bodem in natuurontwikkeling

de bodem in natuurontwikkeling
Hoe beslist de beheerder ?
De Marke
Stichting voor gemeenschappelijk bos- en natuurbeheer
Ido Borkent
Johan ten Hoopen
discussie & conclusies
• aardkunde in het [cultuur]landschap heeft een wisselende
prioriteit [maar niet bij ons...]
• het vergraven areaal is relatief klein en betreft deels al
eerder vergraven bodems
• de meeste ingrepen zijn onschuldig
• juridische bescherming is een goede stok achter de deur
• spanningveld tussen de aardkundige en de
natuurbeheerder oplossen door directe kennisuitwisseling
• het onderhouden van externe contacten is noodzakelijk
[terrein]beheer
• intern beheer
– onderhoud: dunnen, begrazen, maaien, ...
– herstel: inrichting, “ver”-thema’s, peilbeheer, ...
• extern beheer
– regionale maatregelen, hydrologie, PR, kennisnetwerk,
verwerving gronden, ...
alles aan de hand van een doelstelling
planmatig beheer
• mix van functies: natuur, houtproductie,
recreatie, jacht, ...
• streefbeelden en natuurdoeltypen: Handboek
• gelokaliseerd met kaartbeeld
• tijdpad aangegeven waar nodig
• financieel kader
doelstelling permanent ontwikkelen in wisselwerking met
eigen visie, maatschappelijke inbreng, kennis, haalbaarheid,
overheidseisen, toeval
aardkundige input ?
• eigen kennis en interesse
• gevoel voor gaafheid: taboe om dat te
beschadigen
• interne kwaliteitsbewaking
• externe kennis via een project
• regelgeving en handhaving ?
... misschien zit hier nog wel
een zwakke plek ...
maatregelen die de bodem raken
• ontgraven en vergraven
• plaggen [verschillende dieptes]
• ploegen
• chopperen
• berijden
• bemesten en bekalken
• bomen omtrekken
• aanpassen van de waterhuishouding
• verleggen van watergangen
bodembewerking [1]
oppervlak
bewerkt
waarvan
gaaf
2.025
3,4
0,4
0,2%
0,0%
245
16,4
16,4
6,7%
6,7%
vennen
16
8,7
0,6
53,2%
3,9%
stuifzand
94
10,5
10,5
11,1%
11,1%
cultuur
16
2,1
1,3
13,1%
8,0%
147
0,0
0,0
0,0%
0,0%
66
0,0
0,0
0,0%
0,0%
2.611
41,1
29,2
1,57%
1,12%
Marke
bos
heide
water
overig
• periode 1990 – 2005
• vooral in heide en stuifzand
• deels in gave bodems, wel nuanceren
%
%
bodembewerking [2]
Landschap
Overijssel
oppervlak
bewerkt
[OBN]
waarvan
gaaf
%
%
bos
g.o.
heide
492
44,9
15
9,1
3
vennen
15
13,7
12
91,7
85
stuifzand
12
8,0
6
66,2
50
578
36,6
15
6,3
3
water
31
2,5
1
12,3
3
overig
g.o.
schraalland
• periode 1990 – 2005
• heide, vennen en schraallanden reeds voor 1920 al
grotendeels bewerkt
• areaal “gaaf” bij benadering
zaken ter afweging
• bescherming oorspronkelijke bodem
• microreliëf
• andere maatregel dan grondbewerking
• fosfaatprobleem
• afvoer vrijkomende grond
• bodemverdichting voorkomen
• advies deskundigen
• te behalen natuurwinst
wat wordt gemonitoord ?
• soorten planten en dieren
• soms bodemproces
• soms waterhuishouding
• veelal niet wetenschappelijk of
structureel
processor bij bosomvorming
Putjesberg na verwijderen van opslag
plekje sparen
plaggen of begrazen
levend stuifzand
ca. 10 hectare stuifzand geplagd
reliëf behouden na plagwerk
plagdiepte en verstuivingsproces
knoflookpad
Driessenven februari 2001
Driessenven mei 2003
Bergvennen
1993
voor
na
Bergvennen – behoud microreliëf
Bergvennen: lobelia na restauratie
Bergvennen – kluunplaatsen
Bornebroek - ontginningssporen
Bornebroek - boomkikkerproject
De Reuterij – herstel morfologie
de beste bodemdeskundige...