franse Revolutie. De Franse Revolutie begon op 14 julie 1789, ook wel bekend als Quatorze Julliet. Deze datum wordt nog altijd in Frankrijk gevierd. Ze herdenken het niet, maar ze beschouwen de revolutie wel als iets goeds en moois. GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 8 §3.3 Een nieuwe grondwet De koning vocht terug. De adel deed op 4 augustus vrijwillig afstand van zijn voorrechten. Het volk vond dat de drie mensenrechten, vrijheid, gelijkheid en broederschap, in het Frans Liberté, égalité, fraternité, terug moesten komen in de samenleving. In november 1789 begon het overleg over de grondwet. De belangrijkste dingen die daarin terug moesten komen waren; afschaffing van de adel, onteigening van de kerk en vrijheid van meningsuiting en vrijheid van godsdienst. Het hoofddoel was het beperken van de macht van de koning. De koning probeerde met al zijn macht te voorkomen dat de grondwet werd ingevoerd. Uiteindelijk kwam er in 1791 toch een grondwet. §3.4 De aanval van Frankrijk De meeste revoluties beginnen goed en veelbelovend en eindigen in een slachtveld of een drama. Meestal ontstond er binnenlandse chaos. Om de eenheid te herstellen besloot het parlement in april 1792 de oorlog aan Oostenrijk te verklaren. Oostenrijk had in die tijd de Zuidelijke Nederlanden in handen. De Zuidelijke Nederlanden waren het huidige België. Deze oorlog ging niet volgens plan. Frankrijk verloren tientallen veldslagen. De koning van Frankrijk kreeg de schuld. Hij zou in het geheim de vijand om redding hebben gevraagd en hoopte zo dat de oude toestand weer hersteld kon worden. De koning werd opgepakt en gevangen genomen. Er begon ook een bloedige vervolging van de aanhangers van de koning. Duizenden mensen werden vermoord. Toen Frankrijk Oostenrijks bondgenoot Pruisen binnendrong begon de Franse revolutie weer te leven. Uiteindelijk veroverde Frankrijk de Zuidelijke Nederlanden. De republiek riep een nieuw parlement uit, de Nationale Conventie. De monarchie werd afgeschaft. De Franse koning werd op 21 januari 1793 onthoofd. Heel Europa was woedend op Frankrijk. Ze vonden dat Frankrijk ruzie zocht zonder dat het nodig was. Engeland, Nederland en Spanje sloten zich aan bij Oostenrijk en Pruisen. Ze gingen proberen Frankrijk te overmeesteren. Oostenrijk boekte grote successen in deze situatie. Ze heroverden de Zuidelijke Nederlanden en drongen zo Frankrijk binnen. Frankrijk werd een politiestaat. Een politiestaat is een staat waar de sociale, economische en politieke macht door de leiders word bepaalt. Ze worden hierbij geholpen door een geheime politie. De politie / leiders mag meer dan in een normale liberale democratie. De Franse politiestaat werd ook wel het Schrikbewind van de Franse Revolutie genoemd. Het christendom werd tot een verboden geloof verklaard. De christelijke kalender werd vervangen. Een nieuwe burgeroorlog lag op de loer. Het Schrikbewind eindigde met de onthoofding van aanhangers van de politiestaat in juli 1792. 92 aanhangers werden onthoofd. GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 9 §3.5 Het einde van de Franse Revolutie De Franse Revolutie verliep niet al te soepel en er kwam in 1795 een stilstand onder invloed van de successen die de Franse militaire operaties in het buitenland hadden. Ze veroverden de Fransen, de Zuidelijke en Noordelijke Nederlanden (België en Nederland) en het gebied ten westen van de Rijn. §3.6 De Franse tijd in Nederland De Franse tijd in Nederland duurde ban 1795 tot 1813. Nederland was van 1795 tot 1810 bezet door Frankrijk. Nederland in de Franse tijd kan opgedeeld worden in 4 fasen. 1. 2. 3. 4. De Bataafse Republiek (1795-1801) Bataafs Gemenebest (1801-1806) Koninkrijk Holland (1806-1810) Deel van het Eerste Franse Keizerrijk (1810-1813) Bataafse Revolutie Aan het eind van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden kwamen er steeds meer protesten tegen de stadhouder Willem V, de adel en het bestuur door regenten. Al die mensen erfden de baantjes van hun vader, dus niemand anders had de kans zo’n baan te krijgen. Er brak bijna een burgeroorlog uit. De groep die protesten voerde tegen de Republiek was de patriotten. Zij streefden dezelfde idealen na als de Fransen tijden de Franse Revolutie. Koning George III van Engeland en stadhouder Willem V kregen in 1793 een oorlogsverklaring. De Fransen vielen ons land binnen. Tijdens de Bataafse Revolutie werd Nederland bezet en moest de stadhouder vluchten naar Engeland. Nederland heette voortaan de Bataafse Republiek. Volgens de patriotten waren de Fransen onze bevrijders. GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 10 Bataafs Gemenebest Het Bataafs Gemenebest ontstond door een wijziging in de grondwet. Er waren verschillende veranderingen, zoals: - Het Vertegenwoordigde Lichaam, dat sinds 1798 van kracht was, werd overgenomen door een Wetgevend Lichaam. Het nieuwe Lichaam had minder macht. Met de bekende gewestnamen en indelingen werden geografische kaarten gemaakt. Vanaf 1805 zette Napoleon Bonaparte een raadpensionaris aan het hoofd van het land (Rutger Jan Schimmelpennick) Napoleon vond dat Rutger Jan Schimmelpennick zijn werk niet goed deed. Hij vond dat hij zelf regeltjes maakte voor het Nederlandse volk. In het voordeel van Nederland. In 1806 kwam de broer van Napoleon, Lodewijk, aan de macht in Nederland. Koninkrijk Holland en begin Franse annexatie Het Koninkrijk Holland ontstond in 1806 omdat Napoleon wilde dat Nederland meer ging luisteren naar de Franse regering in Parijs. Het koninkrijk werd vernoemd naar het machtigste gewest, Holland. Napoleon vond dat zijn broer met veel te zachte hand regeerde. Lodewijk wilde zich een Hollander voelen en meeleven met het volk, Napoleon wilde dat hij gewoon Frans bleef. Zo kwamen er breuken in het Koninkrijk. Het werd nog erger toen de Engelse troepen in 1805 een inval deden. Napoleon was het zat en nam heel Nederland in. Lodewijk Napoleon probeerde de Nederlandse identiteit nog te redden door zijn zoontje op de troon te zetten. Deze hield het echter maar 12 dagen vol. Nederland werd op 13 juli 1810 deel van Frankrijk, het Eerste Franse Keizerrijk. Pas in 1813 werd Nederland weer zelfstandig. GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 11 §4 Johan van Oldenbarnevelt Johan van Oldenbarnevelt is geboren in Amersfoort in 1547. Hij begon als advocaat in Den Haag. Ook hielp hij Haarlem en Leiden in de strijd tegen Spanje. In 1576 werd Van Oldenbarnevelt pensionaris van Rotterdam. Hij wilde graag dat Maurits in 1585 in de Staten van Holland en Zeeland stadhouder werd. In 1586 werd Johan advocaat van Nederland. Hierbij ontving hij buitenlandse gezanten en regelde de politiek in de moeilijkste tijden. De vader van Johan, Gerrit van Oldenbarnevelt, stond niet goed bekend. Hij dronk veel en is vaak bij de rechter geweest vanwege zijn slechte gedrag. De familie was niet adelijk. De oudste broer van Johan, Reyer, werkte in het Staatse leger. Hij had 4 zussen waarvan er waarschijnlijk 2 van de prostitutie hebben geleefd. Men sprak dus ook vaak negatief over hem. Zijn jongste broertje deed het een stuk beter. Hij werkte als pensionaris in Rotterdam. Hij werd geboren in Amersfoort, waar precies is niet bekend. Wel bekend is dat hij in het huis ‘Bollenburg’ opgroeide, in Amersfoort. Waarschijnlijk ging hij toen hij jong was naar de Latijnse school. Toen hij nog jong was, erfde hij al goederen van de familie van zijn moeder. Hierdoor werd hij onafhankelijk van zijn vader. In 1564 ging hij in Den Haag bij een advocaat werken. Daarna studeerde hij in meerdere plaatsen. Toen hij in Leuven studeerde, in 1566, veranderde hij zijn naam van Oudenbarnevelt naar Oldenbarnevelt. De samenwerking tussen Oldenbarnevelt en Maurits verliep erg goed. Ze vulden elkaar erg goed aan. Oldenbarnevelt was strategisch ingesteld en wilde de risico’s nemen, terwijl Maurits een stuk voorzichtiger was en alles eerst goed overwoog voordat hij een besluit nam. Het ging dus erg goed met de Republiek. Na de moord van Willem van Oranje zag het er slecht uit, en verwachtten ze dat Spanje elk moment de Republiek zou overwinnen. Daarentegen had de Republiek veel overwinningen op de Spanjaarden. In 1596 sloot Oldenbarnevelt het Drievoudig Verbond met Engeland en Frankrijk tegen Spanje. Hiermee werd de republiek onafhankelijk verklaard. Ook hielp Oldenbarnevelt met de opzet van de VOC in 1602. Hierdoor groeide de Republiek uit tot een wereldmacht. GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 12 Bij Nieuwpoort werd het leger van Oldenbarnevelt opgewacht door de Spanjaarden. De Spanjaarden wonnen dit. De band tussen Maurits en Oldenbarnevelt was op dit moment al niet zo goed, door een eerdere gebeurtenis, en dit maakte het nog erger. In 1609 besloot Oldenbarnevelt een bestand met Spanje. Dit was het Twaalfjarig Bestand. Hij hoopte hier meer rust mee te krijgen, alleen helaas was dit niet het geval. Maurits deed altijd de militaire zaken, en door dit bestand had Maurits niks meer te doen, en ging hij zich meer bemoeien met de politiek. Oldenbarnevelt was hier niet blij mee. Dit bestand was een wapenstilstand met de Spanjaarden. In Nederland was niet veel geld, en de oorlog kostte heel veel geld, waardoor Oldenbarnevelt eigenlijk geen keuze had om dit te doen. Ik de republiek kwamen veel ruzies, vooral tussen het geloof en de politiek. In de 17e eeuw was geloof namelijk heel belangrijk voor de mensen. Er ontstonden twee stromingen, de ene van Arminius en de andere van Gomarus. Arminius wilde het idee dat god van te voren al bepaald op je in de hemel komt of niet veranderen. Hij zei dat als je als goed mens leeft, je in de hemel komt. Daarentegen had je Gomarus, hij hield het bij de oude strenge leer, en zei dat god voor dat je geboren werd al bepaald had of je in de hemel kwam of niet. Beide groepen hadden veel aanhangers, en hierdoor kwam er een conflict tussen de staat en de kerk. Het Calvinisme was de staatskerk geworden in de Republiek. Oldenbarnevelt vond dat de staat zich mocht bemoeien met de kerk. De remonstranten waren het hier mee eens, de contraremonstranten waren tegen. Tussen deze twee groepen kwamen dus veel ruzietjes. Oldenbarnevelt dacht dat het wel voorbij zou gaan, maar de landsadvocaat vond dat ze er wat aan moesten doen, en dit gebeurde toen ook. Oldenbarnevelt werd beschuldigd voor hoogverraad. Maurits kreeg in 1618 toestemming van de Staten-Generaal alles te doen wat nodig was voor rust. Hij haatte Oldenbarnevelt, door de conflicten tussen het geloof. Oldenbarnevelt stond namelijk aan de kant van de remonstranten, en Maurits aan de kant van de contraremonstranten. Maurits liet Oldenbarnevelt direct oppakken toen hij dit bevel had gekregen. In 1619 werd Oldenbarnevelt onthoofd. GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 13 §5 Johan de Witt Johan de Witt was een raadspensionaris. Dit betekende dat hij een hele belangrijke man was in de politiek, zelfs een van de meest machtige titels in het bestuur van de Republiek der zeven Nederlanden. Terwijl hij Raadspensionaris was gebeurde er veel goede dingen met het land, er was veel welvaart. Hij was geboren in Dordrecht in 1625, hij is 19 jaar lang raadspensionaris geweest en is daarna vermoord in 1672. Johan is geboren op 24 september, in 1625 in Dordrecht. Hij was de zoon van Jacob de Witt en Anna. Hij kwam uit een regentenfamilie met enorm veel macht in die tijd. Jacob de Witt was regent in Dordrecht. Er zat ook nog een raadspensionaris (van Holland) in de familie; namelijk zijn oom Andries. Johan was een enorm slimme jongen, hij volgde een opleiding op de Latijnse school, in Dordrecht, en daarna studeerde hij ook rechten in 1641 op de universiteit in Leiden. Hij sprak meerdere talen, en was een ster in wiskunde, Hij heeft later zelfs nog een paar wiskundige boeken uitgebracht en hij heeft veel internationale lof geoogst. Hij reisde tijdens zijn studie met zijn broer Cornelis naar het zuiden, naar Italië en Frankrijk. Daarna ging hij ook nog naar Zwitserland en Engeland. Toen de Stadshoofd Willem II in 1650 overleed, was er geen nieuwe opvolger gekozen uit het Huis van Oranje. Er was dus vanaf toen officieel geen staatshoofd. Johan vond dit geweldig, want hij ondervond dit als “de ware vrijheid”. Alle belangrijke en onbelangrijke beslissingen werden door alle zeven staten samen genomen. Omdat Johan uit zo’n machtige familie kwam hoorde hij automatisch bij de staatsgezinden. Die worden ook wel de Loevesteiners genoemd, de loevesteiners waren tegen het Huis van Oranje. Er werd al voorspeld dat er nog veel ruzies zouden ontstaan tussen de loevesteiners en de Orangisten. Op 21 december 1650 werd Johan de Witt benoemd tot pensionaris van Dordrecht. Hij was daarmee ook afgevaardigde voor de staten van Holland. In 1653 moest er een nieuwe raadspensionaris gevonden worden en Johan al pensionaris was, werd hij voorgedragen door de stad (bewoners) Dordrecht, die als oudste in het graafschap de meeste rechten had. Johan vond het goed en uiteindelijk werd hij gekozen. Vanaf 30 Juli 1653 was Johan de Witt raadspensionaris van Holland (Hij was toen pas 28 jaar!!) GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 14 In 1654 werd er vrede gesloten tussen Cromwell van Engeland en Johan de Witt, dit vredesverdrag kreeg een naam; de Vrede van Westminster. Maar dit was niet het enige verdrag wat Johan had ondertekend, er zat een ander geheim document bij. Namelijk; de Akte van Seclusie. Hierin beloofde Johan de Witt en de staten van Holland dat ze nooit meer iemand uit het huis van Oranje als stadhouder zouden kiezen. Willem III de zoon van Willen II, werd nog steeds gezien als stadhouder (niet door iedereen natuurlijk, alleen door de orangisten). De loevesteiners zagen hem als bedreiging. Willem III was de kleinzoon van Karel I, die door Cromwell was afgezet en onthoofd. Doordat ze de macht van de jonge prins afnamen, kon Cromwell zijn eigen macht behouden. In 1660 werd de Akte echter ongeldig verklaard nadat Cromwell was afgezet. Er was een enorm Rampjaar bezig in 1672 voor de Republiek en voor Johan. Namelijk; De Engelsen en de Fransen verklaarde oorlog aan Nederland (de republiek) Johan kreeg het hier dus enorm lastig mee. Vanuit de zee konden ze alle aanvallen makkelijk tegenhouden. Maar de fransen kwamen niet over zee, maar over land. Het landleger was hier niet op voorbereid en ze waren niet sterk genoeg, hadden niet genoeg wapens voor de verdediging, en al zouden ze er genoeg hebben, dan zouden ze nog niet goed genoeg zijn. Deze oorlog veroorzaakte enorm veel onrust bij de bevolking en natuurlijk; bij Johan zelf. De staten generaal voerde tegen de wil van Johan een vredesonderhandelingen met Frankrijk. Johan kreeg de schuld van alles wat mis ging en uiteindelijk vroeg het volk om de terugkeer van de prins van Oranje. Nadat iemand Johan van zijn leven wilde beroven in Juni 1672, moest hij een hele lange tijd herstellen. Tijdens de tijd dat hij moest herstellen zagen de orangisten hun kansen om de regenten over te halen en Willem III opnieuw als stadhouder te maken al helemaal voor hun. Dit gebeurde dan ook op 29 Juni 1672. Johan had door dat hij de macht verloren was en dat hij er niks aan kon veranderen dus hij trad af als raadspensionaris. Rond diezelfde tijd werd de broer van Johan: Cornelis gearresteerd, hij werd beschuldigd van het plannen van een aanslag op Willem III en hem daarna op te sluiten. Johan wilde graag even langs bij zijn broer in de gevangenis. Maar tijdens dat hij naar de gevangenis ging, werd hij overvallen door een hele grote groep mensen. De bewakers van de gevangenis moesten hem beschermen, maar ze kregen het bevel van het hoofd van de gevangenis dit niet te doen. (waarschijnlijk had hij zelf ook genoeg van Johan). Johan en zijn broer Cornelis werden op straat vermoord, daarna werden de lijken van de broers ook nog extreem verminkt en mishandeld. Ze werden op de kop opgehangen aan hun voeten en hun lichamen werden opengesneden, alle ledematen werden eruit gehaald en hun geslachtsdelen werden afgesneden. Sommige mensen beweren dat Willem III achter deze gruwelijke moord zat, maar dit is nooit officieel bewezen. (Hij heeft ook de tong en de grote teen van Johan als souvenir meegenomen) GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 15 §6 Johan Rudolph Thorbecke Johan Rudolph Thorbecke kwam uit een half-Duitse familie. Hij groeide op in een arm gezin. Zijn vader was werkloos en daarom moesten ze geld krijgen van hun familie in Duitsland. Toch bleef zijn vader hem motiveren en stimuleren om te gaan studeren. Thorbecke ging eerst studeren aan het Athenaeum Illustre in Amsterdam. Vervolgens ging hij letterkunde studeren aan de Universiteit Leiden. Daarna ging hij naar zijn familie in Duitsland en werd docent op een universiteit. Hij keerde terug naar Nederland, omdat het geld op was. In Nederland werd hij in 1825 hoogleraar aan de universiteit Gent. In zijn tijd hoorde Gent, België nog bij Nederland. Hij hield zich veel bezig met de politiek. Hij vond het een interessant iets. Hij verdiepte zich in de politiek van Europa. Hij was ook erg geïnteresseerd in industrialisatie, het overnemen van werk van mensen door machines. Hij publiceerde in deze tijd van zijn leven 2 boeken over industrialisatie en de politiek. De Belgische Revolutie brak uit, dus Thorbecke verliet Gent en ging naar Leiden. Hij ging weer werken als hoogleraar. Hij gaf daar college in de grondwet en schreef weer een boek. Dit boek ging over de verandering van de Nederlandse grondwet. Een jaar later schreef hij het vervolg. In de tussentijd trouwde hij en werd hij in 1840 lid van de Dubbele kamer, dit is vergelijkbaar met de Eerste en Tweede kamer nu. Hij werd ook lid van de Tweede Kamer. Hij was één van de zogeheten negenmannen. Deze groep wilden de grondwet veranderen. Het voorstel ging niet door, maar ze werden wel populair. Hij zat tussen 1845 en 1850 in de gemeenteraad van Leiden. Opnieuw schreef hij een boek. In 1848 werd Thorbecke’s droom vervuld. De grondwet werd veranderd. Deze nieuwe grondwet zorgde ervoor dat de koning minder macht zouden krijgen en het volk juist meer. De mensen mochten een regering kiezen, de regering zou de meeste macht krijgen. De koning mocht zich daar niet mee bemoeien. Thorbecke was eigenlijk de stichter van de Nederlandse parlementaire monarchie. Voor 1848 was Nederland een absolute monarchie. Een koninkrijk waar alleen de koning macht heeft. Door de nieuwe grondwet kwamen er verkiezingen. Wel mochten alleen mannen stemmen. Door De situatie die toen ontstond lijkt al een beetje op het systeem van nu. GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 16 Op 1 november 1849 werd Thorbecke voor de eerste keer minister-president. Een kabinet vormen was lastig. Hij kon geen ministers vinden die hem steunden en koning Willen III hielp ook niet mee. Er waren geen politieke partijen, dus ieder had zijn eigen ideeën, plannen en manieren. Tijdens het eerste kabinet van Thorbecke waren er veel ministers aan- en afgetreden. Zijn kabinet werd gedwongen steun te vragen aan de katholieken, maar Thorbecke was sterk voor een scheiding tussen geloof en staat. De paus kondigde aan Nederland te verdelen in bisdommen. Het liep compleet uit de hand. Veel mensen zijn namelijk protestants. Aan koning Willem III werd een manifest gegeven. Dat is een lijst van standpunten van een groep mensen. Dit heet de Aprilbeweging. Op 19 april 1853 nam Thorbecke ontslag. Op 31 januari 1862 werd Thorbecke opnieuw minister-president. Het kabinet wilde de infrastructuur in Nederland verbeteren. Er werden waterwegen en kanalen gegraven en er werden spoorwegen aangelegd. In 1863 zorgde Thorbecke voor het eerste niveau van de middelbare school, de Hogereburgerschool. Op 10 februari 1866 viel zijn kabinet alsnog, dit keer door een meningsverschil met minister van Koloniën. Op 4 januari 1871 kreeg Thorbecke het weer voor elkaar om minister-president te worden. Dit was al de 3e keer. Thorbecke wilde de defensie verbeteren zodat Nederland tegen Otto von Bismarck op kon. Hij zorgde er samen met Aletta Jacobs voor dat vrouwen werden toegelaten op de universiteit en het HBS. Ook regelde hij leerplicht. Op 4 juni 1872 overleed Thorbecke aan een longontsteking. Op diezelfde dag viel ook zijn kabinet. Johan Rudolph Thorbecke had veel voor-en tegenstanders. Toch is hij nu wel één van de bekendste Nederlandse politici en één van de vormers van het huidige Nederland. Nederland wilde hem graag herdenken en daarom zijn er verschillende vernoemingen gemaakt, onder andere; - De Thorbeckegracht in Zwolle, Thorbecke is in Zwolle geboren Het Thorbeckeplein in Amsterdam, waar hij gewerkt heeft De Thorbeckeprijs van de Universiteit Leiden, waar hij hoogleraar was De Thorbecke-penning van de VVD, omdat hij liberaal was De Thorbecke Academie in Leeuwarden GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 17 Nawoord We zijn er door deze PO achter gekomen dat deze Johans veel hebben betekend voor Nederland toen, maar ook nu. Als je van Johan van Oldenbarnevelt naar Johan Rudolph Thorbecke leest, zie je goed hoe de ontwikkeling in de politiek was. Ze zijn alle drie super belangrijk geweest voor Nederland. Allemaal hebben ze een belangrijke rol gehad. Je leert natuurlijk over deze personen in het begin van de havo op het CLV en je hebt wat meegekregen van de basisschool. Eigenlijk wisten we over van Oldenbarnevelt niet meer te vertellen dat hij een verband had met Maurits, over de Witt dat hij vermoord werd en dat hij een broer had en over Thorbecke wisten we alleen maar dat hij erg “slim” was. We hadden hem nooit gelinkt met een ministerpresident. We zijn dus erg veel te weten gekomen over deze personen en deze tijdvakken. GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 18 Bronvermelding Voorkant Johan Rudolph Thorbecke https://www.google.nl/search?q=johan+rudolf+thorbecke&source=lnms&tbm=isch&sa=X& ved=0ahUKEwj1wKfz3MzJAhWDdw8KHUsuBegQ_AUIBygB&biw=1366&bih=643#imgrc=4N1 2rJbds1my9M%3A Voorkant Johan de Witt https://www.google.nl/search?q=johan+de+witt&espv=2&biw=1366&bih=643&source=lnm s&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjyoM353MzJAhWHqQ4KHVzaCisQ_AUIBigB#imgrc=rVrpE kK1F3cQiM%3A Voorkant Johan van Oldenbarnevelt https://www.google.nl/search?q=johan+van+oldenbarnevelt&espv=2&biw=1366&bih=643 &source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjTmN_3MzJAhUGkQ8KHdCpCJAQ_AUIBigB#imgrc=liqeWilMGtM67M%3A Bestorming van Bastille https://www.google.nl/search?hl=nl&authuser=0&site=imghp&tbm=isch&source=hp&biw= 1366&bih=643&q=bestorming+bastille&oq=bestorming+bastille&gs_l=img.3..0j0i8i30l2j0i2 4l4.80534.84525.0.84755.19.17.0.2.2.0.163.963.16j1.17.0....0...1ac.1.64.img..0.19.966.AMNuAcB1 e50#imgrc=DmHN1vim3gbkFM%3A 14 juli https://www.google.nl/search?hl=nl&authuser=0&site=imghp&tbm=isch&source=hp&biw= 1366&bih=643&q=bestorming+bastille&oq=bestorming+bastille&gs_l=img.3..0j0i8i30l2j0i2 4l4.80534.84525.0.84755.19.17.0.2.2.0.163.963.16j1.17.0....0...1ac.1.64.img..0.19.966.AMNuAcB1 e50#hl=nl&authuser=0&tbm=isch&q=14+juli+frankrijk&imgrc=p8Ilr8ki6r-g8M%3A Lodewijk XVI https://www.google.nl/search?hl=nl&authuser=0&site=imghp&tbm=isch&source=hp&biw= 1366&bih=643&q=bestorming+bastille&oq=bestorming+bastille&gs_l=img.3..0j0i8i30l2j0i2 4l4.80534.84525.0.84755.19.17.0.2.2.0.163.963.16j1.17.0....0...1ac.1.64.img..0.19.966.AMNuAcB1 e50#hl=nl&authuser=0&tbm=isch&q=lodewijk+xvi&imgrc=TXWVlkpwKbS6JM%3A Bataafse Republiek https://www.google.nl/search?q=bataafs+gemenebest&espv=2&biw=1366&bih=643&sourc e=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjBvdTmqtHJAhXGAA8KHeE9DosQ_AUIBigB#imgrc= xr7kPDYZUtdHTM%3A Patriotten https://www.google.nl/search?q=bataafs+gemenebest&espv=2&biw=1366&bih=643&sourc e=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjBvdTmqtHJAhXGAA8KHeE9DosQ_AUIBigB#tbm=is ch&q=patriotten&imgrc=Yk8TEvyN1yFb8M%3A GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 19 Lodewijk Napoleon https://www.google.nl/search?q=bataafs+gemenebest&espv=2&biw=1366&bih=643&sourc e=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjBvdTmqtHJAhXGAA8KHeE9DosQ_AUIBigB#tbm=is ch&q=lodewijk+napoleon&imgrc=ZwsYLUu_Bncz7M%3A Johan Rudolph Thorbecke 1 https://www.google.nl/search?q=johan+rudolf+thorbecke&source=lnms&tbm=isch&sa=X& ved=0ahUKEwjon8LU59HJAhVDmg4KHTjtD4YQ_AUIBygB&biw=1366&bih=599#tbm=isch&q =johan+rudolf+thorbecke+boek&imgrc=NhJtEcMrvp8ntM%3A Grondwet 1848 https://www.google.nl/search?q=johan+rudolf+thorbecke&source=lnms&tbm=isch&sa=X& ved=0ahUKEwjon8LU59HJAhVDmg4KHTjtD4YQ_AUIBygB&biw=1366&bih=643#tbm=isch&q =grondwet+1848&imgrc=qq0eMThPoKgteM%3A Thorbeckeplein https://www.google.nl/search?q=johan+rudolf+thorbecke&source=lnms&tbm=isch&sa=X& ved=0ahUKEwjon8LU59HJAhVDmg4KHTjtD4YQ_AUIBygB&biw=1366&bih=599#tbm=isch&q =thorbeckeplein+amsterdam&imgrc=AvYIBEVMGA5WsM%3A Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden https://www.google.nl/search?hl=nl&authuser=0&site=imghp&tbm=isch&source=hp&biw= 1366&bih=643&q=republiek+der+zeven+verenigde+nederlanden&oq=republiek+der+&gs _l=img.1.7.0l10.2200.5493.0.10174.22.11.0.1.1.0.772.1388.0j2j1j61.4.0....0...1ac.1.64.img..18.4.621.2DWQ3hOC69s#imgrc=q4WhDoKXVYnclM%3A Plaatje Johan http://www.isgeschiedenis.nl/wp-content/uploads/2014/01/Johan-de-Witt.jpg Plaatje Johan en Cornelis: https://www.google.nl/search?q=johan+de+witt+raadpensionaris&espv=2&biw=1366&bih= 643&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwj64rjR19PJAhXBmg4KHSaTBvQQ_AUIBig B#tbm=isch&q=johan+en+cornelis+de+witt&imgrc=aCmexhmplTt7fM%3A Plaatje moord https://www.google.nl/search?q=johan+de+witt+vermoord&espv=2&biw=1366&bih=643& source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjt4Sl29PJAhUIJA8KHcsIDpQQ_AUIBigB#tbm=isch&q=johan+de+witt+moord&imgrc=OhImih0 xCWsJwM%3A Plaatje tong en teen https://www.google.nl/search?q=johan+de+witt+vermoord&espv=2&biw=1366&bih=643& source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjt4Sl29PJAhUIJA8KHcsIDpQQ_AUIBigB#tbm=isch&q=johan+de+witt+moord&imgrc=1c0FYD Qor8tKTM%3A GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 20 Plaatje Willem V van Oranje https://www.google.nl/search?q=willem+v+van+oranje&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ve d=0ahUKEwjHhLT74tDJAhWFCw8KHUhJCkAQ_AUIBygB#imgrc=qF_tU4mYJRDohM%3A Plaatje Franse Revolutie https://www.google.nl/search?q=franse+revolutie&espv=2&biw=1366&bih=643&source=ln ms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwj6p4qSstHJAhVEeA8KHfjwDuYQ_AUIBigB#imgrc=tr0sXZ 0bW2ldkM%3A Plaatje Bataafse Republiek https://www.google.nl/search?q=bataafse+revolutie&espv=2&biw=1366&bih=643&source= lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjWtoK7stHJAhVHpA4KHeHYAp4Q_AUIBigB#tbm=isch &q=bataafse+republiek&imgrc=SP-LTY_MigTHeM%3A Plaatje Bataafse Republiek 2 https://www.google.nl/search?q=bataafse+republiek&espv=2&biw=1366&bih=643&site=we bhp&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjQ_KrUsdHJAhVCjg8KHYO8DjIQ_AUIBig B#imgrc=aDJtj29F3RG26M%3A Alle tekst Johan de Witt http://www.isgeschiedenis.nl/personen/de-witt-johan/ Lesboek, werkplaats, 2012 Noord-Brabant in de Bataafs-Franse tijd 1794-1814, Sanders http://wikikids.nl/Republiek_der_Zeven_Verenigde_Nederlanden http://www.entoen.nu/republiek http://www.dutch-republic.nl/het-ontstaan-van-de-nederlandse-republiek/ https://nl.wikipedia.org/wiki/Johan_van_Oldenbarnevelt http://www.isgeschiedenis.nl/toen/mei/van_oldenbarnevelt_onthoofd/ http://www.historischnieuwsblad.nl/nl/artikel/10739/johan-van-oldenbarnevelt-15471619.html http://wikikids.nl/Johan_van_Oldenbarnevelt GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 21 Taakverdeling We hebben ervoor gekozen om de tijdvakken en de personen op te delen onder ons drieën. Joeri: De Opstand en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Johan van Oldenbarnevelt Plaatjes Taakverdeling Isa: De Republiek, De Bataafse Revolutie Johan de Witt Inleiding Plaatjes Romy: De Franse tijd in Nederland en politieke emancipatie Johan Rudolph Thorbecke Lay-out Bronvermelding Nawoord GESCHIEDENIS PO, JOERI, ISA, ROMY 22
