Echt luisteren naar de oudere patiënt
advertisement
Z PROJECT ZORGREFLECTIE BEKROOND Echt luisteren naar de oudere patiënt © ohneski / photocase.com Goede zorg begint bij goed luisteren. Een project in het UZ Gent maakt er een prioriteit van: actief luisteren naar wat oudere patiënten bezighoudt, er in team over praten en reflecteren over zorgkeuzes. Het project kreeg eind 2015 de Gert Noël­prijs van de ­Koning ­Boudewijnstichting. De huisarts is doorgaans goed op de hoogte van de l­evens- en relatie-­ geschiedenis van een patiënt. Het zou goed zijn als we ook zulke informatie met elkaar zouden ­uitwisselen. Prof. dr. Ruth Piers ZORG 27 E en net op de spoed op­ genomen oudere vrouw is verward en onrustig, tot een verpleegkundige ontdekt waarom: haar hondje is alleen thuis. Een andere vrouw is ongelukkig omdat ze geen foto van haar overleden kind bij zich heeft. Kinderen willen hun stervende vader graag naar huis halen – hij zwijgt, maar als zorgverleners ingaan op zijn non-verbale signalen blijkt dat hij liever in het ziekenhuis blijft. OPEN EN ACTIEF LUISTEREN Oudere patiënten zijn vaak te kwetsbaar en te zorgafhankelijk om duidelijk te maken wat hen echt bezighoudt. Zorgverleners fo­ cussen vooral op de medische zorg en voelen tijdsdruk. Het gevaar is dat ze de noden en angsten van de patiënten zelf invullen of dat ze vooral met de familie praten, over het hoofd van de patiënt heen. ‘Doordat de meeste aandacht naar het medische probleem gaat, raakt de sociale context onderge­ sneeuwd’, zegt prof. dr. Nele Van Den Noortgate, diensthoofd Geriatrie. ‘Oudere patiënten brengen een hele levensgeschiedenis mee. Wat heeft hen gemaakt tot de mensen die ze nu zijn? Hoe zagen en zien hun relaties met familie en vrienden eruit? Als je daar oor voor krijgt, leer je de patiënt ook als mens te zien, als iemand met een verhaal, met noden en angsten.’ ‘Extra tijd hoeft dat niet te kosten’, zegt Karen Versluys, verpleegkundig specialist geriatrie. ‘Terwijl je een patiënt wast, kun je alert zijn voor wat hij zegt, verbaal en non-verbaal. Voor zorgverleners hebben we daar vormingsmomenten over georga­ niseerd. Actief luisteren betekent bijvoorbeeld dat je de patiënt de richting van het gesprek laat bepalen, dat je stiltes niet volpraat, niets zelf invult, open en nieuwsgierig blijft. Dat helpt de patiënt overigens ook om zich comfortabeler te voelen – ­zodat hij ook minder “onnodig” appel op zorgverleners doet.’ ZORGREFLECTIE Elke zorgverlener die actief naar een patiënt luistert, draagt een puzzelstukje aan dat helpt om een completer beeld van de patiënt te krijgen. Die puzzel wordt gelegd door patiënten gestructureerd te bespreken tijdens het wekelijkse multidisciplinaire overleg. Aan dat overleg nemen artsen en verpleeg­ kundigen deel, maar ook psycho­ logen, ergotherapeuten, sociaal verpleegkundigen, diëtisten … ‘Ook de insteek van de huisarts is belangrijk’, zegt prof. dr. Van Den Noortgate. ‘Vaak staat die dicht bij de patiënt en is hij goed op de hoogte van de levens- en relatie­ geschiedenis. Het zou goed zijn als we ook zulke informatie zouden uitwisselen. Dat helpt ons om de ouderen en hun omgeving zorg op maat aan te bieden.’ Prof. dr. Ruth Piers (dienst Geria­ trie): ‘Dat multidisciplinaire overleg bestaat al langer, maar vroeger was het vooral medisch georiënteerd. Nu maken we meer ruimte voor reflectie over de zorg, en daarin nemen we ook mee wat we van de patiënt heb­ ben gehoord. We weten dat die pati­ ënt graag naar huis wil – kan dat, ook al kan hij de woning niet netjes meer houden? Kunnen we zijn veiligheid waarborgen? Met de familie van een andere patiënt vrezen we spanningen – kunnen we daarop anticiperen?’ ENTHOUSIASME Het hele project omvat formele vormingsmomenten, maar is eigenlijk een continu proces: door de zorgreflectie in te bedden in het structureel overleg en de dagelijkse praktijk, wordt werk gemaakt van een cultuurverandering. Het project werd opgestart in de dienst Geriatrie en wordt momenteel uitgerold in andere afdelingen, via de referentieverpleegkundi­ gen ­Geriatrie. ‘Het project biedt een echte meerwaarde’, zegt Karen ­Versluys. ‘Niet alleen voor de patiënt, maar ook voor de zorgverleners. Die hadden vaak het gevoel dat ze tekortschieten, door de werkdruk en de stress. Actief luisteren naar de patiënt en samen reflecteren over de zorg verandert dat – ze vinden hun ­enthousiasme terug.’ Dienst Geriatrie, UZ Gent T 09 332 07 41
