De koning, de wijze en de nar Shafique Keshavjee

De koning,
de wijze en
de nar
Het grote Godsdiensttoernooi
Shafique Keshavjee
Inhoudstafel.
1.
INLEIDING .................................................................................................................................... 3
IN EEN VER LAND ... DE ONTREDDERING .............................................................................................. 3
DE DROOM ............................................................................................................................................ 4
BIJEENROEPING VAN HET ‘GROTE GODSDIENSTTOERNOOI’ - KEUZE VAN DE KANDIDATEN ............... 4
OPENING VAN DE DEBATTEN - VOORSTELLING VAN DE WEDSTRIJD .................................................... 5
2.
HET OPTREDEN VAN DE ATHEIST ....................................................................................... 6
GOD BESTAAT NIET .............................................................................................................................. 6
CONFRONTATIES .................................................................................................................................. 6
EEN DOELGERICHT HEELAL .................................................................................................................. 7
GOD IS GROTER .................................................................................................................................... 7
SCHEPPING ZONDER GOD?..............................................................................................................................................9
3.
HET OPTREDEN VAN DE BOEDDHIST ............................................................................... 15
DE STICHTER VAN HET BOEDDHISME ................................................................................................. 15
DE VIER EDELE WAARHEDEN ............................................................................................................. 16
BESTAAT GOD?....................................................................................................................................21
MEDEDOGEN MET DE MENS ............................................................................................................... 21
4.
HET OPTREDEN VAN DE HINDOE ....................................................................................... 23
DE PARABEL VAN DE TWEE VOGELS. FUNDAMENT VAN HET HINDOEÏSME. ....................................... 23
LIJDEN EN BEVRIJDING. ...................................................................................................................... 23
CONFRONTATIES ................................................................................................................................ 24
GOEROES EN KANGOEROES ................................................................................................................ 24
KOP EN MUNT ..................................................................................................................................... 24
DE OORSPRONG VAN HET KWAAD ...................................................................................................... 25
5.
HET OPTREDEN VAN DE MOSLIM ...................................................................................... 26
INLEIDING ........................................................................................................................................... 26
DE GEZANT VAN ALLAH ..................................................................................................................... 26
DE PIJLERS .......................................................................................................................................... 28
SPELD OF SCHAAR ?............................................................................................................................ 28
DE ZOON VAN GOD EN GOD DE ZOON ................................................................................................ 31
GOD IN ALLES? ................................................................................................................................... 32
EEN GODSDIENST VOL GEWELD? ....................................................................................................... 32
EEN NETELIG PROBLEEM .................................................................................................................... 32
EEN GODSDIENST DIE ALLES EENVORMIG MAAKT?..............................................................................................33
DE 99 SCHONE NAMEN VAN ALLAH…………………………………………………………………………………..34
6.
HET OPTREDEN VAN DE JOOD ........................................................................................................... 35
DE VERBORGEN GOD ......................................................................................................................... 35
DE MOOIE TORA ................................................................................................................................. 35
DE SAMENVATTING VAN DE RABBIJN ................................................................................................. 37
EENHEID EN VERSCHEIDENHEID VAN DE JODEN ................................................................................ 38
DE JOODSE KWESTIE........................................................................................................................... 39
NAAR EEN DUBBELE ERKENNING ....................................................................................................... 39
CHRISTELIJKE WORTELS VAN RACISTISCHE JODENHAAT…………………………………….………………....41.
De koning, de wijze en de nar
1
GOD, VADER EN MOEDER? ................................................................................................................................. 45
7.
HET OPTREDEN VAN DE CHRISTEN .................................................................................. 47
DE STICHTER VAN HET CHRISTENDOM ............................................................................................... 47
GENADE EN GELOOF ........................................................................................................................... 48
EEN BASISHANDVEST ......................................................................................................................... 48
SYNTHETISCH OVERZICHT. DE DOOD VAN CHRISTUS IN PARABELS. ................................................. 49
CONFRONTATIES. BIJBEL EN KORAN ................................................................................................. 49
MEESTER EN LEERLINGEN .................................................................................................................. 50
GOD EN HET LIJDEN ............................................................................................................................ 50
DE ENE EN HET MEERVOUDIGE .......................................................................................................... 50
AANVAL VAN DE ATHEÏST .................................................................................................................. 51
8.
DE EINDSPRINT ......................................................................................................................... 52
DE SYNTHESE VAN DE WIJZE .............................................................................................................. 53
DE KONING BESLIST ........................................................................................................................... 55
SLOT ................................................................................................................................................... 55
De koning, de wijze en de nar
2
1. INLEIDING
In een ver land ... De ontreddering
“Sinds enige tijd had er een niet te omschrijven verandering plaatsgehad. ... De sfeer was
somber, een dof gedonder leek een groot onweer aan te kondigen;” ( p.13)
Op verscheidene plaatsen van p. 13 tot 24 wordt gezinspeeld op het feit dat het volk niet écht
gelukkig is. Verzamel deze passages en vat ze in enkele woorden samen. Wat is het échte
probleem van het volk?
“Astrologen, numerologen, ... maakten een bloeitijd door” (p. 18) Maar “sinds talrijke jaren
hadden vele kerken hun deuren moeten sluiten”.
Vanwaar dat verschil?
De boodschap van de eersten is, in tegenstelling tot die van de kerken:
-
Wat denk je daar zelf over? Heb je daar zelf ervaring mee in je familie of vriendenkring?
De koning, de wijze en de nar
3
De droom
Welke boodschap krijgen de koning, de wijze en de nar in hun respectievelijke dromen?
De koning:
(Voetbalwedstrijd)
De wijze:
(in het huis van Nietzsche)
De nar:
(Reuzenpizza)
Bijeenroeping van het ‘grote Godsdiensttoernooi’ - Keuze van de kandidaten
Welke Godsdiensten worden uitgenodigd? En daarbuiten?
Wie moet die levensbeschouwingen vertegenwoordigen en aan welke eigenschappen moeten
de kandidaten voldoen?
-
De koning, de wijze en de nar
4
Opening van de debatten - Voorstelling van de wedstrijd
Wie vertegenwoordigt uiteindelijk welke overtuiging?
Zoek een manier om de (voor)namen bij elke levensbeschouwing te onthouden!
- Christendom:
- Jodendom:
- Hindoeïsme:
- Boeddhisme:
- Islam:
- Atheïsme:
Wat moeten de vertegenwoordigers trachten uit te leggen voor de jury en het publiek?
-
Denk je dat het mogelijk is voor de verschillende godsdiensten en het atheïsme om met elkaar
een zinvol gesprek aan te gaan over hun levensvisie en elkaar daarin te respecteren?
Lees de opdracht op p. 254. Maak vanaf nu notities zodat je op het einde deze opdracht kan
maken zonder het hele boek opnieuw te moeten lezen!
De koning, de wijze en de nar
5
2. HET OPTREDEN VAN DE ATHEIST
God bestaat niet
Welke twee redenen geeft de atheïst op om het bestaan van God te verloochenen?
1.
2.
Confrontaties
Welke betekenis heeft de bloem van de Hindoe?
Wat vind jij van deze uitspraak?
Over welk aspect van God is de boeddhist het eens met de atheïst?
De koning, de wijze en de nar
6
Een doelgericht heelal
Welk antwoord geeft de jood (en de christen treedt hem bij) op het eerste argument van de
atheïst?
Waar komt het heelal met al zijn complexiteit en hevige conflicten vandaan? Hoe kan er iets uit het niets
voortkomen?
Waarin vinden de atheïst en de gelovige elkaar?
Oorspronkelijk was er wel iets, een soort onbeschrijflijke energie, bestaande uit “materie” en
“antimaterie”, waaruit het heelal zich zou vormen. Al wat wij als gelovige of als ongelovige
kunnen zeggen, is dat het heelal echt bestaat, maar dat de oorzaken ervan zowel ons als u
ontgaan.
Gelovigen zeggen dat het heelal “doelgericht” is. Wat betekent dat?
Het heeft een innerlijke Zin. Het heelal bestaat niet uit toevalligheden, maar is gericht op een
welbepaald doel. Het evolueert naar een bepaald eindpunt (= het goede, het volmaakte, het
Rijk Gods, ...). Gelovigen zeggen dat God die ‘zin’, dat ‘doelgerichte’ in het heelal heeft gelegd.
God is groter
Welk antwoord geeft de jood (christen en moslim zijn het met hem eens) op het tweede
argument van de atheïst dat God niet bestaat?
Het kwaad dat wordt bedreven, is menselijk kwaad, geen goddelijk kwaad. Daarover zijn
atheïst en jood het met elkaar eens.
Ze verschillen met elkaar over het volgende:
Atheïsten: Bewaren het vertrouwen in de mens, ook al zijn ze dat in God verloren.
Maar de jood vraagt zich af waar men dan de moed haalt om nog op deze aarde te
leven, als men ervan overtuigd is dat de mensheid volledig is overgeleverd aan het
monsterlijke gedrag waartoe zij in staat is? Waarom dan wél geloven in de mens en
niet in God?
Gelovigen: Geloven dat het kwaad, zelfs in al zijn absurditeit, nooit het laatste woord van de
geschiedenis zal zijn omwille van die oriënterende beweging die ze ervaren in het
heelal en heel de schepping.
De koning, de wijze en de nar
7
De christen legt uit waarom het atheïsme geen vijand is van de godsdienst. Verklaar.
De kritiek van atheïsten op de kerk en religie helpt gelovigen om te groeien en om het Godsen mensbeeld dat ze hebben uit te zuiveren. Zo is God bijvoorbeeld niet langer Godsleutelbos, God-zakdoek, God-portemonnee of God zoals de aardse vader. Want God staat
boven alle menselijke voorstellingen (= betekenis van het 1ste gebod: “Gij zult geen
Godenbeelden maken” = de beelden in ons hoofd (figuurlijk bedoeld dus).
De islamiet legt in dat verband de betekenis uit van hun geloofsbelijdenis: “Allahoe akbar”.
Welke is die?
1. “God is de grootste”, d.w.z. dat Hij alle Goden van de andere Godsdiensten overtreft.
2. Maar het betekent ook dat Allah “groter” is d.w.z. dat God altijd groter/méér is dan de
voorstellingen (vooral in ons hoofd) die wij van Hem maken.
“Hoor Israël,
de Eeuwige is onze God
de Eeuwige is één.
Je moet houden van de Eeuwige God
met heel je hart, heel je ziel
en heel je vermogen.
Je zult deze woorden schrijven
op de deurposten van je huis
en aan de poorten van je steden.
"Ik getuig
dat er geen andere god bestaat
dan God
en ik getuig dat Mohammed
de Gezant is van God "
De koning, de wijze en de nar
8
Naam:
Taak: SCHEPPING ZONDER GOD?
Lees de 5 artikels van wetenschappers en zoek eerst per artikel het antwoord op
onderstaande vragen (indien mogelijk):
- Waarin verschillen wetenschap en religie van elkaar? En waarin vullen ze elkaar aan?
- Welke relatie moet er zijn/is er best tussen beide?
Onderstreep in de teksten die passages waarin je een (gedeeltelijk) antwoord vindt op deze
vragen.
Verwoord daarna in je eigen woorden - samenvattend - het antwoord op deze invulbladen.
Niet één keer het woord God
Astronomen spelen met het publiek
Aan de wetenschap ontbreekt iets.
De koning, de wijze en de nar
9
Het wonder is dat we het heelal kunnen begrijpen.
Homo Sapiens.
Samenvattend:
De koning, de wijze en de nar
10
De koning, de wijze en de nar
11
De koning, de wijze en de nar
12
De koning, de wijze en de nar
13
De koning, de wijze en de nar
14
3. HET OPTREDEN VAN DE BOEDDHIST
Meester Rahoela staat bekend om zijn’ oecumenische’ geest. Wat houdt dat in?
Oecumene =
De leer van de Boeddha is
geen wel
Een boeddhist respecteert alle godsdiensten en opvattingen omdat ze allemaal de heilzame
vooruitgang van de mens tot doel hebben, en allemaal de liefde als ideaal hebben.
De stichter van het boeddhisme
Stichter =
Naam en status:
Leefde waar en wanneer:
Jeugdjaren:
Ommekeer door
Gaat op zoek naar
Boeddha =
een titel en betekent
De koning, de wijze en de nar
15
De vier edele waarheden = kern van de boeddhistische leer
Eerste waarheid (= de ziekte)
Het leven is lijden d.w.z. verbonden zijn met mensen of situaties waar we niet van houden
en/of gedwongen worden afstand te doen van mensen en dingen die ons aan het hart liggen.
Voorbeelden:
Tweede waarheid (= de diagnose)
Lijden komt voort uit de “dorst” naar toe-eigening, naar bezit.
“Dorst” komt voort uit onwetendheid, namelijk uit de idee dat er een “zelf”, een “ik”, een
“individu” bestaat en dat die “ik” van alles nodig heeft om het gelukkig te maken. De mens is
slaaf van zijn gehechtheid aan …, van zijn afkeer van …, van verlangen naar …, van passies
voor …, van …
Volgens het boeddhisme bestaat er geen vast of duurzaam “ik” of “zelf”. Toch hangt de mens
met hart en ziel vast aan het idee van een bestaand “ik” omdat hij ernaar verlangt: verlangt
om te bestaan, om te blijven bestaan, om steeds méér te worden, macht en controle te
krijgen, niet op te houden, niet te sterven. De kloof tussen onze pogingen om aan ons “ik”
vast te blijven houden en het feit dat dat niet lukt, brengt het voortdurend lijden van het
menselijk bestaan voort.
Voorbeelden:
Derde waarheid (= het geneesmiddel)
Einde maken aan het lijden kan alleen maar door zich te bevrijden van de alle vormen van
gehechtheid, van alle passie, van elke vorm van haat, van elke illusie, van elke behoefte.
Wanneer men helemaal bevrijd is, komt men in het NIRWANA = het niet-zijn, vrij-zijn, leegte,
geluk, ultieme werkelijkheid en stopt de reïncarnatie.
Voorbeelden:
De koning, de wijze en de nar
16
Vierde waarheid (= de gebruiksaanwijzing van het geneesmiddel)
Het lijden opheffen kan via het achtvoudige pad:
de heilige achtvoudige weg
het juiste geloof

het juiste denken

het juiste spreken

het juiste handelen
de juiste levenswijze
}
}
de juiste inspanning
het juiste bewustzijn
de juiste concentratie



ondergebracht in
drie disciplines
1. de wijsheid, de ware kennis
2. de ethiek, het correcte gedrag
3. de goede (adequate) concentratie
1. De wijsheid/de ware kennis is trachten te begrijpen dat alles “onbestendig” is,
in wording, niet definitief (ook het “zelf” niet); er bestaat geen “ik”.
2. De ethiek, het correcte gedrag is
- het achterwege laten van leugens,
- het achterwege laten van krenkende taal of ijdel geklets,
- een eerbare en vreedzame levenshouding aannemen,
- een beroep uitoefenen waarmee men niemand schade berokkent,
- mededogen hebben met alle wezens.
3. De adequate concentratie is de opstandige gemoedstoestanden tot rust brengen.
Eén van de middelen hiervoor is objectloze meditatie.
Opdracht:
Vergelijk de geboden of leefregels van onderstaande levensbeschouwingen. Duid elke leefregel
die universeel is (dwz die je in meerdere levensbeschouwingen terugvindt) in de teksten aan
in een bepaalde kleur. Maak eerst een legende:
Leefregel:
Leefregel:
Leefregel:
Leefregel:
Leefregel:
Leefregel:
Leefregel:
Leefregel:
Leefregel:
De koning, de wijze en de nar
17
Geboden in Wicca
1. Leef en laat anderen leven.
2. Houd maat bij nemen en bij geven.
3. Een vriendelijk oog, aanraken teer, dat is de leer.
4. Is de maangodin in haar nieuwe stand, druk dan twee kussen op haar hand.
5. De wijze boom der Godin telt jaren veel, breng hem schade toe, dan is vloek je deel.
6. Verzorg de planten toegewijd, met de zegen van de Godin word je verblijd.
7. In nood zul je je waardig weren en geen bezit van je naaste begeren.
8. Laat je niet met dwazen in, ’t is slecht voor jezelf en heeft geen zin.
9. Wie je liefhebt zul je niet bedriegen, anders zullen zij ook jou beliegen.
De 10 geboden van het jodendom en het christendom
1. Ik ben de Heer, uw God, die u uit het land Egypte, uit het slavenhuis, geleid heeft. U mag
geen andere goden hebben ten kost van Mij.
2. U mag zich geen godenbeeld maken, geen enkele afbeelding van enig wezen boven in de
hemel, of beneden op de aarde, of in het water onder de aarde. U mag zich daarvoor niet
neerbuigen, en die niet dienen …
3. U mag de Naam van de Heer, uw God, niet ijdel gebruiken …
4. Gedenk de sabbatdag, die moet heilig voor u zijn. Zes dagen moet u arbeiden en al uw werk
doen, maar de zevende dag is de sabbat van de Heer, uw God. Dan mag u geen enkel werk
doen, u niet, uw zoon en uw dochter niet, uw slaaf en slavin niet, uw vee niet, en niet de
vreemdeling, die binnen uw poorten is …
5. Eer uw vader en uw moeder …
6. U mag niet doden …
7. U mag geen echtbreuk plegen …
8. U mag niet stelen.
9. U mag geen vals getuigenis spreken tegen uw naaste.
10. U mag het huis van uw naaste niet begeren. U mag de vrouw van uw naaste niet begeren, zijn
slaaf en zijn slavin niet, zijn os en zijn ezel niet, en niets wat van uw naaste is.
De koning, de wijze en de nar
18
De 10 geboden van de Noord-Amerikaanse indianen
1. Blijf steeds bij de Grote Geest
2. Toon steeds respect voor de medemens
3. Geef bijstand en vriendelijkheid naar het nodig is
4. Wees eerlijk en spreek steeds de waarheid
5. Doe steeds – na rijp beraad – hetgeen je denkt dat goed is
6. Verzorg je geest én lichaam
7. Behandel Moeder Aarde en wat erop voorkomt altijd met veel respect
8. Neem zelf de verantwoordelijkheid voor al uw daden
9. Wijs een groot deel van uw inspanningen toe aan de Grote Geest
10. Werk goed samen met anderen ten voordele van de hele mensheid.
Leefregels in het Hindoeïsme
1. Opzeggen van gebeden, ´s ochtends en ´s avonds bij het huisaltaar.
2. Meditatieoefeningen doen.
3. De Veda´s (heilige boeken over Goden) lezen.
4. Offeren van bloemen, eten of iets anders bij het huisaltaar.
5. Goede daden doen.
6. Altijd gastvrij zijn.
7. Zorgen voor ouders en ouderen.
8. Zorgdragen voor al wat bloeit en groeit.
9. Nooit iets pijn doen wat leeft …
10. … dus ook geen vlees eten.
De koning, de wijze en de nar
19
De voornaamste geboden van de islam
1. Stel naast God geen andere God …
2. Wees een goed mens voor je ouders; of nu een van de twee of allebei bij jou de ouderdom
bereiken, zeg dan niet “Foei” tegen hen, bejegen hen niet onheus en spreek op een hoffelijke
manier tot hen.
3. Geef je naaste wat hem toekomt en ook de behoeftige en diegene die onderweg is (= de
vreemdeling die op reis is).
4. Jullie mogen jullie kinderen niet doden uit vrees voor armoede. Wij voorzien in hun en jullie
levenonderhoud. Hen doden is een grote zonde.
5. Houd u ver van overspel.
6. Jullie mogen niemand het leven ontnemen …
7. Jullie mogen niet aan het bezit van een wees komen …
8. Kom een verbintenis na.
9. Geef de volle maat als jullie afgemeten en weeg met de juiste weegschaal.
10. Ga niet achter iets aan waarvan je geen kennis hebt. Het horen, het zien en het hart, over
dat alles wordt verantwoording afgelegd.
11. Loop niet verwaand op aarde rond.
BESLUIT
De koning, de wijze en de nar
20
Waaruit bestaat reïncarnatie?
Als het lichaam sterft, maakt de geest, het bewustzijn, zich los. Het bewustzijn neemt alle
karmische tendensen (= alle daden + hun gevolgen) met zich mee.
Het bewustzijn verblijft nu gedurende een periode van 49 dagen in de bardo, een toestand
tussen dood en wedergeboorte. Gedurende deze periode probeert het contact te krijgen met
een fysieke belichaming in een situatie die zijn eigen karmische toestand bij de dood
weerspiegelt. Het bewustzijn zal dus aangetrokken worden tot een man en een vrouw wier
vereniging een embryo kan voortbrengen dat zich in dezelfde karmische situatie bevindt dan
het bewustzijn.
Niet elk bewustzijn wordt wedergeboren in een menselijk lichaam. Er zijn 6 rijken van
bestaan; ze onderscheiden zich door de mate van lijden en geluk.
Er zijn 3 lagere rijken ( hellewezens, hongerige geesten, dieren) en 3 hogere rijken (mensen,
halfgoden, goden).
1. Naraka, het rijk van de hete en koude hellen: voor een bewustzijn dat voortkomt uit
ongecontroleerde woede, agressie en het berokkenen van schade aan anderen.
2. Preta, het rijk van de hongereige geesten: voor een bewustzijn dat gekenmerkt wordt door
begeerte, verlangen en hebzucht waarbij anderen als een middel tot bevrediging worden
aanzien.
3. Het dierenrijk: voor een bewustzijn dat voordien naar domme en stompzinnige patronen
leefde en opzettelijk datgene negeerde wat buiten zijn routine lag.
4. Manusya, het mensenrijk: wordt gekenmerkt door evenwicht tussen lijden en geluk. Alleen
in dit rijk is er voldoende lijden aanwezig om wezens tot geestelijke ontwikkeling aan te zetten
maar niet zoveel dat ze eraan ten gronde gaan. Alleen in dit rijk kan je een boeddha worden.
5. Asura, het rijk van de halfgoden en
6. Deva, het rijk van de goden: worden gekenmerkt door groot geluk en lange levensduur.
Wedergeboorte in deze rijken is het gevolg van edelmoedigheid en vrijgevigheid in voorgaande
levens.
Bestaat God?
Wat zegt de boeddhist hierover?
Mededogen met de mens
In het jodendom en het christendom gelooft men dat de mens geschapen is naar Gods beeld.
“Loopt het boeddhisme door zijn leer van de an-atman, het niet-zelf, niet het risico de waarde
van de mens te minimaliseren?” (p.77-78)
Toch niet, zegt de boeddhist want ...
De koning, de wijze en de nar
21
Mededogen is zéér belangrijk, jezelf geven aan anderen opdat zij de verlichting zouden
kunnen bereiken.
De opperste vorm van mededogen is een bodhisattva: iemand die – ook al heeft hij verlichting
bereikt - telkens opnieuw geboren wil worden tot alle levende wezens verlichting hebben
bereikt. De Dalaï Lama – de geeselijke leider van Tibet - zou een bodhisattva zijn.
Christian Clément ziet een belangrijke gelijkenis én een verschil tussen het boeddhistische
mededogen en de christelijke liefde.
Gelijkenis (cfr. Het verhaal van Boeddha en de uitgehongerde tijgerin):
Boeddha geeft zijn eigen leven zoals Jezus zijn leven gaf voor ons.
Verschil:
Mededogen = Men toont mededogen omdat de anderen in onwetendheid verkeren, omdat ze
lijden vanwege hun passies, omdat ze de leegte niet kennen.
Liefde: De mens is beminnenswaardig om zichzelf of omdat God hem eerst heeft liefgehad.
God is in het vergankelijke (in de wereld en in de mensen) gekomen uit liefde.
“En zijn zeker leerstellige verschillen tussen ons,
maar is beminnen niet het belangrijkste?” (p.81 )
De koning, de wijze en de nar
22
4. HET OPTREDEN VAN DE HINDOE
De parabel van de twee vogels. Fundament van het hindoeïsme.
Hoe is het hindoeïsme ontstaan? Stichter?
Hoe is de relatie tussen de Ultieme Werkelijkheid/God enerzijds en de goden, mensen, dieren,
rivieren, ... anderzijds?
Ultieme werkelijkheid/Opperste Godheid = BRAHMAN
= de oergrond van alles, aanwezig in alles en in alle mensen
= zoals nummer 1 dat kan waargenomen worden in álle nummers)
= één, zoals het licht één is en toch uiteen valt in talrijke prismatische kleuren
Daarom is het Hindoeïsme mono – polytheïstisch: de vele goden zijn in feite meervoudige
benamingen voor éénzelfde ultieme Werkelijkheid nl. Brahman.
DE MENS is in feite Brahman – “verborgen in iedereen is datgene wat boven alle beperkt-zijn
uitstijgt en niet gescheiden is van God” -, maar hij beseft dat niet of vergeet dat door de
dagelijkse beslommeringen die hem/haar in beslag nemen (cfr. de vogel die rusteloos van tak
tot tak springt en ondertussen vergeet wat hij zoekt).
Het doel van het leven is te ontdekken dat men één is met Brahman (zie parabel van de twee
vogels).
Omdat dit besef niet in één levencyclus tot de mens kan doordringen, heeft hij vele levens
nodig (= reïncarnatie) om dit te ontdekken.
Lijden en bevrijding.
Hoeveel reïncarnaties in niet-menselijke realiteiten liggen ertussen twee reïncarnaties in een
menselijk lichaam?
Waardoor wordt het levenslot van de mens bepaald? Leg het begrip karma(n) uit.
Karma(n) = universele oorzakelijkheid, d.w.z. dat elke gedachte, elke daad, elk woord gevolgen
heeft voor de toekomst. Door goed karma(n) op te sparen zal men beter reïncarneren, door
slecht karma(n) minder goed.
De koning, de wijze en de nar
23
Wat is samsara en hoe kan de mens zich daaruit bevrijden?
Samsara = ononderbroken stroom van bestaanswijzen, van reïncarnaties.
Zolang de mens zijn ware identiteit (= eenheid met Brahman) nog niet gevonden heeft, zal hij
blijven sterven en reïncarneren (= samsara).
Bevrijding kan door yoga ( soorten); helpt om de Ultieme Werkelijkheid in jezelf te vinden.
Confrontaties
De hindoe- maatschappij is gestructureerd in vier kasten. Welke? En wat was er de bedoeling
van?
1)
=
2)
=
3)
=
4)
=
5)
=
DOEL
- De spanningen tussen sociale
categorieën wegwerken.
- Eenieder moet een eigen plaats
+ eigen bijdrage leveren tot de
maatschappij
+ de eigen roeping waarmaken.
NU: verstard systeem
Goeroes en kangoeroes
Wat is de taak van een goeroe?
Kop en munt
In welke zin zijn hindoeïsme en boeddhisme twee kanten van éénzelfde munt?
Boeddhisme zegt:
Hindoeïsme zegt:
De menselijke ervaring is niet
permanent/blijvend
Er bestaat geen ‘ik’.
Het universum is voortdurend in verandering,
is niet absoluut
Er is iets permanent/blijvend (Brahman) dat
kan ervaren worden in het niet - permanente
nl. het leven, de mens, de veranderende tijd,
het universum
Niet - zelf (An-Atman)
Leegte
Zelf (Atman)
De koning, de wijze en de nar
24
Met welk aspect van het hindoeïsme hebben moslims het moeilijk?
- met
- met
De oorsprong van het kwaad
Welk antwoord geeft de hindoe op deze vraag?
Op welke manier is er een overeenkomst tussen het Godsbeeld van de joden (idem
christenen), de Leegte van het boeddhisme en het Zelf van het hindoeïsme?
Volgens de kabbala (=joodse mystieke traditie) is God
zowel =
=
Als
=
=
dus
het oer – NIETS (wereld geschapen uit het niets)
ANI (in het Hebreeuws)
d opperste IK
AIN (in het Hebreeuws)
ANI komt overeen met de Leegte van het boeddhisme
AIN komt overeen met het Zelf van het hindoeïsme
of nog: de God van de joden zou niet helemaal vreemd zijn aan intuïties die eigen zijn aan
de oosterse godsdiensten.
De koning, de wijze en de nar
25
5. HET OPTREDEN VAN DE MOSLIM
Inleiding
Er zijn 6 soorten moslims. Welke? Waar staan ze voor? Illustreer met voorbeelden.
..............................
Willen de islam harmoniseren met de humanistische en democratische
levensbeschouwingen.
Vb. .........
..............................
Voeren met geweld oppositie tegen corrupte regimes, ook die van
islamitische landen.
Vb. .........
..............................
Zijn zo geseculariseerd (verwereldlijkt) dat ze niets meer weten van hun
geloof.
Vb. ..........
............................... Staan dicht bij de politieke macht (geen scheiding ‘kerk’ en staat) en
rechtvaardigen vaak regimes die totalitair en onrechtvaardig zijn.
Vb. ..........
..............................
Gaan op zoek naar de geest in de letter, naar de diepere betekenis achter
de woorden in de Koran en de Soenna.
Vb. .........
............................... IJveren voor een authentieke moslimmaatschappij, maar doen dat
zonder geweld te gebruiken.
Vb. ........
De gezant van Allah
Wie is de stichter van de islam?
De koning, de wijze en de nar
26
Wie is de (laatste) afgezant van God? Enkele gegevens over het ontstaan van de Islam.
Naam en status:
Leefde waar en wanneer:
Jeugdjaren:
Ommekeer door:
Begin van de Islam:
Islam = overgave, onderwerping aan God
Islam > salâm = vrede, heil
Moslim(a) = hij/zij die zich overgegeven heeft aan
God
Wat betekent “Koran”? Hoe is de Koran ontstaan? In welke taal? Is dat belangrijk? Wat is de
verhouding tussen de Koran enerzijds en de OT + NT anderzijds?
Koran betekent letterlijk
Ontstaan:
Taal:
Verhouding Koran-Bijbel:
Wat is de kern van het islamitische geloof?
De koning, de wijze en de nar
27
De pijlers
Welke zijn de 5 pijlers die de grondslag vormen van het leven als moslim en wat is de zin van
elk van die pijlers?
1) ………………….= de geloofsbelijdenis = erkennen dat God één is en dat Mohammed de
laatste gezant is die de juiste openbaring heeft gekregen. Betekent ook dat de mens geen
slaaf is van niemand of niets. Betekent dat allen voor God gelijk zijn.
2) …………………= het gebed (5x per dag); de tijd vindt zijn betekenis bij God
3) …………………= armenbelasting; ons geld behoort ons niet toe, wat wij bezitten is om te
delen.
4) …………………= vasten = uitdrukking geven aan de wil om alleen God te dienen, aan de
lijve honger ervaren, om solidair te worden met de armen.
5) …………………= bedevaart naar Mekka (minstens 1x in je leven)
Bedoeling van deze pijlers:
het persoonlijke en gemeenschappelijke leven een bevrijdende oriëntatie meegeven.
Speld of schaar?
Wat is de betekenis van deze twee voorwerpen voor de moslim?
Speld =
Schaar =
En wat hebben ze te maken met de volgende uitspraak van de apostel Paulus: “De letter
alleen doodt, maar de geest maakt levend”?
Je kan de openbaring (van God in de bijbel of in de Koran) letterlijk lezen = zoals een schaar.
Je slaat de ander om de oren met je eigen gelijk, het brengt geen toenadering maar stelt
mensen tegenover elkaar = de letter doodt
Of je kan de diepere betekenis van een tekst proberen te achterhalen en de teksten verstaan
binnen de tijd waarin je leeft; je kan dan luisteren naar wat anderen in diezelfde teksten zien
en elkaar verrijken = zoals een speld = de geest van de letter maakt levend.
Cfr. ‘Enkel de liefde zal je van jezelf bevrijden.’(p.128) Of nog: ‘In tegenstelling tot zoveel clichés
van religieuze leiders die voorgoed opgesloten zitten binnen hun dogma’s (= leerstellingen), was
sjeik Ali ben Ahmed in beweging’.(p. 130)
De koning, de wijze en de nar
28
Voorbeeld uit het N.T.: Jezus geneest zieken op de sabbat.
Weer ging hij naar de synagoge. Daar was iemand met een verschrompelde hand. Ze letten
op hem om te zien of hij die op sabbat zou genezen, zodat ze hem zouden kunnen
aanklagen. Hij zei tegen de man met de verschrompelde hand: ‘Kom in het midden staan.’ Aan
de anderen vroeg hij: ‘Wat mag men op sabbat doen: goed of kwaad? Een leven redden of
het vernietigen?’ Maar ze zwegen. Hij keek hen boos aan, maar ook diepbedroefd vanwege
hun hardleersheid, en toen zei hij tegen de man die in het midden stond: ‘Steek uw hand uit.’
Hij stak zijn hand uit en er kwam weer leven in. De Farizeeën verlieten de synagoge en
gingen meteen met de Herodianen overleggen hoe ze hem uit de weg zouden kunnen ruimen.
Marcus 3,1-6
- De letter van de Wet: De joodse sabbat begint op vrijdagavond en duurt tot zaterdagavond
en is de dag waarop de joden herdenken dat ze ooit door God uit de slavernij van Egypte zijn
gered en van Hem hun vrijheid hebben gekregen.
De sabbat is zo ontzettend belangrijk omdat het hét rustpunt is van het Joodse leven.
Maar sabbat is niet gewoon een rustdag (relaxen). Het Hebreeuwse woord betekent:
ophouden, staken. En dit is de kern van de joodse sabbat-gedachte: onttrek uw handen en
uw geest aan de Schepping en leg haar weer, gedurende die éne dag dagen aan de voeten van
de Schepper. Eens heeft Hij het heelal geschapen. Hij ordende uit de chaos licht en lucht en
aarde en zee en planten en dieren en mensen … Toen was de schepping klaar en hield Hij op
met scheppen. Toen brak de Sabbat van de Schepping aan.
De mens werd heerser. Met lichaam en geest. De stof kwam in zijn handen. hij werd bezitter.
beheerser, herschepper. Maar nooit “schepper”. Hij kan het heelal bespieden, beluisteren,
ontleden; de wetten der natuur vinden. omdat het wetten en geen grillen zijn: de materie
overwinnen en er naar zijn vermogens van lichaam en geest uit produceren. Het gegevene
herscheppen. Maar de mens waant zich soms ook scheppers. Die waan mag hem echter nooit
bevangen. En daarom treedt de mens om de zeven dagen, voor één dag van de troon en doet
hij afstand van zijn heerschappij over de wereld. Hier ligt het beginsel van de werkonthouding
op de sabbat. Zes dagen zijn er dus voor de mens om te werken, te zwoegen, te slaven. De
zevende dag is er om na te denken over de zin van dit alles. Op sabbat heeft een Jood “vrij”
om zich bezig te kunnen houden met de belangrijke dingen van het leven: zijn geloof, zijn
familie en zijn vrienden… om er zich bewust van te zijn dat hij vrij is. Maar om ervoor te
zorgen dat men zich op sabbat ook echt onthield van alle werk en vrij was, hadden de joden
sabbatwetten. Enkele voorbeelden:
- Neem de sabbat in acht, want het is voor jullie een heilige dag. Wie hem schendt, moet ter dood
gebracht worden; ieder die dan werkt, moet uit de gemeenschap gestoten worden.
- Niemand van u mag op sabbat een vuur aansteken, waar hij ook woont.
- Dit zegt de HEER: Wacht je er terdege voor om op sabbat goederen door de poorten van
Jeruzalem naar binnen te brengen en om uit jullie huizen goederen naar buiten te brengen. Verricht
ook verder geen enkele bezigheid en vier de sabbat als heilige dag zoals ik jullie voorouders
geboden heb.
- In diezelfde tijd zag ik in Juda op sabbat mensen druiven in wijnpersen treden en graanschoven
op ezels laden, en ook wijn, druiven, vijgen en allerlei koopwaar naar Jeruzalem brengen, en dat op
sabbat, en ik vermaande hen omdat zij op die dag levensmiddelen verkochten.
De koning, de wijze en de nar
29
- De geest van de Wet (volgens Jezus): Volgens de joodse godsdienst was een zieke iemand
die door God gestraft was; hij of zij was dus niet vrij maar gebonden (soms ook letterlijk
gebonden door een lichamelijke handicap). Een zieke voelde zich niet bemind, hij/zij hoorde
niet echt meer bij het volk van God, werd uitgestoten, mocht zelfs niet binnen in een
synagoge (want was onrein) om mee de sabbat te vieren. De vrije dag betekende voor zo
iemand dus helemaal geen feestdag van de “vrijheid”. Jezus wil deze mensen “vrij” maken
zodat ze terug kunnen deelnemen aan de sabbat als kind van God, als kind van het Verbond.
Volgens hem is dát de diepere betekenis van de sabbat; de sabbatwetten zijn er om daarbij te
helpen maar ze mogen geen doel op zich zijn.
Moslims volgen - naast de Koran - nog een andere schriftelijke overlevering. Welke en wat
houdt het in?
Wat bedoelt Ali ben Ahmed als hij zegt dat “de geopenbaarde woorden in hun oorspronkelijke
context moeten worden begrepen”?
Arabische kalligrafie van de naam van Mohammed.
Het is onder de meeste moslims niet gebruikelijk om
Mohammed af te beelden.
De koning, de wijze en de nar
Afbeelding van Mohammed in Medina uit
een Arabisch middeleeuws manuscript.
30
De zoon van God en God de zoon
Voor de moslims (én voor de joden trouwens ook!) is het christelijke geloof in de Drie-ene God
(= Vader, Zoon en Geest) onverenigbaar met het monotheïsme. Volgens Christian Clément
veroordeelde Mohammed echter een interpretatie van de triniteit/drie-eenheid die niet
christelijk is (was). Welke?
In de tijd van Mohammed waren er christenen die aanhanger waren van een driegodendom:
God vormde een familie van 3 goddelijke wezens namelijk God, Maria en Jezus. Deze
overtuiging is steeds met klem afgewezen door het (officiële) christendom. Maar in
verschillende verzen (o.a. in Soera 5:116) kan men lezen dat Allah spreekt over christenen die
geloven in Jezus en Maria als goden naast Allah. Dat geloven christenen absoluut niet. Maria
maakt geen deel uit van de Drie-eenheid. En het gaat ook niet om 3 goden.
Wat is dan de Drie-eenheid?
Drie-eenheid = zoals drie dimensie van de ruimte die toch één is
= zoals hoogte, lengte en breedte van die ruimte.
= uitdrukking dat God “gemeenschap” is, niet statisch, niet homogeen
God de vader = de eerste en onzichtbare bron, boven ons, nooit (volledig) te kennen of te
begrijpen.
God de zoon = zijn beeld, weerspiegeling, veruitwendiging, God die zich laat zien, laat
horen, die naar ons toe komt.
God de geest = de adem van de liefde, die de Vader en de Zoon verbindt en die ons ook wil
opnemen, is de God die in ons komt en ons omvormt om hem
te kunnen kennen.
Vader =
Zoon =
Geest =
Transcendent
Aanwezig
Immanent
=
=
=
Oneindig (boven en buiten de mens)
Nabij
In ons
Een ander meningsverschil tussen moslims en christenen betreft de kruisdood van Jezus.
Volgens christenen écht gebeurd (is een van de belangrijkste geloofsinhouden), volgens
moslims niet gebeurd. Hoe kan het meningsverschil over de kruisdood van Jezus verklaard
worden?
1) De profeet Mohammed zou beïnvloed zijn door “docetische” christenen die beweerden dat
Jezus een schijnlichaam had en dus niet kon sterven. Mohammed werd dus misleid.
2) (Volgens sommige sjiieten): de tekst loochent de kruisdood niet maar is gericht tegen de
joden die hadden gedacht Jezus te doden en zo Gods handelen te kunnen stoppen. God
zou zo bevestigen dat Jezus niet gedood werd en ook niet gekruisigd, maar dat hij
erdoorheen is gegaan om tot bij God te komen.
De koning, de wijze en de nar
31
God in alles?
Welk probleem zien moslims in het hindoeïsme?
Een Godsdienst vol geweld?
Wat is de etymologische betekenis van “djihaad”? En heeft het iets met geweld te maken?
Geestelijke leiders maken een onderscheid tussen:
grote djihaad = geestelijke strijd tegen onderontwikkeling en voor het bevorderen van
menselijke levensomstandigheden.
kleine djihaad = militaire strijd, om moslimgebied te verdedigen tegen aanvallers of om een
land voor de islam te ontgrendelen.
Vooral door analfabetisme kan deze tweede betekenis vlot ingang vinden bij de mensen die
niet beter weten.
Dit militaire aspect kan ook gemakkelijk gegeven worden vanuit een letterlijke lezing van de
Koran (zoals trouwens ook in de Tora).
Zowel in de islam als in het boeddhisme heeft de maan een speciale betekenis? Welke?
In het Boeddhisme:
Volle maan in mei = feest van
-
In de Islam:
- Wassende maan = te herkennen in de Arabische
letter N = noen. Noen = vis = symbool van het eeuwige
leven(volgens een parabel in de Koran)
- Door zijn open en gesloten vorm is de wassende
maan symbool geworden voor de opstanding uit de
dood, zoals de mens eerst in de dood opgesloten wordt
alvorens open te komen voor de opstanding.
Een netelig probleem
In welke zin staan de geloofsovertuigingen van moslims en joden niet ver van elkaar af?
Vergelijk hiervoor de passages uit Jesaja (p. 150-151) met de passages uit de Koran (p.132 en
p.136).
De koning, de wijze en de nar
32
God =
De geloofsbelijdenis = bijna identiek
Allah en El
- hebben dezelfde Semitische stam
- betekenen beide:
- is diegene
Een godsdienst die alles eenvormig maakt?
Soennieten (80%) en Sjiieten (tussen 10% en 20%)
De koning, de wijze en de nar
33
De 99 schone namen van Allah
Als zodanig voorkomend in de Koran of afgeleid van werkwoordvormen m.b.t. Allah.
Allah
De erbarmer
De barmhartige
Die afrekent
De sublieme (al-djaliel)
De voortreffelijke
De opziener
De verhorende
De alomvattende
De wijze
De liefdevolle
De luisterrijke
Die opwekt
De getuige
De waarheid
De voogd
De krachtige
De standvastige
De beschermer
De lofwaardige
Die opsomt
Die laat beginnen
Die herhaalt
Die tot leven brengt
Die laat sterven
De levende
De standvastige
De vinder (al-wâdjid)
De glorierijke
De ene
De enige
59,23
1,3
1,3
4,6
82,6
4,1
11,61
2,115
2,32
11,90
11,73
22,7
3,98
2,26
3,173
11,66
51,58
2,107
22,64
58,6
85,13
85,13
2,28
2,28
2,255
2,255
11,73
2,163
112,1
De bestendige
112,2
Die de macht heeft
6,37
De machthebber
18,45
Die aanzegt
50,28
Die uitstelt
11,8
De eerste
57,3
De laatste
57,3
De zichtbare
57,3
De verborgene
57,3
De regeerder (al-wâlî)
De allerhoogste
13,9
De welwillende
52,28
De genadegever
2,37
Die wraak neemt
32,22
De lankmoedige
22,60
Die mededogen heeft
2,207
De heerser over het koningschap 3,26
Aan Hem is majesteit en eer
55,27
De billijke (al-moeqsit)
De koning, de wijze en de nar
De koning
De allerheiligste
De instandhouder
De veiligheidgever
De bewaker
De machtige
De geweldige
De trotse
De schepper
De maker
De vormgever
De vergever
De albeheerder
De vrijgevige
De voorziener
Die uitspraak doet
De wetende
Die weinig schenkt
Die ruimschoots schenkt
Die vernedert
Die verheft
Die machtig maakt
Die kleineert
De horende
De doorziende
De scheidsrechter
De gerechte (al-‘adl)
De goedertierende(welwillende)
De welingelichte
De zachtmoedige
De geweldig grote
59,23
59,23
59,23
59,23
59,23
59,23
59,23
59,23
59,24
59,24
59,24
38,65
38,64
3,8
51,58
34,26
34,26
2,245
2,245
56,3
56,3
3,26
3,26
17,1
17,1
6,114
De vergevende
35,30
De dank betuigende
De verhevene
De grote
Die waakt
Die toezicht houdt
Die bijeen brengt
De behoefteloze
Die rijk maakt
Die verhindert (al-mâni’)
Die tot schade is
Die tot nut is
Het licht
De leider
De beginner
De blijvende
Die beërft
De verstandige (ar-rasjied)
De geduldige (as-saboer)
2,225
35,30
2,225
13,9
11,57
4,85
3,9
10,68
9,28
6,103
6,103
2,225
2,225
7,188
7,118
24,35
25,31
2,117
55,27
15,23
34
6. HET OPTREDEN VAN DE JOOD
De verborgen God
God laat zich niet zo gemakkelijk vinden. Je moet Hem blijven zoeken. Welke hindernissen
zijn er op deze zoektocht en waarom laten “afgoden” zich gemakkelijker vinden?
Men blijft niet zoeken naar God omdat:
-
Zijn deze hindernissen die de rabbijn opsomt, voor jou herkenbaar in deze tijd?
Zouden zij er de oorzaak van zijn dat het Godsgeloof vermindert? Wat denk jij daarover?
De mooie Thora
Welke parallel ziet de rabbijn tussen de seksuele drift en de geestelijke drift in de mens?
Zij zijn twee zijden van eenzelfde munt.
- Seksuele en affectieve drift doet de mens uit zichzelf treden om een ander mens te
ontvangen. Man en vrouw verleiden elkaar.
- Metafysische of spirituele drang doet de mens uit zijn ego treden om God te ontdekken. God
verleidt de ziel van de mens.
De koning, de wijze en de nar
35
Welke interpretatie geeft de rabbijn van de schepping van Adam naar het beeld van God? Wat
denk jij daar zelf van?
Dé mens
= in het Hebreeuws: ha-Adam (oer-adam)
= weerspiegeling van het Goddelijke
= een twee – eenheid, tegelijk mannelijk en vrouwelijk, dus biseksueel, relationeel,
door God doorgezaagd om verschillend van elkaar te worden.
= heeft (volgens de Kabbala) als getalswaarde 50; dat komt overeen met de getalswaarde van
“mi”= wie = iemand = een subject
De man (zonder Eva)
= in het Hebreeuws: Adam
= heeft (volgens de Kabbala) als getalswaarde 45; komt overeen met de getalswaarde van
“ma” = wat = iets = een object
= op zichzelf, alleen, geen beeld van God zolang hij niet in relatie treedt met de ander (partner,
God, …)
Conclusie (volgens de Kabbala):
Man & vrouw = in tweeën gedeelde eenheid, voortdurend op zoek naar intimiteit;
elk op zichzelf zijn ze onvolledig.
Overgaan van Adam (wat, object) naar ha-Adam (wie, subject), kan maar doorheen ontmoeting
met de ander, doorheen uittreden uit de anonimiteit om “iemand” te worden voor en door de
ander.
Welk idee hebben onderstaande passages gemeenschappelijk?
“Hetzelfde gebeurt wanneer mensen hun Schepper ontmoeten: ze verlaten hun staat van object,
waarin ze slaaf zijn van maatschappelijke en biologische conditie, om over te gaan tot de staat
van vrije subjecten die delen in Gods vrijheid. De zin van de menselijke geschiedenis individueel, gemeenschappelijk of op wereldschaal - is over te gaan van slavernij tot vrijheid,
van relaties gebaseerd op overheersing tot het Messiaanse tijdperk waarin rechtvaardigheid en
trouw elkaar omhelzen?” (p. 164-165
Vergelijk eens met:
“De zin van die vijf pijlers is duidelijk. Het gaat erom het persoonlijke, gemeenschappelijke en
mondiale leven een bevrijdende oriëntatie te geven. De eenheid van God en de onderwerping
aan Hem alleen belijden, is erkennen dat niemand de slaaf van een mens of van de goederen
van de wereld moet worden.” (p.134-135)
Vergelijk ook met:
“Zolang de mens slaaf is van zijn gehechtheid of van zijn afkeer, van een zelfbevestiging of van
welk verlangen ...ook, zolang zal hij opeenvolgende vormen van bestaan meemaken. Het is
bijgevolg belangrijk dat hij een einde maakt aan die ‘dorst’ naar toe-eigening, naar bezit.” (p. 67)
Vergelijk tenslotte met:
“De bovenste vogel is Brahman, de God boven alle dualiteiten ... De onderste vogel is de
menselijke ziel, onderworpen aan de aardse schommelingen van vreugde en verdriet, van
aangename en onaangename ervaringen, van lof en bedreiging. Welnu, hoe meer de menselijke
ziel haar ware identiteit nadert, des te vrijer is zij van de voorbijgaande conflicten van deze
wereld en des te meer treedt zij binnen in de onbeschrijflijke gelukzaligheid van God.” (p. 90-91)
De koning, de wijze en de nar
36
De joden zien zichzelf als het uitverkoren volk van God. Hoe moet men deze uitverkiezing
verstaan?

=
De samenvatting van de rabbijn
De rabbijn tekent met rake beelden de houding die typerend is voor elke godsdienst.
- Hindoeïsme en boeddhisme:
- Islam:
- Christendom:
- Joden:
De koning, de wijze en de nar
37
Voor de joden is de Thora of de Wet zeer belangrijk. Hoe zit ze in elkaar?
De Wet van Mozes = 613 geboden
=> 248 ( =
=> 365 ( =
) positieve geboden
) verboden
Kort samengevat:
En hoe kan je de hele Wet samenvatten? Wat is de “kern” van de Wet?
a.
b.
Eenheid en verscheidenheid van de joden
Er zijn sinds de Nieuwe Tijd 3 soorten joden. Welke?
-
Welke parallellen zie je met de soorten moslims?
Vind je deze soorten ook terug in het christendom? Waar?
De koning, de wijze en de nar
38
De joodse kwestie
Wat is “jood zijn”? Wie is “jood”?
Woord ‘jodendom’ > Hebreeuwse stam
= dankzegging aan
God
Er is een drievoudige band mogelijk met
het jodendom:
-
-
-
Naar een dubbele erkenning
Op basis waarvan is de ellende ontstaan die de christenen de joden hebben aangedaan?
De mening van de christelijke kerken - tot aan het Tweede Vaticaans Concilie (jaren 60) - was:
de joden hebben Onze Heer (= Jezus) niet erkend, ze hebben hem vervloekt, belasterd en
verloochend. Ze hebben Jezus (=God) vermoord.
Bijgevolg konden/kunnen christenen de joden niet erkennen.
Erger zelfs: christenen werden opgeroepen joden te haten, met alle gevolgen vandien.
Over welk aspect van Jezus verschillen joden en christenen van mening?
Voor de Joden is Jezus
- wel mens, maar niet God
- wel jood maar geen christen
- niet de Messias omdat met de komst van de Messias alle lijden
weg zal zijn (en dat is nu allesbehalve al het geval).
Toch is de mening over Jezus bij de joden aan het veranderen. Hoe komt dat?
De koning, de wijze en de nar
39
De pelgrimage van paus Johannes Paulus II naar Israël in maart 2000 herinneren Israëliërs zich nog goed. Dat
bezoek was tekenend voor de verbetering van de betrekkingen tussen de Rooms-Katholieke Kerk en de Joden.
Duidelijker kon de paus het niet zeggen dan in de brief die hij op 26 maart 2000 in de stenen van de
Westelijke Tempelmuur stak: ,,We zijn diepbedroefd over het gedrag van degenen die in de loop van de
geschiedenis deze kinderen van u hebben doen lijden en wij vragen uw vergeving. We wensen onszelf toe te
wijden aan echte broederschap met het volk van het verbond.''
De paus bezocht ook het Holocaustmuseum Yad Vashem. Hij zei dat hij kwam om de miljoenen vermoorde
Joden eer te bewijzen, en voegde eraan toe dat de Rooms-Katholieke Kerk diepbedroefd was over ,,de haat,
handelingen van vervolging en vertoningen van antisemitisme tegen de Joden door christenen wanneer en waar
dan ook''.
De joden aanvaarden - in tegenstelling tot de moslims - wél de titel “zoon van God” voor
Jezus. Waarom?
Een zoon van God = iemand die leeft in overeenstemming met het scheppingsplan van God.
Alle joodse koningen werden “zoon van God” genoemd. Alle mensen kunnen “zoon (of
dochter?) van God” worden. En bij uitstek Jezus leefde in overeenstemming met dat plan van
God.
De koning, de wijze en de nar
40
De koning, de wijze en de nar
41
De koning, de wijze en de nar
42
De koning, de wijze en de nar
43
De koning, de wijze en de nar
44
God, vader en moeder?
Vragen van de Hindoe (voor wie het volgende geen problemen geeft):
Waarom kan God zich niet in een mens openbaren (in Jezus bijvoorbeeld)?
God = oneindig boven de schepping verheven = totaal transcendent.
Dit betekent: niet toelaten dat iemand beslag op Hem legt of in Zijn naam anderen domineert
(= gebod 2 + 3).
Je kan God eigenlijk niet benoemen, want noemen is heersen over.
Waarom kan men God niet evengoed “moeder” noemen?
Toegegeven: de mannelijke terminologie voor God = inadequaat
Er wordt ook moederlijke taal voor God in de bijbel gebruikt.
Maar: een vader = duidelijk onderscheiden van zijn kind
een moeder = meer één met haar kind (tijdens zwangerschap) = symbiose
Daarom is de mannelijke terminologie te verkiezen boven de vrouwelijke, om het onderscheid
God-mens beter te vrijwaren
De koning, de wijze en de nar
45
Maar men dient te weten dat de joden (en de moslims en de christenen) niets kunnen zeggen
over God. Want God is onkenbaar.
God overtreft onze woorden en ons denken. Hem be-noemen is over hem heersen en dat kan
niet.
Neem terug de 99 namen voor Allah (p. 34). Wat roepen die namen bij je op? Wat stel je je
erbij voor? Welk beeld is voor jou het beste?
De koning, de wijze en de nar
46
7. HET OPTREDEN VAN DE CHRISTEN
De stichter van het christendom
Wie is de stichter? Wat weten we over hem?
Jezus van Nazareth
=> jood
=> leefde begin deze jaartelling
=> Gods bevoorrechte gezant met een “universele” (d.w.z. voor iedereen) boodschap
Wat we weten over hem? - vanuit enkele historische (niet-christelijke) bronnen
- vooral vanuit N.T.
Waaruit bestaat de christelijke bijbel?
1. Uit de Joodse bijbel = OT (ten onrechte) of beter 1ste testament genoemd.
2. Uit N.T. = - 4 evangeliën
- 23 andere geschriften, o.a. brieven en leerstukken
Kern van de bijbelse boodschap
= God bevrijdt de mens - door Israël (= 1e zoon) = 1
- door Jezus (= geliefde zoon) = 2
- door de Kerk (= aangenomen zonen en dochters) = 3
Wie is Jezus?
Jezus => de enige die uit de doden is opgewekt
=> in zijn perspoon heeft men het mysterie van God ontdekt, vooral dan in het
absurde, in het lijden, in de verlatenheid, in de dood
Wat betekent: “In Hem is het Goddelijke mens geworden opdat de mens gemeenschap zou
kunnen hebben met het Goddelijke.”?
Het Goddelijke is mens geworden = hij (God) heeft de conditie van elke mens aangenomen
Mens heeft gemeenschap met God = mens wordt deel van God, krijgt deel aan het goddelijke
Een eerste verschil tussen christenen enerzijds en joden en moslims anderzijds ligt in de
Openbaring van God.
- voor de joden heeft God zich geopenbaard (laten kennen) in de
- voor de moslims heeft God zich geopenbaard (laten kennen) in de
- voor de christenen heeft God zich geopenbaard (laten kennen) in
De koning, de wijze en de nar
47
Genade en geloof
Waarin ligt een tweede verschil tussen christenen en joden, moslims?
De letterlijke betekenis van gods-dienst = God dienen
Volgens het jodendom en de islam moet er iets GEDAAN worden (geboden, verboden,
handelingen, ...) om Gods zegen te verdienen.
DUS: de waarde van de mens hangt af van zijn trouw aan God doorheen zijn daden.
GEVOLG: je kan je beroepen op je voorbeeldig gedrag; dit kan leiden tot trots (zie eens hoe
een goede gelovige ik ben) en tot misprijzen (die andere doet het niet goed).
In het Christendom: er IS AL IETS GEDAAN namelijk God heeft ons als eerste bemind!
DUS: de mens is waard bemind te worden, zelfs alvorens hij iets gedaan heeft. Vanuit dat
bemind worden door God wordt hij uitgenodigd om “goed” te handelen, om anderen te
beminnen, om rechtvaardig te zijn, ….
GEVOLG: je kan God niet paaien met goede daden of vroomheid, Hij houdt zo al van jou. Je
kan dus nergens prat op gaan; je moet je laten beminnen en vandaaruit zélf beminnen. Het
christelijke geloof bestaat erin te aanvaarden dat je aanvaard bent.
In die zin is het christendom een ANTI-GODS-DIENST.
Een basishandvest
Moet een christen dan passief blijven? Heeft hij/zij niets “te doen”?
De liefde van God die de mens krijgt, wil hij uitstralen naar anderen.
De mens wil Christus in zich laten leven (“Met Christus ben ik gekruisigd. Ikzelf leef niet meer,
Christus leeft in mij!”)
- door lief te hebben
- door te helen, te genezen
- door kritiek te leveren op onrecht
Het handvest hiervoor =
De koning, de wijze en de nar
48
Synthetisch overzicht. De dood van Christus in parabels.
Waarom is het geloof in Jezus’ kruisdood voor een christen wezenlijk?
Omdat Jezus anders niet gelijk kon zijn aan de mensen. Hij heeft lijden en dood gekend
ZOALS de mensen. Hij leed en stierf VOOR de mensen, om ons te bevrijden, om ons te leren
sterven.
Hij is verrezen om te tonen dat Gods vergeving en liefde groter is dan onze zonden en dat
goddelijk leven groter is dan de dood.
Welke betekenis krijgt de maan hier? En wat betekent dat voor de koning?
Maan
=> 3 dagen uit blikveld =
=> na 3 dagen terug groeien tot volheid =
Je moet eerst sterven aan ....................................................................................
om “vrij” herboren te kunnen worden.
Over de Drie-eenheid: zie p. 13
“God biedt zijn fijngevoeligheid en tederheid aan iedereen aan. Wij hebben ze maar te
aanvaarden en erin te geloven, ons er aan toe te vertrouwen en er ons met heel ons wezen aan
te hechten.”
Confrontaties. Bijbel en Koran
De bijbel is geen nauwkeurige verslaggeving van feiten maar geïnspireerde getuigenis. Maakt
dat hem minder waar? Wat denk je daar zelf over?
Waarom zijn de profeten van de bijbel zo onvolmaakt (voor moslims ondenkbaar)?
De koning, de wijze en de nar
49
Meester en leerlingen
Welke houding moeten christenen, volgens Clément, aannemen t.o.v. het onrecht dat
medechristenen in het verleden (en nu nog) hebben bedreven (bedrijven)? Ben je het daarmee
eens?
God en het lijden
Hoe kan de Opperste Werkelijkheid lijden? Dit is onbegrijpelijk voor boeddhisten én voor de
moslims?
De Ene en het meervoudige
Incarnatie (= in het vlees komen) van God in het aardse, het menselijke, is een
gemeenschappelijk geloof bij christenen en Hindoes.
Toch liggen hier ook grote verschillen tussen christenen en Hindoes namelijk:
1. Waarom slechts incarnatie in één mens? Waarom slechts heil door deze éne
mens Jezus en niet door anderen?
2. En waarom slechts in één leven?
Antwoord van het christendom:
2. De mens = een be”zield” lichaam, geen geïncarneerde ziel
= synthese van lichaam, geest en ziel
= uniek, kan geen 2 keer bestaan
In het Hindoeïsme is individualiteit niet belangrijk.
1. Jezus
= uniek als zoon van God
=> of nog: álle mensen zijn zoon/dochter van God, God handelt doorheen elke
mens MAAR Jezus = het meest transparante beeld van God,
= is dé persoon in wie God bij uitstek handelt
=> DUS is hij de ‘beste’ openbaring van wie God is (“Wie Mij ziet, ziet de Vader”)
De koning, de wijze en de nar
50
Aanval van de atheïst
Lees eens opnieuw p. 220. Wat denk je zelf van zijn aanval en van het antwoord van Clément
hierop?
Wat wint een atheïst als hij zich “bevrijdt” van een godsdienstige overtuiging?
Wat verliest hij?
De koning, de wijze en de nar
51
8. DE EINDSPRINT
Hoe vat ieder zijn overtuiging in 2 woorden samen?
- Atheïsme:
- Boeddhisme:
- Hindoeïsme:
- Islam:
- Jodendom:
- Christendom:
Welke kernwoorden van welke overtuigingen lijken - volgens jou - op elkaar?
De koning, de wijze en de nar
52
De synthese van de wijze
De wijze ziet het gemeenschappelijke in alle overtuigingen? Wat is het?
Hoe ziet hij dat gemeenschappelijke in elke overtuiging werkbaar?
Christendom:
- Vader en Zoon = één = verbinden
= én onderscheiden = losmaken
Atheïsme:
- complexiteit: deeltjes verbijzonderen = losmaken
deeltjes gaan verbindingen aan in gehelen
Boeddhisme:
- leegte = loslaten van begeerte en onwetendheid
- mededogen = verbinden met al wat “is”
Hindoeïsme:
- vrijheid van gehechtheid en egoïsme = loslaten
- relatie tot elk bezield wezen = verbinden
Jodendom }
Christendom}
Islam
}
- geen verafgoding van menselijke of vergankelijke goederen = losmaken
- God als schepper van àlle wezens nodigt uit om nieuwe
relaties van liefdevol nabij-zijn aan te gaan = verbinden
“Niets is zo gevaarlijk als een verstarde binding”.
Wat is ‘verstarde binding’?
Geef minstens 3 actuele voorbeelden van wat de wijze daarmee bedoelt.
De koning, de wijze en de nar
53
De koning, de wijze en de nar
54
De koning beslist
Geef de verklaring van de drie dromen (van de koning, de wijze en de nar: zie p. 2).
Wie komt de gouden medaille toe?
Wie krijgt de zilveren medaille?
Slot
Jij behoort tot “het volk” dat de koning wil raadplegen (zie p. 242).
Beantwoord - op een toetsenblad - de drie vragen op p. 254. Motiveer uitvoerig je antwoorden.
Deze opdracht telt mee voor je eindexamen. Indien er enige aanduiding te vinden is van
samenwerken of overschrijven zal daar terdege rekening mee gehouden worden bij het
toekennen van punten.
De koning, de wijze en de nar
55