SNL-monitoring van korstmossen in heide en stuifzand

SNL-monitoring van korstmossen
in heide en stuifzand in Limburg
Peter Eenshuistra, Eenshuistra Natuuradvies
In opdracht van:
SNL-monitoring van korstmossen in
heide en stuifzand in Limburg
• Korte Inleiding korstmossen
• SNL kartering kwalificerende soorten, typische
soorten habitattype, RL-soorten, trefkansen
• Resultaten kwalificerende
soorten SNL
• Enkele voorbeelden
resultaten gebieden
• Discussie en conclusies
Inleiding korstmossen
• Twee organismen: schimmel en alg
• symbiose: = samenlevingsvorm waarbij beide
organismen profiteren
• Schimmel zorgt voor bescherming, water en zouten
• Alg zet water en zouten met zonlicht om in suikers
• Groeit daar waar andere organismen niet kunnen
groeien (steen, zand, boomschors)
Inleiding korstmossen
• Verschillende groeivormen: struikjes, bladrozetjes en
korsten
SNL soortenkartering
• Iedere 6 jaar binnen EHS
• Voor bepaald beheertype kenmerkende, meestal
zeldzame(re) soorten
• Meestal planten, vogels, dagvlinders, amfibieën en
reptielen, maar:
• Voor sommige beheertypen ook mossen en
korstmossen (o.a voor droge hei N07.01 en stuifzand
N07.02)
• Iedere 50 meter is nieuwe groeiplaats
• Streven: karteren 80 % van de groeiplaatsen
SNL soorten kartering: werkt dit voor
korstmossen?
• Korstmossen zijn erg klein
• Ze zijn soms alleen met thallusblaadjes aanwezig en niet
met bekertjes
• Op enkele vierkante m2
soms 15 soorten kruipen!
• Verschillen tussen soorten
soms klein.
• Tijd knelt  80% groeiplaatsen lastig/onmogelijk
• Ze zijn wel in groot deel van het jaar karteerbaar
Karteer soorten SNL en Habitattype
soort
SNL hei
SNL stuifzand
Ezelspootje
ja
ja
Hamerblaadje
ja
ja
IJslands mos
ja
ja
Rode heikorst
ja
Roze heikorst
ja
Slank stapelbekertje
ja
Stuifzand stapelbekertje
ja
Stuifzand korrelloof
ja
Wollig korrelloof
ja
Plomp bekermos
Wrattig bekermos
Rode heidelucifer
Kronkelheidestaartje
Open rendiermos
Karteer soorten SNL en Habitattype
soort
SNL hei
SNL stuifzand
H2310/H4030 hei H2330 stuifzand
Ezelspootje
ja
ja
K + Ca
Hamerblaadje
ja
ja
K + Ca
IJslands mos
ja
ja
Rode heikorst
ja
Roze heikorst
ja
Slank stapelbekertje
ja
K + Ca
Stuifzand stapelbekertje
ja
K + Ca
Stuifzand korrelloof
ja
E
Wollig korrelloof
ja
E
Plomp bekermos
K + Ca
Wrattig bekermos
K + Ca
Rode heidelucifer
Ca
Kronkelheidestaartje
Ca
Open rendiermos
Ca
Hei: Korstmossen rijk
Hei en stuifzand: korstmossen arm
Rode heikorst (Baeomyses rufus)
Roze heikorst (Dibaeis baeomyces, EB)
IJslands mos (Cetraria islandica, EB)
Hamerblaadje (Cladonia strepsilis, KW)
Ezelspootje, (Cladonia zopfii)
Stuifzandstapelbekertje(Cladonia
verticillata)
Slank stapelbekertje (Cladonia pulvinata)
Stuifzandkorrellloof (Stereocaulon
condensatum, KW)
Wollig Korrelloof (Stereocaulon Saxatile, BE)
Niet meer in
Limburg
Rode Heidelucifer: een algemene
monitorssoort in heide N2000
RL-soorten: Gebogen rendiermos (Cl
arbuscula, KW)
Rijstkorrelmos (Pycnothelia papillaria, EB): 4
grpl. in NL (Gelderland), niet in Limburg
Zweefvliegveld
Malden jan. 2015
Tungelerwallen, SNL-soorten
Weerterbergen
Korstmossen Beegderhei
Brunssummerhei kortsmossen
Discussie SNL & Habitatkensoorten
• 80 % groeiplaatsen redelijk voorkomende soorten niet
haalbaar (klein, onopvallend, kruipen, loupe, soms
kleurreactie of UV nodig, maar……….
• Een paar soorten extra kost niet veel extra tijd  beter
alle RL-soorten meenemen (en niet alleen BE, EB zoals bij
SNL-planten). Meer informatie over gebied beschikbaar
voor beheerder.
• Algemenere, typische soorten éénmaal per km-hok (wel
bedekking, aantal), zoals al bij N2000 werkwijze
gesuggereerd.
• Nadenken over kwaliteitsberekening SNL-gebieden als 80
% criterium niet gehaald kan worden.
Korstmossen als procesindicator?
• Korstmossen zijn gevoelig voor verzuring en vermesting,
maar …..
• Voor terrestrische korstmossen is dit meer een
concurrentieverhaal.  reactie op verandering te traag.
Voorbeeld: de zware metalen rond Budel beperken groei
hogere planten, maar veel korstmossen doen het hier
goed ondanks de atmosferische depositie
• Epiphytische korstmossen reageren veel sneller op
veranderende milieuomstandigheden  mogelijk wel
geschikt als snelle indicator.
• Bedankt voor uw aandacht
Varkenspootje
(cladonia
uncialis, KW)
• Peter Eenshuistra, Eenshuistra Natuuradvies