Het AKJnetwerk biedt diagnostiek, behandeling en begeleiding op

Het AKJnetwerk biedt diagnostiek, behandeling en
begeleiding op vrijwel alle klachtgebieden met
specifieke aandacht voor:
•
•
•
ADHD
Trauma
Systeemtherapie
Leerstoornissen: dyscalculie
De term dyscalculie duidt op ernstige rekenproblemen die kinderen of jongeren kunnen hebben, en die niet
verbeteren, ook als er veel extra hulp wordt geboden. De officiële beschrijving van dyscalculie is: “een stoornis
die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen met het leren en het vlot en/of nauwkeurig oproepen
en/of toepassen van reken- wiskundekennis, - feiten en –afspraken”.
Leerlingen met dyscalculie ontwikkelen zich op de meeste schoolvakken normaal maar de resultaten bij
rekenen-wiskunde blijven ver achter. De begripsvorming rond getallen en inzicht in rekenkundige procedures
komen niet tot stand en als gevolg daarvan komen deze leerlingen niet tot automatiseren. Of ze komen tot
automatiseren op grond van geheugen, maar als taken complexer worden is dit niet voldoende.
Kenmerken van leerlingen met dyscalculie zijn:
a. automatiseringsproblemen: problemen met het onthouden van som-antwoord en niet vlot een antwoord
weten maar een lange en complexe weg af moeten leggen om daar te komen (vaak met een papiertje);
b. problemen met procedures: moeite met het uitvoeren van bekende stappenplannen, en vaste volgorde van
sommen uitrekenen. Daarnaast moeite om de juiste manier uit te voeren bij de juiste som;
c. visueel- ruimtelijke problemen: plaatsing en inschatting van getallen op getallenlijn, schatten van
hoeveelheden en grootte, kloklezen;
d. moeite met getalkennis: de plaatsing van cijfers in een getal en wat ze dan waard zijn, betekenis van breuken
of kommagetallen.
Veel kinderen of jongeren hebben problemen met rekenen-wiskunde maar om dyscalculie vast te kunnen
stellen moet aan 3 belangrijke voorwaarden worden voldaan:
1. de rekenachterstand is zeer ernstig in vergelijking met leeftijdsgenoten;
2. de rekenachterstand is veel groter dan op grond van de overige prestaties van de leerling of de gemeten
intelligentie verwacht mag worden;
3. de problemen zijn ernstig want als minimaal een half jaar gedurende 1 uur in de week hulp is gegeven, die is
afgestemd op deze leerling, gaat de leerling toch nog niet vooruit bij rekenen-wiskunde.
Het AKJnetwerk vindt dat zorgvuldige diagnostiek van groot belang is om duidelijk te krijgen welke leerlingen
ernstige rekenproblemen hebben, en welke leerlingen ook daadwerkelijk dyscalculie. Pas als dat duidelijk is,
kan in een goed afgestemde behandeling voor de leerling, en op school door de groepsleerkrachten de zorg
geboden worden die kan helpen om de problemen op te lossen of te doen verminderen.
Diagnostiek bestaat uit verschillende onderdelen:
Allereerst is er de onderkenning van de rekenproblemen. In deze fase wordt gekeken of de leerling voldoet aan
de 3 voorwaarden zoals hierboven beschreven. Een korte screening, waarbij de onderzoeker met de leerling
werkt aan een aantal rekentaken, kan onderdeel uitmaken van de onderkenning. Door procesonderzoek te
doen wordt duidelijk hoe de leerling rekent, en welke procedures de leerling hanteert. Door productonderzoek
te doen wordt gekeken welke sommen geautomatiseerd zijn.
Na de onderkenning volgt een diagnostisch onderzoek om de dyscalculie vast te stellen en een verklaring te
vinden voor de ernstige rekenproblemen. Hiervoor zijn diverse instrumenten beschikbaar.
Er wordt gekeken naar:
 Aandachtsfuncties;
 Geheugen (visueel, auditief);
 Executief Functioneren (overzicht en inzicht, kunnen plannen en organiseren);
 Basale getalsverwerking (heeft het kind of de jongere inzicht in de relatie tussen het getal, de
hoeveelheid, en hoe je deze hoeveelheid benoemt met woorden);
 Intelligentieonderzoek kan deel uitmaken van de procedure;
 Sociaal-emotioneel onderzoek indien daar reden voor is;
 Observatie in de klas (bij rekensituaties)
 Gesprekken met kind of jongere, de ouders en/of groepsleerkrachten.
Binnen de diagnostiek kunnen verschillende testen ingezet worden die verschillende factoren van het rekenen
meten. Testen zoals de 3DM Dyscalculie, Nederlandse Dyscalculie Screener (NDS) of Zareki-NL meten de
verschillende factoren die passen binnen de diagnose Dyscalculie. Daarbij wordt met name gekeken naar de
achterliggende redenen van de uitval op rekenen. Als er sprake is van een dyscalculie typerend profiel dan
kunnen de problemen rond het rekenen daar (mede) uit verklaard worden.
De diagnose dyscalculie mag alleen worden gesteld door geschoolde professionals, bij voorkeur
GZ psycholoog of Orthopedagoog-Generalist. Het AKJnetwerk heeft deze expertise in huis. Daarnaast zijn
meerdere leden van het AKJnetwerk opgeleid om het kind of de jeugdige, de school en het gezin te begeleiden
en/of te behandelen.
Binnen de behandeling van dyscalculie is ruimte voor:
 Psycho-educatie : uitleg over wat dyscalculie is en hoe je hiermee om kunt gaan;
 Cognitieve gedragstherapie bij het kind: gericht op bepaalde doelen, bijvoorbeeld:
plannen/studievaardigheden of omgaan met (negatieve) emoties;
 Individuele behandelingen voor het kind en/of de jongere;
 Ouderbegeleiding: leren omgaan met de dyscalculie van je kind of jongere en het te helpen ermee om
te gaan;
 Executieve functietraining: leren plannen en organiseren en gebruik maken van de inzet van
hulpmiddelen. Door dit te trainen verbetert vaak ook het algemene dagelijkse functioneren;
 Aandachttraining (Mindfulness) voor kinderen of jongeren;
 Cogmed werkgeheugentraining.
De volgende aangesloten praktijken binnen het AKJnetwerk onderzoeken dyscalculie:
- O3 schoolpsychologie
- Praktijk 4 Kids
- A.T.M. de Jong-Kemp MSc
Via www.balansdigitaal.nl is veel informatie over dyscalculie te vinden voor ouders en scholen.
Voor meer informatie: www.akjnetwerk.nl of stuur een e-mail naar: [email protected]