De koning, de wijze en de nar Shafique Keshavjee

De koning,
de wijze en
de nar
Het grote
Godsdiensttoernooi
Shafique Keshavjee
Inhoudstafel.
1.
INLEIDING ................................................................................................................................................... 3
IN EEN VER LAND ... DE ONTREDDERING .............................................................................................................. 3
DE DROOM ........................................................................................................................................................... 4
BIJEENROEPING VAN HET ‘GROTE GODSDIENSTTOERNOOI’ - KEUZE VAN DE KANDIDATEN .................................. 4
OPENING VAN DE DEBATTEN - VOORSTELLING VAN DE WEDSTRIJD ...................................................................... 4
2.
HET OPTREDEN VAN DE ATHEIST....................................................................................................... 6
GOD BESTAAT NIET .............................................................................................................................................. 6
CONFRONTATIES .................................................................................................................................................. 6
EEN DOELGERICHT HEELAL .................................................................................................................................. 6
GOD IS GROTER .................................................................................................................................................... 7
3.
HET OPTREDEN VAN DE BOEDDHIST................................................................................................. 8
DE STICHTER VAN HET BOEDDHISME.................................................................................................................... 9
DE VIER EDELE WAARHEDEN................................................................................................................................ 9
DE 10 GEBODEN IN HET BOEK GENESIS 20,3-17 EN IN HET BOEK DEUTERONOMNIUM 5,7-21 ERROR! BOOKMARK
NOT DEFINED.
MEDEDOGEN MET DE MENS ............................................................................................................................... 11
4.
HET OPTREDEN VAN DE HINDOE ...................................................................................................... 12
DE PARABEL VAN DE TWEE VOGELS. FUNDAMENT VAN HET HINDOEÏSME. ......................................................... 12
LIJDEN EN BEVRIJDING. ...................................................................................................................................... 13
CONFRONTATIES ................................................................................................................................................ 13
GOEROES EN KANGOEROES ................................................................................................................................ 14
KOP EN MUNT .................................................................................................................................................... 14
DE OORSPRONG VAN HET KWAAD ...................................................................................................................... 14
5.
HET OPTREDEN VAN DE MOSLIM ..................................................................................................... 15
INLEIDING .......................................................................................................................................................... 15
DE GEZANT VAN ALLAH ..................................................................................................................................... 16
DE PIJLERS ......................................................................................................................................................... 16
SPELD OF SCHAAR ? ........................................................................................................................................... 17
DE ZOON VAN GOD EN GOD DE ZOON ................................................................................................................ 18
GOD IN ALLES? ................................................................................................................................................... 19
EEN GODSDIENST VOL GEWELD?........................................................................................................................ 19
EEN NETELIG PROBLEEM .................................................................................................................................... 20
6.
HET OPTREDEN VAN DE JOOD ............................................. ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
DE VERBORGEN GOD ......................................................................................................................................... 21
DE MOOIE TORA................................................................................................................................................. 21
DE SAMENVATTING VAN DE RABBIJN ................................................................................................................. 23
EENHEID EN VERSCHEIDENHEID VAN DE JODEN ................................................................................................. 23
DE JOODSE KWESTIE .......................................................................................................................................... 24
NAAR EEN DUBBELE ERKENNING ....................................................................................................................... 24
GOD, VADER EN MOEDER? ................................................................................................................................. 25
De koning, de wijze en de nar
1
7.
HET OPTREDEN VAN DE CHRISTEN ................................................................................................. 27
DE STICHTER VAN HET CHRISTENDOM................................................................................................................ 27
GENADE EN GELOOF........................................................................................................................................... 28
EEN BASISHANDVEST ......................................................................................................................................... 28
SYNTHETISCH OVERZICHT. DE DOOD VAN CHRISTUS IN PARABELS. ................................................................... 29
CONFRONTATIES. BIJBEL EN KORAN .................................................................................................................. 29
MEESTER EN LEERLINGEN .................................................................................................................................. 29
GOD EN HET LIJDEN............................................................................................................................................ 30
DE ENE EN HET MEERVOUDIGE .......................................................................................................................... 30
AANVAL VAN DE ATHEÏST .................................................................................................................................. 30
8.
DE EINDSPRINT........................................................................................................................................ 32
DE SYNTHESE VAN DE WIJZE .............................................................................................................................. 32
DE KONING BESLIST ........................................................................................................................................... 35
SLOT .................................................................................................................................................................. 35
De koning, de wijze en de nar
2
1. INLEIDING
In een ver land ... De ontreddering
“Sinds enige tijd had er een niet te omschrijven verandering plaatsgehad. ... De sfeer
was somber, een dof gedonder leek een groot onweer aan te kondigen;” ( p.13)
Op verscheidene plaatsen van p. 13 tot 24 wordt gezinspeeld op het feit dat het
volk niet écht gelukkig is. Verzamel deze passages en vat ze in enkele woorden
samen. Wat is het échte probleem van het volk?
“Astrologen, numerologen, ... maakten een bloeitijd door” (p. 18) Maar “sinds talrijke
jaren hadden vele kerken hun deuren moeten sluiten”.
Vanwaar dat verschil?
De boodschap van de eersten is, in tegenstelling tot die van de kerken:
-
Wat denk je daar zelf over?
De koning, de wijze en de nar
3
De droom
Welke boodschap krijgen de koning, de wijze en de nar bij hun respectievelijke
dromen?
De koning:
(Voetbalwedstrijd)
De wijze:
(in het huis van Nietzsche)
De nar:
(Reuzenpizza)
Bijeenroeping van het ‘grote Godsdiensttoernooi’ - Keuze van de
kandidaten
Welke Godsdiensten worden uitgenodigd?
Wie moet de Godsdienst vertegenwoordigen en aan welke eigenschappen moeten de
kandidaten voldoen?
-
Opening van de debatten - Voorstelling van de wedstrijd
Wie vertegenwoordigt uiteindelijk welke overtuiging?
De koning, de wijze en de nar
4
-
Christendom:
-
Jodendom:
-
Hindoeïsme:
-
Boeddhisme:
-
Islam:
-
Atheïsme:
Wat moeten de vertegenwoordigers trachten uit te leggen voor de jury en het
publiek?
Denk je dat het mogelijk is voor de verschillende godsdiensten en het atheïsme om
met elkaar een zinvol gesprek aan te gaan over hun levensvisie en elkaar daarin te
respecteren?
De koning, de wijze en de nar
5
2. HET OPTREDEN VAN DE ATHEIST
God bestaat niet
Welke twee redenen geeft de atheïst op om het bestaan van God te verloochenen?
1.
2.
Confrontaties
Welke betekenis heeft de bloem van de hindoeïst?
Wat vind jij van deze uitspraak?
Met welk aspect van God is de boeddhist het eens met de atheïst?
Een doelgericht heelal
1. Welk antwoord geeft de jood (de christen treedt hem bij) op het eerste argument
De koning, de wijze en de nar
6
van de atheïst?
2. Waarin vinden de atheïst en de gelovige elkaar?
1. Waar komt het heelal met al zijn complexiteit en hevige conflicten vandaan? Hoe
kan er iets uit het niets voortkomen?
2. Oorspronkelijk was er wel iets, een soort onbeschrijflijke energie, bestaande uit
“materie” en “antimaterie”, waaruit het heelal zich zou vormen. Al wat wij als
gelovige of als ongelovige kunnen zeggen, is dat het heelal echt bestaat, maar dat
de oorzaken ervan zowel ons als u ontgaan.
Gelovigen zeggen dat het heelal “doelgericht” is. Wat betekent dat?
Het heeft een innerlijke Zin. Het heelal bestaat niet uit toevalligheden, maar is
gericht op een welbepaald doel. Het evolueert naar een bepaald eindpunt (= het
goede, het volmaakte, het Rijk Gods, ...). Gelovigen zeggen dat God die ‘zin’, dat
‘doelgerichte’ in het heelal heeft gelegd.
God is groter
Welk antwoord geeft de jood (christen en islamiet zijn het met hem eens) op het
tweede argument van de atheïst?
Het kwaad dat wordt bedreven, is menselijk kwaad, geen goddelijk kwaad.
Daarover zijn atheïst en jood het met elkaar eens.
Ze verschillen met elkaar over het volgende:
Atheïsten: Bewaren het vertrouwen in de mens, ook al zijn ze dat in God verloren.
Maar de jood vraagt zich af waar men dan de moed haalt om nog op
deze aarde te leven, als men ervan overtuigd is dat de mensheid
volledig is overgeleverd aan het monsterlijke gedrag waartoe zij in staat
is? Waarom dan wél geloven in de mens en niet in God?
Gelovigen: Geloven dat het kwaad, zelfs in al zijn absurditeit, nooit het laatste
woord van de geschiedenis zal zijn omwille van die oriënterende
beweging die ze ervaren in het heelal en heel de schepping.
1. De christen legt uit waarom het atheïsme geen vijand is van de
godsdienst. Verklaar.
2. De islamiet legt in dat verband de betekenis uit van hun geloofsbelijdenis:
“Allahoe akbar”. Welke is die?
De koning, de wijze en de nar
7
1. De kritiek van atheïsten op de kerk en religie helpt om te groeien en het Godsen mensbeeld uit te zuiveren bv. God-sleutelbos, God-zakdoek, Godportemonnee en God zoals aardse vader. Want God staat boven alle menselijke
voorstellingen (= betekenis van het 1ste gebod: “Gij zult geen Godenbeelden
maken” = ook figuurlijk bedoeld.)
2. “God is de grootste”, d.w.z. dat Hij alle Goden van de andere Godsdiensten
overtreft. Maar “Allahoe akbar” betekent ook dat Allah “groter” is d.w.z. dat God
altijd groter/méér is dan de voorstelling die wij van Hem maken.
3. HET OPTREDEN VAN DE BOEDDHIST
Meester Rahoela staat bekend om zijn’ oecumenische’ geest. Wat houdt dat in?
De koning, de wijze en de nar
8
De leer van de Boeddha is
geen wel
Alle godsdiensten en opvattingen worden gerespecteerd omdat ze allemaal de
heilzame vooruitgang van de mens tot doel hebben, en allemaal de liefde als ideaal
hebben.
De stichter van het boeddhisme
Stichter =
Naam:……….
Jeugd:……….
Ommekeer door:………
Gaat op zoek naar:………..
Boeddha =
een titel, betekent : ………….
De vier edele waarheden
Eerste waarheid = de ziekte =
Het leven is lijden d.w.z. verbonden zijn met mensen of situaties waar we niet van
houden en/of gedwongen worden afstand te doen van mensen en dingen die ons
aan het hart liggen.
Tweede waarheid = de diagnose =
Lijden komt voort uit de “dorst” naar toe-eigening, naar bezit.
“Dorst” komt voort uit onwetendheid nl. denken dat er een “zelf” (= ik, individu)
bestaat en dat bezit gelukkig maakt. Mens is slaaf van gehechtheid, van afkeer, van
verlangen, van passies, …
Derde waarheid = het geneesmiddel =
De koning, de wijze en de nar
9
Einde maken aan het lijden door zich te bevrijden van de passie, van haat, van
illusie .
Wanneer men helemaal bevrijd is, komt men in het NIRWANA = het niet-zijn, vrijzijn, leegte, geluk, ultieme werkelijkheid
Vierde waarheid = de gebruiksaanwijzing =
Het lijden opheffen kan via het achtvoudige pad:
de heilige achtvoudige weg
het juiste geloof

het juiste denken

het juiste spreken

het juiste handelen
de juiste levenswijze
}
}
de juiste inspanning
het juiste bewustzijn
de juiste concentratie



ondergebracht in
drie disciplines
1. de wijsheid, de ware kennis
2. de ethiek, het correcte gedrag
3. de goede (adequate) concentratie
1. De ware kennis is trachten te begrijpen dat alles “onbestendig” is, in wording,
niet definitief (ook het “zelf” niet); er bestaat geen “ik”!.
2. Het correcte gedrag is
- het achterwege laten van leugens,
- het achterwege laten van krenkende taal of ijdel geklets,
- een eerbare en vreedzame levenshouding aannemen,
- een beroep uitoefenen waarmee men niemand schade berokkent,
- mededogen hebben met alle wezens.
3. De adequate concentratie is de opstandige gemoedstoestanden tot rust brengen.
Eén van de middelen hiervoor is objectloze meditatie.
Waaraan doen de regels van het correcte gedrag je denken? Zie bijlagen.
De koning, de wijze en de nar
10
Waaruit bestaat de reïncarnatie?
Als het lichaam sterft, maakt de geest, het bewustzijn, zich los. Het bewustzijn
neemt alle karmische tendensen (d.i.alle daden + hun gevolgen) met zich mee.
Het bewustzijn verblijft nu gedurende een periode van 49 dagen in de bardo, een
toestand tussen dood en wedergeboorte. Gedurende deze periode probeert het
contact te krijgen met een fysieke belichaming in een situatie die zijn eigen
karmische toestand bij de dood weerspiegelt. Het bewustzijn zal dus aangetrokken
worden tot een man en een vrouw wier vereniging een embryo kan voortbrengen
dat zich in dezelfde karmische situatie bevindt dan het bewustzijn.
Niet elk bewustzijn wordt wedergeboren in een menselijk lichaam. Er zijn 6 rijken
van bestaan; ze onderscheiden zich door de mate van lijden en geluk.
Er zijn 3 lagere rijken ( hellewezens, hongerige geesten, dieren) en 3 hogere rijken
(mensen, halfgoden, goden).
1. Naraka, het rijk van de hete en koude hellen: voor een bewustzijn dat voortkomt
uit ongecontroleerde woede, agressie en het berokkenen van schade aan anderen.
2. Preta, het rijk van de hongereige geesten: voor een bewustzijn dat gekenmerkt
wordt door begeerte, verlangen en hebzucht waarbij anderen als een middel tot
bevrediging worden aanzien.
3. Het dierenrijk: voor een bewustzijn dat voordien naar domme en stompzinnige
patronen leefde en opzettelijk datgene negeerde wat buiten zijn routine lag.
4. Manusya, het mensenrijk: wordt gekenmerkt door evenwicht tussen lijden en
geluk. Alleen in dit rijk is er voldoende lijden aanwezig om wezens tot geestelijke
ontwikkeling aan te zetten maar niet zoveel dat ze eraan ten gronde gaan. Alleen in
dit rijk kan je een boeddha worden.
5. Asura, het rijk van de halfgoden en
6. Deva, het rijk van de goden: worden gekenmerkt door groot geluk en lange
levensduur. Wedergeboorte in deze rijken is het gevolg van edelmoedigheid en
vrijgevigheid in voorgaande levens.
Bestaat God?
Wat zegt de boeddhist hierover?
Mededogen met de mens
In jodendom en christendom gelooft men dat de mens geschapen is naar Gods
beeld.
De koning, de wijze en de nar
11
“Loopt het boeddhisme door zijn leer van de an-atman, het niet-zelf, niet het risico de
waarde van de mens te minimaliseren?” (p.77-78)
Toch niet, zegt de boeddhist want ...
Mededogen is zéér belangrijk, jezelf geven aan anderen opdat zij de verlichting
zouden kunnen bereiken.
Opperste vorm van mededogen is een bodhisattva: iemand die – ook al heeft hij
verlichting bereikt - telkens opnieuw geboren wil worden tot alle levende wezens
verlichting hebben bereikt. De Dalaï Lama zou een bodhisattva zijn.
Christian Clément ziet een belangrijke gelijkenis én een verschil tussen het
boeddhistische mededogen en de christelijke liefde.
Gelijkenis (cfr. verhaal van Boeddha en de uitgehongerde tijgerin): Boeddha geeft
zijn eigen leven zoals Jezus zijn leven gaf voor ons.
Verschil:
Mededogen = Men toont mededogen omdat de anderen in onwetendheid verkeren,
omdat ze lijden vanwege hun passies, omdat ze de leegte niet kennen.
Liefde: De mens is beminnenswaardig om zichzelf of omdat God hem eerst heeft
liefgehad. God is in het vergankelijke (in de wereld en in de mensen) gekomen uit
liefde.
“En zijn zeker leerstellige verschillen tussen ons, maar is beminnen niet het
belangrijkste?” (p.81)
4. HET OPTREDEN VAN DE HINDOE
De parabel van de twee vogels. Fundament van het hindoeïsme.
Hoe is het hindoeïsme ontstaan? Stichter?
Welke relatie is ertussen de Ultieme Werkelijkheid / God enerzijds en de goden,
mensen, dieren, rivieren,.. anderzijds?
Opperste Godheid = BRAHMAN
= oergrond van alles, aanwezig in alles en in alle mensen
= zoals nummer 1( kan waargenomen worden in alle nummers)
De koning, de wijze en de nar
12
= één, zoals het licht één is met talrijke prismatische kleuren
Vandaar is het Hindoeïsme mono – polytheïstisch: de godheden = meervoudige
benamingen voor éénzelfde ultieme Werkelijkheid nl. Brahman.
De mens is in feite Brahman – “verborgen in iedereen is datgene wat boven alle
beperkt-zijn uitstijgt en niet gescheiden is van God” - , maar beseft dat niet of vergeet
dat door de dagelijkse beslommeringen die hem/haar in beslag nemen (cfr. de vogel
die rusteloos van tak tot tak springt en ondertussen vergeet wat hij zoekt).
Het doel van het leven is te ontdekken dat men één is met Brahman (zie parabel
van de twee vogels).
Omdat dit besef niet op één levencyclus tot de mens kan doordringen, heeft hij
vele levens nodig (= reïncarnatie) om dit te ontdekken.
Lijden en bevrijding.
Hoeveel reïncarnaties in niet-menselijke realiteiten liggen ertussen twee
reïncarnaties in een menselijk lichaam?
Waardoor wordt het levenslot van de mens bepaald? Leg het begrip karma()n uit.
Karma(n) = universele oorzakelijkheid, d.w.z. dat elke gedachte, elke daad, elk
woord gevolgen heeft voor de toekomst. Door goed karma(n) op te sparen zal men
beter reïncarneren, door slecht karma(n) minder goed.
Wat is samsara en hoe kan de mens zich daaruit bevrijden?
Samsara = ononderbroken stroom van bestaanswijzen, van reïncarnaties.
Zolang de mens zijn ware identiteit (= eenheid met Brahman) nog niet gevonden
heeft , zal hij blijven sterven en reïncarneren (= samsara).
Bevrijding kan door yoga ( soorten) ; helpt om de Ultieme Werkelijkheid in jezelf te
vinden.
Confrontaties
De hindoemaatschappij is gestructureerd in vier kasten. Welke? En wat was er de
bedoeling van?
1)
=
De koning, de wijze en de nar
DOEL
13
2)
=
3)
=
4)
=
5)
=
- De spanningen tussen sociale
categorieën wegwerken.
- Eenieder moet een eigen plaats +
bijdrage leveren tot samenleven + de
eigen roeping waarmaken.
NU: verstard systeem
Goeroes en kangoeroes
Wat is de taak van een goeroe?
Kop en munt
In welke zin zijn hindoeïsme en boeddhisme twee kanten van éénzelfde munt?
Boeddhisme zegt:
Hindoeïsme zegt:
De menselijke ervaring is niet permanent
Er bestaat geen ‘ik’.
Het universum is voortdurend in
verandering, is niet absoluut
Er is iets permanent (Brahman) dat
kan ervaren worden in het niet –
permanente nl. het leven, de mens, de
veranderende tijd, het universum
Niet – zelf (An-Atman)
Leegte
Zelf (Atman)
Met welk aspect van het hindoeïsme hebben moslims het moeilijk?
De oorsprong van het kwaad
Welk antwoord geeft de hindoeïst op deze vraag?
De koning, de wijze en de nar
14
Op welke manier is er een overeenkomst tussen het Godsbeeld van de joden (idem
christenen), de Leegte van het boeddhisme en het Zelf van het hindoeïsme?
Volgens de kabbala (=joodse mystieke traditie):
God
God
=
=
=
=
oer – NIETS (wereld geschapen uit het niets)
ANI (in het Hebreeuws)
opperste IK
AIN (in het Hebreeuws)
dus
ANI komt overeen met de Leegte van het boeddhisme
AIN komt overeen met het Zelf van de hindoeïsten
of nog
de God van de joden zou niet helemaal vreemd zijn aan intuïties
die eigen zijn aan de oosterse godsdiensten.
5. HET OPTREDEN VAN DE MOSLIM
Inleiding
Er zijn 6 soorten moslims. Welke? Waarstaan ze voor? Illustreer met voorbeelden .
..............................
Willen de islam harmoniseren met de humanistische en
democratische levensbeschouwingen.
Vb. .........
..............................
Voeren met geweld oppositie tegen corrupte regimes.
Vb. .........
..............................
Zijn zo geseculariseerd (verwereldlijkt) dat ze niets meer
weten van hun geloof.
Vb. ..........
............................... Staan dicht bij politieke macht (geen scheiding ‘kerk’ en staat)
en rechtvaardigen vaak regimes die totalitair en
onrechtvaardig zijn.
Vb. ..........
..............................
...............................
Gaan op zoek naar de geest in de letter, naar de betekenis
erachter.
Vb. .........
Ijveren voor een authentieke moslimmaatschappij, maar doen
dat zonder geweld te gebruiken.
De koning, de wijze en de nar
15
Vb. ........
De gezant van Allah
Wie is de stichter van de islam?
Wie is de (laatste) afgezant van God? Enkele gegevens over begin Islam.
Wat betekent Koran? Hoe ontstaan? In welke taal? Is dat belangrijk? Wat is de
verhouding tussen de Koran enerzijds en de OT + NT anderzijds?
Koran:
Ontstaan:
Taal:
Verhouding Koran-Bijbel:
Wat is de kern van het islamitisch geloof?
De pijlers
Welke zijn de 5 pijlers die de grondslag vormen van het leven als moslim en wat is
de zin van elk van die pijlers?
De koning, de wijze en de nar
16
1) ………………….= geloofsbelijdenis = erkennen dat God één is en dat Mohammed
de laatste gezant is die de juiste openbaring heeft gekregen. Betekent ook dat
de mens geen slaaf is van niemand of niets. Betekent dat allen voor God gelijk
zijn.
2) …………………= gebed; de tijd vindt zijn betekenis bij God
3) …………………= armenbelasting; ons geld behoort ons niet toe, wat wij bezitten
is om te delen.
4) …………………= vasten = uitdrukking geven aan de wil om alleen God te dienen,
aan de lijve honger ervaren om solidair te worden met de armen.
5) …………………= bedevaart naar Mekka
Bedoeling van deze pijlers:
het persoonlijke en gemeenschappelijke leven een bevrijdende oriëntatie meegeven.
Speld of schaar ?
1. Wat is de betekenis van deze twee voorwerpen voor de moslim?
2. En wat hebben ze te maken met de volgende uitspraak van de apostel Paulus:
“De letter alleen doodt, maar de geest maakt levend”?
1. Schaar =
Speld =
2. Je kan de openbaring (van God in de bijbel of in de Koran) letterlijk lezen = zoals
een schaar. Je slaat de ander om de oren met je eigen gelijk, het brengt geen
toenadering maar stelt mensen tegenover elkaar = de letter doodt
Je kan de diepere betekenis van een tekst proberen te achterhalen en de teksten
verstaan binnen de tijd waarin je leeft; je kan dan luisteren naar wat anderen in
diezelfde teksten zien en elkaar verrijken = zoals een speld = de geest van de letter
maakt levend.
Cfr. ‘Enkel de liefde zal je van jezelf bevrijden.’(p.128) Of nog: ‘In tegenstelling tot
zoveel clichés van religieuze leiders die voorgoed opgesloten zitten binnen hun
dogma’s (= leerstellingen), was sjeik Ali ben Ahmed in beweging’.(p. 130)
Voorbeeld uit het N.T.: Jezus geneest zieken op de sabbath.
- De letter van de Wet:
De koning, de wijze en de nar
17
- De geest van de Wet (volgens Jezus):
De zoon van God en God de zoon
Voor de moslims (én voor de joden) is het christelijke geloof in de Drie-ene God
(=Vader, Zoon en Geest) onverenigbaar met het monotheïsme. Volgens Christian
Clément veroordeelde Mohammed echter een interpretatie van de triniteit die niet
christelijk is (was). Welke?
In de tijd van Mohammed waren er christenen aanhanger van een driegodendom:
God vormde een familie van 3 goddelijke wezens (God, Maria en Jezus).Wordt met
klem afgewezen door het christendom.
En wat met de Drie-eenheid?
Drie-eenheid
= zoals drie dimensie van de ruimte die toch één is
= zoals hoogte, lengte en breedte van die ruimte.
= uitdrukking dat God “gemeenschap” is, niet statisch, niet homogeen
God de vader = de eerste en onzichtbare bron, boven ons, nooit (volledig) te
kennen of te begrijpen.
God de zoon = zijn beeld, weerspiegeling, veruitwendiging, God laat zich zien,
horen, komt naar ons toe.
God de geest = de adem van de liefde die hen verbindt en die ons ook wil
opnemen, is de God die in ons komt en ons omvormt om hem
te kunnen kennen.
Vader
Zoon
Geest
.=
=
=
Transcendent
Aanwezig
Immanent
=
=
=
Oneindig (boven de mens)
Nabij
In ons
Een ander meningsverschil tussen moslims en christenen betreft de kruisdood van
Jezus. Volgens christenen écht gebeurd (is een van de belangrijkste
geloofsinhouden), volgens moslims niet gebeurd. Hoe kan het meningsverschil over
de kruisdood van Jezus verklaard worden?
1) Mohammed zou beïnvloed zijn door “docetische” christenen die beweerden dat
Jezus een schijnlichaam had en dus niet kon sterven = Mohammed misleid.
De koning, de wijze en de nar
18
2) (Volgens sommige sji’ieten): de tekst loochent de kruisdood niet maar is gericht
tegen joden die hadden gedacht Jezus te doden en zo Gods handelen te
kunnen stoppen. God zou zo bevestigen dat Jezus noch gedood werd, noch
gekruisigd want hij is erdoorheen gegaan om bij God te komen.
God in alles?
Welk probleem zien moslims in het hindoeïsme?
Een Godsdienst vol geweld?
Wat is de etymologische betekenis van “djihaad”? En heeft het iets met geweld te
maken?
Djihaad =
Geestelijke leiders maken een onderscheid tussen:
grote djihaad = geestelijke strijd tegen onderontwikkeling en voor het bevorderen
van menselijke levensomstandigheden.
kleine djihaad = militaire strijd, om moslimgebied te verdedigen tegen aanvallers of
om een land voor de islam te ontgrendelen.
Vooral door analfabetisme kan deze tweede betekenis vlot ingang vinden bij de
mensen die niet beter weten.
Militaire aspect kan gemakkelijk gegeven worden vanuit letterlijke lezing van de
koran (zoals trouwens ook in de Tora).
Zowel in de islam als in het boeddhisme heeft de maan een speciale betekenis?
Welke?
Boeddhisme:
Volle maan in mei = feest van
-
Islam:
- Wassende maan = te herkennen in arabische letter N = noen
Noen = vis = symbool eeuwig leven(volgens een parabel in de Koran)
- Wassende maan is symbool voor de opstanding uit de dood wegens de open en
gesloten vorm, zoals de mens eerst in de dood opgesloten wordt alvorens open
te komen voor de opstanding.
De koning, de wijze en de nar
19
Een netelig probleem
In welke zin staan de geloofsovertuigingen van moslims en joden niet ver van
elkaar af? Vergelijk hiervoor de passages uit Jesaja (p. 150-151) met de passages
uit de Koran (p.132 en p.136).
Geloofsbelijdenis = bijna identiek
Allah en El
= zelfde Semitische stam
= betekent:
=
De koning, de wijze en de nar
20
6. HET OPTREDEN VAN DE JOOD
De verborgen God
God laat zich niet zo gemakkelijk vinden. Je moet Hem blijven zoeken. Welke
hindernissen zijn er op deze zoektocht en waarom laten “afgoden” zich
gemakkelijker vinden?
Men blijft niet zoeken naar God omdat:
Zijn deze hindernissen die de rabbijn opsomt, voor jou herkenbaar in deze tijd?
Zouden zij er de oorzaak van zijn dat het Godsgeloof vermindert? Wat denk jij
daarover?
De mooie Tora
Welke parallel ziet de rabbijn tussen de seksuele drift en de geestelijke drift in de
mens?
Zij zijn twee zijden van eenzelfde munt.
Seksuele en affectieve drift doet mens uit zich treden om een ander mens te
ontvangen. Man en vrouw verleiden elkaar.
Metafysische of spirituele drang doet mens uit zijn ego treden om God te
ontdekken. God verleidt de ziel van de mens.
De koning, de wijze en de nar
21
Welke interpretatie geeft de rabbijn van de schepping van Adam naar het beeld van
God? Wat denk jij daar zelf van?
Dé mens
= in het hebreeuws: ha-Adam (oer-adam)
= weerspiegeling van het Goddelijke
= twee – eenheid, tegelijk mannelijk en vrouwelijk, dus biseksueel, door God
doorgezaagd om verschillend van elkaar te worden.
= heeft (volgens de Kabbala) als getalswaarde 50; komt overeen met de
getalswaarde van “mi”= wie
De man (zonder Eva)
= in het hebreeuws: Adam
= heeft (volgens de Kabbala) als getalswaarde 45; komt overeen met
de getalswaarde van “ma” = wat
= geen beeld van God zolang hij niet in relatie treedt met de ander
Conclusie (volgens de Kabbala):
Man & vrouw = in tweeën gedeelde eenheid, voortdurend op zoek naar intimiteit;
elk op zichzelf zijn ze onvolledig. Overgaan van Adam (wat, object) in ha-Adam (wie,
subject), betekent ontmoeting, uittreden uit de anonimiteit.
“Hetzelfde gebeurt wanneer mensen hun Schepper ontmoeten: ze verlaten hun staat
van object, waarin ze slaaf zijn van maatschappelijke en biologische conditie, om over
te gaan tot de staat van vrije subjecten die delen in Gods vrijheid. De zin van de
menselijke geschiedenis - individueel, gemeenschappelijk of op wereldschaal - is over
te gaan van slavernij tot vrijheid, van relaties gebaseerd op overheersing tot het
messiaanse tijdperk waarin rechtvaardigheid en trouw elkaar omhelzen?” (p. 164-165
Vergelijk eens met:
“De zin van die vijf pijlers is duidelijk. Het gaat erom het persoonlijke,
gemeenschappelijke en mondiale leven een bevrijdende oriëntatie te geven. De
eenheid van God en de onderwerping aan Hem alleen belijden, is erkennen dat
niemand de slaaf van een mens of van de goederen van de wereld moet worden.”
(p.134-135)
Vergelijk ook met:
“Zolang de mens slaaf is van zijn gehechtheid of van zijn afkeer, van een
zelfbevestiging of van welk verlangen ...ook, zolang zal hij opeenvolgende vormen van
bestaan meemaken. Het is bijgevolg belangrijk dat hij een einde maakt aan die ‘dorst’
naar toe-eigening, naar bezit.” (p. 67)
Vergelijk tenslotte met:
“De bovenste vogel is Brahman, de God boven alle dualiteiten ... De onderste vogel is
de menselijke ziel, onderworpen aan de aardse schommelingen van vreugde en
verdriet, van aangename en onaangename ervaringen, van lof en bedreiging. Welnu,
hoe meer de menselijke ziel haar ware identiteit nadert, des te vrijer is zij van de
voorbijgaande conflicten van deze wereld en des te meer treedt zij binnen in de
onbeschrijflijke gelukzaligheid van God.” (p. 90-91)
De koning, de wijze en de nar
22
De joden zien zichzelf als het uitverkoren volk van God. Hoe moet men deze
uitverkiezing verstaan?

=
De samenvatting van de rabbijn
De rabbijn tekent met rake beelden de houding die typerend is voor elke
godsdienst.
- Hindoeïsme en boeddhisme:
- Islam:
- Christendom:
- Joden:
1. Voor de joden is de Tora of de Wet zeer belangrijk. Hoe zit ze in elkaar?
2. En hoe kan je de hele Wet samenvatten? Wat is de “kern” van de Wet?
1. Wet van Mozes = 613 geboden kortom:
2. a.
b.
Eenheid en verscheidenheid van de joden
Er zijn sinds de Nieuwe Tijd 3 soorten joden. Welke?
De koning, de wijze en de nar
23
-
Welke parallellen zie je met de soorten moslims?
Vind je deze soorten ook terug in het christendom? Waar?
De joodse kwestie
Wat is “jood zijn”? Wie is “jood”?
Woord ‘jodendom’ > Hebreeuwse stam = ‘dankzeggen aan God’
= landstreek Judea en haar bewoners
Er is een drievoudige band mogelijk met het jodendom:
Men kan dus jood zijn via alle of slechts één van deze banden.
Naar een dubbele erkenning
Op basis waarvan is de ellende ontstaan die de christenen de joden hebben
aangedaan?
De koning, de wijze en de nar
24
De mening van de christelijke kerken – tot aan het Tweede Vaticaans Concilie
(jaren 60) – was : de joden hebben Onze Heer (= Jezus) niet erkend. Ze hebben
Jezus vervloekt, belasterd en verloochend. Ze hebben God vermoord.
Bijgevolg kunnen christenen de joden niet erkennen.
Erger zelfs: christenen werden opgeroepen joden te haten, met alle gevolgen
vandien.
Over welk aspect van Jezus verschillen joden en christenen van mening?
Jezus = mens
 God
= jood
 christen
Jezus  Messias omdat met de komst van de Messias alle lijden weg zal zijn (en dat
is nu allesbehalve al het geval).
Toch is de mening omtrent Jezus bij de joden aan het veranderen. Hoe komt dat?
De joden aanvaarden – in tegenstelling tot de moslims - wél de titel “zoon van God”
voor Jezus. Waarom?
Een zoon van God = iemand leeft in overeenstemming met het scheppingsplan van
God. En Jezus leefde in overeenstemming met dat plan.
God, vader en moeder?
Vragen van de hindoeïst (voor wie het volgende geen problemen geeft):
1. Waarom kan God zich niet in een mens openbaren (in Jezus bijvoorbeeld)?
2. Waarom kan men God niet evengoed “moeder” noemen?
De koning, de wijze en de nar
25
1) God = oneindig boven de schepping verheven = totaal transcendent: dit
betekent: weigeren dat iemand beslag op hem legt of in zijn naam anderen
domineert (= gebod 2 + 3) Je kan God eigenlijk niet benoemen, want noemen is
heersen over.
2) De mannelijke terminologie voor God = inadequaat
Er wordt ook moederlijke taal in de bijbelgebruikt.
Maar:
een vader = duidelijk onderscheiden van zijn kind
een moeder  meer één met haar kind (tijdens zwangerschap)
Daarom is mannelijke terminologie te verkiezen boven vrouwelijke, om het
onderscheid God-mens te vrijwaren.
Maar men dient te weten dat de joden (en de moslims en de christenen) niets
kunnen zeggen over God. God is onkenbaar.
God overtreft onze woorden en ons denken. Hem be-noemen is over hem heersen
en dat kan niet.
De koning, de wijze en de nar
26
7. HET OPTREDEN VAN DE CHRISTEN
De stichter van het christendom
Wie is de stichter? Wat weten we over hem?
Jezus van Nazareth
= jood
- leefde begin deze jaartelling
= Gods bevoorrechte gezant met een universele (d.w.z. voor iedereen) boodschap
Wat we weten over hem? - vanuit enkele historische (niet-christelijke) bronnen
- vooral vanuit N.T.
Waaruit bestaat de christelijke bijbel?
1. Uit Joodse bijbel = OT (ten onrechte) of beter 1ste testament.
2. Uit N.T. = - 4 evangeliën
- 23 andere geschriften, brieven, leerstukken
Kern van de bijbelse boodschap
= God bevrijdt de mens - door Israël (1e zoon) = 1
- door Jezus (geliefde zoon) = 2
- door de Kerk (aangenomen zonen en dochters) = 3
1. Wie is Jezus?
2. Wat betekent: “In Hem is het Goddelijke mens geworden opdat de mens
gemeenschap zou kunnen hebben met het Goddelijke.”?
1. Jezus is:
- de enige die uit de doden is opgewekt
- in zijn persoon heeft men het mysterie van God ontdekt, vooral dan in het
absurde, in het lijden, de verlatenheid, de dood
2. Het Goddelijke is mens geworden = hij (God) heeft de conditie van elke mens
aangenomen
Mens heeft gemeenschap met God = mens wordt deel van God, krijgt deel aan
het goddelijke
De koning, de wijze en de nar
27
Een eerste verschil tussen christenen enerzijds en joden en moslims anderzijds ligt
in de Openbaring van God.
- voor joden: God openbaart zich in
- voor moslims: God openbaart zich in
- voor christenen: God openbaart zich in
Genade en geloof
Waarin ligt een tweede verschil tussen christenen en joden, moslims?
Letterlijke betekenis van gods-dienst = God dienen
Volgens jodendom en islam moet er iets GEDAAN worden ( geboden, verbonden,
handelingen, ...) om Gods zegen te verdienen.
DUS: de waarde van de mens hangt af van zijn trouw aan God doorheen zijn daden.
GEVOLG: je kan je beroepen op je voorbeeldig gedrag; kan leiden tot trots (zie eens
hoe een goede gelovige ik ben) en tot misprijzen (die andere doet het niet goed).
In Christendom: er IS AL IETS GEDAAN nl. God heeft ons als eerste bemind!
DUS: de mens is waard bemind te worden, zelfs alvorens hij iets gedaan heeft.
Vanuit dat bemind worden door God wordt hij uitgenodigd om “goed” te handelen,
om anderen te beminnen, om rechtvaardig te zijn, ….
GEVOLG: je kan God niet paaien met goede daden of vroomheid, hij houdt zo al
van jou. Je kan dus nergens prat op gaan; je moet je laten beminnen en vandaaruit
zélf beminnen. Het christelijk geloof bestaat erin te aanvaarden dat je aanvaard
bent.
In die zin is het christendom een ANTI-GODSDIENST.
Een basishandvest
Moet een christen dan passief blijven? Heeft hij/zij niets “te doen”?
De liefde van God die de mens krijgt, wil hij uitstralen naar anderen.
De mens wil in zich Christus laten leven (“Met Christus ben ik gekruisigd. Ikzelf leef
niet meer, Christus leeft in mij!”)
- door lief te hebben
- door te helen, te genezen
- door kritiek te leveren op onrecht
Handvest hiertoe =
De koning, de wijze en de nar
28
Synthetisch overzicht. De dood van Christus in parabels.
Waarom is het geloof in Jezus’ kruisdood voor een christen wezenlijk?
Omdat Jezus anders niet gelijk kon zijn aan de mensen. Hij heeft lijden en dood
gekend ZOALS de mensen. Hij leed en stierf VOOR de mensen, om ons te bevrijden,
om ons te leren sterven.
Hij is verrezen om te tonen dat Gods vergeving en liefde groter is dan onze zonden
en dat goddelijk leven groter is dan de dood.
Welke betekenis krijgt de maan hier? En wat betekent dat voor de koning?
Maan
- 3 dagen uit blikveld =
- na 3 dagen terug groeien tot volheid =
Je moet eerst sterven aan ....................................................................................
om “vrij” herboren te worden.
Over de Drie-eenheid: zie p. 13
“God biedt zijn fijngevoeligheid en tederheid aan iedereen aan. Wij hebben ze maar te
aanvaarden en erin te geloven, ons er aan toe te vertrouwen en er ons met heel ons
wezen aan te hechten.”
Confrontaties. Bijbel en Koran
De bijbel is geen nauwkeurige verslaggeving van feiten maar geïnspireerde
getuigenis. Maakt dat hem minder waar? Wat denk je daar zelf over?
.
Waarom zijn de profeten van de bijbel zo onvolmaakt (voor moslims ondenkbaar)?
Meester en leerlingen
De koning, de wijze en de nar
29
Welke houding moeten christenen, volgens Clément, aannemen t.o.v. het onrecht
dat medechristenen in het verleden (en nu nog) hebben bedreven (bedrijven)? Ben
je het daarmee eens?
God en het lijden
Hoe kan de Opperste Werkelijkheid lijden (onverstaanbaar voor boeddhist én voor
de moslim ook)?
De Ene en het meervoudige
Incarnatie (= in het vlees komen) van God in het aardse, het menselijke, is een
gemeenschappelijk geloof bij christenen en hindoes.
Toch liggen hier ook grote verschillen tussen christenen en hindoes nl:
1. Waarom slechts incarnatie in één mens? Waarom slechts heil door deze éne
mens Jezus en niet door anderen?
2. En waarom slechts in één leven?
Antwoord christendom:
2. De mens = een bezield lichaam ( geen geïncarneerde ziel)
= synthese van lichaam, geest en ziel
= uniek, kan geen 2x bestaan
In Hindoeïsme is individualiteit niet belangrijk.
1. Jezus
= uniek als zoon van God
of nog: álle mensen zijn zoon/dochter van God, God handelt
doorheen elke mens
MAAR Jezus = het meest transparante beeld van God, de persoon
in wie God bij uitstek handelt
DUS de ‘beste’ openbaring van wie God is (“Wie Mij ziet, ziet de Vader”)
Aanval van de atheïst
Wat denk je zelf van zijn aanval en van het antwoord van Clément hierop?
De koning, de wijze en de nar
30
Wat wint een atheïst als hij zich “bevrijdt” van een Godsdienstige overtuiging?
Wat verliest hij?
De koning, de wijze en de nar
31
8. DE EINDSPRINT
Hoe vat ieder zijn overtuiging in 2 woorden samen?
- Atheïsme:
- Boeddhisme:
- Hindoeïsme:
- Islam:
- Jodendom:
- Christendom:
Welke kernwoorden van welke overtuigingen lijken - volgens jou - op elkaar?
De synthese van de wijze
De koning, de wijze en de nar
32
De wijze ziet het gemeenschappelijke in alle overtuigingen? Wat is het?
Hoe ziet hij dat gemeenschappelijke in elke overtuiging werkbaar?
Christendom:
- Vader en Zoon zijn één = verbinden
én onderscheiden = losmaken
Atheïsme:
- complexiteit: deeltjes verbijzonderen = losmaken
deeltjes gaan verbindingen aan in gehelen
Boeddhisme:
- leegte = loslaten van begeerte en onwetendheid
- mededogen = verbinden met al wat “is”
Hindoeïsme:
- vrijheid van gehechtheid en egoïsme = loslaten
- relatie tot elk bezield wezen = verbinden
Jodendom }
Christendom}
Islam
}
- geen verafgoding van menselijke of vergankelijke goederen
= losmaken
- God als schepper van àlle wezens nodigt uit om nieuwe
relaties van liefdevol nabij-zijn aan te gaan = verbinden
“Niets is zo gevaarlijk als een verstarde binding”. Geef minstens 3 actuele
voorbeelden van wat de wijze daarmee bedoelt.
De koning, de wijze en de nar
33
De koning, de wijze en de nar
34
De koning beslist
Geef de verklaring van de drie dromen (van de koning, de wijze en de nar: zie
p. 2).
Wie komt de gouden medaille toe?
Wie krijgt de zilveren medaille?
Slot
Jij behoort tot “het volk” dat de koning wil raadplegen (zie p. 242).
Beantwoord - op een toetsenblad - de drie vragen op p. 254. Motiveer
uitvoerig je antwoorden.
Deze opdracht telt mee voor je eindexamen. Indien er enige aanduiding te
vinden is van samenwerken of overschrijven zal daar terdege rekening mee
gehouden worden bij het toekennen van punten.
De koning, de wijze en de nar
35