Gij zult openbaren: privacy en de open overheid

Gij zult openbaren: privacy en
de open overheid
Bart van der Sloot
Instituut voor Informatierecht (UvA)
Wetenschappelijke Raad voor
Regeringsbeleid
Twee grondrechten
ARTIKEL 10 - Vrijheid van meningsuiting
1. Een ieder heeft recht op vrijheid van meningsuiting. Dit recht omvat de
vrijheid een mening te koesteren en de vrijheid om inlichtingen of
denkbeelden te ontvangen of te verstrekken, zonder inmenging van enig
openbaar gezag en ongeacht grenzen. Dit artikel belet Staten niet radioomroep-, bioscoop-of televisieondernemingen te onderwerpen aan een
systeem van vergunningen.
2. Daar de uitoefening van deze vrijheden plichten en verantwoordelijkheden
met zich brengt, kan zij worden onderworpen aan bepaalde formaliteiten,
voorwaarden, beperkingen of sancties, die bij de wet zijn voorzien en die in
een democratische samenleving noodzakelijk zijn in het belang van de
nationale veiligheid, territoriale integriteit of openbare veiligheid, het
voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van de
gezondheid of de goede zeden, de bescherming van de goede naam of de
rechten van anderen, om de verspreiding van vertrouwelijke mededelingen te
voorkomen of om het gezag en de onpartijdigheid van de rechterlijke macht
te waarborgen.
Twee grondrechten
ARTIKEL 8 Recht op eerbiediging van privé-, familie- en
gezinsleven
1. Een ieder heeft recht op respect voor zijn privé leven, zijn
familie- en gezinsleven, zijn woning en zijn correspondentie.
2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan in
de uitoefening van dit recht, dan voor zover bij de wet is
voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk is
in het belang van de nationale veiligheid, de openbare
veiligheid of het economisch welzijn van het land, het
voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de
bescherming van de gezondheid of de goede zeden of voor de
bescherming van de rechten en vrijheden van anderen.
Twee tendensen
• Big Data
• Zoveel mogelijk gegevens verzamelen, opslaan
en verwerken
• Nut pas later duidelijk
• Geaggregeerd niveau en statistische
verbanden
• Meta gegevens
Twee tendensen
•
•
•
•
Open data
Data vrijelijk beschikbaar
Openbaar format en structuur
Voor hergebruik van allerhande doeleinden
Twee rationalen
• Openbaarheid
• Accountability/controle op de macht
• Wet openbaarheid van bestuur Artikel 10
1.Het verstrekken van informatie ingevolge deze wet blijft achterwege voor zover dit:
– a. de eenheid van de Kroon in gevaar zou kunnen brengen;
– b. de veiligheid van de Staat zou kunnen schaden;
– c. bedrijfs- en fabricagegegevens betreft, die door natuurlijke personen of rechtspersonen
vertrouwelijk aan de overheid zijn meegedeeld;
– d. persoonsgegevens betreft als bedoeld in paragraaf 2 van hoofdstuk 2 van de Wet
bescherming persoonsgegevens, tenzij de verstrekking kennelijk geen inbreuk op de
persoonlijke levenssfeer maakt.
2.Het verstrekken van informatie ingevolge deze wet blijft eveneens achterwege voor
zover het belang daarvan niet opweegt tegen de volgende belangen:
– a. de betrekkingen van Nederland met andere staten en met internationale organisaties;
– b. de economische of financiële belangen van de Staat, de andere publiekrechtelijke lichamen
of de in artikel 1a, onder c en d, bedoelde bestuursorganen;
– c. de opsporing en vervolging van strafbare feiten;
– d. inspectie, controle en toezicht door bestuursorganen;
– e. de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer;
– f. het belang, dat de geadresseerde erbij heeft als eerste kennis te kunnen nemen van de
informatie;
– g. het voorkomen van onevenredige bevoordeling of benadeling van bij de aangelegenheid
betrokken natuurlijke personen of rechtspersonen dan wel van derden.
Twee rationalen
• Hergebruik
• Economische doeleinden
• Richtlijn hergebruik overheidsinformatie
• Artikel 3 Algemeen beginsel
De lidstaten zorgen ervoor dat, wanneer het
hergebruik van documenten toegestaan is, deze
documenten kunnen worden hergebruikt voor
commerciële of niet-commerciële doeleinden
Twee afwegingen
• Openbaarheid v. Privacy
• Welk belang dient openbaarheid?
• In hoeverre moet het doel van openbaarmaking
helder en concreet zijn?
• In hoeverre is privacy in het geding?
• Worden er persoonsgegevens verwerkt?
• Helpt anonimiseren?
• Hoe worden algemene en individuele belangen
tegen elkaar afgewogen?
• Zijn er wel altijd algemene belangen met
openbaarheid gemoeid?
Twee afwegingen
• Economisch gewin v. Privacy
• Wat gaat er met de data gebeuren?
>doelbinding
• Wie worden er door geraakt en hoe?
• Wie is daarvoor verantwoordelijk?
• Wegen economische belangen op tegen
fundamentele rechten als privacy?