(colloquia), zo karakteristiek voor het huma¬ nisme. Men moest

12
van de samenspraken (colloquia), zo karakteristiek voor het huma¬
nisme. Men moest immers Latijn leren spreken! Het grootste suc¬
ces hiermee had wel Erasmus; zijn samenspraken waren echter
voor de hoogste klassen. 14) Het geven van vertalingen in de 'Pap¬
pa' voor alle woorden en zinswendingen in het Duits of Neder¬
lands, naar gelang van de editie, was een nieuw verschijnsel in het
Latijnse onderwijs van die tijd.
Murmellius ontwikkelde zich steeds meer tot een grondig kenner
van en vlot schrijver in het Latijn. Hij kende ook Grieks, maar
daarin werd hij door verschillende van zijn land- en tijdgenoten
overtroffen. Hij was goed op de hoogte van de werken der Itali¬
aanse humanisten, gaf hun handboeken uit en teksten uit hun dicht¬
werken. Van hem zelf verschenen in deze periode enkele van zijn
beste werken. Op het gebied van het proza moet vooral het Enchi¬
ridion scholasticorum worden genoemd, dat voornamelijk over de
plichten van de leerlingen gaat. De inhoud is niet zo origineel en
ook niet als zodanig bedoeld. Veel ervan is ontleend aan de ideeën
van de Romeinse schrijver Quintilianus, maar er worden ook tal
van andere klassieke schrijvers geciteerd. De leerling moet o.a.
verlangen naar de wetenschap, een geschikte plaats en tijd voor
de studie zoeken, veel lezen maar 'barbaarse' boeken mijden als
giftige slangen, volharden in de studie, orde en methode betrachten,
eenvoudig leven en zich kleden. Merkwaardig is zijn opmerking,
dat dronkenschap slecht is voor het geheugen, maar haarkammen
goed. Als dat op de toenmalige nozems sloeg, konden zij dat in hun
zak steken. Hij schijnt evenwel gemeend te hebben, dat goed en
veelvuldig haarkammen een weldadige invloed op het geheugen
had!35)
De humanisten bestudeerden niet alleen Latijnse dichters, maar
dichtten ook zelf in het klassieke Latijn. Over het algemeen wordt
deze poëzie niet erg hoog aangeslagen. Als humanist moest men
nu eenmaal verzen schrijven, anders telde men niet mee. Maar
Murmellius behoort volgens zijn biograaf Reichling 'tot de weini¬
gen welke die hoge gave van de hemel deelachtig zijn geworden,
die dichten omdat hun innerlijk hen daartoe dringt, geen verzen
maken om hun tijd het verschuldigde tribuut af te dragen'. 36) Ge¬
deeltelijk zijn het tamelijk omvangrijke gedichten. Een belangrijk
deel ervan heeft religie en deugd tot onderwerp; andere prijzen de
wetenschappen; in een groot deel heeft Murmellius zijn pedago¬
gische principes neergelegd; de overige behandelen de meest ver¬
schillende verhoudingen van het menselijk leven.
Als zijn beste gedichten gelden de 'Zedenkundige elegieën' ( Elegiarum moralium libri quattuor), een bundel van 68 elegieën. 37