ecosystemen overzicht

Afsmelt- en aangroeiprocessen
Een schematische voorstelling van de afsmelt- en aangroeiprocessen van een ijskap op het land. De rode pijlen naar onder geven het versnelde afsmelten weer. De rode
pijlen naar boven tonen de stijging van de bodem aan als gevolg hiervan.
Bron: NASA
Kangerdlugssuaq Gletsjer.
Het onderzoeksgebied in Groenland. A en B tonen een overzicht van het onderzoeksgebied. C en D laten de gletsjers Kangerdlugssuaq en Helheim laten zien
respectievelijk. KU=GPS station. HG = Helheim Gletsjer. KG = Kangerdlugssuaq Gletsjer. Bron: A. S. Khan
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
..\ecosystemen
WP =
http://tsjok45.wordpress.com/2012/11/10/verdwijnende-ecologische-systemen/
IJskap Groenland remt zichzelf weer af
03 juli 2008
- De versnelde beweging richting zee van de gletsjers aan de rand van de Groenlandse ijskap zal uiteindelijk niet leiden tot een nog snellere stijging van de zeespiegel.
AFP
In het noorden van Groenland is het langzaam smelten en uiteenvallen van de ijskap te zien.
Dat verwachten glaciologen van de Universiteit Utrecht op grond van metingen die ze sinds 1991 op de kilometers dikke ijsvelden in West-Groenland doen. Hun resultaten
verschenen donderdag in het tijdschrift Science.
In de huidige, meest dramatische broeikasscenario’s stijgt de zeespiegel in een paar eeuwen met wereldwijd 6 meter. Dit gebeurt als de hele ijskap op Groenland het
begeeft, doordat smeltwater het ijs van de tot drie kilometer dikke ijskap versneld laat afglijden naar lagere, relatief warme gebieden. Er ontstaat een vicieuze cirkel waarbij
uiteindelijk al het landijs in zee terecht komt.
Smeerolie
Volgens de onderzoekers is het juist dat de ijskap door smeltwater sneller over de ondergrond gaat bewegen. Het water tilt de ijskap een beetje op, waardoor het in eerste
instantie als smeerolie werkt.
Het water slijt echter kanalen uit, waardoor de smerende werking na een paar dagen weer verdwijnt. Daardoor wordt het afsmelten niet extra versterkt.
Vicieuze cirkel
‘We hebben geen aanwijzingen kunnen vinden voor het mechanisme van de vicieuze cirkel’, zegt hoofdauteur Roderik van de Wal. ‘Dus lijkt de vrees voor extreme
zeespiegelstijging door versneld afsmelten niet gegrond.’
Hij tekent daarbij aan dat er nog zeer weinig bekend is van andere plekken op Groenland. Voor gletsjers die rechtstreeks in zee uitlopen, en niet op het land
steunen, gelden andere mechanismen.
Voorlopig schat het internationale klimaatpanel IPCC van de Verenigde Naties de zeespiegelstijging in de komende eeuw op ongeveer een halve meter, overigens vooral
door uitzetting van warmer zeewater in een warmer klimaat.
Jun 5, '08
Herstellende ecologisch evenwichten niet vanzelfsprekend
18 FEBRUARI 2008
http://www.boomblad.nl/index.php?id=386
Dieren en planten trekken elkaar altijd weer in balans na een verstoring van het ecosysteem.
Dat was de heersende opvatting. Maar ecologisch evenwicht blijkt minder vanzelfsprekend dan werd gedacht.
Onderzoekers van Wageningen Universiteit en de Universiteit van Amsterdam hebben bewezen dat populaties kunnen blijven fluctueren ondanks
stabiele omstandigheden.
Bijna tien jaar geleden viste de inmiddels gepensioneerde Duitse bioloog Reinhard Heerkloss plankton op uit de Baltische Zee en stopte dat in een aquarium.
Hij hield licht en temperatuur constant en telde tweemaal per week hoeveel van elke soort plankton er in het water zat.
Zijn verrassing was groot toen hij ontdekte dat het ecosysteem nooit tot rust kwam. De aantallen bleven vari챘ren ondanks de constante omgevingsfactoren. Iets
wat volgens de ecologische gedachte van evenwicht onmogelijk is.
Promovendus Elisa Benincà van de leerstoelgroep Aquatische ecologie van Wageninegn UR en het Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica van de
UvA onderzocht de opmerkelijke situatie en stelde vast dat het om echte chaos gaat.
Benincà ontdekte dat de soorten zelf zorgen dat geen enkel plankton permanent de overhand krijgt door onderlinge concurrentie om voedsel en predatie.
‘Het is een ware doorbraak’, zegt prof. Marten Scheffer van Aquatische ecologie. Eerder heeft hij samen met prof. Jef Huisman van de UvA via rekenmodellen al
ontdekt dat een onvoorspelbare chaos in ecosystemen mogelijk is. Maar zonder experimenteel bewijs kreeg hun hypothese van wispelturige fluctuaties geen voet
aan de grond.
Het onderzoek van Benincà bewijst dat de natuur veel minder voorspelbaar is dan altijd werd gedacht.
Tot nu toe gingen wetenschappers er vanuit dat ze veranderingen in populaties konden inschatten als bekend was welke factoren hun invloed uitoefenden op het
systeem. Nu dit niet per definitie zo blijkt te zijn, zijn de berekende toekomstverwachtingen van populatiestanden van dieren en planten wellicht onbetrouwbaar.
‘Gedetailleerde voorspellingen over de stand van soorten in ecosystemen zijn op de lange termijn onmogelijk. We kunnen op zijn best globaal aangeven
binnen welke grenzen soorten zullen fluctueren’, aldus Benincà.
Informatie: www.aew.wur.nl, www.science.uva.nl/ibed
Zie ook: Resource Online
Bron: Resource
.
Sep 12, '07
Klimaatverandering in potentie 'catastrofale' wereldcrisis
woensdag 12 september 2007
Klimaatveranderingen vormen een potentieel grote bedreiging van de internationale veiligheid. Samen met moslimextremisme en de verspreiding van nucleaire wapens vormen de
klimaatveranderingen momenteel het grootste gevaar voor de wereldvrede. Dat stelt het gezaghebbende International Institute for Strategic Studies (IISS) in het woensdag verschenen
jaarverslag.
De 'denktank' wijst op potenti챘le strijd tussen landen of regio's over goede landbouwgronden en watervoorraden als de klimaatveranderingen zich verder voortzetten. De stabiliteit in sommige regio's
kan ook in gevaar komen als stromen vluchtelingen op gang komen als gevolg van klimaatveranderingen, die gepaard kunnen gaan met overstromingen, zware stormen of juist grote droogte.
Het IISS rept van een in potentie ,,catastrofale'' wereldcrisis die ,,het niveau van een nucleaire oorlog evenaart''. Volgens de rapportage is geco철rdineerd internationaal beleid tegen het versterkte
broeikaseffect hard nodig om grote conflicten te kunnen voorkomen. De samenstellers van het rapport pleiten ervoor dat eindelijk een land eens ,,effectief leiderschap'' toont om de milieucrisis aan te
pakken.
Links:
 International Institute for Strategic Studies
 Help, het klimaat verandert
Jun 24, '07
Beschaving in gevaar door opwarming Aarde
Zes eminente Amerikaanse wetenschappers hebben er in allerminst droge bewoordingen voor gewaarschuwd dat onze beschaving zelf in gevaar is door de
klimaatsverandering en dat er intense inspanningen moeten komen om de uitstoot van broeikasgassen in te dijken.
Dat heeft de Britse kwaliteitskrant The Independent op gezag van een wetenschappelijk vakblad en een e-mail van de leider van het wetenschapsteam, James
Hansen, dinsdag bericht.
Onder leiding van Hansen, directeur van het Goddard Ruimtevaartcentrum van de NASA, beschrijven de auteurs in een door emotie niet schuwende paper van 29
bladzijden in het vakblad Philosophical Transactions of the Royal Society A gedetailleerd waarom de mensheid zich niet langer kan permitteren de "ergste
bedreiging van klimaatsverandering" aan zich te laten voorbijgaan.
Imminent gevaar
Zij zeggen dat onze planeet in "imminent gevaar" is en dat niets anders dan een "planetaire redding" onze Aarde kan redden van het "milieucataclysme van
gevaarlijke klimaatsverandering", waarbij de mens en andere species in "groot gevaar komen".
Het zestal heeft ook impliciete kritiek op het rapport van het VN-panel waarin stond dat het zeeniveau met zowat 40 cm dreigt te stijgen. Hansen en co praten over
"meerdere meters" tegen 2100, op grond wat er gaat gebeuren met ijs op Antarctica en Groenland als er niet ingrijpend wordt opgetreden tegen de uitstoot door de
mens van CO2 en andere broeikasgassen.
De mensheid kan zich niet langer veroorloven de ondergrondse reserves aan fossiele brandstoffen op te branden, zo waarschuwt de paper.
"Indien dit zou gebeuren, garandeert dit dramatische klimaatsverandering, leidend tot een andere planeet dan degene waarop de beschaving zich heeft
ontwikkeld en voor wie uitgebreide fysieke infrastructuur is uitgebouwd", zo citeerde The Independent. (belga/dm)
19/06/2007
May 3, '07
"IJskap noordpool ver voor 2050 ijsvrij"
03 mei 2007
Het smelten van de noordelijke ijskap gaat volgens onderzoekers van de universiteit van Colorado drie keer zo snel als de klimaatcommissie van de VN meent.
Volgens de klimaatcommissie van de VN is het in 2050 zo warm dat de noordelijke poolkap in de winter compleet kan verdwijnen. Onderzoekers van de Universiteit van Colorado komen in een
persbericht echter met een nog onrustbarender bericht. Julienne Stroeve van de Amerikaanse universiteit beweert dat het smelten van de poolkap drie keer zo snel gaat als de VN-commissie heeft
vastgesteld en dat de poolkap dus veel sneller smelt.
Waar de Intergovernmental Panel on Climat Change (IPCC) van de VN enkele maanden geleden nog stelde dat de noordelijke poolkap met 2,5 procent per tien jaar smelt, beweert Stroeve dat de ijskap
ieder decennium zo’n 7,8 procent kleiner wordt.
'Onvolledige onderzoeksmethode'
Stroeves onderzoeksteam is van mening dat de simulaties die de VN gebruikt voor haar onderzoek, de effecten van broeikasgassen op het klimaat niet goed nabootsen. Daarnaast stelt het
onderzoeksteam dat de dikte van de ijskap door de VN-onderzoekers wordt overschat.
Het smelten van de poolkappen heeft uiteraard waterstijging tot gevolg. Vloeibaar water heeft namelijk meer massa dan ijs. Daarnaast zet het vloeibare water ook nog eens uit vanwege de opwarming
van de aarde. Hierdoor stijgt het waterpeil nog sneller.
Sneeuwbaleffect
Ook het afbrokkelen van de ijskappen versnelt het opwarmingsproces van de aarde. Doordat de ijskappen smelten, worden er minder zonnestralen door het witte ijs weerkaatst. Het water dat als gevolg
van het smelten rond de ijskap ligt, neemt warmte veel sneller op. Dit warmere water zorgt er vervolgens voor dat de poolkap nog sneller krimpt.
De gevolgen van opwarming van de aarde zijn volgens veel onderzoekers aanzienlijk. Niet alleen de zeespiegel stijgt, de opwarming zorgt ook voor extremer weer en laat gletsjers smelten. Dieren
komen daarnaast eveneens in de problemen door de opwarming van de aarde. Onderzoek van het Alaska Wetenschappelijk Centrum wees enige tijd geleden bijvoorbeeld uit dat de overlevingskansen
van ijsbeerwelpjes in het gebied rond de Beaufortzee de laatste jaren fors gedaald zijn.
Un Inconvenient Fantasy
Wereldwijd raakt men er steeds meer van overtuigd dat de mens actie moet ondernemen om opwarming van de aarde tegen te gaan. Dit mede door de klimaatfilm van Al Gore: Un Inconvenient Truth.
Niet alle wetenschappers zijn er echter van overtuigd dat de mens schuldig is aan de opwarming van de aarde. Vijftien van hen stuurden daarom begin dit jaar een open brief naar de Volkskrant waarin
ze aangaven van mening te zijn dat de mens geen substanti챘le invloed heeft op het klimaat. Volgens hen kan Gore's film beter Un Inconvenient Fantasy genoemd worden.
Links:








XL Special: Nederland onder water
Intergovernmental Panel on Climat Change
Mens 'bijna zeker' oorzaak opwarming aarde
Opwarming aarde bedreigt miljarden mensen
Toelichting KNMI op IPCC-rapport
IJsbeerwelpjes sterven massaal door opwarming aarde
Un Inconvenient Truth
Open brief 15 wetenschappers
2007 Planet Internet
2007
Duizenden zeehondjes verdrinken door smeltend ijs
Duizenden pasgeboren zeehondjes verdrinken voor de kusten van Canada. Het ijs smelt te snel door het ongewoon warme weer. De
robben zijn in de eerste weken na hun geboorte aangewezen op vast ijs omdat zij nog niet kunnen zwemmen
Feb 23, '07
Great Barrier Reef dreigt te verdwijnen 30 januari 2007
SYDNEY - Het Australische Great Barrier Reef, het grootste koraalrif ter wereld, dreigt binnen enkele decennia volledig te verdwijnen als gevolg van de
opwarming van de aarde.
Dat staat in een uitgelekt conceptrapport van de Verenigde Naties over de gevolgen van het versterkte broeikaseffect. Het rapport, waaraan deskundigen in
Parijs deze week nog sleutelen, zal vrijdag openbaar worden.
Verbleken
De Australische media overschreeuwden elkaar dinsdag met de onheilstijdingen over een van de grootste toeristenattracties van Australi챘. Als de
klimaatveranderingen doorzetten, dan zal het koraal vanaf 2030 op grote schaal verbleken en uiteindelijk sterven door warmer zeewater, dat tevens een
hogere zuurgraad zal hebben.
Koraal kan zich herstellen, maar deskundigen verwachten dat de veerkracht van het organisme door de aanhoudende klimaatveranderingen uiteindelijk
onvoldoende zal zijn.
AFP
Onderzoeker dr. Paul Marshall van het Great Barrier Reef zeepark fotografeert gebleekt koraal
bij de Keppel Islands, januari 2006.
Feb 23, '07
Opwarming aarde heeft gevolgen voor Europese zeeën
De opwarming van de aarde heeft ook gevolgen voor de Europese zee챘n. In de noordelijkste wateren van Europa zullen de meest opvallende veranderingen
gebeuren door het wegsmelten van het poolijs. Dat blijkt uit een nieuw rapport van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ), dat begin
maart officieel wordt voorgesteld.
Uit het onderzoek van NIOZ blijkt dat in open zee챘n een verdere noordwaartse verplaatsing van zeeorganismen verwacht wordt, met Atlantische soorten die het in
de meest noordelijke zee챘n overnemen van Arctische soorten, en subtropische dieren en planten die soorten van gematigde streken in meer zuidelijke wateren
verdringen. De Baltische Zee zal, als gevolg van van een verhoogde rivierafvoer, verzoeten. In de meer afgesloten zee챘n, zoals de Middellandse en de Zwarte
Zee, dreigen hogere temperaturen inheemse soorten in de hoek te drummen, en ruimte te laten voor de introductie van niet-inheemse organismen. (belga)
Feb 23, '07
Dak van de wereld lijdt onder opwarming Aarde
Ook de eeuwige sneeuw op de Mount Everest, in het hart van het Himalayagebergte, heeft te lijden onder de opwarming van de Aarde. Dat blijkt uit een
studie van het Nationaal Centrum voor Wetenschappelijk Onderzoek (CNRS) in Frankrijk.
Franse wetenschappers hebben enkele ijsstalen onderzocht die Chinese onderzoekers van de top van de Everest hadden meegebracht. Ze stelden vast dat het ijs
uit de twintigste eeuw minder gas bevat dan het oudere ijs.
Dat zou betekenen dat de sneeuw aan de oppervlakte van de gletsjer sneller smelt in de zomer.
Volgens de onderzoekers "wijzen de resultaten er duidelijk op dat de opwarming van de Aarde ook gevolgen heeft voor de eeuwige sneeuw op het dak
van de wereld". Over de klimaatevolutie in de Himalaya en op het Tibetaanse plateau is nog weinig bekend aangezien de meteorologische stations er eerder dun
gezaaid zijn en de zeldzame klimatologische archieven erg moeilijk te interpreteren zijn. (KVA)
In 2001 en 2002 zijn Chinese wetenschappers er wel in geslaagd om op een hoogte van 6.518 meter drie ijsstalen te nemen van de Oost-Rongbukgletsjer, die de
noordelijke pas van de Everest bedekt.
De analyse van twee van de drie stalen stelde de wetenschappers in staat om het gasgehalte in het ijs te meten en zo te komen tot een klimatologisch spoor dat tot
2.000 jaar in het verleden teruggaat. Het gehalte aan gas in de ijslagen is rechtstreeks afhankelijk van de intensiteit van de smelting van het ijs in de zomer. Op
deze hoogtes smelt de oppervlaktesneeuw gedeeltelijk in de zomer. Het smeltwater dringt vervolgens door de sneeuwmantel om op een bepaalde diepte opnieuw
te bevriezen. Dat proces be챦nvloedt dan weer de dichtheid en de omvang van de luchtbellen in het ijs, het gasgehalte dus.
Publicatiedatum : 2007-02-23
Feb 23, '07
Veranderend Antarctica
http://www.wetenschap24.nl/nieuws/artikelen/2007/februari/Veranderend-Antarctica.html
Adéliepinguins worden naar het zuiden verdrongen. Andere soorten uit het noorden nemen hun plaats in.
Op het vasteland van Antarctica is het niet warmer geworden, maar op het schiereiland wel. Daar is het nu gemiddeld vijf graden warmer dan een halve eeuw
geleden.
Keelbandpinguins zakken af naar het zuiden, omdat het zee-ijs in noordelijker streken is verdwenen.
Het leek aan het krimpen, maar in 2006 was het gat boven in de ozonlaag boven Antarctica groter dan ooit tevoren.
Krill bestaat uit kleine beestjes, maar die zijn wel onmisbaar voor het ecosysteem in de poolzee
Massale volksverhuizingen onder pingu챦ns
Dossiers

Vostokmeer Bevroren in de tijd
Links


NIOZ-onderzoekers Corina Brussaard en Claire Evans berichten over hun avonturen vanaf de kille wateren rond Antarctica.
Lees ook: "Leven onder het ijs - De donkere oceaanbodem rond Antarctica bruist", Noorderlicht nieuws, 20 juni 2005
Tegen de verwachtingen in lijkt het de afgelopen decennia niet warmer te zijn geworden aan de Zuidpool. Toch is het klimaat rond Antarctica wel sterk
veranderd, met volksverhuizingen onder pingu챦ns en een achteruitgang van het zeeleven tot gevolg.
De ene onderzoeker slaat alarm over massale verplaatsingen van pingu챦ns, veroorzaakt door een snelle opwarming hun Antarctische leefgebied. Zijn collega
vertelt dat het Zuidpoolcontinent de laatste tien jaar niet warmer lijkt te worden, maar juist kouder. Deze twee onderzoeksresultaten, vandaag gepresenteerd op de
jaarlijkse bijeenkomst van de Amerikaanse Vereniging ter Bevordering van de Wetenschap in San Francisco, lijken op het eerste gezicht in tegenspraak met elkaar.
Maar dat zijn ze niet.
Noorderlicht is er niet bij dit jaar, maar gelukkig zijn er persberichten. En daarin staat precies wat David Bromwich van plan is te gaan zeggen. Bromwich is
hoogleraar atmosferische wetenschappen bij het Byrd Centrum voor Poolonderzoek aan de universiteit van Ohio. Zijn boodschap: aan het eind van de twintigste
eeuw is de temperatuur op het vasteland van Antarctica niet gestegen, terwijl klimaatmodellen dat wel hadden voorspeld.
"Dat contrasteert sterk met de noordelijke punt van het Antarctisch Schiereiland, want dat is juist 챕챕n van de snelst opwarmende gebieden op aarde", aldus
Bromwich. Het binnenland van Antarctica doet dus raar. Dat bleek vorig jaar ook al een beetje, toen de groep van Bromwich aantoonde dat de sneeuwval rond de
Zuidpool achterbleef bij de verwachtingen van klimaatmodellen. Die had moeten toenemen, maar hij nam de laatste tien jaar juist wat af.
Een mogelijke verklaring voor de temperatuurdaling in het Antarctische binnenland is het gat in de ozonlaag, oppert Bromwich. "Als je minder ozon hebt, wordt er
minder ultraviolet licht geabsorbeerd en daardoor wordt de stratosfeer minder warm." Dat effect zou sterker zijn dan de invloed van een verhoogde CO2concentratie, die juist warmte vasthoudt. Althans: zolang het gat in de ozonlaag er is. Het is de bedoeling dat het gat verdwijnt, want de ozonlaag is hard nodig als
schild tegen het kankerverwekkende ultraviolette licht. In 2006 was het ozongat echter groter dan ooit.
Het team van Bromwich keek ook naar de wind die vrijwel altijd in westelijke richting om Antarctica heen waait. "Deze westenwinden zijn wel tien tot zelfs twintig
procent sterker geworden in de laatste veertig jaar", verklaart de meteoroloog. Die aantrekkende windkracht lijkt mede schuldig te zijn aan het versneld afbreken
van ijsplaten rond het Antarctisch Schiereiland, waardoor het gebied er nu heel anders uit is gaan zien.
Het schiereiland is de laatste decennia drastisch aan het veranderen, zegt ook Berry Lyons, de baas van het onderzoekscentrum waar Bromwich werkt. Het
verdwijnen van zee-ijs aan de randen dwingt pingu챦ns tot grote volksverhuizingen: "Ezelspingu챦ns en keelbandpingu챦ns zakken naar het zuiden af tot gebieden
die nu door Ad챕liepingu챦ns worden bewoond, en de Ad챕lies worden verder naar het zuiden geduwd, allemaal door de veranderingen in het zee-ijs."
Dat is een heel zichtbaar gevolg van de klimaatverandering. Maar ook in het water is niets meer wat het was, aldus Lyons. "We zien de ecosystemen in zee
dramatisch reageren op de temperatuurstijging rond het Antarctisch Schiereiland." Aan de basis van de voedselketen gaat het mis: verdwijnend zee-ijs gaat
gepaard met een grote achteruitgang van krill, de verzameling kleine kriebelbeestjes waar vrijwel alle grotere beesten direct of indirect van afhankelijk zijn.
Opwarming van de aarde, betoogt Lyons, zal veel meer kwaad doen dan de zeespiegelstijging die zo wordt gevreesd. Het zal drastische veranderingen
veroorzaken in kwetsbare ecosystemen overal op aarde. Op het Antarctisch schiereiland zijn die veranderingen dus al volop bezig.
Elmar Veerman
Feb 23, '07
Enorme meren gevonden onder ijs van Antarctica
Amerikaanse wetenschappers hebben onder het ijs van Antarctica vier enorme meren ontdekt, zo staat te lezen in het jongste nummer van het wetenschappelijke
vakblad Nature. De ijskap boven dat water is volgens het team van Michael Studinger van de Columbia University meer dan drie km dik.
De vier met satellieten en radars ontdekte meren bevinden zich net aan het begin van de zogeheten Recovery-ijsstroom, een van de grootste ijsstromen van
Antarctica. Die leiden grote ijsmassa's naar zee.
Volgens de vorsers kunnen dergelijke meren de ijsstromen van Antarctica wezenlijk be챦nvloeden en zullen daarom worden opgenomen in de computermodellen
aangaande de gevolgen van klimaatsverandering.
Intussen zijn in totaal meer dan 150 meren onder het ijs van Antarctica ontdekt, schreef Jack Kohler van het Noorse Polar Environmental Centre in een
commentaar in Nature. De meeste zijn kleiner dan de nieuw gevonden.
Samen hebben de vier de oppervlakte van het Vostokmeer, met zowat 16.000 vierkante kilometer het grootste onder het Zuidpoolijs. (dpa)
Water onder ijskap Zuidpool
Gepubliceerd op vrijdag 16 februari 2007
Het vermoeden bestond al langer, maar nu is er ook bewijs: onder de ijskap van de zuidpool bevinden zich grote meren van water. Dat hebben Amerikaanse wetenschappers met behulp
van lasers en satellieten kunnen vaststellen.
Volgens gletsjerdeskundigen van de universiteit van Californi챘 worden deze meren gevoed door eveneens onder het ijs gelegen rivieren. Doordat het water beurtelings uitdijt en samentrekt, komt het
bovenliggende ijs van tijd tot tijd op verschillende hoogten te liggen. Het leeglopen van een meer van 300 vierkante kilometer binnen dertig maanden zorgde aan het ijsoppervlak voor een
hoogteverschil van negen meter, aldus de onderzoekers.
Broeikaseffect
De ontdekking is belangrijk, omdat hiermee mogelijk de gevolgen van het broeikaseffect en het afsmelten van de ijskap beter voorspeld kunnen worden. Antarctica bevat ongeveer negentig procent van
al het ijs op aarde, en een beter begrip van de bewegingen van de ijsmassa's in dit gebied kan dus van cruciaal belang zijn voor het in kaart brengen van de toekomstige stijging van de mondiale
zeespiegel.
Het bestaan van rivieren onder het Arctische ijs was al langer bekend, maar de meren zijn nieuw. Voorheen werd gedacht dat het ijs er jaren over deed om een aantal meters in hoogte te winnen of te
verliezen, maar dat blijkt door de ontdekking van de meren dus al binnen een aantal maanden te kunnen gebeuren. Juist dit snelbewegende ijs bepaalt volgens de onderzoekers hoe het ijs op de
zuidpool reageert op de huidige klimaatveranderingen.
Lasers en satellieten
De gletsjerdeskundigen zijn tot hun ontdekking gekomen door met laserstralen gaten in het ijs te boren. Op die manier zijn ze op bijna 150 meren gestuit. Het zijn een soort blaren die vol water zitten.
De nieuwste meren zijn met behulp van satellietopnamen ontdekt. Gegevens van de NASA-satelliet ICESat gecombineerd met die van andere satellieten hebben vervolgens een nauwkeurige kaart van
deze 'ondergrondse' meren opgeleverd.
ICESat is gespecialiseerd in het meten van hoogteverschillen. Hoewel de in 2003 gelanceerde satelliet 645 kilometer boven het aardoppervlak zweeft, kan de apparatuur al een bultje van slechts
anderhalve centimeter registreren. Op deze manier is ook het netwerk van beekjes, vijvertjes, rivieren en meren onder het ijsoppervlak geregistreerd. Het grootste meer beslaat een oppervlak van
maarliefst 190 vierkante kilometer.
Verplaatsen
Het water blijkt zich ook constant te verplaatsen tussen de verschillende reservoirs. Dat gaat de ene keer sneller dan de andere keer. Zo duurde het nog geen drie jaar voordat het zogenoemde
Englehardt-meer twee kubieke kilometer (twee triljoen liter) water kwijtraakte. In dezelfde tijdspanne stroomde het Conway-meer vol met 1,2 kubieke kilometer (1,2 triljoen liter) water.
Volgens de onderzoekers is het momenteel nog niet mogelijk om precies te voorspellen wat de ijsmassa's op de Zuidpool de komende decennia zullen gaan doen. Maar met de ontdekking van de
ondergrondse meren zijn ze wel een stuk verder gekomen.
Links:






BBC: Antarctic water world uncovered
New Scientist: Reservoirs of water found beneath Antarctic ice streams
Antarctica warmt sneller op dan gedacht
Miljoen jaar oud ijs op Antarctica
Zuidpool smelt, Afrika droogt uit
Tibetaans klimaat be챦nvloed door Zuidpool
2007 Planet Internet