Oudere oncologische patiënt behandelen op geriatrie

ossier ouderen: nood aan speciale zorg
Na de training heeft de zorgverlener een
gesprek met een patiënt dat – met akkoord
van de patiënt – op band wordt opgenomen. Daarna wordt over dat gesprek
gereflecteerd en uitgetikt zodat de zorgverlener alles kan nalezen. Finaal zitten alle
deelnemers samen en worden ervaringen
uitgewisseld. “Voor veel trainees was deze
training verrijkend maar ook moeilijk. Wij
merken heel duidelijk dat er een verandering van blikrichting bij de zorgverlener
ontstaat: kijken vanuit het perspectief van
de oudere brengt zorgverleners in contact
met de persoon die de oudere patiënt is.
Zorgverleners merkten hierdoor dat de
oudere vaak een heel ander zorgplan voor
ogen had dan hij als zorgverlener. Dat
besef was voor sommige zorgverleners erg
confronterend.”
In dit soort gesprekken gaat veel tijd.
Maar hebben zorgverleners die tijd wel?
“Ja, je steekt veel tijd in zo’n gesprek”,
geeft ook Karen Versluys toe. “Maar we
winnen ook heel veel tijd. Er ontstaat
immers een vertrouwensrelatie waarbij de
oudere en de zorgverlener vanuit wederzijds begrip bijvoorbeeld veel gemakkelijker afspraken rond zorg kunnen maken
en er daardoor minder beloproepen zijn.”
“Maar je moet het ook op de dienst goed
organiseren”, zegt prof. Van Den Noorgate.
“Collega’s moeten de tijd krijgen om met
patiënten in gesprek te gaan, dit lukt
dankzij een doeltreffende organisatie van
de activiteiten op de dienst.”
Het project heeft zo’n goede resultaten
dat het nu ook op andere diensten wordt
uitgerold. “Twee jaar geleden zijn we gestart met een ziekenhuisbrede uitrol via
de referentieverpleegkundigen geriatrie.
Het succes van dit project hangt echter
ook in grote mate af van het team. Dat
moet dit soort gesprekken als volwaardige
zorg zien. Een halfuur doorbrengen met
één patiënt kan doeltreffender zijn dan
tien keer de gang op en af lopen. Dat wil
ook zeggen dat de leidinggevende die visie
moet delen. Wij kunnen wel een zaadje
planten, maar voor de omstandigheden
waardoor het kan kiemen, daar moeten de
afdelingen zelf voor zorgen. Het systeem
kan alleen werken als je ook als zorgverlener in een omgeving zit waarin je je
verhaal kwijt kunt.”
Is elke zorgverlener geschikt voor deze
aanpak? Kan elke zorgverlener actief
luisteren? “We hebben 30 man personeel
en dat zijn 30 verschillende mensen”, lacht
prof. Van Den Noorgate. “Het personeel
dat luistert naar de patiënt, ondervindt wel
een veel grotere arbeidssatisfactie. Of dit
een middel is tegen burn-out? Wij merken
toch dat we personeel aantrekken, alleen al
door onze andere dynamiek.” ●
10
HealthCare magazine • 20 april 2017 • Nr.14
Oudere oncologische patiënt
behandelen op geriatrie
Oudere patiënten met een oncologisch probleem kunnen het
best behandeld worden van op de afdeling geriatrie, als er
ten minste multidisciplinair en in goede verstandhouding
wordt samengewerkt. Dat is de overtuiging van de ziekenhuisgroep Jolimont waar oudere oncologische patiënten
Désirée De Poot
letterlijk ingebed worden op geriatrie.
“W
at is leeftijd? Leeftijd zegt
toch niets?!” Dokter Sophie
Bettens, diensthoofd van
de afdeling hemato-oncogeriatrie van het
ziekenhuis van Haine-Saint-Paul (Groupe
Jolimont) maakt meteen duidelijk waarop
het staat. “Alles draait om kwaliteit van leven en autonomie. De behandeling van
een patiënt wordt hier ook vanuit dat
standpunt bekeken. En ja, oudere patiënten vragen een andere benadering.
Net daarom verkiezen wij om die patiënt
hier op de geriatrische afdeling voor hun
aandoening te behandelen. Samen met
de oncologen, de verpleegkundigen en
het hele team. Want een kankerbehandeling, dat is teamwork.”
Zes op de tien aandoeningen bij
65-plussers zijn kankers, 75 procent van
de mortaliteit bij deze leeftijdsgroep is
te wijten aan een oncologische aandoening. Sedert december 2016 heeft
het ziekenhuis van Jolimont ook een
pluridisciplinaire afdeling voor oudere
kankerpatiënten op poten gezet. Het
dagziekenhuis is gevestigd op de afdeling geriatrie. Want de behandeling van
een oudere kankerpatiënt wordt mee
beïnvloed door de kwetsbaarheid van
zijn leeftijd, vinden ze hier. “Wij staan
voor een holistische en dus pluridisciplinaire benadering, gestuurd vanuit
geriatrie. Niet de arts stuurt de therapie
aan, maar wel het hele team, de
omkadering én de patiënt zelf. Hij staat
centraal en zo lang hij zelf kan beslissen,
is het de patiënt die bepaalde keuzes
maakt. Net door die aanpak zien wij toch
dat we zeer goede resultaten bereiken,
zowel qua mortaliteit als qua functionaliteit van de patiënt.”
“Ouderen zijn extra kwetsbaar”,
benadrukt dokter Bettens. “Zij hebben
vaak een uitgebreide medicatielijst, lijden
aan comorbiditeit en hun behandeling is
nooit standaard. Van bij de intake
bekijken we multidisciplinair hun graad
van kwetsbaarheid. We gebruiken daar-
voor de G8-screening (screening die gaat
van voeding over cognitieve vaardigheden tot morbiditeit). Wat is zijn
levenskwaliteit en hoe wordt die nu
gehypothekeerd? Hoe zit het met zijn
leverfunctie? De renale functie? Het zijn
allemaal elementen die je mee moet
nemen als je een bepaalde therapie
begint. Ouderen reageren soms heftig
op geneesmiddelen, ze doen gemakkelijk complicaties, ze zijn zeer gevoelig aan
de toxiciteit van geneesmiddelen. Bij
mensen die dementerend zijn weten we
bijvoorbeeld dat sommige producten
voor hen te toxisch zijn. En we weten dat
dit soort mensen, wat de therapietrouw
betreft, goed moet opgevolgd worden.”
minder courante middelen worden
ingezet. Zowel dr. Bettens als dr. Hanotier
vinden het heel normaal dat onrustige
patiënten in het ziekenhuis met aromatherapie en in een snoezelruimte
geholpen worden. Wij willen onze patiënt
iets extra geven, het gaat om kleine
details die de ‘toxiciteit’ van het ziekenhuis op zich iets verlichten”, lacht
dr. Hanotier. “Want dat is ook zoiets: de
oudere kankerpatiënt mag je niet in zijn
bed laten uitzieken. Je moet hem blijven
stimuleren want anders komt hij dat bed
nooit meer uit.”
Ambulant
Als een patiënt ambulant kan opgevolgd worden, dan kiest men daar ook
voor. “Veel medicatie kan per os genomen worden en dat kan thuis. Wij gaan
echter een stuk verder dan op een
‘gewone’ consultatie. Wij gaan ons de
vraag stellen wie dat thuis zal opvolgen.
Is er mogelijkheid tot thuisverpleging?
Hoe is de mantelzorg? Als er nog een
© iStock
Alerter zijn
“We moeten veel alerter zijn en soms
moet de therapie ook aangepast
worden”, stelt dokter Pierre Hanotier
(hoofd van de dienst geriatrie). “Daarom
hebben wij ook actief meegewerkt aan
het nationale Kankerplan. Een algemeen
protocol voor ‘de’ oudere patiënt, bestaat
niet. Wij weten immers ook niet altijd wat
de impact is van bepaalde geneesmiddelen. De eerste aanbevelingen over
de behandeling van kanker bij ouderen
dateren van 2000, zeer recent dus.”
Op deze afdeling onco-geriatrie staat
het welzijn van de patiënt voorop. De
holistische benadering betekent ook dat
partner is, kan hij de patiënt mee
bijstaan? Het zijn vragen die je veel
bewuster gaat stellen als je te maken hebt
met een geriatrische patiënt met een
oncologische aandoening. Ook de
contacten met de huisarts zijn bij
geriatrische oncologische patiënten veel
intenser.
“Het dagziekenhuis geriatrie – er is ook
nog een dagziekenhuis oncologie, net
onder afdeling oncogeriatrie – is niet
afgezonderd van de rest van oncogeriatrie. Zo kunnen we onze patiënten
veel beter in het oog houden en blijven
ze binnen hun vertrouwde ziekenhuisafdeling.” ●