Klimaatverandering - Duurzaamheidsmeter

………………..
………………..
………………..
Betreft : Lokaal klimaatbeleid
Apeldoorn, 20 mei 2005
Geachte heer/mevrouw,
Veel van uw afdelingen zijn in de voorbereidingsfase van de gemeenteraadsverkiezingen van
maart 2006. Uiteraard zullen daarbij vele lokale en regionale thema's de revue passeren. Een
onderwerp van speciaal belang willen wij graag onder uw aandacht en die van uw afdelingen
brengen. Dat betreft het klimaatvraagstuk en de rol van de lokale
overheid in dit dossier. Daarbij gaat het zowel om de rol van gemeenten in het verminderen
van de uitstoot van broeikasgassen (mitigatie) als om de aanpassing aan een veranderend
klimaat (adaptatie).
Het klimaatvraagstuk is complex en het klimaatsysteem is vol onzekerheden. Een ding is
inmiddels wel duidelijk, het klimaat verandert. De gemiddelde temperatuur is wereldwijd
toegenomen en bij de inrichting van de openbare ruimte moet rekening worden gehouden met
extremen in neerslag en temperatuur. Het is in het belang van de lagere overheden om de
oorzaken zoveel mogelijk te bestrijden om mede hierdoor de gevolgen te kunnen
minimalieren. Gemeenten moeten nu al investeren in waterberging en grootschalige
programma's om tot een integraal klimaatbeleid te komen, zoals het BANS klimaatconvenant
en WaterBeheer 21ste eeuw.
Regeren is vooruitzien en juist op de lange termijn liggen belangrijke uitdagingen waarop ook
lokale overheden zich kunnen en moeten voorbereiden. COS Nederland, als vereniging van
regionale Centra voor Internationale Samenwerking en de Vereniging Klimaatverbond, een
bundeling van gemeenten en provincies actief op klimaatbeleid, zullen samen met een groot
aantal andere partijen gemeenten en lokale politieke
partijen informeren over de mogelijkheden om klimaatbeleid ook lokaal vorm te geven.
Bijgaand treft u een aantal suggesties voor een verkiezingsprogramma. We zouden het zeer
waarderen indien u, via bijvoorbeeld de handreiking naar uw lokale afdelingen, de inhoud
hiervan zou willen verspreiden,
Hoogachtend,
mevr. H. Hafkamp, voorzitter Klimaatverbond
dhr. C de Vos, voorzitter COS-Nederland
1
20 mei 2005
Handreiking verkiezingsprogramma gemeenteraadsverkiezingen maart 2006
U bent druk doende met de voorbereidingen op de gemeenteraadsverkiezingen van maart
2006. Met de uitkomst wordt de basis gelegd voor de ontwikkeling van lokaal Nederland dat
decennia lang zal doorwerken. Ten opzichte van de vorige verkiezingen is er een belangrijk
verschil, het is duidelijk dat het klimaat aan het veranderen is en dat overheden aan die
uitdaging het hoofd dienen te bieden. Overheden dienen in hun ruimtelijke ordening en andere
beleidsvelden hiermee rekening te houden en hun verantwoordelijkheid te nemen bij de
vermindering van deze effecten. De tekst hieronder geeft een aantal suggesties om het
klimaatbeleid een plaats te geven in de verkiezingsprogramma’s van de lokale afdelingen van
uw partij.
Basis
De gemeente is het grondvlak waarop de klimaatveranderingen merkbaar zij en waar een
constructief klimaatbeleid rust. Zij is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van gebiedsdelen
die, waarvan de manier waarop dit gebeurt, vele decennia lang doorwerkt in ruimtelijke en
financiële zin voor de gemeenschap. Vanuit de lokale praktijk geeft de overheid het goede
voorbeeld op het gebied van energiebesparing en toepassing van schone energie. En ook
daar zullen we de effecten voelen. Lokaal zal waterberging, afkoppeling van regenwater en
compensatie van verharde oppervlakten fysiek een plek moeten krijgen. In de gemeenten
wordt met bedrijven, maatschappelijke organisaties en burgers gebouwd aan een toekomst,
letterlijk en figuurlijk.
Klimaatverandering
Het klimaat verandert, mede door het toedoen van de mens. De concentratie broeikasgassen
in de atmosfeer kan de komende eeuwen belangrijke veranderingen in de zeespiegel, in
neerslag, droogte en temperatuur veroorzaken. Tekenen hiervan, bijvoorbeeld de toename
van de gemiddelde temperatuur wereldwijd met 0,6 oC, in het verschuiven van groei- en
broedseizoen van planten en vogels, maar ook in de afname van gletsjers en het smelten van
belangrijke ijskappen van de Noordpool, zijn onmiskenbaar zichtbaar. De warmste jaren
vinden we vooral in het afgelopen decennium. Het klimaatsysteem is complex en moeilijk
voorspelbaar. In welk tempo en op welke wijze klimaatverandering zal plaatsvinden is bij de
huidige stand van de wetenschap alleen in modellen weer te geven. Dat het klimaat zal
veranderen, lijkt daarbij met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid vast te staan. Dat de
zeespiegel stijgt, gletsjers en ijskappen smelten en extremen in hitte en neerslag toenemen is
nu waarneembaar. Dat de effecten van deze klimaatverandering in de poolstreken extremer
zijn en dat ontwikkelingslanden het meest kwetsbaar zijn wordt breed erkend. In Nederland
wordt rekening gehouden met een stijging van de zeespiegel van minimaal 9 en maximaal 90
centimeter tot 2100. Grondwaterniveaus en rivierafvoeren zullen sterk veranderen, evenals
neerslagpatronen. De bodem kan extra inklinken, naast verzilting van het grondwater.
Verantwoordelijkheid
Onze generatie van bestuurders, wetenschappers, ondernemers en burgers heeft daarmee
een grote verantwoordelijkheid op de schouders gekregen. Ook op gemeentelijk en provinciaal
niveau, want daar worden de effecten, zoals verdroging, overstromingen, hittegolven en
2
risico's voor de gezondheid, direct ervaren. Dan gaat het om meer dan klimaatverandering.
Luchtvervuiling, in de vorm van fijn stof en smog, zijn nauw gekoppeld aan ons energiegebruik
en mobiliteit.
Kansen voor een sterk gemeentelijk klimaatbeleid
De verwachting is dat in 2030-2050 het klimaatvraagstuk een sturend principe is geworden.
Niet alleen zal Klimaatverandering dan breed zichtbaar zijn, de energieprijzen zullen dan ook
sterk zijn gestegen. Dan zullen de bestuurders, het bedrijfsleven, maatschappelijke
organisaties en burgers terugkijken naar de investeringen die in het eerste decennium van
deze eeuw zijn gedaan. Uw partij heeft geïnvesteerd in die toekomst, zodat tijdig en waar
mogelijk energiebesparende maatregelen zijn genomen, schone energiebronnen worden
aangeboord en ingespeeld wordt op veranderingen in temperatuur- en neerslagpatronen.
Een aantal suggesties, vanuit voorbeelden die zich in de praktijk hebben bewezen werken,
voor de invulling van uw verkiezingsprogramma zijn:
●
Klimaatverandering en de eigen gemeentelijke verantwoordelijkheid
De gemeente voert voor haar eigen gebouwen en diensten alle maatregelen op het gebied
van energiebesparing en duurzame energievoorziening uit die zich in 10 jaar of minder
terugverdienen. Daarnaast onderzoekt de gemeente de mogelijkheid van budgetneutrale
investeringen en die met een terugverdientermijn tot en met 15 jaar
Toelichting: Er is enorm veel mogelijk op het gebied van energiebesparing en duurzame
energie. Door een goede financiële structuur kan dit minimaal kostenneutraal. Uw gemeente
schrijft de investeringen immers af over de periode van 10 jaar en zal in die periode door
lagere uitgaven op de energierekening voldoende besparingen realiseren om de investering af
te betalen. De periode daarna zal uw gemeente, zeker met de te verwachten prijsstijgingen,
stevig besparen in zowel kosten als in emissies van broeikasgassen.
●
Bestaande bouw en nieuwbouw
Het gemeentelijk geleid t.a.v. nieuwbouw richt zich op kosteneffectieve investeringen van
energiebesparing en duurzame energie in de nieuwbouw, gericht op het verlagen van de
milieubelasting en het opvangen van stijgende energieprijzen in de toekomst. In de bestaande
bouw worden bij grote renovaties en structureel onderhoud eveneens kosteneffectieve
investeringen gedaan ten behoeve van energiebesparing en duurzame energie. Daartoe zal
de gemeente overeenkomsten sluiten met woningcorporaties en in haar voorlichting aandacht
geven aan de kansen die renovaties kunnen bieden voor energiebesparing.
Toelichting: Gebouwen worden neergezet voor de toekomst. Wat nu gebouwd wordt zal in
2050 in gebruik zijn. Dan zijn de energiekosten aanmerkelijk hoger en zal de noodzaak tot het
verlagen van emissies van broeikasgassen naar alle waarschijnlijkheid sterker worden
gevoeld. Investeringen die op dat tijdstip worden gedaan zijn vele malen duurder dan
investeringen die in de bouw worden geïntegreerd en afgeschreven over de gebruiksperiode
van de woning. De gebruikskosten liggen ook aanmerkelijk lager door een lager
energiegebruik. Investeringen die nu worden gedaan zijn aantrekkelijk omdat ze kunnen
worden meegenomen in de hypotheek. Het energiegebruik en de stijgingen van de
energieprijzen zijn uiteraard niet aftrekbaar.
3
Door efficiëntere toepassing van duurzame materialen is eveneens veel klimaatwinst te
boeken.
Ook bij grootschalige renovaties liggen vele kansen die kosteneffectief gebruikt kunnen
worden. Veelal worden die kansen na goed overleg en gebruik van voorbeeldprojecten elders
in het land ook makkelijk overgenomen.
●
Mobiliteit
De gemeente zal vanuit het gebruik van haar eigen vervoersmiddelen en de mobiliteit van
haar eigen personeel actief bijdragen aan een vermindering van het energiegebruik en de
belasting van het milieu. Ook het verkeers- en vervoersbeleid voor de gemeente als geheel
richt zich op de vermindering van het energiegebruik en lokale milieubelasting.
Toelichting: Er liggen veel kansen voor schoner en efficiënter transport, zowel in de techniek
van bijvoorbeeld auto's en vrachtwagens als in de organisatie van het vervoer zelf. Verkeer,
zeker in de binnenstad, draagt ook belangrijk bij aan luchtvervuiling. Een goede, efficiënte en
schone bereikbaarheid van alle delen van de gemeente is voor alle partijen in de gemeente
van wezenlijk belang. Een verkoers- en verkeersplan dat daarmee rekening houdt richt zich op
de toekomst. Evenals het rekening houden met de milieueffecten (fijn stof) bij de aanbesteding
van openbaar vervoer.
●
Bedrijfsleven
De gemeente stimuleert de ontwikkeling van bedrijventerreinen waar het doelmatig en efficiënt
energiebeheer integraal deel is van het parkmanagement. Integraal ketenbeheer,
energiebesparing, productie van duurzame energie en kostenbeheersing op het gebied van
energiegebruik zijn daarbij sleutelwoorden.
Toelichting: Bedrijventerreinen werken steeds meer met een integraal parkmanagement. Dat
betekent dat bedrijven elkaar diensten verlenen en zo tot kostenreductie kunnen komen. Dat
kan ook op het gebied van energiebeheer. Een bedrijf dat warmte produceert kan die warmte
leveren aan een bedrijf dat juist proceswarmte kan gebruiken. Bedrijven kunnen ook
gezamenlijk investeren in duurzame energie en een aantrekkelijke groene en gewilde
werkomgeving.
●
Communicatie
De gemeente stimuleert de betrokkenheid van maatschappelijke partners en het bedrijfsleven
bij haar klimaatbeleid en zal in haar activiteiten op het communicatief en educatief gebied
richting burgers dit onderwerp aandacht geven.
Toelichting: Communicatie is de basis voor draagvlak en draagvlak is noodzakelijk voor de
continuering van het succesvolle beleid. Klimaatbeleid vraagt betrokkenheid van
maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en burgers. Er zijn uitstekende voorbeelden van
activiteiten, bijvoorbeeld in het onderwijs, waarbij jongeren hun school, hun thuis en hun wijk
onderzoeken op mogelijkheden van energiebesparing en de veiligheid rond school wordt
verbeterd (brengen en halen met de auto) . De financiële winst die deze energiebesparing op
school biedt wordt weer ingezet voor onderwijs op het gebied van duurzaamheid.
4
Met deze vijf suggesties heeft u voor uw verkiezingsprogramma’s een aantal sleutels in
handen waarmee uw partij concreet bijdraagt aan een gezonde, duurzame toekomst. We
hopen dat u van deze handreiking gebruik kunt maken.
Uiteraard zijn er veel meer mogelijkheden. Het Klimaatverbond (www.klimaatverbond.nl) en
COS Nederland (via www.la21.nl) zijn u graag van dienst indien u deze mogelijkheden wilt
exploreren.
Contactpersonen:
Vereniging Klimaatverbond Nederland, p/a Gemeente Apeldoorn, Postbus 9033, 7300 ES
Apeldoorn. Sjaak de Ligt, [email protected], 055 5802321,
www.klimaatverbond.nl
Het Klimaatverbond
Vereniging Klimaatverbond Nederland is een samenwerkingverband van
120 gemeenten en provincies die actief zijn op het gebied van energie- en klimaatbeleid. Door
lid te zijn van het Klimaatverbond onderstrepen lagere overheden dat ze werk maken van hun
klimaatbeleid.
Zij wisselen ervaringen uit en wenden daar waar mogelijk hun invloed aan om voor een groter
draagvlak van dit beleid te zorgen. Zo speelde het Klimaatverbond een belangrijke rol in de
ontwikkeling en implementatie van het BANS-klimaatconvenant. Bij de evaluatie en de
voorbereiding van de follow-up brengt zij de ervaring van haar leden in.
De organisatie van Tijd voor Klimaatbeleid en is hier een voorbeeld van.
Juist in een tijd waarin een organisatie als de VNG haar milieutaken afbouwt is een sterke
vereniging die opkomt voor duurzame ontwikkeling van gemeenten en provincies van
essentieel belang.
Het Klimaatverbond draagt op verzoek van het Wereldnatuurfonds en het ministerie van
VROM zorg voor de verspreiding van het internationale Klimaatsymbool: Save Our limate.
De leden van “het Klimaatverbond” zijn tevens aangesloten bij de Europese koepel de Climate
Alliance en hebben zo toegang tot meer dan 1100 collega lagere overheden in onze
buurlanden.
In het bestuur van de Vereniging zijn vertegenwoordigers van gemeenten, provincies en de
belangrijkste politieke stromingen vertegenwoordigd.
Vereniging Klimaatverbond Nederland, Secretariaat Kamer N507 Stadhuis Apeldoorn, Postbus 9033, 7300 ES Apeldoorn,
tel. 055 580 2269, fax 055 580 1740, E-mail: [email protected]
5