Zorg voor je cliënt en tegelijk voor jezelf

DE ZORG LEDENMAGAZINE VAN STICHTING IZZ
Nummer 1 | Maart 2016
de
Zorg voor je cliënt
en tegelijk voor jezelf
Rugpijn: bewegen
is goed, stilzitten is
héél slecht
14
De hele dag pijn.
Kun je daarmee leren
omgaan?
18
Bijzondere pilot
arbeidsfysiotherapie
21
INHOUD
6
6
10
Door goed voor jezelf te zorgen, zorg
je ook goed voor de cliënt
18 Wat is pijn?
Voor cliënten zorgen: dit is vaak het enige dat telt voor
zorgmedewerkers. Dat goede zorg voor de cliënt bij jezelf
begint, gaat er vaak niet in. Het zorghart zit dan in de
weg. ActiVite bedacht een werkwijze waarmee de
medewerkers ook aan hun eigen veiligheid denken.
10 Bewust van eigen kwetsbaarheid
Door een incident met een cliënt kwam Nils in de
ziektewet terecht. Nu hij weer terug is op de werkvloer
pakt hij het anders aan. Als hij denkt dat het nodig is,
vraagt hij collega’s om hulp.
14 Bewegen op recept Zelfs mensen met chronische rugpijn moeten blijven
bewegen. Hoogleraren Michiel Reneman en Sandra
Brouwer benadrukken dat actief blijven een goed
medicijn is tegen rugpijn. Sowieso waarschuwen ze met
klem dat stilzitten zeer ongezond is. Dus: beweeg!
Colofon
de Zorg verschijnt
vier keer per jaar voor
leden van Stichting IZZ.
Het volgende nummer
van de Zorg verschijnt in
juni 2016
2
DE ZORG 1 | 2016
Redactie Mirella Bulsink, Pieter van
de Winckel en Bastiaan Schoel
(Stichting IZZ), Lydia van Aert, Ed
Coumans, Karin Giesen, Chris van der
Hulst, Lucien Joppen, Petra Kruijt,
Sabine de Lucht, Cindy Stello
Fotografie Bart Nijs Fotografie,
Getty Images / Sam Edwards,
iStockphoto, Studio Oostrum,
Henk Veenstra
Illustraties: Roel Seidell,
Gloedcommunicatie/Eva Stijnman
Concept en realisatie
Gloedcommunicatie, Nijmegen
Vormgeving Wunderbar, Nijmegen
Druk Enveloprint, Dinxperlo
14
Verhuisd?
Wanneer u uw nieuwe adres aan de
gemeente doorgeeft, ontvangen wij
de wijziging automatisch. Verhuizing
naar het buitenland moet u aan
IZZ Zorgverzekeraar melden. Dat
doet u met het wijzigings­formulier
op www.izz.nl.
Hoe pijn wordt ervaren, verschilt per persoon en
situatie. Dat maakt het behandelen van chronische
pijn lastig. Lang niet iedereen komt er vanaf. Specialist
Anne Mieke Karsch over pijn.
En verder
4
8
9
12 16 17
21 22 23 24 Kort nieuws: rugpijn komt vaak door stress
Werkdag in kaart brengen met ‘werkdrukkruis’
Student in de zorg
Au m’n rug! Wat nu?
Test: let u goed op uw rug?
Training Mindfulness
Dit is de zorg: arbeidsfysiotherapie in het
Laurentius te Roermond
Goed geholpen
Preventieve zorg, wordt dat ook vergoed?
Hartstichting zoekt reanimeerders
Aan de inhoud van deze uitgave
­kunnen geen rechten en verantwoordelijkheden worden ontleend.
Gehele of gedeeltelijke overname
van artikelen of illustraties kan alleen
na schriftelijke toestemming van de
redactie.
Redactieadres
Redactie de Zorg, Amersfoortseweg
15h, 7313 AB Apeldoorn
Mailadres: [email protected]
Wilt u de Zorg niet meer ont­vangen,
meld u dan af via www.stichtingizz.nl/
afmelden-dezorg
Leesproblemen?
Voor mensen met
­leesproblemen verschijnt de Zorg ook
op Daisy cd-rom.
Bel voor deze gratis
­service ­rechtstreeks
met Dedicon in Grave
0486 - 48 64 86.
“Door op de juiste manier
te (blijven) bewegen,
voorkomt u dat de fysieke
klachten erger worden”
Fysieke klacht?
Blijf actief!
Na een inspannende werkdag hebt u wellicht het gevoel dat u
genoeg beweging hebt gehad. Toch is werkbelasting niet het­
zelfde als gezond bewegen. Bent u de hele dag in de weer ge­
weest? Dan is het juist goed om na uw werk een ontspannen­
de wandeling te maken, even lekker te gaan fietsen of naar
de sportschool te gaan. Uit onderzoek weten we dat werken
in de zorg een flinke fysieke belasting vraagt. Gezond bewe­
gen, ook naast het werk, kan overbelasting voorkomen. Valt u
tóch uit door fysieke klachten, of dreigt dat te gebeuren? Blijf
ook dan nog zo actief mogelijk. Het is bewezen dat stilzitten
niet bevorderlijk is voor het herstelproces. Door op een juiste
manier te bewegen, voorkomt u dat de fysieke klachten erger
worden en u mogelijk langere tijd niet kunt werken. Het is
belangrijk dat u zoekt naar wat u nog wél kunt. Dat hoeft u
niet alleen te doen. Begeleiding door een fysiotherapeut kan
u daarin helpen. Ook uit persoonlijke ervaring weet ik dat
verantwoord bewegen helpt om sneller van pijnklachten af te
komen. Ik heb zo’n tien jaar last gehad van lagerugpijn. Onder
sportmedische begeleiding ben ik toen gaan werken aan mijn
conditie. Daardoor weet ik nu wat voor mij de juiste manier
van bewegen is.
Wilt u weten hoe IZZ sportmedisch advies en andere preven­
tieve zorg vergoedt? Ik zocht het voor u uit. U leest erover op
pagina 23, in de rubriek Pieter zoekt uit.
Pieter van de Winckel
Community manager Stichting IZZ
DE ZORG 1 | 2016
3
KOR T N IE U W S
3 op de 5
ONDERZOEK
Stress = nekpijn?
Vaak wel!
Veel zorgmedewerkers hebben een zere
rug, nekpijn of versleten knieën. Als de
grote boosdoener achter deze klachten
wordt vaak de fysieke arbeidsbelasting
gezien: bijvoorbeeld tillen, duwen en lang
staan. Toch klopt dit niet helemaal, want
ook psychische klachten spelen een grote
rol bij het ontstaan van klachten aan het
bewegingsapparaat. Bijvoorbeeld stress of
emotionele uitputting. Dit blijkt uit een
recent onderzoek van Babette Bronkhorst
van de Erasmus Universiteit Rotterdam
onder tienduizend zorgmedewerkers in
Nederland. Het valt daarbij op dat zorg­
medewerkers die zich emotioneel uitgeput
voelen, hiervoor vaak geen hulp zoeken bij
een zorgverlener. Die hulp zoeken ze pas
als hun psychische klachten lichamelijke
gevolgen hebben.
zorgmedewerkers hebben in 2014 ten minste één
keer rugklachten gehad. Meer informatie over dit
onderwerp vindt u op pagina 12 en 13.
TEST
Zorgt u ook goed voor uzelf?
Doe de test!
Als zorgmedewerker hebt u fysiek en psychisch zwaar werk. U helpt graag andere
mensen, maar denkt u ook aan uzelf? Hoe gezond bent u zelf eigenlijk? En werkt u
nog met plezier? Het invullen van de gratis Sante-Q-vragenlijst biedt het antwoord!
In slechts vijftien minuten beantwoordt u allerlei vragen over uw gezondheid, leefstijl
en werk. Daarna volgt een persoonlijke feedback over mogelijke gezondheidsrisico’s
én praktische tips voor uw gezondheid en leefstijl. Bijvoorbeeld over een beter
slaapritme en het verminderen van (werk)stress.
Gratis voor onze leden
Gezond werken in de zorg is belangrijk, zodat u nu en in de toekomst goede zorg
kunt blijven verlenen. Daarom bieden wij de vragenlijst gratis aan onze leden aan.
Uw anonimiteit en privacy worden gegarandeerd. De Sante-Q-vragenlijst is ontwik­
keld door Evalua, een spin-offbedrijf van VU medisch centrum.
MELD U NU AAN VIA: WWW.STICHTINGIZZ.NL/SANTE-Q
4
DE ZORG 1 | 2016
BOEKENTIP
47 redenen om niet
in therapie te gaan
Wel of niet naar de psycho­
loog? Zes van de tien Ne­
derlanders liggen wel een
keer op de sofa van psy­
chiater of psycholoog. Op­
vallend is dat slechts twee
van hen opknappen van
de therapie. Martin Appelo
schreef er het boek 47 redenen om niet in therapie
te gaan over. Naast die 47
redenen geeft hij ook aan
wanneer het wél de moeite
is een afspraak te maken.
Dit boek is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek.
Het is geschreven voor zowel therapeuten als mensen
die twijfelen of ze wel of niet in therapie moeten gaan.
Benieuwd naar het boek? Stichting IZZ geeft vijf
exemplaren weg. Meld u voor 1 april 2016 aan via
www.stichtingizz.nl/boekentip. Winnaars krijgen
persoonlijk bericht.
WWW.STICHTINGIZZ.NL/BOEKENTIP
ONTSPANNING
Ben e
lunchven
en!
Wat is de beste en meest ontspannende lunch?
A Samen met collega’s uitgebreid lunchen in
de kantine.
B Doorwerken achter de computer met een
bakje yoghurt.
C Een ommetje maken met een boterham in de
hand.
Goed nieuws: alle antwoorden kunnen goed
zijn. Uit onderzoek van een Canadese universi­
teit blijkt dat het niet uitmaakt wat, hoe of met
wie je eet. Het gaat er wél om dat je het zelf
voor het zeggen hebt in je lunchpauze. Het
gevoel zelf te mogen beslissen, geeft mensen
energie.
AGENDA
19 april
2016
Congres
over ouderenpsychiatrie
Nederland telt de komende jaren
steeds meer ouderen. Daarmee
stijgt ook het aantal ouderen met
psychische problemen. Dit merkt
u waarschijnlijk ook in uw werk.
Als zorgmedewerker hebt u een
belangrijke rol in het herkennen
van dit soort problemen. Wilt u
hierover meer weten?
Het congres ‘Ouderenpsychiatrie
in de praktijk’ zoomt in op de
verschillende stoornissen en infor­
meert over de verpleegkundige
interventies die u kunt toepassen.
Het congres Ouderenpsychiatrie
in de praktijk vindt plaats op dins­
dag 19 april 2016 in de Reehorst
te Ede.
MEER INFORMATIE EN INSCHRIJVEN: WWW.NURSINGCONGRESSEN.NL/
OUDERENPSYCHIATRIE
DE ZORG 1 | 2016
5
ZORGSUCCES
ActiVite: van zwaar naar duurzaam werk
Zorg ook goed
voor jezelf
Door de veiligheid van de cliënt te koppelen aan die van de medewerker, koos ActiVite voor een andere manier van werken
6
DE ZORG 1 | 2016
“Je probeert de cliënt zo goed mogelijk te helpen, denk je. Maar door even
te tillen of te verplaatsen, weet je dat je je rug belast. Het zorghart, jezelf
wegcijferen, zit veel verpleegkundigen en verzorgenden in de weg.
Uiteindelijk krijg je daarvoor de rekening gepresenteerd.”
Bianca Dokter werkt ruim tien jaar als
thuiszorghulp bij ActiVite, een zorginstelling die in de noordelijke helft van
Zuid-Holland, Amstelland en de Meerlanden actief is in de intra- en extramurale zorg. Dokter is, naast haar werk in
de thuiszorg, ook lid van de Verzorgende Adviesraad van ActiVite. Vandaar
dat ze nauw is betrokken bij een
omwenteling binnen ActiVite die twee
jaar geleden definitief in gang is gezet.
Dokter’s collega Eva van den Berg,
coördinator Arbo, Verzuim en Re-integratie, legt uit: “Het werken in de VVT
kan lichamelijk zwaar zijn, ook vergeleken met andere zorgsectoren. Nu zijn er
gelukkig tal van hulpmiddelen beschikbaar, maar onze ervaring was dat onze
medewerkers deze in praktijk onvoldoende benutten.”
Sneller werken
Dokter knikt bevestigend. “Vaak denken verzorgenden dat ze sneller werken
zonder hulpmiddelen. Heb je bijvoorbeeld een glijzeil nodig maar weet je
dat niet zo snel te vinden, dan doe je
even zonder. Ook zijn er cliënten die
een hulpmiddel weigeren. Soms omdat
ze zich dan kwetsbaar en afhankelijk
voelen, soms omdat ze niet willen
wennen aan een nieuw hulpmiddel.
Dan zeggen ze: ‘we deden het altijd zus
en zo, en dat ging toch altijd goed?’”
“Daar wilden we een eind aan maken”,
stelt Van den Berg. “Uiteindelijk leidt
zo’n manier van werken tot hoger
verzuim. Als verzorgenden elke dag
dezelfde belastende handelingen
verrichten, barst de bom een keer. Het
punt was wel: hoe krijgen we zowel ons
personeel als onze cliënten ‘om’?”
Een moeilijke vraag, maar ActiVite
kwam met het antwoord. “Het probleem was dat veel zorgmedewerkers
arbeidsveiligheid zagen als een arboaangelegenheid. Dat was nu net voor
veel medewerkers geen reden om
veilig(er) te gaan werken”, zegt Van den
Berg. “Zoals Bianca al zei, het zorghart
maakt dat zorgmedewerkers vooral
gericht zijn op het welzijn van hun
cliënten. Waarom richten we ons dan
niet op hun veiligheid, waarbij deze
natuurlijk ook moet leiden tot veiligere
arbeidsomstandigheden voor ons
personeel? Immers, wat veilig is voor
de cliënt, is vaak ook veilig voor de
medewerker.”
Dokter vult aan: “Je hoort vaker dat
cliënten vragen om hen op de trap te
volgen. Mochten ze vallen, dan kan
iemand hen opvangen. In zo’n geval is
zowel de veiligheid van de cliënt als de
verzorgende in het geding, dat kun je je
voorstellen.”
cliënt. Met de Risicosignalering leggen
we wel deze link tussen veiligheid voor
zowel de cliënt als de medewerker.”
De Risicosignalering is een checklist die
cliënt en verzorgende samen doornemen. Het gaat daarbij onder meer over
aan- en uitkleden, wassen, hygiëne en
infectiepreventie. “Samen lopen we
deze lijst langs”, legt Dokter uit. “Als we
klaar zijn, bespreken we waar de cliënt
hulp nodig heeft. De lijst vormt dus de
aanleiding tot een gesprek. Omdat de
focus ligt op de cliënt, zal hij meer open
staan voor onze adviezen. Daar hoort
ook het gebruik van hulpmiddelen bij.
Vervolgens maken we afspraken die
worden vastgelegd. Door het zwart-opwit te zetten, maak je het tast- en
werkbaar. Overigens worden deze
afspraken aangepast als de situatie van
de cliënt daarom vraagt.”
Gespreksvaardigheden
Om de medewerkers te ondersteunen,
heeft ActiVite een team van in totaal 24
“Wat veilig is voor de
cliënt is vaak ook veilig
voor de medewerker”
Om een omslag te realiseren, koos
ActiVite voor een andere manier van
werken. Van den Berg: “We werken niet
meer met de Arbocheck, maar met de
Risicosignalering veilig aanbieden zorg
in eigen woonomgeving. Het probleem
van de Arbocheck: deze was puur
gericht op de lichamelijke belasting van
de medewerker, maar niet op het
zorgproces en de veiligheid van de
>
Wat een succes!
De werkwijze van ActiVite is benoemd tot een
van de Zorgsuccessen van Stichting IZZ.
Zorgsuccessen dragen bij aan gezond werken
in de zorg, daarom deelt Stichting IZZ ze met
de zorgsector. Zo inspireren deze Zorgsuccessen andere zorgorganisaties. Zo'n zorgsucces
is bijvoorbeeld de bedrijfsfysiotherapie van
Medisch Centrum Haaglanden. De therapeut
heeft er enkele producten ontwikkeld zodat
medewerkers nog betere bedrijfsfysiotherapie
krijgen.
KIJK VOOR ANDERE ZORGSUCCESSEN OP
WWW.STICHTINGIZZ.NL/ZORGSUCCESSEN
DE ZORG 1 | 2016
7
ZORGSUCCES
ergocoaches (voor de intramurale zorg)
en ergo-ondersteuners (extramuraal)
geformeerd. Bianca is ook ergo-ondersteuner. “De naam zegt het al: ik zorg
ervoor dat mijn collega's hulp krijgen
als dat nodig is. Dat kan gaan over het
gebruik van hulpmiddelen, maar ook
over gespreksvaardigheden, bijvoorbeeld om cliënten te overtuigen van het
nut van bepaalde hulpmiddelen. Tijdens het werkoverleg bespreken we
deze cliëntsituaties.”
Naast de Risicosignalering en de inzet
van ergocoaches en ergo-ondersteuners
vormt een regelmatige toetsing de
derde poot van de integrale aanpak.
“Standaard iedereen trainen doen we
niet meer”, zegt Van den Berg ferm.
“Medewerkers hebben de vaardigheden
al opgedaan bij hun opleiding. Onze
medewerkers krijgen eens in de drie
jaar een toets over hun kennis en
vaardigheden met hulpmiddelen.
Halen ze deze niet, dan worden ze
alsnog getraind.”
“Onze medewerkers
krijgen eens in de
drie jaar een toets
over hun kennis en
vaardigheden met
hulpmiddelen”
Inmiddels werken de mensen van
ActiVite een kleine twee jaar op deze
manier. Zijn er al meetbare successen
geboekt? Van den Berg: “We merken dat
medewerkers op een andere manier
zijn gaan kijken naar de veiligheid van
de cliënt en de risico’s die ze zelf lopen.
Wat ook opvalt, is dat sommige cliënten
meer kunnen dan ze denken. Nu trekken circa tachtig cliënten in de wijk van
Bianca zelf hun steunkousen aan met
een hulpmiddel. Eerst deden Bianca en
haar collega's dat. Het is een gedeeld
belang om onze cliënten op een zo
veilig mogelijke manier zelfstandig te
laten wonen. Zij hebben er baat bij en
onze medewerkers worden ontlast. We
willen uiteindelijk van zwaar werk naar
duurzaam werk.”
8
DE ZORG 1 | 2016
Groen, oranje, rood:
hoe druk was het
vandaag?
Bij Noordwest Ziekenhuisgroep werken sinds
begin 2015 enkele
verpleegafdelingen met
het ‘werkdrukkruis’. Na
afloop geeft het team
een kleurcode aan de
dienst: groen, oranje of
rood. Een eenvoudig en
doeltreffend hulpmiddel.
Was het een groene, oranje of rode
dienst? Vaak zijn alle verpleegkundigen
het over de kleur eens, soms ook niet.
Dat laatste vindt Kristy Carnas, unithoofd chirurgie en orthopedie bij
Noordwest Ziekenhuisgroep, het interessantst. “Dan komt er een gesprek op
gang waarom de beleving van de werkdruk verschilt. Heeft iemand te weinig
om hulp gevraagd bijvoorbeeld, of was
de verdeling van de zorgvraag niet
goed? Zo’n evaluatiegesprek is zeer
leerzaam.”
Naast het inkleuren van het werkdrukkruis kan het team een toelichting
geven bij de reden van een kleurkeuze.
Die toelichting is vooral relevant voor
de unithoofden. “We hoeven niet direct
conclusies te verbinden aan één rode
dienst”, zegt Carnas. “Dat kan gebeuren
doordat er bijvoorbeeld die dag een
spoedgeval was, een situatie die niets te
maken heeft met roostering of taakverdeling. Maar als blijkt dat een bepaald
dagdeel vaak rood is, is het wel relevant
om te kijken naar de reden.” Zo bleek
dat de nachtdienst meestal als heel
druk werd ervaren. Naar aan­leiding
daarvan is ervoor gekozen de helpende
in de dagdienst eerder te laten beginnen, zodat die het einde van de nachtdienst kan ondersteunen. Carnas: “We
doen daadwerkelijk iets met de verzamelde gegevens, en dat waarderen
medewerkers.” De meeste afdelingen
gebruiken het werkdrukkruis tijdelijk in
het LEAN-traject, maar de twee chirurgische verpleeg­afdelingen behouden
het als vast evaluatiemoment. “Het
duurt maximaal vijftien minuten en
levert veel informatie en leermomenten
op”, zegt Carnas. “Voor zo’n eenvoudig
hulpmiddel is het verbazingwekkend
doeltreffend.”
WAT VINDEN DE MEDEWERKERS ZELF VAN
HET WERKDRUKKRUIS? U LEEST HET OP
WWW.STICHTINGIZZ.NL/WERKDRUKKRUIS
Het werkdrukkruis, dat medewerkers dagelijks na elke dienst invullen
STUDENT IN DE ZORG
Magda Koopman
“Ik doe nu veel meer dan alleen behandelen”
Het totaalplaatje
“Uit onderzoek blijkt dat medewerkers
in de zorg vaker ziek zijn. Dat verzuim
komt vooral door psychosociale en
fysieke belasting. Bij het maken van
een probleemanalyse kijk ik daarom
naar het totaalplaatje. Is er sprake van
fysieke belasting of zijn werkdruk en
werkstress het achterliggende probleem. Ruim 40% van de medewerkers
in de gezondheidszorg geeft aan dat
zij te maken hebben met een te hoge
werkdruk. Het lijkt er soms op dat de
klok en de tijdsbesteding per behandeling belangrijker is geworden dan de
uitvoer van de werkzaamheden. Ook
gebrek aan regelmogelijkheden en
vrijheden kunnen mensen ziek maken.
Daarnaast is het werken in onregelmatige diensten en op afwijkende tijden
extra belastend. Het biologisch en
sociaal ritme raken verstoord. Dienstroosterplanning met extra aandacht
voor de werk-privébalans is daarom
belangrijk. Er moet ruimte zijn voor
lichamelijk herstel, maar ook voor
een zo goed mogelijk sociaal leven.
Organisaties en medewerkers hierover
adviseren is een mooie uitdaging voor
mij.”
“Na een 30-jarige loopbaan als
fysiotherapeute was ik toe aan
een volgende stap in mijn werkzame leven. Ik wilde mensen
adviseren vóórdat ze klachten
krijgen. Uiteindelijk kwam ik bij
Ortis paramedische praktijken
terecht. Daar kreeg ik de kans om
naast mijn werk de Master Arbeid
& Gezondheid te volgen aan de
Saxion Hogeschool.”
Zorg goed
voor jezelf
Meer
preventief
“Momenteel zit ik in het laatste jaar.
Mijn werk als fysiotherapeut is nu
veel meer preventief van aard. Ik
begeleid medewerkers in de zorg en
geef adviezen, ook aan de organisatie, hoe ze veilig, gezond en met
plezier kunnen blijven werken. De
zorgvraag en zorgzwaarte zijn de
laatste jaren toegenomen. Preventief
beleid gericht op duurzame inzetbaarheid is daarom belangrijk.”
“Het volgen van een masteropleiding naast mijn werk en privéleven,
vraagt veel energie. Ook voor mij is
het soms lastig om de juiste balans
te vinden. Ik heb veel leuke nieuwe
mensen ontmoet en mijn werkplezier
is toegenomen. Ik probeer goed voor
mijzelf te zorgen. Naast een goed
ingestelde bureauwerkplek neem
ik regelmatig een korte pauze of
ga een uurtje hardlopen. Maar mijn
sociale contacten heb ik de laatste
drie jaren een beetje verwaarloosd
en die zijn toch ook uitermate
belangrijk voor je gezondheid. Ik zie
er naar uit wanneer daar straks weer
meer tijd voor is.”
DE ZORG 1 | 2016
9
DE ZORG & IK
Nils is zich bewust van zijn kwetsbare rug en vraagt daarom op tijd hulp aan zijn collega’s
10
DE ZORG 1 | 2016
Vraag op tijd
om hulp
Het zal je maar gebeuren: een cliënt laat zich bovenop je vallen.
Het overkwam Nils Fokken (42). Hij begeleidt bij Prisma cliënten met
een ernstig verstandelijke handicap en gedragsstoornissen. Als een
van hen Nils op een dag aanvalt, loopt hij zware rugklachten
op en komt hij in de ziektewet terecht.
“De cliënten met wie ik werk, weten
niet altijd goed hoe ze met een lastige
situatie moeten omgaan. De begeleiders proberen ze daarin te onder­
steunen en zorgen dat hun wereld
overzichtelijk blijft. Helaas lukt dat
niet altijd en soms vertonen ze dan
agressief gedrag. Op een dag viel een
cliënt mij plotseling aan en liet zich
met haar volle gewicht boven op mijn
rug vallen. Meteen voelde ik dat het
mis was, ik kon ook niet meer overeind komen. Mijn leidinggevende
heeft me naar huis gebracht. Daar
ben ik met paracetamol op bed gaan
liggen. Toen ik de volgende ochtend
een kopje wilde oppakken, schoot het
meteen weer in mijn rug. Ik heb een
halfuur op de grond gelegen, kon niks
meer.
Contact met werk houden
Via de huisarts kwam ik bij een
fysiotherapeut terecht met de diagnose
spit. Ik kreeg zware pijn­medicatie en
moest oefeningen doen. Onder­t ussen
gaf mijn werkgever mij de gelegenheid om vanuit huis in te loggen in
het netwerk, zodat ik ad­ministratieve
werkzaamheden kon doen. Dat was
fijn, want zo bleef ik in contact met
het werk en de collega’s. Toen de
fysio­t herapie niet aansloeg, heb ik een
manueel therapeut geprobeerd. Dat
werkte beter. Na twee maanden thuis,
ben ik voorzichtig begonnen met het
coachen van minder ervaren collega’s.
Mijn rug was nog niet sterk genoeg om
met cliënten te werken. Het heeft nog
“Als ik agressie van
een cliënt zie aan­
komen, vraag ik een
collega mij te helpen
bij het begeleiden”
vrienden bereid mij te ondersteunen.
Met boodschappen bijvoorbeeld: ik ben
vrijgezel en kon zelf niet naar buiten.
Ook kon ik goed met ze praten over
mijn klachten. Het is belangrijk om
positieve mensen om je heen te hebben.
Zo voorkom je dat je in zelfmedelijden
blijft hangen.
Bewuster met houding omgaan
Mijn houding tegenover het werk en
de officiële protocollen is niet veranderd. Agressie-incidenten zijn niet
altijd te voorkomen. Ik ben me nu wel
veel bewuster van mijn kwetsbaarheid.
Als ik agressie zie aankomen, vraag
ik een collega om mij te helpen in het
begeleiden van een cliënt. Ook thuis
ga ik bewuster met mijn houding om.
Moet ik iets tillen? Rug recht en door de
een poosje geduurd eer ik dat weer kon. knieën. Is het te zwaar? Dan vraag ik
Om aan mijn herstel te werken heb ik de om hulp.”
oefeningen die ik kreeg voor thuis trouw
gedaan. Toen ik weer aan het werk
ging, heb ik meteen met mijn collega’s
besproken dat mijn rug nog zwak was,
en gevraagd of ze daar rekening mee
wilden houden. Ik kon aangeven wanneer mijn rug minder goed voelde.
Lastiger vond ik het om hulp aan mijn
omgeving te vragen toen ik nog veel
pijn had. Gelukkig waren verschillende
DE ZORG 1 | 2016
11
GEZOND WERKEN IN DE ZORG
Rugklachten?
Blijf er niet mee zitten!
Rugpijn is een nare en veelvoorkomende aandoening.
Wat kunt u het beste doen bij rugpijn? En wat beter niet?
NEE
U hebt geluk. Zes van de tien
zorgmedewerkers in Nederland
zeggen in het afgelopen jaar minstens
één keer last te hebben gehad van rugpijn.
Dat is bijna twee keer zoveel als het landelijk
gemiddelde. Veel rugklachten zijn aspecifiek.
Dit wil zeggen dat er geen duidelijk
aanwijsbare oorzaak is van de pijn.
START
Hebt u last van
rugklachten?
JA
Probeer in beweging te blijven.
Dat is het beste advies bij acute
oftewel plotseling opkomende
rugklachten. Vermijd belasting
en bewegingen die de pijn erger maken,
maar houd geen langdurige bedrust. Voer
de belasting van uw lichaam na een paar
dagen weer op. Meestal is er niets ernstigs
aan de hand en verdwijnen de klachten
binnen een paar dagen tot enkele weken.
Vertrouwt u het niet? Of wordt de pijn niet
minder? Neem dan contact op met uw
huisarts of therapeut. Zij kunnen beoordelen wat voor u de beste behandeling is.
Kunt u
werken?
Bespreek de situatie met uw leidinggevende en eventueel uw collega’s.
Wacht daar niet mee en geef meteen aan
wat u wel en niet kunt doen. Vertel wat
u nodig hebt om aan het werk te kunnen
blijven. U bent niet verplicht te vertellen
wat u mankeert, maar openheid helpt wel
om aan het werk te kunnen blijven. Door
er niet over te praten, loopt u ook het
risico dat u te veel doet. Hierdoor kunnen
de klachten erger worden en neemt de
kans op uitval toe.
HEBT U LAST VAN FYSIEKE KLACHTEN, ZOALS RUGKLACHTEN?
KIJK OP WWW.STICHTINGIZZ.NL/FYSIEKE-BELASTING VOOR
MEER INFORMATIE, TIPS EN ADVIEZEN
12
DE ZORG 1 | 2016
GEDEELTELIJK
JA
Werken in de zorg kan
behoorlijk zwaar zijn.
Daarom zijn er diverse
maatregelen en richtlijnen
voor verstandige belasting van het
lichaam. Ook kunnen hulpmiddelen
uw werk lichter en makkelijker maken.
Daarnaast hebt u een eigen
verantwoordelijkheid om uw
lichaam op een verstandige manier
te gebruiken en u te houden aan
werkafspraken.
NEE
Misschien kunt u tijdelijk
minder of ander werk doen.
Bespreek dit samen met uw
leidinggevende en bedrijfsarts. Kies
niet meteen voor volledig thuis blijven,
dat helpt u meestal niet sneller van
uw rugklachten af. Blijft u thuis, dan
wordt ook de kans op langdurig
verzuim groter. Als u niet kunt
werken, blijf dan toch in contact
met uw werk. Bespreek hoe uw
collega’s geïnformeerd worden over
uw afwezigheid en hoe u contact met
hen wilt houden. Dat is fijn voor u en
voor de mensen op uw werk.
JA
Het is voor u het beste
als u aan het werk blijft.
Naast inkomen, biedt
werk voldoening, plezier
en zingeving. Ook uw werkgever
heeft er belang bij dat u kunt werken
en dat u zich lekker voelt in uw werk.
Uw leidinggevende doet er
verstandig aan uw situatie en
klachten serieus te nemen. Ga
samen om de tafel en bespreek hoe
u, eventueel gedeeltelijk, aan het
werk kunt blijven.
Is er op uw
werk genoeg
aandacht
voor fysieke
overbelasting
zoals rugklachten?
NEE
Werkgevers zijn verplicht een
arbobeleid te voeren, zodat
werknemers veilig en gezond
kunnen werken. U kunt uw werkgever daar altijd op aanspreken.
Probeer uw leidinggevende (en
collega’s) te betrekken bij uw
situatie of zorgen daarover. Als
anderen weten wat er speelt, is er
veel meer mogelijk. Denkt u dat de
rugklachten te maken hebben met
uw werk? Bespreek dit dan met uw
leidinggevende en de bedrijfsarts.
Samen kunt u zoeken naar passende
oplossingen.
DE ZORG 1 | 2016
13
DE S P E C IA L IS T
Actief blijven
is een goed
medicijn tegen
rugpijn
Nog lang niet alles is bekend over de oorzaken en beste behandeling van rugklachten.
Wél is duidelijk dat mensen met rugpijn
actief moeten blijven. Met Michiel Reneman en Sandra Brouwer, beiden hoogleraar
aan het Universitair Medisch Centrum in
Groningen, bespreken we een aantal fabels
en feiten over rugklachten.
Feit: De meest voorkomende rugklacht
is lagerugpijn
Lagerugpijn is een verzamelnaam voor verschillende pijnklachten aan de rug, aldus Brouwer en
Reneman. Zo'n 84% van de volwassenen in westerse
landen heeft weleens last van lagerugpijn, met of
zonder uitstraling naar de bil of het been. Bij een op
de vijf volwassenen is de rugpijn chronisch.
Fabel: Rugklachten worden veroorzaakt
door zwaar lichamelijk werk
Reneman: “Er is nog veel onbekend over het ontstaan van rugklachten. Waarom krijgt de een
wel rugklachten en de ander niet? Vaak wordt dit
gekoppeld aan fysieke belasting. Dat is zeker niet
altijd het geval. Rugpijn kan bij iedereen voorkomen, ook bij mensen die fysiek licht werk doen.
Opmerkelijk is dat aan de ene kant gedacht wordt
14
DE ZORG 1 | 2016
dat fysiek zwaar werk niet goed voor ons is. Aan
de andere kant beulen we ons af in de sportschool,
omdat we ervan overtuigd zijn dat dit gezond is. En
dat is ook zo, mits we bewust en verantwoord bewegen. Veel en lang achter elkaar zitten daarentegen, is
níét goed voor ons: zitten is het nieuwe roken!”
In de werksituatie helpen de Arbowet en diverse
richtlijnen bij de preventie van overbelasting. Deze
maatregelen bieden echter geen garantie voor het
voorkomen van rugklachten. Brouwer: “Het allerbelangrijkste is dat mensen zich bewust zijn van hun
lichaam en dit verstandig gebruiken. Te zwaar tillen,
te vaak buigen en draaien van het bovenlichaam of
te lang werken in dezelfde werkhouding, vergroten
de kans op lagerugpijn. Ook technologische hulpmiddelen, zoals tilliften en ergonomische stoelen,
kunnen helpen om overbelasting te voorkomen.”
Fabel: Bij rugpijn moet u rust nemen
Reneman: “Bij acute rugpijn is het meestal verstandig tijdelijk minder te bewegen, maar vooral níét
dagenlang stil te gaan zitten of liggen. We adviseren
de belasting aan te passen op de pijn, even rustig
aan te doen dus. Bij chronische pijn is deze relatie
niet meer zo duidelijk. Dan adviseren we te bewegen
en werken óndanks de pijn. Voor (bedrijfs)artsen en
therapeuten is dat soms een lastige boodschap aan
hun patiënten.”
Reneman en Brouwer benadrukken dat in 95% van de
klachten over acute rugpijn er niets ernstigs aan de
hand is. Bij acht van de tien mensen met acute rugpijn gaan de klachten na enkele dagen of hooguit een
paar weken weer weg. Iemand die denkt dat er iets
ernstigs aan de hand is met zijn rug, kan de huis- of
bedrijfsarts dat laten beoordelen. Zij kunnen ook
goed verwijzen naar een specialist, als dat nodig is.
“Veel zitten is niet goed
voor ons: zitten is het
nieuwe roken”
Prof. dr. Michiel Reneman is hoogleraar revalidatie­
geneeskunde. Prof. dr. Sandra Brouwer is hoogleraar
sociale geneeskunde. Beide wetenschappers werken
sinds juli 2015 aan een langlopend onderzoek naar
het verloop van klachten en de meest effectieve
behandeling van chronische lagerugpijn.
Feit: Voldoende bewegen houdt u gezond
en fit
De Nederlandse norm voor gezond bewegen is
iedere dag minimaal een halfuur matig intensief
bewegen, bijvoorbeeld (stevig) wandelen of fietsen.
Naast voldoende bewegen, is ook fit blijven belangrijk. Aan uw fitheid werkt u door ook minimaal
driemaal per week twintig minuten intensief te
bewegen, bijvoorbeeld door te sporten. Deze beweegnormen gelden voor iedereen, dus ook voor mensen met chronische rugklachten. Als mensen door
rugpijn niet aan de beweegnorm kunnen voldoen,
kunnen zij naar een eerstelijnsfysiotherapeut gaan.
Fysiotherapeuten werken met een speciale richtlijn
om mensen met chronische (rug)pijn te helpen zelf
voldoende te bewegen.
Feit: Werk is een goed medicijn tegen
rugpijn
Rugpijn is niet per se een signaal om bij het werk
weg te blijven. Een belangrijk deel van de oplossing
ligt volgens Reneman en Brouwer in goed zelfmanagement, ook tijdens het werk. Dus: hoe kan ik met
de pijn omgaan, zodat ik zo prettig mogelijk kan werken? En wat kunnen anderen daarin voor mij betekenen? Zelfmanagement betekent niet dat u er alleen
voor staat. Diverse mensen in uw omgeving kunnen
helpen om uw rugklachten te verlichten of het werk
weer beter aan te kunnen: bijvoorbeeld de leidinggevende, bedrijfsarts, specialist of fysiotherapeut.
Reneman: “We hebben de ultieme aanpak voor werken met pijn nog niet gevonden. Wat we wél zien,
is dat mensen met rugpijn die aan het werk blijven,
anders omgaan met zowel hun lichaam als de pijn
dan degenen die thuisblijven. Zij hebben het gevoel
en vertrouwen dat ze meer aankunnen. Deze groep
zoekt soms geen of minder medische hulp. Een aantal van hen gaat bijvoorbeeld alleen een paar keer
per jaar naar een masseur. Juist dát houdt hen op de
been.”
DE ZORG 1 | 2016
15
TEST
Zorgt u goed
voor uw rug?
Wat is goed voor uw rug en wat niet? In dit magazine kunt er veel over lezen.
Tijd voor een test! Zorgt u goed voor uw eigen rug?
1)Wat doet u als u rugpijn hebt?
A Meteen plat liggen.
B De sportschool in.
C Actief blijven, maar ik let op dat ik niets
forceer.
D Een paar pijnstillers innemen.
3)In welke positie ligt u in bed?
A Op mijn rug.
B Met opgetrokken knieën op mijn zij.
C Op mijn buik.
D Dat verschilt: dan weer op mijn zij en dan
weer op mijn rug.
2)Hoeveel beweegt u?
A Ik sport 1 keer in de week, verder be­
weeg ik niet veel.
B Weinig, ik zit liever op de bank.
C Zeker 5 dagen in de week een halfuur.
D Alleen op het werk, daar loop ik heel
wat af.
4)Ik til …
A met een bolle rug en rechte benen.
B met een bolle rug en gebogen knieën.
C met gebogen knieën en een rechte rug. En
als het nodig is, gebruik ik de tillift.
D met gebogen knieën en een rechte rug.
Een tillift gebruik ik nooit, dat kost me te
veel tijd.
Kijk op www.stichtingizz.nl/gezondheid-en-preventie voor nuttige informatie. Daar vindt u ook handige tips over gezond werken in de zorg.
Zorgt u goed voor uw rug?
Tel de punten die bij uw antwoorden horen bij elkaar op.
Vraag 1: A=1, B=2, C=4, D=3. Vraag 2: A=4, B=1, C=4, D=2.
Vraag 3: A=2, B=4, C=1, D=3. Vraag 4: A=1, B=2, C=4, D=3.
12-16 punten U let actief op uw houdingen en bent veel bezig
met uw gezondheid. De kans op rugklachten is bij u kleiner.
Ga zo door!
8-11 punten U zit op de goede weg! In de meeste gevallen
zorgt u goed voor uw rug. Maar zet nog even de puntjes op i.
Kijk eens kritisch naar hoeveel u beweegt en op welke manier
u zit of staat.
DE ZORG 1 | 2016
4-7 punten De kans dat u rugpijn krijgt of hebt gehad is groot.
Probeer wat meer te letten op uw houding en neem niet
gelijk bedrust als u last hebt van uw rug. Probeer dan juist een
rondje te wandelen. Blijf in ieder geval actief.
16
Online basistraining Mindfulness
Niet meer op de
automatische piloot
Piekert u veel of hebt u last van stress? Dan is mindfulness iets voor u. Want mindfulness­
therapie kan helpen bij het verminderen van een actuele depressie, zo blijkt uit onderzoek.
Met de online basistraining Mindfulness leert u bewuster keuzes maken die goed zijn voor u.
En daar hebt u zowel op het werk als privé baat bij. Twee leden van Stichting IZZ volgden de
training en vertellen erover.
Martien:
Jolanda:
‘Patiënten bedanken me voor
mijn aandacht’
‘Ik sta meer open voor
het leven’
Martien van den Elzen is polikliniekassistent orthopedie bij het Elkerliek-ziekenhuis in Helmond. Hij
rondde de onlinebasistraining Mindfulness onlangs
af. “Het belangrijkste wat ik heb meegenomen uit
de training? Ik sta nu bewuster in het leven en dat
maakt het leven makkelijker en leuker! Voorheen
was ik tijdens gesprekken met patiënten op de
polikliniek vaak al in gedachten bezig met wat ik
daarna nog allemaal moest doen. Daardoor was ik
er met mijn hoofd niet bij. Dankzij mindfulness ben
ik er juist wél met mijn hoofd bij. Nu verlopen de
gesprekken veel prettiger. Ik krijg zelfs bedankjes
en complimenten van patiënten omdat ik zo rustig
en aandachtig ben. Ook privé heb ik baat bij mindfulness. Ik verwerk het makkelijk in mijn dagelijkse
bezigheden. In de auto naar huis doe ik bijvoorbeeld
een ademhalingsoefening, zo kom ik rustiger thuis.
En ik heb gemerkt dat ik er beter door slaap. Heel
positief dus!”
Jolanda Haast had enkele problemen op haar werk
in de ouderenzorg. Ze had het gevoel dat ze zelf
moest veranderen om die problemen op te lossen en
kwam daarvoor uit op mindfulness. “De psycholoog
en huisarts dachten dat deze vorm van bewustwording mij zou helpen. En ik moet zeggen dat ze gelijk
hebben. Het mooie van mindfulness is dat het niet
méér tijd kost. Je kunt dingen bewust doen of op de
automatische piloot, dat maakt qua tijdsinvestering
geen verschil. Wat wél verschil maakt, is dat dingen
mindful doen meer plezier en een beter gevoel op­­
leveren.” Intussen is ze werkloos, dus of de training
haar in haar werk helpt, kan ze nog niet zeggen.
“Wel sta ik sinds de training meer open voor het
leven. Voorheen was ik in mijn hoofd met van alles
en nog wat bezig. Nu focus ik me op wat er hier en
nu gebeurt. Dat is bevrijdend.”
OP WWW.STICHTINGIZZ.NL/MINDFULNESS ONTDEKT U WAT
DE NEGEN SESSIES VAN DE ONLINE BASISTRAINING MINDFULNESS VOOR U KUNNEN DOEN. VOOR LEDEN KOST DE
TRAINING SLECHTS € 19,95
DE
DEZORG
ZORG11| |2016
2016
17
17
Au!
Pijn is voor iedereen anders
18
DE ZORG 1 | 2016
Pijn is subjectief. En dus voor iedereen anders. “Pijn is niet te meten
en niet met bloedonderzoek of röntgenfoto’s vast te leggen”, vertelt
anesthesioloog-pijnspecialist Anne Mieke Karsch. “Hoe iemand pijn
beleeft en ermee omgaat, verschilt per persoon en situatie.
Als een patiënt dan ook nog eens altijd pijn heeft, is het lastig ermee
te leren leven.” Wat dan?
Pijn heeft vaak een duidelijke lichamelijke oorzaak. Door bijvoorbeeld een
snee in je vinger gaan er cellen kapot.
Daardoor komen er stofjes vrij die een
zenuw prikkelen. Die prikkel gaat via
de zenuwen naar de hersenen. Pas als
de prikkel in je hersenschors aankomt,
voel je pijn. De klacht is chronisch als
de pijn langer duurt dan drie tot zes
maanden. Of als ze langer duurt dan
verwacht zou worden op basis van de
oorzaak. De pijnklacht kan dan meestal niet alleen lichamelijk verklaard
worden. Pijnspecialisten gaan ervan
uit dat chronische pijn wordt veroorzaakt en in stand gehouden door meerdere factoren. Zo’n factor is de psychologische dimensie: hoe je de pijn
beleeft. Anne Mieke Karsch van de
polikliniek voor pijnbehandeling van
UMC Utrecht licht toe: “Zo ervaart
iemand met pijn in zijn rug misschien
dat hij er prima mee kan werken. Maar
een ‘verplicht’ familiebezoek kan voor
diezelfde persoon als te belastend
aanvoelen. De pijnbeleving verschilt
per situatie en van persoon tot persoon.” De keuze die iemand maakt hoe
met pijn om te gaan, is een derde
dimensie: de sociale of gedragsdimensie. Ga je bijvoorbeeld toch op familiebezoek?
Teleurstellende boodschap
Ruim twee miljoen Nederlanders hebben chronische pijn. Als de oorzaak
niet gevonden kan worden of niet
behandelbaar is, kan een patiënt verwezen worden naar een pijnpolikli-
niek. Bijvoorbeeld in het UMC Utrecht,
waar Karsch werkt. Patiënten hebben
vaak al een flink aantal specialisten
gezien voordat ze bij de pijnpoli
komen. Alle hoop is dan op de pijnpoli
gevestigd: die zal de pijn eindelijk
wegnemen. De boodschap die Karsch
en collega’s brengen, stelt patiënten
echter vaak teleur. “De patiënt hoopt
op een pil of prik om van zijn pijn af te
komen. Zo simpel werkt het helaas
niet. Chronische pijn reageert lang niet
altijd goed op pijnmedicatie en bijwerkingen kunnen belastend zijn. Geen
enkele patiënt kijkt ernaar uit om
chronisch pijnstillers te gebruiken.
Een andere behandelmethode is een
zenuwblokkade, waardoor minder
pijnprikkels naar de hersenen gaan.
Maar zo’n zenuwblokkade is lang niet
altijd geïndiceerd en wordt ook niet
altijd vergoed door de zorgverzekering.
Kortom, we kunnen niet beloven dat
we alle pijn kunnen wegnemen. Uiteraard doen we er wel alles aan om de
pijn zo draaglijk mogelijk te maken.”
Hoe pakt de pijnpoli chronische pijn
aan? Alle pijndimensies – lichaam,
geest en gedrag – krijgen aandacht van
Karsch en haar collega’s. Hun doel is
de pijn hanteerbaar maken, zodat deze
iemand zo min mogelijk beperkt in zijn
leven. Bij zo’n brede aanpak hoort een
uitgebreide intake. De patiënt vult
voorafgaand aan het eerste polikliniekbezoek twee vragenlijsten in. Tijdens
het eerste bezoek – dat een halfuur tot
drie kwartier kan duren – worden de
klacht en eerdere behandelingen
besproken. Ook is er tijdens deze intake
Tips voor uw werk met pijnpatiënten
Ook al hebt u zelf geen chronische pijn, met ruim twee miljoen Nederlanders
die dat wel hebben, is de kans heel groot dat u er in uw werk mee te maken
krijgt. Hoe gaat u om met een patiënt of cliënt met chronische pijn? Anesthesioloog-pijnspecialist Anne Mieke Karsch geeft enkele tips:
1 Ga met de patiënt in gesprek over de pijn. Vraag of een andere zorgverlener er al aandacht voor heeft. Zo niet, adviseer de patiënt om het met de
huisarts te bespreken.
2 Informeer waar de patiënt tegen aanloopt en wat zijn beperkingen zijn.
Dan kunt u daar rekening mee houden. Rekening houden met pijn betekent niet dat u alle taken uit handen neemt, ook al bedoelt u dat goed.
De patiënt of zijn behandelend arts weet wat nog wel kan en wat niet.
3 Zeg nooit: “U hoeft in deze tijd geen pijn meer te lijden.” Helaas kunnen
ook de pijnspecialisten niet alle pijn verhelpen.
>
DE ZORG 1 | 2016
19
“Wij vragen de patiënt
welke gevolgen de pijn
heeft, bijvoorbeeld of zijn
stemming en functioneren
erdoor worden beïnvloed”
Anne Mieke Karsch
aandacht voor de psychologische en
sociale gevolgen van de pijn. Karsch
licht toe: “Wij vragen de patiënt welke
gevolgen de pijn heeft, bijvoorbeeld of
zijn stemming en functioneren erdoor
worden beïnvloed. En of hij door de pijn
dingen niet meer kan doen. Meestal
“Veel mensen met
chronische pijn
werken gewoon,
eventueel met de
nodige aanpassingen”
kunnen we na dit eerste gesprek
een concreet behandelplan opstellen.
Daarbij zijn naast de anesthesioloogpijnspecialist desgewenst ook de pijnverpleegkundige, psycholoog, maatschappelijk werker of psychiater
betrokken. De behandeling is voor
iedere patiënt anders: vaak met medicatie, soms met zenuwblokkades en
altijd met aandacht voor de gevolgen
van de chronische pijn. Wij behandelen de patiënt dus in zijn geheel: de
pijn, de pijnbeleving én de pijngerelateerde gevolgen en beperkingen.”
20
DE ZORG 1 | 2016
Beweging is voor iedereen belangrijk,
ook voor mensen met chronische pijn.
Toch is de stap om te (blijven) bewegen
voor sommige patiënten lastig te zetten. “Als bewegen pijn doet, is de
patiënt eerder geneigd ermee te stoppen en het voortaan rustig aan te
doen. Hij is dan bang dat bewegen
schade aanbrengt in plaats van goed
doet. Terwijl beweging juist bijna altijd
goed is! Als stelregel hierbij geldt:
bewegen mag best even pijn doen, als
de pijn maar wegzakt na een tijdje.”
Dat kan lastig in te schatten zijn voor
de patiënt. Het is vaak zoeken naar
wat wel kan en wat niet. De pijnpoli
verwijst dan ook geregeld door naar
een fysiotherapeut of revalidatiearts.
Die werken met het programma
Graded Activity. De patiënt bouwt
zijn (bewegings)activiteiten geleidelijk
op, doorbreekt zijn bewegingsangst,
leert omgaan met de pijn en richt zich
op mogelijkheden in plaats van beperkingen.
En werk?
Werk is ook een vorm van bewegen.
Maar Karsch en collega’s adviseren
niet over al dan niet werken met chronische pijn. “Dat is niet onze deskundigheid: het hangt af van de persoon,
de persoonlijke situatie en het soort
werk. De een is blij dat het werk afleidt
van de pijn, de ander gaat niet met
plezier naar het werk en ervaart mede
daardoor misschien wel meer pijn.
Niet kunnen werken of niet willen
werken liggen soms dicht bij elkaar,
merken wij. Veel mensen met chronische pijn werken gewoon, eventueel
met de nodige aanpassingen. De belasting die zij ervaren door het werk is
goed in evenwicht met hun belastbaarheid, met hoeveel ‘last’ zij kunnen
dragen. Veel werkplezier vergroot die
belastbaarheid bijvoorbeeld. Maar wat
als een medewerker ineens ook
mantel­zorger wordt? De belasting kan
dan te groot worden. De bedrijfsarts en
leidinggevende kunnen in dit soort
situaties adviseren en helpen om een
goede balans in belasting en belastbaarheid te houden.”
NOG MEER HOREN OVER CHRONISCHE
PIJN EN DE BEHANDELING ERVAN?
BEKIJK DE VIDEO MET UITLEG VAN
NEUROCHIRURG MARTIJN MALESSY VIA
WWW.STICHTINGIZZ.NL/PIJN
DIT IS DE ZORG
18-02-2016
11:25 uur, arbeidsfysiotherapie in Laurentius
Ziekenhuis, Roermond
Ze is fysiotherapeut, maar Judith
Belfroy doet meer dan alleen
lichamelijke klachten behandelen.
In de pilot arbeidsfysiotherapie
gaan Belfroy en haar collega’s van
het Roermondse Laurentius Ziekenhuis dieper in op de oorzaak
van de klachten. “In plaats van
alleen fysiotherapie te bieden,
gaan we uitgebreider met patiënten in gesprek. Dat leidt tot
nieuwe inzichten.”
Belfroy is en blijft een fysiotherapeut. Het is haar doel om fysieke
klachten weg te nemen. Maar ze wil
ook graag dat de klachten weg blijven. “Daarom beginnen we met een
uitgebreid intakegesprek. Dat gaat
onder andere op basis van een
vragenlijst die de ziekenhuismede­
werker voorafgaand heeft ingevuld. We bespreken van alles: van
iemands gezondheid en karakter
– bijvoorbeeld de manier waarop
hij omgaat met tegenslag – tot aan
carrièreambities en iemands privésituatie. Er zijn talloze dingen die
kunnen leiden tot bijvoorbeeld nekklachten. En diverse situaties die
een klacht in stand kunnen houden.
Daar komen we nu steeds meer
achter.”
Vertrouwelijk
Het duurde even voordat medewerkers tegenover haar open durfden te
praten over persoonlijke onderwerpen. Het is ook niet echt gebruikelijk
om met de fysiotherapeut van
je werk je thuissituatie te bespreken.
“Het is belangrijk om te weten dat
alle gesprekken vertrouwelijk zijn.
Mijn rol is adviserend: als ik iets
signaleer, vertel ik dat aan de patiënt
zodat hij er iets mee kan.” Het vervolg kan bijvoorbeeld een eenvoudig
werkplekonderzoek zijn, maar ook
gesprekken met een psycholoog.
Zolang mensen er maar baat bij hebben. “Het doet mij vooral goed dat ik
nu in sommige gevallen meer kan
bieden dan symptoom­bestrijding.”
Initiatief van Stichting IZZ
Deze pilot is een initiatief van Stichting IZZ. We hopen dat met deze
aanpak zorgmedewerkers zich sneller gezonder voelen. De pilot loopt
bijvoorbeeld ook in het Zeeuwse
ziekenhuis ZorgSaam.
DE ZORG 1 | 2016
21
IZZ ZORGVERZEKERAAR: GOED GEHOLPEN
‘Ik kon meteen terecht’
Thuiszorgmedewerker Jacques Verburgh heeft baat bij fysiotherapie
De dag voordat hij op vakantie zou gaan, maakte IZZ-verzekerde Jacques Verburgh (65 jaar) een verkeerde beweging waardoor het in zijn rug schoot. De schade viel mee,
dus hij ging toch op pad. Helaas kreeg hij tijdens zijn
vakantie opnieuw last van zijn rug. Bij thuiskomst ging
Verburgh direct naar de fysiotherapeut. Snel er weer
bovenop komen, was zijn doel.
“Vanaf mijn vakantieadres heb ik al contact opgenomen
met de fysiotherapeut”, vertelt Verburgh. “Ik wilde zeker
weten dat ik meteen terechtkon zodra ik terug was.
En dat kon: de dag nadat ik terugkwam, zat ik al in de
behandelkamer.”
Hij bleek te kampen met een overbelasting van de dwarse
spieren en het sacro-iliacale gewricht, oftewel klachten in
de lage rug. Die had hij niet opgelopen door zijn werk,
maar juist in zijn vrije tijd. “Ik heb tot aan mijn pensioen
in het ziekenhuis gewerkt en heb nu een nulurencontract
Hoe helpt Stichting IZZ?
Stichting IZZ vindt het belangrijk dat Jacques Verburgh, u
en andere zorgmedewerkers met fysieke klachten goede
zorg krijgen. Daarom heeft de IZZ Zorgverzekering prima
vergoedingen en services om klachten te voorkomen of
snel te verhelpen. Welke preventieve zorg u vergoed krijgt,
leest u op de pagina hiernaast.
22
DE ZORG 1 | 2016
als verpleegkundige in de terminale nachtzorg, omdat ik
graag actief wilde blijven. Ik weet dankzij die jarenlange
ervaring hoe ik werkgerelateerde fysieke klachten kan
voorkomen. Helaas was ik privé niet zo oplettend.” Ver­
burgh let er bijvoorbeeld goed op hoe hij de auto in- en
uitstapt, iets wat veel collega’s in de thuiszorg verkeerd
doen. De juiste manier? Verburgh laat het zien: “Bij het
instappen ga ik eerst zitten, terwijl mijn voeten nog op
de stoep staan. Ik zit dan dus een kwartslag gedraaid ten
opzichte van het stuur. Daarna draai ik romp en benen als
één geheel naar binnen, met de benen tegen elkaar.”
In beweging blijven
Hij schroefde tijdelijk zijn werk terug om te herstellen,
wat dankzij zijn nulurencontract makkelijk kon. Zijn
klachten werden behandeld met een combinatie van
fysiotherapie en acupunctuur. Verburgh: “Ik had nooit
eerder acupunctuur gehad, maar de fysiotherapeut
raadde het aan. Het prettige is dat ik met mijn aanvullen­
de verzekering ook dat vergoed krijg. Ik ben er dus voor
gegaan, en daar heb ik geen spijt van.”
Terecht, want hij is volledig hersteld. Alleen langdurig
zitten valt hem soms nog zwaar. “Ik moet in beweging
blijven, dan gaat het goed. Gelukkig komt er in mijn werk
toch weinig terecht van zitten!”
MEER INFORMATIE? LEES MEER OP
WWW.IZZ.NL/VERGOEDINGEN/FYSIOTHERAPIE
PIETER ZOEKT UIT
Hoe helpt de zorgverzekering mij gezond
te blijven?
Als belangenbehartiger van zorgmedewerkers met een IZZ Zorgverzekering willen wij
weten wat er leeft bij onze leden. Community manager Pieter van de Winckel gaat op pad
om prangende vragen van onze verzekerden te beantwoorden. Zoals: hoe helpt de IZZ
Zorgverzekering je gezond te blijven? Met senior klantadviseur Meriam Poppe zoekt
Pieter uit welke preventieve zorg vergoed wordt in het pakket Zorg voor de Zorg.
Pieter: “De uitspraak ‘voorkomen is beter dan gene­
zen’ geldt dubbel en dwars voor zorgmedewerkers.
Waarom eigenlijk?”
Pieter: “Wat houdt de Leefstijl Check in?”
Meriam: “Dat komt door de aard van het werk: door
de fysieke belasting is de kans op klachten als rug- en
nekpijn groter. Gelukkig groeit het bewustzijn onder de
IZZ-verzekerden: we krijgen steeds meer vragen over het
voorkomen van gezondheidsproblemen.”
Meriam: “Bij de IZZ Leefstijl Check neemt een geselec­
teerde zorgaanbieder je gezondheid onder de loep.
Van bloedonderzoek tot fietstest en van gehoor tot
longfunctie, álles komt aan de orde. Na afloop krijg je
uitgebreid advies over je leefgewoonten. De test kan
helpen ziektes of aandoeningen vroegtijdig op te sporen, en de ontwikkeling zo veel mogelijk te keren.”
Pieter: “Zorgdiensten en -producten die je helpen
gezond te blijven, vallen onder de noemer preventieve
zorg. Krijgen zorgmedewerkers met een IZZ Zorgverze­
kering preventieve zorg vergoed?”
Pieter: “De Leefstijl Check is dus een nuttig instrument
om je gezondheid in kaart te brengen en hier actie op
te ondernemen. Maar hoe zit dat met het Sport Medisch
Advies, is dat niet overdreven?”
Meriam: “Ja, als zij gekozen hebben voor het aanvul­
lende pakket Zorg voor de Zorg. Dat geldt voor acht op
de tien IZZ-verzekerden. Vergoed worden bijvoorbeeld
een IZZ Leefstijl Check, bezoek aan de diëtist of Sport
Medisch Advies.”
Meriam: “Integendeel. Een bezoek aan een sportarts
is geen overbodige luxe als je na lange tijd de baan of
het veld weer opgaat. Sporten is een geweldige manier
om de kans op chronische fysieke klachten te verkleinen,
maar loop niet te hard van stapel. De sportarts adviseert
over een gezond beweegpatroon, zodat je het risico op
bijvoorbeeld blessures minimaliseert.”
Pieter: “Hoe kom ik erachter welke preventieve dien­
sten vergoed worden?“
Meriam: “Dat vind je in de voorwaarden van de IZZ
Zorgverzekering, kijk op de website:
www.izz.nl/vergoedingen/preventieve-zorg.
En je kunt ons altijd bellen of e-mailen. Want je weet
het: voorkomen is beter ...”
WELK ONDERWERP BINNEN DE IZZ ZORGVERZEKERING
WILT U GRAAG UITGELEGD ZIEN? LAAT HET PIETER WETEN
VIA WWW.STICHTINGIZZ.NL/PIETER-ZOEKT-UIT
DE ZORG 1 | 2016
23
Hartstichting zoekt reanimeerders:
doet u mee?
Als zorgmedewerker weet u hoe belang­
rijk snelle, adequate hulpverlening is. Bij
een hartstilstand zijn de eerste zes minu­
ten cruciaal. In die zes minuten kan een
ambulance meestal niet ter plekke zijn.
Per dag overlijden daardoor 35 mensen in
Nederland aan een hartstilstand. De Hart­
stichting roept daarom mensen met een
reanimatiecertificaat op zich aan te mel­
den voor een oproepsysteem. Zodat zij
die eerste, cruciale hulp kunnen bieden.
Hoe werkt het?
Als de 112-meldkamer een melding krijgt
over een hartstilstand, schakelt zij het
oproepsysteem in. Via dit systeem krijgen
de mensen in de buurt van het slachtof­
fer een bericht op hun mobiele telefoon.
Deze burgerhulpverleners reanimeren
het slachtoffer tot de ambulance arri­
veert. Ook u als zorgmedewerker kan het
verschil maken! Meld u dus aan voor het
oproepsysteem van de Hartstichting.
MEER WETEN OF AANMELDEN? WWW.STICHTINGIZZ.NL/HARTSTICHTING
Wij
zijn
de zorg
24 DE ZORG
1 | 2016