Het nieuwe onbehagen in de cultuur

Mark Kinet, Marc De Kesel & Sjef Houppermans (Red.)
Het nieuwe onbehagen in de cultuur (Reeks Psychoanalyse en Cultuur, nr. 2)
ISBN:9789044128161
Aantal Pagina's:223 blz.
Prijs: €24,90
Uitgever: Garant Uitgevers nv
Over het boek:
Ruim tachtig jaar geleden en precies midden in het interbellum verscheen een van Freuds meest gelezen
essays: Het onbehagen in de cultuur (1929/1930). De boodschap is nogal pessimistisch: ‘Het oogmerk dat
de mens ‘gelukkig’ is, komt in het plan van de ‘schepping’ niet voor.’ Freud beklemtoont herhaaldelijk
het transhistorisch karakter van dit onbehagen. Het is toe te schrijven aan onbewuste schuldgevoelens als
onvermijdelijk nevenproduct van de cultuur. De menselijke conditie heeft onvermijdelijk te lijden onder
de tegenstelling tussen beschaving en seksualiteit. Bovendien zijn er onderliggende en interne
spanningsverhoudingen tussen libido en zelfbehoud, lustprincipe en realiteitsprincipe, liefde en
destructie, Eros en Thanatos. De prijs die we voor onze cultuur betalen is het verlies van geluk dat het
gevolg is van (onbewust) schuldgevoel. Een tragische visie op de menselijke conditie is en blijft tot
vandaag kenmerkend voor de psychoanalytische visie. Een categoraal onderscheid tussen normaal en
abnormaal bestaat niet, psychopathologie is voornamelijk te begrijpen als de uitvergroting van algemeen
menselijke problemen, de mens is innerlijk verdeeld en leeft in een niet op te heffen disharmonie met
zichzelf en met de natuur. In dit boek komen verschillende (cultuur)filosofische en psychoanalytische
stemmen aan het woord die Freuds tekst tegen het licht houden van de actuele psychoanalyse en de
hedendaagse cultuur. Versnellingsstress, globalisering, consumptiekapitalisme, postmodernisme,
neoliberalisme en meritocratie, de cultus van de zelfonthulling, virtuele realiteit, simulatie en cyborgatie
zijn slechts enkele van de huidige gegevens. Wat valt er dientengevolge over het nieuwe onbehagen te
zeggen? Neemt het ten gevolge van gewijzigde culturele omstandigheden en gevoeligheden andere
gedaanten aan?
Inhoud
Freud als futurist? Enkele voorzetten ter introductie Mark Kinet - De terugkeer van de vervreemding.
Kleine cartografie van het nieuwe onbehagen in de cultuur Lieven De Cauter - Vervreemding. In
respons op Lieven De Cauter Marc De Kesel - Cyborgie. Onbehagen aan lichtsnelheid Mark Kinet Interpassief internetten. In respons op Mark Kinet Peter Verstraten - Identiteit en angst. Over het
nieuwe onbehagen in de cultuur Paul Verhaeghe… - En verlos ons van het Kwade. In respons op Paul
Verhaeghe Mark Kinet Van discreet gefluister tot publiek geschreeuw. Over psychoanalyse en de
cultuur van de zelfonthulling Michel Thys - Over een meloen, een oude foto en nog meer foto’s.
Onbehagen in de cultuur en cultuur van het onbehagen Sjef Houppermans - Tijd van leven Joke J.
Hermsen - Het nieuwe onbehagen: tijdschaarste. In respons op Joke J. Hermsen– Dominiek Hoens Een onbehagen oud als God. Oneigentijdse beschouwingen over Freud en Job Marc De Kesel
Over de auteur(s):
Mark Kinet is bestuurslid van de Stichting Psychoanalyse en Cultuur, psychiater in de Kliniek St Jozef
Pittem en in vrij gevestigde psychoanalytische praktijk te Gent. Hij is o.a. coördinator van de reeks
‘Psychoanalytisch Actueel’ en publiceerde over psychiatrie, klinische psychotherapie, psychoanalyse,
liefde en poëzie. Voor een overzicht zie www.markkinet.be Marc De Kesel is bestuurslid van de
Stichting Psychoanalyse en Cultuur, PhD filosofie verbonden aan de Arteveldehogeschool Gent en
Radboud Universiteit Nijmegen en publiceert over ethiek, kunst- en cultuurkritiek, politieke filosofie,
psychoanalyse, religietheorie en de receptie van de Shoah. Sjef Houppermans is voorzitter van de
Stichting Psychoanalyse en Cultuur. Hij is universitair hoofddocent moderne Franse Letterkunde aan de
Universiteit Leiden en redacteur van het Tijdschrift voor Psychoanalyse.
Recensies:
Zoals wel vaker in bundels als deze, staan erg boeiende essays (zoals die van Verhaeghe, Thys en De Kesel)
naast nogal oppervlakkige teksten. Niettemin bevat het boek in zijn geheel heel wat uitdagende gedachten en
geeft het een min of meer consistent kritisch beeld van onze cultuur. Termen als ‘versnellingsstress,
globalisering, consumptiekapitalisme, postmodernisme, neoliberalisme en meritocratie’… voeren daarin de
boventoon en de centrale vraag is hoe het kan dat de schijnbaar onbeperkte vrijheid…net hand in hand gaat met
onbehagen. Koen Sels. De Leeswolf
Bestelinfo
http://www.maklu.be/MakluEnGarant/BookDetails.aspx?id=9789044128161