(Erikson) Piagetiaanse theorie (Piaget)
advertisement
Ontwikkelingstheorien: Een kijk vanuit de levensloop van hun bedenkers Theorieën van Ontwikkeling 1 Een intuïtieve ontwikkelingstheorie • Beschrijving van de ontwikkeling • Verklaring van de ontwikkeling • Zie college vrijdag 27 2 2003 Theorieën van Ontwikkeling 2 Wetenschappelijke ontwikkelingstheorieën • Overeenkomst: onderscheid beschrijving en verklaring • Verschillen • Structuur van begrippen • Bv mechanismen worden expliciet met elkaar in verband gebracht • Empirische toetsing • Voorspellen en toetsen • Bijstellen op basis van toetsing • Interactie Intuïtieve en Wetenschappelijke verklaringen • publieksvoorlichting Theorieën van Ontwikkeling 3 Overzicht theorieën • Leer- en veranderingstheorieën • Leertheorie • Respondent (Pavlov), operant (Skinner), Sociaal (Bandura) • Informatieverwerkingstheorie • Computer (Turing) • Klassieke Ontwikkelingstheorieën • Psycho-analytische (Freud) en Ego benadering (Erikson) • Piagetiaanse theorie (Piaget) • Cultuurhistorische theorie (Vygotsky) • Levensloopbenadering Theorieën van Ontwikkeling 4 Aanpak van het overzicht • Systematische beschrijving in theorieënboek • Achtergrond • Theorie als product van een bedenker en een tijdvak • Levensloop van de bedenkers • Karakteristieke kenmerken • • • • Een karakteristieke situatie Waar is de theorie het beste voor bekend Wat is het belangrijkste punt van de theorie? Visie op ontwikkeling Theorieën van Ontwikkeling 5 De Leertheorie • Voorbeeld: theorie van het operant leren • Grondlegger: Skinner (USA, 1904-1990) Theorieën van Ontwikkeling 6 Leertheorie • Karakteristieke situatie • Zeurende kinderen, dieren in de film en het circus • Bekendste bijdrage • Gedragsmodificatie in klinische setting door bekrachtiging • Kernpunt • Gedrag staat onder externe controle • Visie op ontwikkeling • Ontwikkeling = accumulatie van kennis en vaardigheden door leerprocessen Theorieën van Ontwikkeling 7 Informatieverwerkingstheorie • Algemeen principe van informatieverwerking door mens en machine • Grondlegger (maar geen ontwikkelingspsycholoog): Turing (GB, 1912-1954) Theorieën van Ontwikkeling 8 Informatieverwerkingstheorie • Karakteristieke situatie • Breukrekenopgave oplossen • Bekendste bijdrage • Verandering in de basiscomponenten van de informatieverwerking • Korte en lange termijngeheugen (uitbreiding en achteruitgang) • Kernpunt • Universele principes (mens en machine) van stapsgewijze informatieverwerking • Visie op ontwikkeling • Geen verandering in structuur informatieverwerking, wel in strategieën en methoden Theorieën van Ontwikkeling 9 Psycho-analytische Ontwikkelingstheorie • Klassieke psycho-analyse en egopsychologie • Grondleggers Freud (Oostenrijk, 18561939) en Erikson (Duitsland-USA, 19021994) Theorieën van Ontwikkeling 10 Freud • Karakteristieke situatie • Een onoplosbaar conflict tussen individu en wereld, bv een volwassen man, slechte relatie met zijn vader, ontwikkelt angststoornissen na diens overlijden • Bekendste bijdrage • Theorie van het onbewuste en psycho-sexuele ontwikkelingsstadia • Kernpunt • Dynamiek van het gedrag door conflict driften en realiteit • Visie op ontwikkeling • Ontwikkeling = vinden van een soms moeizaam evenwicht tussen met elkaar strijdende krachten Theorieën van Ontwikkeling 11 Erikson • Karakteristieke situatie • Een conflict tussen individu en wereld dat positief voor het individu wordt opgelost, bv een adolescent die onenigheid heeft met de ouders en daaruit mede een eigen identiteit ontwikkkelt • Bekendste bijdrage • Model van de acht ontwikkelingsstadia • Kernpunt en visie op ontwikkeling • Elke levensfase kent cultuur-afhankelijke conflicten die het individu positief probeert op te lossen en die een onderdeel worden van de persoonlijkheid Theorieën van Ontwikkeling 12 Piaget • Zwitserland, 1896-1980 Theorieën van Ontwikkeling 13 Piaget • Karakteristieke situatie • Een jong kind speelt met bekers, water, zand, blokjes en ontdekt spontaan het conserrvatieprincipe en het getalbegrip • Bekendste bijdrage • Model van de vier/drie ontwikkelingsstadia • Kernpunt en visie op ontwikkeling • Ontwikkeling als aktief proces van adaptatie aan de wereld, door spontane constructie van cognitieve middelen (begrippen, structuren) Theorieën van Ontwikkeling 14 Vygotsky • USSR, 1896-1934 Theorieën van Ontwikkeling 15 Vygotsky • Karakteristieke situatie • Kinderen in de klas met een onderwijzer • Bekendste bijdrage • Zone van de naaste ontwikkeling • Kernpunt en visie op ontwikkeling • Ontwikkeling als de interiorisatie van culturele middelen voor het denken, middelen zijn resultaat van cultuur-historische ontwikkeling, interiorisatie is resultaat van sociale ondersteuning van het kind Theorieën van Ontwikkeling 16 Huidige stand van zaken (1 van 2) • Leertheorie • Belangrijk, maar meestal in klinische context, als model voor therapie • Informatieverwerkingstheorie • Belangrijk, maar sterke nadruk op verouderingsprocessen • Psycho-analytische benaderingen • Freud • Historisch belangrijk • Erikson • Belangrijk, vooral adolescentiepsychologie Theorieën van Ontwikkeling 17 Huidige stand van zaken (2 van 2) • Piaget • Belangrijk, maar meestal als vertrekpunt voor kritiek • Principes lijken op die van moderne theorie van zelforganisatie en complexiteit (dynamische systeemtheorie) • Vygotsky • Belangrijk, vooral in context van cultuurvergelijkende studies en onderwijstoepassingen • Er is nog geen verenigde, overkoepelende theorie van ontwikkeling • Elke theorie concentreert zich op een bepaald aspect van ontwikkeling Theorieën van Ontwikkeling 18
