Thema 4: Waarneming en Regeling

Basisstof 7: Het hormoonstelsel
Basisstof 8: Het zenuwstelsel
Basisstof 9: Zenuwcellen
 Stoffen die de werking van weefsels en organen regelen
die er gevoelig voor zijn.
 Van invloed op o.a. stofwisseling, voortplanting, groei
en ontwikkeling.
 Bestaat uit hormoonklieren die hormonen
produceren.
 Veel hormoonklieren hebben geen afvoerbuis; de
hormonen worden afgegeven aan het bloed.
 Ligging van de belangrijkste hormoonklieren:
- Hypofyse: onder tegen de hersenen aan, in het midden.
- Schildklier: in de hals, voor het strottenhoofd
- Eilandjes van Langerhans: in de alvleesklier
- Bijnieren: als kapjes op de nieren
- Eierstokken: in de buikholte
- Teelballen: in de balzak
 Eilandjes van Langerhans maken insuline en glucagon
 Deze hormonen reguleren de suikerspiegel
- glucosegehalte wordt +/- constant gehouden
 Hoog glucosegehalte -> productie insuline -> opname
glucose in spier- en vetcellen -> suikerspiegel daalt
 Laag glucosegehalte -> productie glucagon ->
opgeslagen suikers komen vrij -> suikerspiegel stijgt.
 Suikerziekte (diabetes): er wordt te weinig insuline
gevormd -> suikerspiegel wordt te hoog.
- Glucose wordt uitgescheiden met de urine
 De schildklier maakt o.a. een hormoon dat de groei en de
stofwisseling stimuleert.
 Cretinisme:
Aangeboren schildklierafwijking
-> te weinig schildklierhormonen.
 Gevolgen zijn o.a. dwerggroei en
ernstige achterstand in de
mentale ontwikkeling.
Basisstof 8: Het Zenuwstelsel
 Hersenen, ruggenmerg en alle zenuwen samen vormen
het zenuwstelsel.
 Bouw van een zenuwcel:
- Cellichaam met celkern
- Uitlopers die impulsen naar het cellichaam toe
geleiden.
- Uitlopers die impulsen van het cellichaam af
geleiden.
 Zenuw: een bundel uitlopers van zenuwcellen,
omgeven door een stevige, beschermende laag.
- Elke uitloper is omgeven door een isolerend laagje.
 Zenuwen verbinden alle delen van het lichaam met het
centrale zenuwstelsel.
- Delen van het hoofd en hals zijn via zenuwen met de
hersenen verbonden.
- Delen van romp en ledematen zijn via zenuwen met
het ruggenmerg verbonden.
 Zintuigcel ontvangt prikkel -> impuls naar de
hersenen -> hersenen verwerken de informatie ->
impuls terug naar de spieren/klieren/organen die
moeten reageren.
 Hier gaat tijd overheen, dit noem je de reactie tijd.
 Normale reactietijd +/- o.2 seconden
In het verkeer: +/- 1.0 seconden
 Reactietijd kan beïnvloed worden door bijv. voeding,
drugs, alcohol, slaap, enz.
Basisstof 8: Zenuwecellen
 Gevoelszenuwcellen
 Bewegingszenuwcellen
 Schakelcellen
 Geleiden impulsen van zintuigen naar het centrale
zenuwstelsel.
- Cellichaam vlakbij het centrale zenuwstelsel
- één lange uitloper die impulsen naar het cellichaam
geleidt.
 Geleiden impulsen van het centrale zenuwstelsel naar
spieren of klieren.
- Cellichaam ligt IN het centrale zenuwstelsel
- één lange uitloper die impulsen van het cellichaam af
geleidt.
 Geleiden impulsen binnen het centrale zenuwstelsel.
 Verbinden de uitlopers van gevoelszenuwcellen met de
uitlopers van bewegingszenuwcellen.
 Liggen in hun geheel in het centrale zenuwstelsel.
 Onderling verbonden door middel van uitlopers.