PowerPoint-presentatie - Dyslexie Centrum Twente

Informatieavond
ernstige rekenproblemen en
dyscalculie
30 november 2016
www.dctwente.nl
Jungle memory
Cogmed
Werkwoordspelling
• geheugen
• overige
16 orthopedagogen
• dyslexie
• dyscalculie
Dyslexie onderzoek en behandeling
Dyscalculie onderzoek en behandeling
ICT-hulpmiddelen en dyslexie
• leerlingenzorg
Consultatie
Individueel onderzoek
Groepsonderzoek: dyslexie,
schoolkeuze
Programma
• Hoe verloopt het rekenen?
• Wat is dyscalculie?
• Diagnostiek van ernstige rekenproblemen /
dyscalculie.
• Behandeling en begeleiding van ernstige
rekenproblemen / dyscalculie.
Rekenen/Wiskunde
Filmpje
•
•
•
Rekenen is een proces.
Je hebt handelingen en inzicht nodig in rekenkundige
principes om tot een goed eindresultaat te komen.
Het is een complex geheel, waarbij meerdere delen van
de hersenen betrokken zijn.
Functionele gecijferdheid
Het doel van het leren rekenen is zelfredzaamheid
in de maatschappij in alledaagse rekensituaties.
Soms verloopt het leren rekenen
niet vanzelf
• ‘Protocol Ernstige Reken-wiskunde
problemen en Dyscalculie’ (ERWD)
• Doel: in het onderwijs boeiend en effectief
rekenonderwijs aanbieden.
• Leerkracht dient het onderwijs aan te bieden
in 3 sporen.
Prevalentie
Rekenzwak 15%
Ernstige rekenproblemen 7-8%
Dyscalculie 2-3%
Wat is dyscalculie?
• Filmpje dyscalculie
• Een korte toelichting op dyscalculie
• http://www.youtube.com/watch?v=fI-Py8l4WoY
Definitie dyscalculie
“Dyscalculie is een stoornis die gekenmerkt wordt door
hardnekkige problemen met het leren en vlot/accuraat
oproepen/toepassen van rekenwiskundekennis
(feiten/afspraken), die blijvend zijn ook na gedegen onderwijs
(Van Luit).”
Kenmerkende problemen
- Zwak in het ophalen van rekenfeiten uit het
geheugen.
- Tot op late leeftijd gebruik maken van telrijen en
vingertellen bij eenvoudige sommen.
- Opgaven in redactievorm/verhaalsommen niet
kunnen oplossen.
- Bij complexe opgaven, waarbij tussenstappen
nodig zijn, de draad kwijtraken.
Automatiseren
• Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat
dyscalculie met name wordt gekenmerkt door
een uitval op het gebied van declaratieve
kennis, automatiseringstekorten moeten in
ieder geval aanwezig zijn.
Inhoud diagnostiek
1. Niveaubepaling: rekenvaardigheden.
2. Verklarende factoren: planningsvaardigheden, snelheid
van benoemen, aandachtsfuncties.
3. Algemeen niveau van functioneren:
intelligentieonderzoek.
Criteria voor dyscalculie
1. Er is sprake van een significante achterstand t.o.v.
leeftijdsgenoten (criterium van ernst).
2. Er is sprake van een significante achterstand t.o.v.
eigen prestatiemogelijkheden (criterium van
achterstand).
3. Er is sprake van een hardnekkig probleem dat resistent
is tegen gespecialiseerde hulp (criterium van
didactische resistentie).
Co-morbiditeit
• Rekenproblemen van kinderen kunnen samengaan
met andere stoornissen of problemen
- Dyslexie
- AD(H)D
- (faal)angst
- DCD
- ASS
Beleid primair onderwijs
• Het kind heeft extra tijd bij de toetsen.
• Het gebruik van hulpmiddelen wordt
afgeraden bij de LVS toetsen door CITO.
• Hulpmiddelen zijn niet toegestaan tijdens
de CITO eindtoets.
Een verklaring, en dan?!
• Het rapport biedt veel handreikingen voor de
begeleiding, zeker het diagnostisch
rekengesprek.
• Probeer altijd toe te werken naar beheersing
op 1F niveau.
referentieniveaus
• Eind groep 8 wordt de eindtoets afgenomen.
• Eindtoets is gebaseerd op de vastgestelde
referentieniveaus
Referentieniveaus
Einde van de basisschool
• De meeste kinderen stromen uit op het
streefniveau (start VMBO-T)
• Sommige kinderen stromen uit op het
fundamentele niveau (start VMBO B/K)
• Wat als dit niveau niet haalbaar is?
Passende perspectieven
• De basisschool kan de leerling ondersteunen.
• Opbouw van een rekendossier.
• ‘warme’ overdracht naar het voortgezet
onderwijs.
Rekentoets VO
• Vanaf schooljaar 2016-2017 bij het VWO
onderdeel van de kernvakken.
• Voor het VMBO en HAVO is dit besluit
uitgesteld, wel moeten zij de rekentoets
maken (beheersing 2F).
Compensaties en dispensaties
• Dyslexieverklaring levert weinig op;
- Extra tijd
- Gebruik formulekaart
- Mogelijkheden tot gebruik rekenmachine
Wanneer heb je recht op een
aangepaste toets?
• Vanaf de basisschool heeft de leerling
aantoonbaar moeite met rekenen en extra
hulp ontvangen.
• Er is een verklaring afgegeven met een hierbij
horend rekendossier (alleen een verklaring
levert niets op!).
Begeleiding op school en thuis
• Voer een rekengesprek met de leerling
– Om te achterhalen waar het mis gaat
• Soms is het niet het begrip, maar een rekenfout
– Om juiste hulp te kunnen bieden
• Inzet ondersteunend materiaal of extra instructie
• Maak duidelijke afspraken
– 2 van de 4 rijtjes, tafelkaart, buur vragen
Begeleiding op school en thuis
Rekenproblemen leiden vaak tot een
negatief zelfbeeld.
Psycho-educatie:
- wat is dyscalculie en wat betekent
dit voor het kind?
- Filmpje Klokhuis geeft inzicht.
Wees positief en benoem de kwaliteiten/talenten!
Welke aanpak is juist?
• Van concreet naar abstract
– met materialen, tekeningen
• Meer instructie- en oefentijd
– oefenen d.m.v. voor doen, samen doen, na doen.
•
•
•
•
Eén strategie staat centraal
Extra herhaling
Vingers en telrijen toestaan
Kladpapier
– alle tussenstappen opschrijven
Redactieopgaven
1 Eerst kale sommen beheersen
2 Verhaaltjes bedenken bij kale sommen
3 Redactieopgaven oefenen
Hoe?
- Verhaalsom rustig lezen
-
Kleur belangrijke informatie
Kijk goed: wat wordt er gevraagd?
Maak tekening / plaatje van de som
Heb ik de vraag beantwoord?
Klopt mijn antwoord?
Jan is jarig geweest en trakteert.
Bas, Pien en Famke krijgen allen
een zakje met 2 snoepjes.
Hoeveel snoepjes zijn dat
samen?
2 + 2 + 2 =6
Dat zijn samen 6 snoepjes.
Behandeling
Vanuit het diagnostisch onderzoek wordt een
behandelplan opgesteld.
Geen dyscalculie? Rekenbehandeling ook mogelijk. Er
wordt een rekendiagnostisch gesprek gevoerd.
Bij dyscalculie is behandeling maatwerk, gelet op de
vele gebieden waarop de problemen zich manifesteren.
Rekenwaaier
- Met kaarten die ondersteuning bieden tijdens het rekenen
Compensatie voor geheugen/automatiseringsproblemen
Factoren voor succes
van de behandeling
Kindfactoren:
• Intelligentie
• Geheugen
• Aandacht en concentratie
• Inzet en motivatie
Ouder(s)/verzorger(s)
DCTwente
Externe factoren:
• Inzet en motivatie van ouders
• Afstemming met school
• Samenwerking alle partijen: kind, ouders, school en DCTwente
School
Vragen?