De 20e eeuw - Jan van Brabant

De 20e eeuw
Massacultuur
Kunst voor de massa
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Wo2
Grote steden zijn verwoest
Er is een dreigende atoomoorlog
VS versus Sovjet-Unie
1989 Einde van het ijzeren gordijn in
Oost en West.
Kunst voor de massa
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
George Orwell
Schreef Roman in 1984
Hierin beschreef hij zijn visie over wat er zou
gebeuren met de mensheid bij totalitaire
regimes
Big Brother is watching you
(angst en geen privacy)
Kunst voor de massa
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Mies van der Rohe
Less is more - Modernisme
Vluchtte naar Amerika en beïnvloedde
daar de kunstenaars
Philip Johnson, Glass House „49
Kunst voor de massa
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Amerika
cultureel en kunstzinnig slecht.
Europa vond men veel beter.
Amerika was alleen maar massacultuur.
18 april 1951: Verdrag van Parijs
(Benelux, Frankrijk, Italië, West-Duitsland)
Lange periode van vrede en welvaart.
Technische vernieuwingen: consumptie en
productie.
Kunst voor de massa
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Communistische wereld bleef ver achter.
West Europa liet zich meeslepen in opmars van de
Amerikaanse massacultuur.
Radio en tv verspreidden trends:
Bill Haley: Rock around the clock
Rock „n roll sloeg aan : subcultuur
Elvis Presley boegbeeld
Elvis de Pelvis
BEDREIGING VAN DE CULTUUR!
Kunst voor de massa
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Bewerking Romeo&Juliet (Shakespeare)
West Side Story: zeer populaire film
Amerika kreeg meer faam qua handel en
interesse in beeldende kunst.
Naast Parijs nu ook New York
Nieuwe generatie kunstenaars:
Willem de Kooning, Mark Rothko, Jackson Pollock
Iconen van de Amerikaanse kunst eind 1950.
Kunst voor de massa
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Abstract expressionisme kreeg nieuwe impuls
door grove, agressieve manier van schilderen.
Grotere formaten.
Jackson Pollock
Bevrijd door smijten/druppelen
Kunst voor de massa
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Hollywood film was pas een succes als ze
geld opleverden
alles voor dat doel
Script, regisseur, acteur, montage etc.
Producers (geldschieters) kozen voor
zekerheid.
Kunst voor de massa
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Inhoudelijke filmvernieuwing in Europa
Brigitte Bardot was populair maar niet
inhoudelijk (maakte de bikini populair)
Wel Franse Nouvelle Vague:
“Hiroshima, mon Amour (1959)”,
“Resnais” en “About the souffle” (1959)
Kunst voor de massa
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
“Hiroshima, mon Amour” (1959)
Mengeling tussen liefdesscènes en
journaalbeelden van de
atoomcatastrofe.
Fantasie en werkelijkheid
door elkaar
Doorbreking van
traditionele verhaallijn.
Opkomst van postmodernisme
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Robert Venturi, Amerikaanse Architect.
Bouwde in 1964
Vanna Venturi Huis
Staat haaks op Modernisme van Mies van der
Rohe:
“Les is more, les is a bore”
Gebouwen moeten wel versierd zijn,
oude stijlen hergebruiken.
“Make love not war”
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Consumptie geen zegen
Protesten tegen vercommercialisering.
Tegen Amerika
verspreidde kapitalisme en in gevecht
met verdedigers van de “vrije wereld” in
Vietnam tegen communistisch Noord-Vietnam
“Make love not war”
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Media steeds dominanter
Protestmarsen en demonstraties voor
burgerrechten.
In Nederland ook
Provo‟s
Happenings voor een beter milieu en
acceptatie van homoseksuelen.
“Make love not war”
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Protest songs
Bob Dylan - Blowing in the wind
Bob Dylan -The times that are a changing
Joan Beaz – Joe Hill
Boudewijn de groot - Meneer de President
Filmmaatschappijen
films Vietnam
Eerst verheerlijking daarna realisme
“Apocalypse now” - Francis Ford Coppola
“Make love not war”
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Opkomst Hippies
Kritiek tegen bezit, rolpatronen,
multinationals
Grenzen verleggen.
Nederlander Paul van Vliet
Bram van de commune: persiflage hippie
“Make love not war”
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Hoogtepunt Hippie Tijdperk
Openluchtfestival Woodstock 1969
Onverwacht veel bezoekers: 400.000
Vreedzaam, 4 dagen en nachten lang.
Maar 3 doden
Meer invloed van de media
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Gastarbeiders (Zuid-Europa, Turkije, Marokko)
komen naar West-Europa
“The American Dream”
Jaren „70: In ieder huishouden een tv
Meer informatie, stijging welvaart, beter
onderwijs
Mensen weder mondiger, meer
kritiek, opkomen voor rechten
ZUILENSTELSEL BROKKELT AF
Meer invloed van de media
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Muziek werd op grote schaal geproduceerd
Platen (later cassettebandjes en cd‟s)
De muziekindustrie floreerde, lanceerden
voortduren nieuwe sterren.
Decoratie mag weer
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Postmodernisme
reactie op modernisme.
Alles was mogelijk in deze stijl: terug grijpen
naar voorgaande stijlen en vermengingen
van deze stijlen.
Robert Venturi (Amerikaanse architect)
Liep voorop deze ontwikkeling met
“Vanna Venturi” huis.
Einde van de koude oorlog
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
1989 Val Berlijnse muur
Door glasnost (openheid) en
perestrojkapolitiek (vernieuwing) van
Russische president Michail Gorbatsjov:
Openheid en transparantie van
overheidsactiviteiten, de vrijheid
van het verspreiden van informatie.
Men kon hun stem laten horen.
Einde van de koude oorlog
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Communisme verdween grotendeels in Oost-Europa.
“Good Bye Lenin”
film, geeft goed beeld van
de oude DDR.
Overbevolking, oorlog, honger in 3e wereld landen,
aids, milieu en terrorisme werden de niewe items.
Het beeld regeert
ART History - 20e eeuw – blz 84 t/m 87
Stijgende welvaart
meer vrije tijd
De moderne mens wil 24/7 vermaakt worden.
Vakanties, pretparken, funshopping, snelle
communicatie.
Niet de kwaliteit is belangrijk maar het merk.
Zo ook voor vormgevers, kunstenaars,
modeontwerpers, architecten.
Door technische ontwikkelingen kan men tegen lage
kosten experimenteren met beeld en geluid.
Sterren en Idolen
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Sterren zijn van alle tijden
sinds massamedia een nieuwe dimensie.
Vóór de 20e eeuw
• Niccoló Paganini (violist).
Pact met de duivel. Witte smink op gezicht.
• Franz Liszt (pianist).
Studeerde niets in. Hysterische vrouwen.
2e helft 20e eeuw: Ster moet “gewoon” zijn.
Iedereen kan een ster worden.
Toevallige ontdekkingen.
Sterren en Idolen
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Soaps, Big Brother: Herkenbare alledaagsheid op tv.
Wederzijds afhankelijk: sterren hebben de media
nodig voor succes. Media hebben de sterren nodig.
Roddelbladen komen sterk op:
“Het publiek heeft het recht om te weten.”
De dood van James Dean, Prinses Diana, Jim Morrison
en de zelfmoorden van Marilyn Monroe, Kurt
Cobain en Herman brood.
Mysteries die breed uitgemeten werden.
Sterren en Idolen
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Madonna
Constante vernieuwing (muziek, film, boek).
Ze draagt haar eigen denkbeelden uit.”Girl Power.”
vb. 1
vb.2
vb.3
Marilyn Monroe
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Op zoek naar geluk en succes.
1926-1962 Norma Jean Baker
Bekendste vrouwelijke filmster.
Glitter en glamour omhulsel
tragedie binnen in.
Marilyn Monroe
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
10 jaar:
Moeder depressief, psych. inrichting.
Vader nooit gekend, motorongeluk.
Weeshuis.
16 jaar:
Ontsnapt aan het weeshuis
door te trouwen.
Huwelijk liep snel stuk.
Marilyn Monroe
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
18 jaar:
Ontdekt door fotograaf
PIN UP
Marilyn Monroe
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Krijgt filmrolletjes: “Asfalt Jungle”, “All about Eve”
Aandacht door sensualiteit:
blonde haren, rode lippen,
hese stem, grote borsten,
“dommig”.
Trouwde honkbal held
Joe DiMaggio, flopte.
Nam acteerlessen om van
imago los te komen.
Men wilde haar juist daarom.
Marilyn Monroe
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
1959: Opnieuw trouwen, toneel- en
scriptschrijver Arthur Miller.
“Some like it hot”
kassucces!
(zangtalent)
Windowdressing
alleen mooi zijn.
1961: Relatie met Clark Gable
(vaderfiguur). Flopt ook.
1962: Dood door overdosis slaappillen.
Alfred Hitchcock
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
“Master of Suspense”
Geboren 1899 te Londen.
Verzon tussentitels voor stomme films
regisseur.
1927 “The Lodger”
klein dipje
1934 “The man who knew too much”
Hollywood succes.
Vertrok naar Amerika, werd productent en kon dus zijn
eigen gang gaan.
Alfred Hitchcock
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
1954 “Rear Window”
1958 “Vertigo”
1959 “North by Northwest” (freudiaanse verwijzingen)
1960 “Psycho”
1963 “The birds”
Erg invloedrijk:
• Spanning
• Vindingrijke plots
Engelse bands veroveren de wereld
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Begin van Rock a billy: Elvis Presley-“That‟s allright ma”
Country song op Blues manier gezongen: brug tussen
blanke en negroïde muziek.
1961: Beatles ontdekt door zakenman Brian Epstein.
Grote rage in popmuziek
• Schrijven eigen teksten en muziek
• Opbouw van de nummers als jazz begin 20e eeuw:
2 coupletten met dezelfde melodie,
1 couplet met een totaal andere melodie: Bridge
1 couplet met dezelfde melodie als het 1e couplet
Engelse bands veroveren de wereld
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
1e single: “Love me do”
2e single: “Please, please me”
“Beatlemania” in Engeland
Beatlekapsel en jasjes.
nr. 1 hit
hysterie
Engelse bands veroveren de wereld
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Engelse bands veroveren de wereld
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
British invasion in Amerika
•
•
•
•
•
•
The Rolling Stones
The Kinks
Gerry and the pacemakers
Cream
The Who
Led Zeppelin
Michael Jackson, king of pop
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
1958: Jongste van 9 kinderen. Arbeiders klasse.
“Jackson Five”
Michael als 6 jarige
het middelpunt.
“I want you back” 1969
“I‟ll be there” 1970
Michael Jackson, king of pop
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
1978-1987: Samenwerking met Quincy Jones.
Arrangeur van Jazz muziek.
Hoogtepunt:
Meeslepende dansmuziek
met jazzarrangementen.
“Off the wall” 1979
Verkocht 7 miljoen exempl.
“Thriller” 1982
Rock, r&b, soul, disco
Verkocht 60 miljoen exempl.
Michael Jackson, king of pop
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
MTV liet zijn clips zien. Opvallend: niet blanke artiest.
Billie Jean
De reclame van Pepsi Cola hielp ook mee om hem
populairder te maken.
1. Lange versie
2. Generation
Michael Jackson, king of pop
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Beroemdheid
Eind „80 trekt hij zich meer terug.
“They don‟t care about us”
“Smooth Criminal “
Plastische chirurgie,
Pedofilie,
Trouwde in het geheim
met de dochter van Elvis
(Lisa Marie) waar hij later
en public van scheidde,
Zijn kinderen.
Moderne Amerikanen in musea
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Abstract Expressionisme
Abstracte kunst met Amerikaanse afmetingen (groot).
Bouwden voort op expressionisme (1e helft 20e eeuw)
Europese Avant-garde
had kritiek.
Werd na WO2 toch
erg gewaardeerd.
Moderne Amerikanen in musea
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Abstract Expressionisme
-Pollock
Action Painting
-De Kooning
Proces is belangrijker dan inhoud.
Moderne Amerikanen in musea
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Abstract Expressionisme
-Rothko
Colourfield painters
-Newman
Grote gekleurde vlakken, Ervaring van het bekijken.
Barnett Newman
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
1905-1970
Altijd al geïnteresseerd in kunst.
Door crisisjaren pas in ‟37 gaan werken als kunstenaar.
Invloed van surrealisme, experimenten met bloem en
plant vormen.
1948 Doorbraak na het oprichten (met Rothko) van
de school “Subjects of the Artist”
Experimenteren met Abstraheren.
Barnett Newman
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Zijn kenmerkende ZIP was geen succes.
De lijn die de compositie definieerde.
Het verdeeld en
verenigd de vlakken.
Het publiek was hier nog
niet klaar voor.
Barnett Newman
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Barnett Newman
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Hij trok zich terug. Kwam een aantal jaren later terug.
Nu wel succes:
• Zip nog steeds aanwezig.
• Kleuren feller en harder.
• Groter formaat.
Barnett Newman
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Barnett Newman
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Christo’s Megakunst
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Christo Javacheff
1935 Bulgarije
1961: Eerste kunstwerk voor publiek:
Zonder toestemming, Rue Visconti in Parijs
afgesloten met opgestapelde olievaten.
Statement tegen de
Berlijnse muur en
aandacht vragen voor
zijn 1e expositie.
“The Wall” (Project for 53rd between 5th
and 6th Avenues). 1968
Christo’s Megakunst
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Trouwde met Jeanne-Claude en vertrok
New York
Staat bekend om “inpakwerk”
Bouwde maquettes van
ingepakte winkelfronten.
Exposeerde in galeries.
Verkocht zijn werk en dat geld
ging naar grotere projecten.
Christo’s Megakunst
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Christo: creatieve brein, Jeanne-Claude: organisator.
Projecten zijn ongesubsidieerd en gratis toegankelijk.
Geen diepere betekenis:
“Ik wil de mensen de omgeving anders laten beleven
door de kleur en vorm te veranderen.”
Rijksdag Berlijn 1995,
The gates – Central Park, New York 1979 – 2005.
Barnett Newman
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Barnett Newman
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Barnett Newman
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Barnett Newman
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Multinational Disney
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Walt Disney
1901 – 1966
Wilde bruggen slaan tussen
heden en verleden.
Op 7e verkocht hij al schetsen (dieren en natuur).
Experimentele animaties voor zakenwereld.
“The Alice comedies”
failliet.
Vertrok op 21-jarige leeftijd naar
Hollywood om het groter aan te pakken.
Multinational Disney
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Zijn grote droom was een pretpark: ontsnappen aan
de werkelijkheid in een wereld van fantasie.
1955 Eerste Disneyland. Geïnspireerd op figuren.
Dit werd anders bij de film “Pirates of the Caribean”
Multinational
Disney
ART History - 20e eeuw – blz 88 t/m 96
Dit werd anders bij de film “Pirates of the Caribean”
Was in de ‟60 een attractie.
Film van gemaakt.
Uitgegroeid tot grootste mediagroep en marktleider:
productie, distributie, films, animatie, muziek, radio,
tv, internet, uitgeverijen.
STERREN!
Engagement
ART History - 20e eeuw – blz 97 t/m 105
Wo2
Materialisme
Reacties
Onbehagen: Vietnam, ongelijkheid
Washington, mars, 200.000 mensen.
Gelijke rechten voor zwarte bevolking
“I have a dream” – Martin Luther King
Spanningen in Europa
ijzeren gordijn, Berlijnse muur
Nl: Happenings op het Spui te Amsterdam.
Behoefte aan meer inspraak
studenten protesten
Bezetting maagdenhuis. Kraakbeweging.
Huwelijk Prins Claus en Koningin Beatrix
Engagement
ART History - 20e eeuw – blz 97 t/m 105
In de Vs kwamen de Hippies op:
Vietnam veteranen en jongeren.
Maatschappij zonder vaste patronen,
flower power, love-ins. Geen burgerman.
New Age of Aquarius
spiritueel, meditatie
LSD, Wiet
Ex-Beatle John Lennon en Joko Ono
5 daagse bed-in voor VREDE.
Jan Wolkers – Turks Fruit
Engagement in de kunst
ART History - 20e eeuw – blz 97 t/m 105
Veel liedjes over onvrede
PROTEST SONG
Bob Dylan – “The times they are a changing”
Boudewijn de Groot - “Er komen andere tijden”
Ook “Welterusten Meneer de president” is „n vertaling.
Vrouwenbeweging
Baas in eigen buik
“Dolle Mina‟s”
Bob Dylan
ART History - 20e eeuw – blz 97 t/m 105
Robert Allen Zimmerman
1941: Folk en protestsongs
Bob Dylan
ART History - 20e eeuw – blz 97 t/m 105
Fan van Little Richard.
Veranderde tijdens studie zijn naam.
Stopte na 6 maanden met studie voor de muziek
In ‟62 “Blowing in the wind”
Hij liep in marsen voor burgerrechten vrijheidsprofeet
Na de moord op JFK keerde hij zich publiekelijk af van
de politiek.
Telkens nieuwe invloeden,
hij blijft zichzelf uitvinden.
Satirisch cabaret
ART History - 20e eeuw – blz 97 t/m 105
Guus Vleugel (‟32-‟98)
Belangrijkste naoorlogse
schrijver.
“Poëzie buiten de bundel”
“Op een been kun je niet lopen” – Jasperina de Jong
“Meisje uit de provincie” – Jasperina de Jong
Twyla Harp provoceert
ART History - 20e eeuw – blz 97 t/m 105
Choreografe van musical “Hair”
‟63 start danscarrière.
1e choreografie “Tank Dive” „65
Jazz – Vanzelfsprekende bewegingen.
Voorstellingen op ongewone plekken.
Twyla geloofde in de techniek van Klassiek Ballet.
Het mochten niet alledaagse bewegingen zijn.
‟86 “Upperroom”
Mix van klassiek en modern.
Geëngageerde kunst
ART History - 20e eeuw – blz 97 t/m 105
Interbellum
Periode tussen twee wereld oorlogen.
Berufsverbot door Nazi‟s: ENTARTETE KUNST
Otto Dix, Max Beckmann, George Grosz
Geëngageerde kunst
ART History - 20e eeuw – blz 97 t/m 105
Na WO2 maar weinig kunstenaars die geëngageerd
werk maken
Joseph Beuys 1921-1986
Oorlogservaring in zijn werk:
vreemde materialen.
Lastig voor musea.
Kunst is heilzaam.
Geëngageerde kunst
ART History - 20e eeuw – blz 97 t/m 105
Anselm Kiefer 1945
Maakte werk over het nazi
verleden van Duitsland.
Men wilde niet
geconfronteerd worden
met de Holocaust.
Geëngageerde kunst
ART History - 20e eeuw – blz 97 t/m 105
Anselm Kiefer 1945
Performances en rituelen. Vluchtig.
Reactie ontlokken van het publiek.
Hij werd ontslagen van de academie waar hij les gaf.
Hij ging daarna op het gazon door met zijn lessen.
Keerzijde American Dream
ART History - 20e eeuw – blz 97 t/m 105
Werkt het niet?
Aan jezelf te danken.
Duane Hansson 1925 – 1996
Resultaat van de
Consumptiemaatschappij.
Afgietsels.
Aanjager
Amerikaans
Hyperrealisme.
Films doorbreken taboes
ART History - 20e eeuw – blz 97 t/m 105
„60/‟70 meer welvaart.
‟69 Easyrider: Losbandige hoofdpersoon
‟67 Bonny en Clyde: Gewelddadige slotscene.
‟94 Natural Born Killers: Satire, werd niet gezien.
Echte moorden, dialogen uit de film.
‟71 A Clockwork Orange:
Censuur, dreiging regisseur.
Films doorbreken taboes
ART History - 20e eeuw – blz 97 t/m 105
Politieke of religieuze lading:
‟78 The Deer Hunter
2004 Passion of the Christ
2004 Fahrenheit 9/11