Tom Kunzler: Hack de Overheid

Hack de Overheid? Open data op decentraal niveau
Door: Tom Kunzler Feiten, Feiten, Feiten
Even voorstellen
• Tom Kunzler
• Projectleider bij de Open
State Foundation
• Achtergrond: Radboud
Universiteit Politiek &
Parlement en werkzaam in
politiek en participatie
Wat is hacken?
Waar ga ik het over hebben?
• Wat doet de Open State Foundation?
• Wat is open data?
• Transparantie bij de Nederlandse overheid
• Wob en Woo
• Voorbeelden van open data tbv politieke
transparantie
Open State
• Stichting Open State bevordert democratische
transparantie, verantwoording en participatie door
het ontwikkelen van online platformen en het
bevorderen van het ontsluiten en gebruik van open
data – komt voor uit Hack de Overheid en Nieuwe
Stemmen
• Initiatieven: Openspending.nl, Open Cultuur Data,
Open Onderwijs, Subsidietrekker.nl, Apps for
Democracy, Apps for Amsterdam, Apps voor NoordHolland – vaak in opdracht overheden
Wat is Open Data?
Open Data
• Data die (deels) met publiek geld verzameld is door
en voor overheden en publieke instellingen
• De data is openbaar toegankelijk en herbruikbaar
zonder auteursrecht, betaalmuur, inlog etc.
• De data is bij voorkeur beschikbaar in een ‘open
standaard’ en is computer-leesbaar
Open Data: voorbeelden
Bekend voorbeeld
Ander bekend voorbeeld
Hacken voor de democratie
(Hackathon)
Transparantie, open data en Nederland
Waarom open data?
• Data is the new gold (Neelie Kroes)
• Openness will strengthen our democracy and promote
efficiency and effectiveness in Government (Barack
Obama)
• Open data heeft maatschappelijke en economische
waarde (Ministerie van Binnenlandse Zaken)
• Democratisch rendement vanwege de transparantie
(betere journalistiek en burgerlijke betrokkenheid) en
economisch rendement door efficiëntie (geen dubbel
werk) en app-makers die eraan verdienen
Open Data
Huidig beleid: Wob
• Wob (Wet openbaarheid bestuur): Regelt in NL de
openbaarmaking van bestuursorganen. Openbaarmaking
is plicht en geheimhouding dient gemotiveerd te worden.
• Wob-verzoek (wobben): Een informatieverzoek sturen
naar een bestuursorgaan om bepaalde informatie op te
sturen binnen gestelde termijn, met bepaalde
uitzonderingsgronden.
• Dwangsom: Bij niet op tijd reageren of niet volledig kan
een dwangsom opgelegd worden, klachten over misbruik
• Enorme opgave: In het jaar 2000 was er 591 kilometer
aan overheidsarchief
Kosten van de Wob
• 21% van de Wob-verzoeken wordt aangemerkt als
misbruik
• Plasterk (Min BZK) wil de dwangsom daarom verwijderen
• 2009/2010: Ontving de overheid (muv politie) 9.584
Wob-verzoeken binnen (Bron SEO 2013)
• Jaarlijkse kosten: 40 tot 69 miljoen euro
• Kosten per verzoek: €4.844
• Tijdsinvestering per verzoek: 61 uur
• Wat vinden jullie hiervan? Wat is openbaarheid waard?
Keerzijde
• Nederland doet het internationaal slecht
• Ingediende verzoeken: Ierland (1 op 320), Verenigd
Koninkrijk (1 op 500) en Nederland (1 op 2000). Wie
heeft er wel eens een Wob-verzoek ingediend?
• Kosten per verzoek: Ierland (€507), Verenigd Koninkrijk
(€483) en Nederland (€4.844)
• Tijdsinvestering: Ierland (7,5 uur), Verenigd Koninkrijk
(16,4 uur) en Nederland (61 uur)
• Bron: SEO 2013
Actieve versus passieve openbaarheid
• Nederland kent een beleid van passieve openbaarheid
terwijl Ierland en VK doen aan actieve openbaarheid,
daarnaast hebben zij specifiek getrainde Wobambtenaren. Verandering is nu bezig (Actieplan Open
Overheid etc.)
• Woo (Wet Open Overheid GL/D66): Dit wetsvoorstel
zorgt ervoor dat overheidsdocumenten actief openbaar
gemaakt dienen te worden. De wet spreekt over
‘informatie over het beleid, de voorbereiding, uitvoering,
naleving, handhaving en evaluatie.’ Daarbij komt er een
register zodat geïnteresseerden weten welke informatie
er voorhanden is, wat de informatiepositie van de burger
ten goede komt. Plus een informatiecommissaris.
Twee voorbeelden
• Open Spending
• Open Raadsinformatie
Miljoenen fiasco
Waar komt Openspending vandaan?
• Financiële transparantie en benchmarks mogelijk maken met open
data
• Start in 2013 met Amsterdam Stadsdeel Centrum, daarna uitgerold
naar alle stadsdelen en de centrale stad
• Maakt gebruik van de uniforme Iv3-standaard
• Iv3 wordt ingeladen, mogelijkheid tot inzicht op 3 detailniveau’s.
Vergelijking mogelijk tussen overheden en aggregatie op basis:
oppervlakte, inwoners, huishoudens, FTE.
Landelijke uitrol
• Ministerie van Binnenlandse Zaken heeft middelen verstrekt
voor verdere uitbouw na start met gemeente Amsterdam
• 205 deelnemers (170 gemeentes, 11 provincies)
• CBS heeft sinds kort een deel van de Iv3-rapportages als Open
Data gepubliceerd dankzij openspending.nl (aankondiging
decembercirculaire),
• Nu alles online: www.openspending.nl
• App ‘Inkoopvergelijker’ gebaseerd op Iv3
Hoe zijn we te werk gegaan?
• Lief vragen, geen Wob-verzoeken, soms negatieve reacties
• Mailtjes naar lokale overheden en
volksvertegenwoordigers/bestuurders
• Draagvlak creëren voor financiële transparantie
• Voor veel lokale overheden eerste open data die vrijgegeven is
• Deelname eenvoudig: Iv3 beschikbaar, gewoon mailen wij stellen
kosteloos beschikbaar
• Frustraties: trage reacties of geen reacties (doorlooptijd 12 weken
voor verstrekkers) en van kastje naar de muur
Wat nog meer?
• Iv3 niet optimaal —> weinig detail en verschillen in
huishouding niet zichtbaar
• Gebruikersgroepen vragen meer verdieping
• Iv3 was nodig creëren draagvlak
• Samen met twee pioniers in Groningen (provincie en
gemeente) gaan we financiële detaildata ontsluiten als open
data
• Resultaten worden verwacht voor de zomer
Open Raadsinformatie?
Rob: Gy zult openbaar maken
Pilot – Open Raadsinformatie
• Eerste pilot met gemeenten Westland, Amstelveen,
Heerde, Oude IJsselstreek, Den Helder + Utrecht
(verschillende leveranciers) in opdracht BZK
• Uitlevering van datadump van raadsinformatie van
Q1 2015
• Harmonisatie van verschillende datastructuren
• Maken van platform voor benadering gegevens en
eerste raadsinformatie als open data beschikbaar
Stip op de horizon
Open State Foundation
openstate.eu @OpenStateEU of [email protected] @Teaumas
[email protected]