docentenhandleiding De maatschappij dat ben JIJ 1. Sociaal

docentenhandleiding
DemaatschappijdatbenJIJ
Methodeburgerschapvoorhetmbo
1. Sociaal-Maatschappelijkedimensie
Versie3.0augustus2016
Aanleiding
Desamenlevingverlangtvandeschooldatzedejongerenkwalificeertvooreenzelfstandigbestaan
ensocialiseertalsburger.BijhetvakBurgerschapgaathetomhetsamenleven.Burgerschapgaat
overkennisvanonzepolitiekeinstituties,despelregelsdiewordengehanteerdenhetgedragdat
daarbijpast.Ineensamenlevingmetveeldiversiteitendynamiekiseenbesefenbewustzijnonder
jongerenvandezespelregelsenessentiëlewaardencruciaal.Hetiseenhelekunstomhenhier
gemotiveerdmeeaandeslagtelatengaan.Eensamenhangendeenaansprekendeaanpakbinnen
hetcurriculumvandeopleidinghelptdaarbij.
Metdemethode‘DemaatschappijdatbenJIJ’behalenjongerendekwalificatie-eisenvoor
Burgerschap.Maarveelbelangrijkernog:jongerenwordengevormdtoteensocialezelfredzame
burgermeteengoedbeeldvanhunrolindesamenleving.
Deburgerschapsmethodeheeftalsdoeljongerentevormentoteensocialezelfredzameburgersmet
eengoedbeeldvanhunrolindehuidigeentoekomstigesamenleving.Daarmeewordtdebasis
gelegdvooreenbestendigetoekomst.Dejongerenkrijgenkennisenvaardighedenaangereiktener
wordtveelaandachtbesteedaanattitudevorming.Hetuitgangspuntisdatjongereninziendatze
huneigenrolvooreengrootdeelzelf(gunstig)kunnenbeïnvloeden.
www.codenamefuture.nl
DemaatschappijdatbenJIJisontwikkelddoorCodenameFuture.Enismedetotstandgekomendankzijfinanciëlesteun
vanhetMinisterievanSocialeZakenenWerkgelegenheid.
2
Inhoud
Aanleiding...............................................................................................................................................2
Watis‘DemaatschappijdatbenJIJ’?....................................................................................................4
Speerpuntenvandemethode................................................................................................................4
Hoekomikeraan?.................................................................................................................................4
SamenhangmetLoopbaan.....................................................................................................................4
Watmoetikdoenalsdocent?...............................................................................................................5
Hoezitdemethodeinelkaar?...............................................................................................................6
WerkenindeWorkspace.....................................................................................................................6
Werkboek............................................................................................................................................6
Toets....................................................................................................................................................7
Sociaalmaatschappelijkedimensie|Lessenoverzicht..........................................................................8
Overzichtkerntaken,werkprocessen,kritischedenkvaardigheden...................................................9
Sociaalmaatschappelijkedimensie|1.1Jezelfzijn.............................................................................10
Sociaalmaatschappelijkedimensie|1.2Jezelfzijnmetanderen.......................................................16
Sociaalmaatschappelijkedimensie|1.3Verschillendeculturen........................................................23
Sociaalmaatschappelijkedimensie|1.4Ikendeander......................................................................29
Sociaalmaatschappelijkedimensie|1.5Jijenikzijngelijk.................................................................36
Sociaalmaatschappelijkedimensie|1.6Jouwvrijheid&dievandeander.......................................45
Sociaalmaatschappelijkedimensie|1.7Mijnidealen.........................................................................50
Sociaalmaatschappelijkedimensie|Gastlessenenverrijkingslessen................................................54
3
Watis‘DemaatschappijdatbenJIJ’?
‘DemaatschappijdatbenJIJ’isdenieuwemethodevoorburgerschapinhetmbo(niveau3en4).De
methodeheeftalsdoeljongerentevormentotsocialezelfredzameburgersmeteengoedbeeldvan
hunrolindehuidigeentoekomstigesamenleving.
Speerpuntenvandemethode
Demethode‘DemaatschappijdatbenJIJ’biedt:
• …eensamenhangendeenaansprekendeinhoud,gerichtopdebelevingswereldvan
jongeren.
Demethodevoorzietnaasthettheoretischkader,eenvertalingvanbegrippennaardesituatievan
jongerenzelf.Doormiddelvanpraktischeverwerkingsopdrachtenleertdejongerezijneigenrol
kennenenwathetonderwerpvoorhemofhaarkanbetekenen.Veelaandachtwordtbesteedaan
attitudevorming.Hetuitgangspuntisdatjongereninziendatzehuneigenrolvooreengrootdeelzelf
(gunstig)kunnenbeïnvloeden.
• …structuurvoorinhoudenvormvandelessenburgerschap.
Demethodedektdeinhoudelijkeeisenvanhetvakburgerschap.Devierdimensies–depolitiek-
juridischedimensie,desociaal-maatschappelijkedimensie,deeconomischedimensieende
dimensievitaalburgerschap–komenallemaalaanbod.Elkedimensiebestaatuitcirca7lessen
waarinualsdocentmetvariërendewerkvormenwerkt(klassikaal,zelfstandigofingroepjes).
• …structuurvoor‘peereducation’:dejongeregaatindividueelenindegroepaandeslagmet
burgerschap.
Jongerenlerenhetmeestevaneigenervaringenofervaringenvananderen.Indelessenen
opdrachtenwordenleer-enreflectiemomentengefaciliteerddoorervaringen,gedachtenen
meningenuitgewisseldineenklassengesprek.Ditgebeurtaandehandvanstellingen,deactualiteit,
eenfilmpjeofgroepsopdracht.Demeningenvanklasgenotenenvriendenkunnennieuweinzichten
voordejongerenbiedenomuiteindelijkeeneigenstandpuntintenemen.
Hoekomikeraan?
Ukuntdemethode‘DemaatschappijdatbenJIJ’bestellendoorcontactmetonsoptenemen(tel:
[email protected]).
SamenhangmetLoopbaan
Deburgerschapsmethode‘DemaatschappijdatbenJIJ’sluitnaadloosaanbij‘Werkenaanje
Toekomst’,demethodevooreensuccesvolleloopbaanoriëntatieinhetmbo.Werkenaanje
Toekomstheeftalsdoeldezelfredzaamheidvanjongerenopdearbeidsmarkttevergroten,omhen
eenreëelbeeldtegevenvanhuntoekomstperspectiefendewijzewaaropzijdaarzelfinvloedop
hebben.
Kijkvoormeerinformatieop:www.codenamefuture.nl
4
Watmoetikdoenalsdocent?
Dedocentiseenbelangrijkeschakelinhetonderwijsenuiteraardookvoorgoedevormingen
socialisatievanjongeren.Demethode‘DemaatschappijdatbenJIJ’biedtinhoudenstructuurvoor
delessenBurgerschap.Delessenbestaanmetnameuitklassikaledigibordlessenentijdensde
klassengesprekkenengroepsopdrachtenvindtonderanderedepeer-educatieplaats.Hetwerkboek
vandeleerlingensluitaanopdestructuurvandedigibordlessen.
Devoornaamsterolvandedocentisstudentencoachenenhentelatenreflecteren.De
digibordlessenondersteunendedocentdaarbijenmetsuggestiesuitdehandleidinglegtdedocent
verbandentussendetheorie,praktijkvandeopleidingendeervaringenvandejongeren.
Demethodeondersteuntenfaciliteertdedocentomdestudenttemotiverenomeengoedbeeldte
ontwikkelenvanhunrolindesamenleving.
Hoe?
• Klassengesprekkenleiden
Indelessenvindenregelmatigklassengesprekkenplaatsaandehandvanstellingenof
filmpjes.Tijdensdezegesprekkenbentudefacilitator.Deonderlingeuitwisselingvan
gedachtenenmeningenvandejongerenishetdoelvanhetgesprek.Indelesplannenstaan
gespreksuggesties.
StellingenviaMentimeter:
Destudentengevenhunmeningmethunsmartphoneoftabletopeensimpeleen
laagdrempeligemanierviawww.mentimeter.com.Hetiseenstemsysteemdatviainternet
werkt.Destellingenstaanklaarbijmentimeter.com.Loginmetdmdbj2016@gmail.comen
hetwachtwoord:docent2016.Uzietdestellingenperlesklaarstaan.Klikopeenles,en
daarnaop‘Startpresenting’.
Mochternogeenuitslagstaanvaneencollega,dankuntuop‘Reset’klikken,onderaande
pagina.GraagvragenweuomhetwachtwoordNIETteveranderen;)
AfspeellijstYouTube:
Indedigibordlessenstaanverschillendefilmpjes.Dezestaanookopeenafgeschermde
afspeellijstopYouTube(sociaal-maatschappelijkedimensie:https://goo.gl/aw9p2Z)
• Lesplannenengespreksuggestiesgebruiken
Dehandleidingbiedtperlesondermeereenlesplanengesprekssuggestieswaarmeeuzich
zowelvolledigalssnelkanvoorbereidenopdeles.
• Hulpkrijgenbijplaatsenorganisatievanloopbaan&burgerschapinhetcurriculum
Wijgevenhulpbijplaatsenorganisatievanloopbaan&burgerschapinhetcurriculum.We
biedenhiervooreendocententraining,waarinwemetdedocent(en)eenplanvanaanpak
makenvoorhetcurriculum‘loopbaanoriëntatie’enburgerschapsvorming.Hierinwordt
aandachtbesteedaanhetpraktischwerkenmetdemethodeendedidactiek.Hetresultaatis
datdedocentdirectaandeslagkanmetdemethode,insamenhangmetdeeventuele
aanvullendeactiviteitenvanbinnenenbuitendeschool.
Voorkostenenmeerinformatie:[email protected].
5
•
‘Inhetecht’
Delessenwordenversterktdoorbijvoorbeeldgastlessenteorganiseren,eenbezoekaaneen
cultureleinstellingteplannenofbijvoorbeeldeenmoskeeofsynagogetebezichtigen.Haal
ookzoveelmogelijkdeactualiteitaan,zodatdezemiddelshetonderwerpofthemageduid
kanworden.Eenkleineselectiediewijvooruhebbengemaaktstaatindebijlage
‘Gastlessen’indezehandleiding.
•
Verdieping
Heeftuenuwleerlingenbehoefteomdoortegaanopeenbepaaldonderwerp?Perles
wordtkortaangegevenwelkelesmaterialenerbeschikbaarzijndiepassenbijeenbepaald
onderdeeluitdeles.
Hoezitdemethodeinelkaar?
WerkenindeWorkspace
DedigilessenstaanklaarindeleeromgevingvanCodenameFuture:deWorkspace.Demeestelessen
zijnklassikaal(aangegevenmetles–docent),zodaterdiscussieenafwegingvanverschillende
meningenmogelijkis.
Hoekomikaaninloggegevensvoormijn
Hetinloggengaatalsvolgt:
studenten?
1. Ganaarwww.codenamefuture.nl.
Studentenhebbenindividueleinloggegevens
2. Vulgebruikersnaamenwachtwoordin,
nodigomgebruiktekunnenmakenvande
rechtsboveninvenster.
zelfstandigelessen.Deinloggegevensworden
3. Ganaarhettabblad‘School’.
doorCodenameFutureaangemaakt.
4. Ganaarhetlesarrangement‘2016–2017
DMDBJ|1.SociaalMaatschappelijke
Omdeinloggegevensaantemakenhebben
Dimensie’.
wijeenExcelbestandnodigmetinaparte
5. Klikopdelestitelomdelesteopenen.
kolommen:voornaam,tussenvoegsel,
achternaamenklasvanuwstudenten.
Workspace-tips
• Delesopentaltijdopdeplaatswaarude
Voorbeeld:
Voornaam Tussenvoegsel Achternaam Klas
vorigekeergeblevenwas.
Sarah
van
Dorpel
IO1-3C
• Destudenten(enuook)kunnenhun
..
..
..
..
wachtwoord(niethungebruikersnaam)
wijzigenvia
HetExcelbestandmetdeleerlingengegevens
kanverstuurdwordennaar
>Persoonlijk>Instellingen>Wachtwoord
[email protected]
wijzigen.
weekkrijgtupermaildeindividuele
• Bureaubladvandeleeromgevingwijzigen?
inloggegevensvanuwstudenten.
>Persoonlijk>Instellingen>Workspace.
• Iseenstudenthetwachtwoordvergeten?U
kunthetalsdocentaltijdterugvinden:
>Organisatie>Gebruikers>Naaminvullen>Zoeken
Werkboek
Eenregelmatigterugkerendonderdeelishetwerkboek.Hetwerkboekistekoopviaverschillende
kanalen(vanDijk,LucieWernergroepofCodenameFuture).HetwerkboekheeftalsISBN978-90823861-3-4.
http://codenamefuture.nl/bestellen/
6
Inhetwerkboekisdetheoriekortenbondigsamengevatennoteertdestudentzijnofhaarinzichten
dietijdensdeklassikalelessenaanbodkomen.Ukuntdevrageninhetwerkboektijdensdeleslaten
invullen(alseensoort‘kijkvraag-functie’–studentenactieftijdensdeklassikalelestelatenzijn)of
paslateninvullenvoordatdeleerlingenaandeslaggaanmetdeopdrachten(alseensoort
‘overhoor-functie’–watheefthij/zijervanopgestoken).
Toets
Aanheteindevanelkedimensieisereentoetsmet22multiple-choicevragenbeschikbaar.Deze
toetsiszowelindeWorkspacealsoppapierbeschikbaar.Tijdensdedocententrainingwordenalle
materialenaanuuitgeleverd(mochtditnietzozijn,neemdancontactmetonsop).
Gastlessenenverdiepingslessen
BelangrijkbijhetvakBurgerschapisdewereldvanbuitenteverbindenmetdeaangebodentheorie
endebesprokenervaringenvandejongeren.Doordezeverbindingwordtdebetrokkenheidbij
specifiekethema'ssterkvergroot.Naelkedimensie(nales7)iseenoverzichttoegevoegdvan
organisatiesenlesmaterialendieaansluitenbijdelessenuitdedimensie.
Tips&Tricks
1. Jekuntdeinzetvanstudentenvergrotendoorvoorafduidelijkaantegevendatopdrachten
klassikaalnabesprokenworden.Destudentmoetzijnkeuzeskunnenverantwoordenwaardoor
hij/zijmeernadenktoverdeopdracht.Bijhetnabesprekenkrijgtdestudentwaarderingvoorhet
gemaaktewerk.Hierdoorkaneenklassengesprekgemakkelijkeropgangwordengebracht.Dit
geldtookvooropdrachtendiealsafsluiterwordenopgegevenzoals‘…vraagdiedannaopje
stage’.
2. Nadenkenoverjouwplekindemaatschappijisietswatjealtijdkuntdoen:tijdensjestudie,
maarooklateralsjeeenbaanhebt.Jezouervoorkunnenkiezenombijelkeopdrachteenextra
staptoetevoegen:Watzoujouwouder/verzorger/buurman/etc.invullenbijdezeopdracht?
3. Somsishetvoorstudentenfijnerominvulopdrachtengroterafgedrukttehebben.Mochtjealtijd
inhetzelfdelokaalzittenzoujeervoorkunnenkiezenomdepostersaandemuurtehangen.Je
kuntdaninanderelessenterugkoppelennaardepostersomdatzedaarnoghangen.
4. Wanneerinhetboekverwezenwordtnaarexternawebsitesoftests,zorgdandatjedezezelf
ookeenkeeroefent.Daardoorwordthetgebruikmetdezewebsitesmakkelijker.Bovendienis
hetleukomjeeigenuitslagenenervaringenmetdeklastedelen!
5. Hebjijeenopwarmertjenodigvooreenbepaaldeopdracht?Laatallestudenteneenpost-itof
blaadjeophunrugplakken.Zemogendoorhetlokaallopenenbijelkaarophetblaadje
schrijven.Jekuntditvoorallerleiopdrachtengebruiken.
Eenvoorbeeld:Binneneenbepaaldthemamogenstudentenhunmeningopelkaarsrug
schrijven.Bijvoorbeeld:Gezondetenisbelangrijkerdansporten.Daarnamoetdestudent
zijn/haarbeschrevenbriefjevoorlezen.
7
Sociaalmaatschappelijkedimensie|Lessenoverzicht
“Bereidheidenvermogenomopadequatewijzedeeluittemakenvandeeigenwoon-en
leefomgevingmetacceptatievanverschillenenculturelebescheidenheid.Hiervoorheeftde
studentinzichtinenrespecteertdekenmerkenvanverschillendeculturenaspectenvanbreed
geaccepteerdesocialeomgangsvormenenweetdezetevenstoetepassen.“
Indekern:Hoegaanwemetelkaarom?
1.1Jezelfzijn(90minuten)
Deleerlingwordtzichbewustvanzijnidentiteit,alsvertrekpuntvanelkeinteractie
metdeomgeving.
1.2Jezelfzijnmetanderen(120minuten)
Deleerlingenwordenzichbewustvandegroep(en)waarzijdeelvanuitmaken.
1.3Verschillendeculturen(90minuten)
Deleerlingweetwatcultuurverschillenzijnengaaterrespectvolmeeom.
1.4Ikendeander(120minuten)
Deleerlingweetdatnormenenwaardenhetsamenleveningoedebanenleiden.
1.5Jijenikzijngelijk(100minuten)
DeleerlingweetdatdiscriminatieinNederlandverbodenis.
1.6Jouwvrijheidendievandeander(90minuten)
Deleerlingweetwatvrijheidvanmeningsuitingisendatergrenzenaanzijn.
1.7Mijnidealen(90minuten)
Deleerlingwordtzichbewustvandebijdragediehij/zijaandesamenlevingkan
geven.
8
Overzichtkerntaken,werkprocessen,kritischedenkvaardigheden
Sociaalmaatschappelijkedimensie|1.1Jezelfzijn
Workspace:2016-2017|Burgerschap–1.1Jezelfzijn–docent
90minuten
Deleerlingwordtzichbewustvanzijnidentiteit,alsvertrekpuntvanelkeinteractiemetde
omgeving,straatthuisenschool.
Leerdoelen
• Deleerlingleertwatidentiteitenpersoonlijkheidisenhoediezichontwikkelt.
• Deleerlingontdektallerleiaspectenvanzijneigenidentiteit.
• Deleerlingreflecteertopzijneigenidentiteit:watzijnhandige
eigenschappen/talentenenwatzitmisschienindeweg?
Doorloop
- Introductievanhetgevenvan‘etiketten’aanjezelf;
- Besprekenhoejeidentiteitwordtgevormdenontwikkeld;
- Socialeidentiteit:bijwelkegroepenhoorjij?;
- Zelfstandigaandeslagmeteenmindmap/woordweb‘brengjeidentiteitinkaart’;
- Klassikaalnabesprekenenafsluiten.
Globaletijdsindeling
40minuten Klassikaleintroductieenbesprekingidentiteit
25minuten Zelfstandigwerkenaanopdracht1
10minuten Reflectieenafsluiting
Benodigdheden
Docent:Digibordmetgeluid,internet/WiFi,A4enA3papierenkleurtjes(opdracht1)
Leerlingen:Werkboek
Voorbereidingenorganisatie
• Neemdelesvantevorendoor;
• DeelA4’tjesofA3’tjesuit(bladzijden9en11).
• Zorgvoortekenmateriaal(gekleurdestiften)vooropdracht1
Opdrachten
Opdracht1–Maakeenmindmap/woordweb‘Wiebenik?’(bladzijden11en12)-
individueelenpresenterenaanelkaar
Lesplanning
Nr Screen
1.a
Inhoud&didactischeaanwijzingen
KortfilmpjevanMTV/RodeKruis:over‘etiketten’
diemensenopelkaarenzichzelfplakken.
https://www.youtube.com/watch?v=XRzgCOUClOY
Tijd
5m
(StaatookinYouTubeafspeellijstsociaalmaatschappelijkedimensie:https://goo.gl/aw9p2Z)
1.b
1.c
Bespreek:
• Herkenjedat‘labelsgeven’?
• Hebjeervaringmet(voor)oordelen?
Korteopdracht:laatleerlingeneenzelfdesoort
kaartjemakenvanzichzelfopeenA4blaadje.
DeelA4’tjesuit.
Laatleerlingenin1woordopschrijvenhoeze
denkendatanderenhen(onterecht)zien,een
vooroordeel.LaatzedaarnadeA4’svoorhouden.
Bespreekkort;waaromdenkjedatanderenjouzo
zien?Watvindjedaarvan?
Laatzedaarnaditwoorddoorkruisenen
opschrijvenhoezezichzelfzien.LaatzedeA4’s
weervoorhouden.
Bespreekkort:watisjouwwaarde?
Zitereenverschilinhoeanderenjouwzienenhoe
jijjezelfziet?Waaromwel/niet?
!Doezelfookmeeaanhet‘labelen’!Hoedenktu
datdeleerlingenopuwschooluzien?Watvindtu
belangrijkinuwidentiteit?
Kortvertellenwatdeinhoudisvandesociaalmaatschappelijkedimensie.
Vertel:Ditdeelvanburgerschapheefttemaken
metjezelf,hoejijinelkaarzit,hoejemetanderen
omgaatenanderenmetjou.Datgaanweindeze
lessenserieontdekken.
10m
3m
11
1.d
2.a
2.b
Deleerdoelenvandezeles.
2m
**Laatleerlingendetheorieinhetrodekaderlezen
(bladzijde9).Laatzeooknogopschrijvenwathun
labelwas.**
Hoewordtjeidentiteitgevormd?Webeginnenmet 10m
kijkennaarJOU.
Watisidentiteit?
Jepersoonlijkeidentiteitiswiejijbent.Jeidentiteit
isvooreendeelmeegegevenbijjegeboorte,en
vooreendeelgevormddoordeomstandighedenen
ervaringendiejeinjelevenhebtgehad.
Wenomenditweleens‘nature&nurture’,oftewel
aanleg&opvoeding.Vooreendeelliggenje
eigenschappenvast,vooreendeelkunjejeblijven
ontwikkelen.
Laatleerlingenietsbenoemendatheelbelangrijkis
geweestvoorhunvorming:
- ietsdatisaangeboren
- ietsdatisgevormd/beïnvloeddoorbv
opvoedingopopleiding
!Denkzelfooknahoedatbijuzelfziet.Legditvoor,
vertelhierover.
Socialeidentiteit,waarhoorjebij?
5m
Jehebtookeensocialeidentiteit:jebewustzijndat
jebijeenbepaaldegroephoort.Dooranderen
wordtjeookalslidvandiegroepbehandeld.
Laatleerlingengroepenbenoemenwaarjenogbij
kunthoren.
Denkbijvoorbeeldaan:deaanhangersvan
jouwreligie,deledenvanjouwetnischegroep,de
inwonersvanjouwland,mensendievandezelfde
muziekhoudenof(leef)stijl.
Vertel:Jehoortbijverschillendegroepenenaldie
groepjesdragenietsbijaanjouwidentiteit.
12
2.c
2.d
Watdraagtdezegroepbijaanjeidentiteit?Sociale 10m
identiteit,welklabelheeftdit?
Vertel:Jezelfbeeldisvaakwelandersdanhetbeeld
datdebuitenwereldheeft.Bijvoorbeeld:jebentlid
vandegroep'voetbalfans'.Zelfzienjullieditals
positief,maardebuitenwereldheeftmisschieneen
heelanderbeeld.Ookditheefttemakenmet
(voor)oordelen,delabels.
Vraag:
• Watisvoorjoueenbelangrijkegroep?
• Hoewordtdezegroepgezien?
• Hoeziejeditzelf?
• Watdraagtdezegroepbijaanjeidentiteit?
!Heeftumisschienzelfookeenvoorbeeldvaneen
groepwaarubijhoortendiebijdraagtaanuw
identiteit?
Jongerenenidentiteit:Waaromdenkjedatdeze
10m
periodeinjelevenbelangrijkisvoorhetvormenvan
jeidentiteit?
Zelfstandig:Laatleerlingendetheorielezenen
vragenmakenopbladzijde9en10vanhet
werkboek.
Achtergrondinformatie
Deleeftijdvanpakweg12tot20,isheelbelangrijk
injeidentiteitsvorming.Jegaatsteedsmeer
onafhankelijkekeuzesmakenenkomtmeerlosvan
jeouders.Datkantotonzekerheidleiden:maakik
degoedekeuzes?Welketoekomstzieikvoorme?
BenikechtwelgoedinXofY?Moetikmijnrelatie
houdenofverbreken?
Hoedatkomt?
• Grootsociaalnetwerk
• Jongerencultuur
• Loskomen/afzettenvanjeouders
• Meerverantwoordelijkheden(studie,
loopbaan,financiën,toekomst,relaties)
• Zelfstandigworden
• Uitgaan,hormonen,relaties
• Grenzenverleggen
• Dingenuitproberen,ervaringenopdoen
• Extremesportenuitproberen
• Watwerktwelennietvoormij
13
•
•
2.e
3.a
Hoeomgaanmetteleurstellingen?
Hoeomgaanmettegenslagen?Ofjuistmet
succes?
Iedereenkanhetwelvertellen,maarjeweethet
zelfpasalsjehetzelfmeemaakt.
Hoewerktdit?Identiteitsontwikkeling?
5m
Vertel:Depuberteitiseentransitienaar
volwassenheid.Jongerenzijnalshetware
volwassenenzonderervaring.Depuberteitis
noodzakelijkomjeeigenidentiteitteontdekkenen
tevormen.Uittezoekenwaarjegrenzenliggen,
watjeleukvindt,waarjegoedinbententeleren
omgaanmetteleurstellingenentegenslagen.
Jebreinispas‘volwassen’alsje25bent!Alspuber
benjevaakechteenslaafvanjeemoties:de
ontwikkelinginhormonenenhersensmaakthet
bijnaonmogelijkomeenstabielleventeleiden.
Opdracht1:Mindmap/woordwebmaken‘Wieben 20+m
ik?’
Deleerlingenmakendezeopdrachtoppapier(A2of
A3).
Mochtertijdensdelesnietgenoegtijdzijndankan
diteenhuiswerkopdrachtzijn!
Leguit:Julliegaannujezelf‘inkaartbrengen’.Datis
stap1.Datdoejedooreenmindmaptemakenvan
allemaaldingendiebijjouhoren.Schrijfop,teken,
knipenplak.
Gadaarna,bijstap2,nadenkenoveraldiestukjes
vanjezelf.Watisnouhetmeestbelangrijk?Watzit
jemisschienjuistindeweg?Watmaaktjeuniek?
Watkreegjemeevanuitjefamilie?
Alternatief:leerlingenmakeneen‘muur’(soort
prikbord)opPadlet.com.Hierkunnenleerlingen
tekstenplaatjesverzamelen.Zekunnenhun
werkstukopslaanenexporterenofprinten.
14
4.a
Presenteeraanelkaardemindmaps/woorwebof
bespreekeenpaarklassikaal.
Laatenkeleleerlingenopnoemenwathetmeest
belangrijkeonderdeelvanhunidentiteitis.
!Zoekindeklasnaarovereenkomsten.Enjuist
verschillen.
Vraag:hoegajedaarmeeom?Hoehoudjehetmet
elkaaruit?Indeklas,opjesportclub,straksopje
werkmoetjetochmetelkaaromgaan.
!Probeermeteenopenbliknaarjezelfenanderen
tekijken,(ver)oordeelniettesnel.
Bespreekookmetelkaardeonzekerheden.Hier
gaathetomdatzevanelkaarontdekkendat
iedereenwelonzekeris.Datzenietdeenigezijn.
Korteterugblikvandeles.Laatleerlingenonderaan
bladzijde12opschrijvenwatdezelesvoorhen
betekent.
Afsluitingenbruggetjenaarles2.Hoehoujehet
metelkaaruit?Hoegaanwemetelkaarom?
4.b
10m
5m
15
Sociaalmaatschappelijkedimensie|1.2Jezelfzijnmetanderen
Workspace:2016-2017|Burgerschap–1.2Jezelfzijnmetanderen–docent
120minuten
Deleerlingenwordenzichbewustvandegroep(en)waarzijdeelvanuitmaken.
Leerdoelen
• Deleerlingenwetenwatcultuuris,watsubculturenentegenculturenzijn;
• Deleerlingenkunneneenstellingverdedigenineendebat,ongeachthuneigen
mening.
Doorloop
- Exactitudesbekijken,mensenmetallemaaldezelfdestijl.Benjewelzouniek?.
- Leerlingenlerenwatcultuurisenbijbehorendegewoontesentradities(opdracht2)
enwateensubcultuurentegencultuuris.
- IntroductieophetGrondrecht‘Vrijheidvancultuur,religie’.
- Leerlingengaanzelfstandigaandeslag.Zijbedenkenargumentenbijstellingen
(opdracht3).
- Erwordteendebatgevoerdwaardedriestellingencentraalstaan.
- Afsluitingvandeles.
Globaletijdsindeling
10minuten Klassikaleintroductie
10minuten Klassikaleuitlegculturenengewoontes
20+minutenOpdracht2.
20minuten Klassikaleuitlegtolerantieentolerantietest
25+minuten Stellingenendebat(opdracht3).
5minuten
Reflectieenafsluiting
Benodigdheden
Docent:Digibordmetgeluid,internet/WiFi
Leerlingen:internetvoortolerantietest(kanookthuis)
Voorbereidingenorganisatie
Neemdelesvantevorendoor.
Opdrachten
Opdracht2–Kenjemedelanders(bladzijde15)–twee-ofdrietallen/presentaties(2-3m)
Opdracht3–Stellingen(bladzijden16en17)–tweetallen/klassikaal
16
Lesplanning
Nr Screen
1.a
1.b
1.c
Inhoud&didactischeaanwijzingen
Grasduinendoor‘exactitudes’:portrettenseries
vanmensenmetexactdezelfdestijl.
Bekijkdefoto’s:
• http://www.exactitudes.com/index.php?/se
ries/zoom/139/2
• http://www.exactitudes.com/index.php?/se
ries/zoom/107/8
• http://www.exactitudes.com/index.php?/se
ries/zoom/109/5
• http://www.exactitudes.com/index.php?/se
ries/zoom/102/5
Vraag:Watvaltop?
Zelijkenallemaalopelkaar.Defoto’szijn
gegroepeerdopeenzelfdekledingstijl.
Achtergrondinformatie:Watzijnexactitudes?
FotograafAriVersluijsenstylisteEllie
Uytenbroekhebbentientallengroepenmensen
gefotografeerdvoorhunserieExactitudes.Elke
‘exactititude’bestaatuittwaalffoto’sdieop
dezelfdemanierzijngemaakt.Demodellen
staanvooreenwitteachtergrondenhebben
dezelfdehouding.Danvaltophoezeopelkaar
lijken.Zekunnenvanelkeleeftijdenelke
cultureleachtergrondzijn,van‘oma’smeteen
permanentje’tot‘gabbers’.
Iedereenisuniek,maarhoeuniek?Vrijwel
iedereenhoortookbijeen‘groepje’.
Bespreekkort:
• Welkegroepenkenje?
• Wiljijbijeengroephoren?
• Welkestijl/uitgangspuntenheeftdat
groepje?
Laatleerlingendezevragenbeantwoordenop
bladzijde13inhetwerkboek.Laatzeookde
theorielezen.
Maakalvasteenbruggetjenaarsubculturen.
Vraag:Welkeuitgangspuntenhorenbijdestijl
diejijuitdraagt?
Tijd
10m.
5m.
17
1.d
2.a
Bespreekeventueelkortdeleerdoelenvandeze 5m.
les.
2.b
Watiscultuur?
10m.
Jegroeitoptussenanderemensen.Diemensen
vormengroepenenelkegroepheeftzijneigen
cultuur.
Definitievancultuur:
“Aldiedingendiemensendenken,doenen
hebben,bijvoorbeeldgewoontenengebruiken,
godsdienst,normenenwaarden,
bestaanswijze,muziekenvoorwerpen,
eetgewoonten,kledingen
bouwwerken.”
Nederlandheefteeneigencultuur,dieveellijkt
opandereWest-Europeseculturen.
Bekijkbladzijde14enbeantwoordbovenaan
debladzijdedevragen.
Vraag:Kunjeietsnoemendat‘typisch
Nederlands’is?
• Eetgewoonte:bvbroodalsontbijtenlunch,
eigenbroodmeenaarschoolofwerk,
stamppotten,stroopwafels,erwtensoep.
• Kleding:niette‘sjiek’,nietteduur,vaak
informeel;eenenkelingdraagtnogklompen
;-)
• Bouwwerk:rijtjeshuis,grote
nieuwbouwwijken,grachtenpand.
Gewoontesentradities
5m.
Eencultuurbestaatvooreendeeluit
gewoontesentradities.InNederlandhebje
traditiesalskoningsdagenSinterklaas.Daar
wasdeafgelopentijdveelovertedoen:je
merktdandatmensenerggehechtzijnaanhun
tradities.
Gemeenschappelijketradities,gewoontesen
symbolenzijnheelbelangrijkvoorhet
‘groepsgevoel’:hetgevoeldatjeergensbij
hoort.
18
Vraag:
• WelkeNederlandsetradities/gewoonten
herkenje?Verjaardagvieren,vuurwerkmet
oudennieuw,hagelslagopjebrood
• Hebjeinjeeigenfamilieofvriendengroep
eengewoonte,traditieofritueel?
Opdracht2–Kenjemedelanders(bladzijde15) 20+m.
FunXheefteenserie‘Kenjemedelanders’van
alleculturelegroepeninNederland.
Klassikaal:besprekenfilmpjeoverSurinamers.
Uitlegopdracht2(zieookbladzijde15):
2.c
Kiesmeteengroepjeeenfilmpjeuitdeserie‘Kenje
medelanders’vanFunX.(StaanindeYouTube
afspeellijstsociaal-maatschappelijkedimensie:
https://goo.gl/aw9p2Z)
Leerlingenschrijvendekenmerkenvandecultuuruit
hetfilmpje,dieindeinterviewsgenoemdworden
op.Zemakeneenkortepresentatie(2-3minuten)
overdezecultuurenpresenterenditaandeklas.
Watistolerant?
Laatdeleerlingenditbegripproberente
verwoorden.
2.d
2.e
Bekijkdaarnadeuitlegvantolerantieop
bladzijde14.
Legdaarbijuit:
Zelfswanneerjeeenhekelhebtaanbepaalde
meningenofgedrag,kunjetochtolerantzijn.
Tolerantzijnisnietmakkelijk.Hetkostmoeite
enjemoetsombereidzijnomeenbeetje
overlasttoetelaten.Niemandisvoor100%
tolerant.
Tolerantiebetekentnietdatburgersgeen
kritiekopelkaarkunnenhebben.Integendeel:
ineendemocratieishetbelangrijkdatmensen
metelkaarpratenovermeningenengedrag.
Bron:http://www.tolerantietest.eu
Benjetolerant?
Ukuntdeleerlingendetestlatenmaken(zie
bladzijde14vanhetwerkboek):
5m.
5m.
19
2.f
2.g
http://www.tolerantietest.eu/test.html.
Vrijheidentolerantie
10m.
Nederlandstaatbekendalstolerantland.
Tolerantbetekent:verdraagzaamtegenover
mensenofgewoontendieanderszijndanjij.Zo
kunjevreedzaammetelkaarlevenenvan
elkaarleren.
Inhoeverredatklopt,kunjemoeilijkzeggen,
maarbuitenlandershebbenvaakhetgevoeldat
hierveelmag.Ookvanoudsherkwamenhier
mensennaartoedieinhuneigenland
onderdruktwerden.Jezoukunnenzeggendat
ditookbijonzecultuurhoort.
Vrijheidvancultuur,religieisinNederlandin
iedergevalvastgelegdineenaantalbelangrijke
grondrechten.
Vraag:KunjevoorbeeldengevenvanNLals
wel/niettolerant?
Bijvoorbeeld:toleranttenopzichtevanhomo’s–
gaypride,homohuwelijkhieralseerste
toegestaan,toleranttenopzichtevansoftdrugs,
toleranttenopzichtevanprostitutie.Steeds
mindertoleranttenopzichtevanandere
culturen.
Extra:Pro-tolerantiecampagnevanSIRE
http://www.sire.nl/campagnes/tolerantie%C2%
AE-daar-knapt-heel-nederland-van-op
Subcultuur
5m.
Decultuurvaneenkleineregroep,noemjeeen
subcultuur.Nederlandsemetalfans,makendeel
uitvandeNederlandsecultuur,maarookvan
demetal-subcultuur.Zedelenhunkleding-en
muzieksmaakmetmetalfansinAzië,deVSof
Noorwegen.
• Hoorjijbijeensubcultuur?
• Welkekenmerkenheeftdezesubcultuur?
20
2.h
3.a
4.a
Tegencultuur
Naastsubculturenzijnerooktegenculturen.
Kenmerkhiervanishetverzettegende
overheersende(‘doorsnee’)cultuur.
Bijvoorbeeldpunk.
Eenvoorbeeldvaneentegencultuurwaspunk.
Vraag:Kenjeanderevoorbeeldenvaneen
tegencultuur?Anarchisten,anti-globalisten,
jihadisten
Isereentegencultuuronderjongeren?
Opditmomenthebbenwenietzoveel
tegenbewegingenonderjongeren.
Interessantomdoortevragen:Waaromlaten
jongerenminderzienofhorendatzetegeniets
zijn?
Intweetallenaandeslagmetopdracht3
(bladzijden16en17).
Leguit:
Gaintweetallennadenkenoverdedrie
stellingen,enschrijfargumentenvooren
argumententegenop.
Deleerlingengaanstraksmetelkaarindebat.
Bepaalmetelkaarderegelsvandediscussie.
-luisternaarelkaar
-laatelkaaruitpraten
-dediscussieleidergeeftdebeurt
-maximaletijdvandediscussieperstellingis5
minuten!
-hetgaatnietomjeeigenmening,maarom
hetoefenenmetargumentenenhet
verdedigenvaneenstandpunt.
5m.
10m.
5m.
!Werkvorm:Verdeeldeklasbijelkestelling‘voor’
en‘tegen’,ongeachtwatdepersoonlijkemeningvan
elkeleerlingis.Zomoetenzezichverplaatsenineen
meningdiemisschiennietvanhenzelfisengaanze
oefenenmetargumenten.
Meerwetenoverdebatteren:
https://www.leraar24.nl/dossier/1491/debatteren
21
4.b
Deleerlingengaanmetelkaarindebat,de
discussiehebbenzijvoorbereidmethet
verzinnenvanargumenten.
Oefenmetvoorentegen-argumenten.
Bespreekdeeerstestellingklassikaal.
Stelling1
10m.
ArgumentenVOOR(voorbeelden)
-Hetgaatomdepersoon,nietkleurofachtergrond.
-Hetisjouwkeuze,alsjijergelukkigmeebent.
-Eenandereachtergrondkanjuistverrijkendzijn.
ArgumentenTEGEN(voorbeelden)
-Relatieszijnalingewikkeldgenoegzonderditsoort
verschillen.
-Jekrijgtmisschienkinderenenhebtdanheel
andereideeënoveropvoeding.
-Alsjeuitelkaargaat,geeftdatmisschiengrote
problemen.
Leiddediscussie.Blijfderegelsbewaken!Let
opdetijd!
Stelling2:“Nederlandiseentolerantland”
4.d
4.e
Stelling3:“Vanandereculturenkunje
belangrijkedingenleren”
5.a
10m.
MogelijkeargumentVOOR:
Erishierveeltoegestaandatinanderelanden
verbodenis,bvsoftdrugs,prostitutie.
MogelijkeArgumentenTEGEN:
Oppapiermagzogenaamdveel,maarindepraktijk
wordthetwelveroordeeld.
10m.
MogelijkeargumentVOOR:
Hetisaltijdgoedomjeeigenideeënen
overtuigingenmetdievananderentevergelijken.
Andereculturenkunnenwaardevolledingen
hebben.
MogelijkeArgumentenTEGEN:
Alsjeeigencultuurgoedbevalt,waaromzouje
anderedingenwillenovernemen?Doordingenover
tenemen,verwatertjeeigencultuur.
Sluitafmeteenconclusie,bijvoorbeelddatje
meteen(tesnel)oordeeljezelfindewegziten
dekansmislooptomietsteleren.
5m.
22
Sociaalmaatschappelijkedimensie|1.3Verschillendeculturen
Workspace:2016-2017|Burgerschap–1.3Verschillendeculturen–docent
90minuten
Deleerlingweetwatcultuurverschillenzijnengaaterrespectvolmeeom.
Leerdoelen
• Deleerlingleertuitwelkeaspecteneencultuurbestaat;
• Deleerlingonderzoekteenanderecultuur.
Doorloop
- HoekijkenanderennaarNederland?Hoeisonsgedrag,waardenennormen?.
- Leerlingenlerenwatzichtbareennietzichtbareaspectenvaneencultuur;
- Leerlingenbekijkeninvloedenvancultureninhuneigenomgeving;.
- Watzijndewaardenvaneencultuur,inhoeverremoetjedezeinstandhoudenof
respecteren?;
- Leerlingengaanzelfstandigaandeslagmeteencultuur,zijdoenkortonderzoek
hiernaarenbereideneenpresentatievoorvolgenseenstappenplan(opdracht5);
- Presentatiesvanverschillendeculturen;
- Afsluitingvandeles.
Globaletijdsindeling
5minuten
Klassikaleintroductie
20minuten Klassikaleuitlegoververschillendeculturen(opdracht4)
20minuten Zelfstandigwerken:onderzoek(opdracht5)
(15minuten) Presenterenvandeverschillendeculturen
5minuten
Reflectieenafsluiting
Benodigdheden
Docent:Digibordmetgeluid,internet/WiFi
Leerlingen:werkboekeneencomputereninternetverbinding(opdracht5)
Voorbereidingenorganisatie
• Neemdelesvantevorendoor.
Opdrachten
Opdracht4–Onderzoekdedefinitievancultuur(bladzijde20)–individueel
Opdracht5–Onderzoeknaarculturen(bladzijde21en22)-twee-ofdrietallen/
presentaties(2-3m)
23
Lesplanning
Nr Screen
1.a
Inhoud&didactischeaanwijzingen
BekijkvaneenstukjefilmuitGregShapiro’s
PlanetNederland
Tijd
10m.
(StaatinYouTubeafspeellijstsociaalmaatschappelijkedimensie:
https://goo.gl/aw9p2Z)
1.b
2.a
Vraag:HoekijkthijnaarNederland?
Hijkijktalseensoort
natuuronderzoeker/bioloog.Wijalsinwoners
vanNederlandvindenonzegewoonten
natuurlijkvolstrektnormaal,maarvoor
‘buitenstaanders’zijnweeensoortexotische
diersoort.Enandersomgeldtdatook.
Waarheefthijnaargekeken?
Gedrag,waardenennormen.
!Andereculturenzijninteressant,alsjemeer
weet,gajeookjeeigengedragrelativeren.Je
verruimtjeblikveld.
Indezelesgaanweonderzoekdoennaar
andereculturen.
Leerdoelenvandezeles.
5m.
Laatleerlingendetheorieopbladzijde18lezen.
Enbespreekhetbegrip:multicultureel.
Verschillendelandenhebbenverschillende
culturen.Desteverderlandenuitelkaarliggen,
endestemindercontactertussenculturenis,
destemeerzullenzewaarschijnlijkverschillen.
Eencultuurbestaatuitverschillendezaken.
Sommigezijn‘tastbaar’en‘zichtbaar’,andere
zijn‘abstract’.
Vraag:
• Kunjeeenverschilenovereenkomst
noementussenNederlandenDuitsland?
Verschilbijvoorbeelddetaal,maarookde
hiërarchieenbeleefdheid-jenoemtje
docentofbaasnietbijdevoornaamin
Duitsland,maarHerrJanssenofiets
dergelijks.
10m.
24
2.b
Overeenkomst:vergelijkbarewoon-en
eetgewoonten,religie,muziek,taal.
• EntussenNederlandenVietnam?
Verschil:Aziatischecultuurmeer
gezagsgetrouwenhiërarchisch,degroep
gaatbovenhetindividu,familiebandenzeer
belangrijk.Liegenisbeterdan
gezichtsverlies.Overeenkomstenveel
minderdanNL-Dld,maarbijvoorbeeld:Het
westerseschoonheidsideaalwordtdoor
Aziatischevrouwenooknagestreefd.
!Trekmetdeleerlingendeconclusiedat
culturendieverderwegliggen,vaakminderop
deonzelijken.
Laatleerlingendevragenopbladzijde18uithet
werkboekbeantwoorden.
WelkeculturenlijkenveelopdeNederlandse
cultuurenwelkeminder?
Europeseculturenvandelandenomonsheen
(bvDuitsland,België).
Culturenvanverderaflijkenminderopdeonze
(bvJapan,Vietnam).
Alserveelcontactistussenculturengaanze
5m.
meeropelkaarlijken.Inlandenwaarde
Europeaneninhetverledenkolonieshadden,is
deinvloednogsteedstezien.DeAmerikaanse
cultuurkomtiederedagviademediabijons
binnen.Wenemendaarvanallesvanover.
Vraag:Zijnerinvloedenuitandereculturenin
jouwomgevingzichtbaarofmerkbaar?
bijvoorbeeld:Turkse,AntilliaanseofChinese
winkels,moskeeën,metelkaarinkoffiehuis
zitten,jongerencultuuropstraat
25
2.c
2.d
Verschillendeculturenlevensamenin
Nederland.
Laatleerlingenreagerenopdestelling
(bladzijde19).!Geefdevoorwaardenaanvoor
dediscussieindeklas:
- luisternaarelkaar
- geefjemeningrespectvol
Stelling:“MensendieinNederlandkomen
wonenmogenhuneigencultuurbehouden,
maarmoetendebelangrijkstewaardenvande
Nederlandsecultuurrespecteren”.
Welkewaardenzijndit?vrijheid,gelijkheiden
tolerantie
Iedergeefteeneigenwaardedaaraan,maar
watvoorjoupersoonlijkgeldtismisschien
andersdananderen…
Zichtbareaspectenvaneencultuur
Eencultuurheeftallerleionderdelen.Sommige
zijn‘tastbaar’en‘zichtbaar’,anderezijn
‘abstract’.
Voorbeeldenvanzichtbareaspectenzijn
bijvoorbeeld:
• Etenendrinken
• Bouwenarchitectuur
• Kleding
• Muziek
Leguit:Dingendiejenietziet,zijnbijvoorbeeld
waardenennormen(niet-zichtbareaspecten):
• Hoebelangrijkisjefamilie
• Watvindjebeleefdofonbeleefd
• Ishetindividubelangrijkofjuistde
groep
Maakopdracht4(bladzijde20)enbespreekde
antwoordenkort.
Tastbaar/Zichtbaar
Kleding
Muziek
Voorwerpen
Kleding
Eten
Bouwwerken
10m.
10m.
Abstract/niet-zichtbaar
Denken
Gewoonten
Gebruiken
Normenenwaarden
Godsdienst
Bestaanswijze
26
3.a
3.b
Opdracht5(bladzijde21en22)
20m.
Deleerlingengaaningroepjesvan2-3aande
slag.
Elkgroepjegaatdecultuurvaneenbepaald
landonderzoeken,opdezichtbareenminder
zichtbareaspecten.Kiesdaarvooreenlanddie
hieronderstaat.
!Hetdoelisjemedeleerlingenwegwijste
makenindecultuurvandatspecifiekeland,
metdefocusopwerk.
Geefiedergroepjeeenland(laatkiezenoflaat
bijvoorbeeldkaartjestrekkenzodathet
willekeurigwordt).
Landen:
1. Brazilië
6. Kenia
2. NederlandseAntillen
7. Indonesië
3. China
8. Irak
4. Turkije
9. Schotland
5. Rusland
10. Zweden
Deleerlingendoenonderzoekviainternet.
Zebereideneenpresentatievoor.
Deeindpresentatiebestaatuitdevolgendedia's (loopdezesamendoor):
1. Welklandhebbenjulliebestudeerd?
2. Welkeaspectenzijnzichtbaarinde
cultuur?
3. Welkeaspectenzijnnietzichtbaarinde
cultuur?
4. Watmoetjewetenoverdecultuurals
jehiergaatwerken?
a. Watzijndegrootsteverschillen
quawerkmetNederland?
b. Watzijndeovereenkomsten
quawerkmetNederland?
5. Watisermooiofbijzonderaandeze
cultuur?
6. Zijnerinvloedenvandezecultuurinde
Nederlandsecultuurtevinden?
27
4.a
Deleerlingenpresenterenhunresultaten.
15m.
Nodigdegroepjes1voor1uitomvoordeklas
kortenbondig–in1a2minuten-te
presenterenwatzijhebbenontdektoverde
cultuurvanhetland.
4.b
Sluitklassikaalafmeteenkortgesprek:
Welkecultuurverschilthetmeestemetde
Nederlandsecultuurquawerken?
China,Kenia,Irak,Indonesië
Welkecultuurkomthetmeestovereenmetde
Nederlandsecultuur?
Zweden,Schotland
Waaromisdatzodenkje?
Afstandzorgtmeestalvoorgrotere
cultuurverschillen.Alserveelcontactistussen
culturengaanzemeeropelkaarlijken.
Kolonialegeschiedeniskaninvloedhebben.
5m.
28
Sociaalmaatschappelijkedimensie|1.4Ikendeander
Workspace:2016-2017|Burgerschap–1.4Ikendeander–docent
120minuten
Deleerlingweetdatnormenenwaardenhetsamenleveningoedebanenleiden.
Leerdoelen
• Deleerlingweetwatnormenenwaardenzijnenkanvoorbeeldengeven.
• Deleerlingwordtzichbewustvanhuneigennormenenwaarden.
Doorloop
- KlassikaalbekijkenvanfilmpjevanSIRE:demaatschappijdatbenjijover(a)sociaal
gedrag.
- Quiz‘HollandsHufterigheid’volgenshet‘vijf-tegen-vijfprincipe’.
- Normenenwaarden,watvindjijbelangrijk?
- Leerlingenkrijgenachtergrondinformatieover:Hoeleerjenormenenwaarden?En
watzijnwettelijkenormenenwaarden.
- Leerlingengaanaandeslag:welkenormenzijnbelangrijkindeklas?Zijmakeneen
topdrie.
Globaletijdsindeling
5minuten
Klassikaleintroductie
10minuten Quiz:HollandseHufterigheid
30minuten Klassikaleuitlegenopdrachten.
25minuten Reflectieenafsluiting
Benodigdheden
Docent:Digibordmetgeluid,internet/WiFi,
Leerlingen:Werkboek
Voorbereidingenorganisatie
• Neemdelesvantevorendoor;
• Nodigvoordequiz:eenzandloperofanderetijdsindicatie.
Opdrachten
Opdracht6–Welkewaardenkunjebedenken?(bladzijde23)
Opdracht7-Welkenormenvindjijbelangrijk?(bladzijde24)–individueel
Opdracht8–Ongeschrevenregels(bladzijde25)–groepsopdracht
Opdracht9–Fatsoensnormofwettelijkenorm?(bladzijde26)
Opdracht10–Watvindjijbelangrijk?(bladzijde27)-individueel
29
Lesplanning
Nr Screen
1.a
Inhoud&didactischeaanwijzingen
Tijd
BekijkhetfilmpjevanSIREvandecampagne‘de 5m.
maatschappij,datbenjij’op
http://www.sire.nl/campagnes/demaatschappij-dat-ben-jij-4
(DedriefilmpjesstaanookinYouTubeafspeellijst
sociaal-maatschappelijkedimensie:
https://goo.gl/aw9p2Z)
1.b
2.a
Vraag:Maakjeditweleensmee?
Watvondjehetmeest‘nietkunnen’?
Gedraagjejezelfweleenszo?
Deleerdoelenvandezeles.
QuizHollandsHufterigheid–waarergerjeje
aaninjeleefomgeving?
!Verdeeldeklasingroepen(max5).Bepaalde
volgordevanaandebeurtkomen.
Legdespelregelsuit.
Spelregels:
- Omdebeurtmageengroepraden
- Staathunantwoorderbij?Schrijftbij
hetnummerophetbord.Ditteam
verdientdepunten.
- Staathetantwoordernietbij?Beurt
overslaan,devolgendegroepisaande
beurt.
- Alleantwoordengeraden,teldescore
op.
- Geenantwoordenmeerteverzinnen?
Onthulze,kort!
Schrijfnummer1t/m10onderelkaarophet
bord,maarnognietwelkeergerniserbijhoort.
Schrijfdescoreerachter.
5m.
15m.
30
http://www.multiscope.nl/organisatie/nieuws/berichten/p
olitiek-schuldig-aan-afglijden-maatschappij.html
Score:
Nr1:8punten
Nr2:6punten
Nr3:4punten
Nr4t/m10:2punten
Speeldequiz.
2.b
2.c
Leesdetheoriedooropbladzijde23.
Normaalbetekentletterlijk:‘volgensdenorm’.
Dienormenkunnenverschillenenduskan
‘normaal’ookverschillen.‘Normaal’isook
cultureelbepaald:eenboernahetetenlatenis
bijvoorbeeldinChinaeencomplimentvoorde
kok:hetheeftgesmaakt!
10m.
Normenenwaarden
Sommigeeigenschappenofuitgangspunten
vindenwegoedenbelangrijk.
Bijvoorbeeldeerlijkheid,betrouwbaarheid,
respectvooranderen.
Dieuitgangspuntennoemjewaarden.
Bijwaardenhebbenwevaakeenvaagbeeld.
Veelduidelijkerzijndenormendiebijdie
waardenhoren.Bijeerlijkheidhoortdatjeniet
liegt,ofnogduidelijker:datjedebarmaneen
seintjegeeftalsjezietdat'iedehelftvanje
drankjesisvergetenopderekeningtezetten.
Laatleerlingenopbladzijde23opschrijvenwat
normenenwaardenzijn(ineigenwoorden).
Normen:
Gedragdiebijeenwaarde
horen
Waarden:
Uitgangspuntvanwatik
belangrijkvind
10m.
31
2.d
Opdracht6:(bladzijde23)
Schrijfzoveelmogelijkwaardenop.
2.e
2.f
5m.
Norm:ietsteruggeven(ingoedestaat)datjevanmij
hebtgeleend>Waarde:verantwoordelijkheid.
Norm:alsiemandopstraatietslaatvallen,raapje
hetop.Waarde:behulpzaamheid.
Norm:nietvreemdgaan,waarde:trouw.
Norm:alsdekassièrejeteveelteruggeeft,zegje
dat.Waarde:eerlijkheid.
Norm:ouderenaansprekenmet‘u’,Waarde:
respect/beleefdheid.
!Bedenkookzelfvoorafgaandaandeopdracht
eenwaardedieubelangrijkvindt,bijvoorbeeld
communicatieindeklas.
Hoeleerjedat?
5m.
Normenlerengaateigenlijkvanzelf.Inje
opvoedingkrijgjevaaktehoren‘hoehet
hoort’.Somszeggenzeookwelkewaardeerbij
hoort,bijvoorbeeld:‘zegeensnetjesdankjewel,
datisbeleefd’.
Alsjejegedraagtvolgensdenormenen
waardenvandegroep,wordjebeloond,met
eenglimlach,eencompliment,waardering.
Alsjeertegeningaat,krijgjevaakeen
negatievereactie.
Zoleerjevanzelfdegedragsregelsvande
groep.
Vraag:
• Watvondenjouwopvoedersheel
belangrijk?
• Zijnerbepaaldenormendiejevanje
vriendenhebtovergenomen?
!Vertelwelkenormenvanuituwopvoeding
belangrijkwaren.
Laatleerlingenindividueelopdracht7maken
10m.
(bladzijde24).(Zievoorantwoordenookopdracht
6,slide2.d)).
Enbespreekkort:
- Welkenormhoortbijwelkewaarde?
- Welkewaardenhebjemeegekregenuit
jouwopvoeding?
- Welkewaardenzoujejekinderenlater
leren?
32
2.g
2.h
Sociaalgedragisplezierigvoordegroepen
5m.
daardoorkrijgjeerpositievereactiesop.
Asociaalgedragisprecieshet
tegenovergestelde.Jegedraagtjeopeen
manierwaaranderenlastvanhebben.Zezullen
erdanooknietblijmeezijn.
Laatleerlingennadenkenoverheteigengedrag
indeafgelopenweken.
Indewet?
10m.
Normenenwaardenzijnvaak‘ongeschrevenregels’.
Sommigenormenzijnbijwetvastgelegd,danzijn
hetdusgeenongeschrevenregelsmeer.Houdjeje
nietaanzo’nwettelijkenorm,danisditstrafbaar.
2.i
Voorbeelden:Krijgjeeenboetealsjejeburen
nietgroetindelift?Nee.Moetjenaarde
gevangenisalsjeiemanduitlachtopstraat?
Nee.Waardenennormenzijnnietmeteen
wetten.
Maargeluidsoverlastveroorzakenvoorjeburen
oftroepopstraatgooien,kanjeweleenstraf
opleveren.Sommigedingen‘doejegewoon’of
‘doejegewoonniet’,anderedingenleverenzo
veeloverlastofhinderop,datindewetis
vastgelegddathetnietmag.
Maakopdracht8(bladzijde25)ineengroepje
vandrieofvierleerlingen.
Maakopdracht9(bladzijde26).Vandetop10
10m.
ergernissenkijkenwelkeeenfatsoensnormis
enwelkeeenwettelijkenorm(=strafbaar)is.
Vernielingvanopenbaarbezit
Afvalopstraatgooien
Geenrichtingaangeven
Hondenpoep
Onbeleefdtaalgebruik
Fietsenzonderlicht
Voordringen
Gebruikvansmartphonein
gezelschap
Bumperkleven
Luidruchtigmobielbellenin
hetopenbaar
Fatsoen
s-norm?
x
x
x
Wettelijke
norm?
x
x
x
x
x
x
x
33
Fatsoensnormen:Burengroeten,iemandniet
uitlachenopstraat,nietpesten
Wettelijkenormen:geengeluidsoverlast
veroorzaken,wildplassen
Bekijkdefoto’senfilmpjesenbeoordeelofer
sprakeisvansociaalofasociaalgedrag.
3.a
3.b
3.c
3.d
3.e
10m.
Foto1–ditisasociaalgedrag,dejongenzoumoeten
opstaanvoordemevrouwmethetkinds,zodatzij
kanzitten.Hetgaathierovereenfatsoensnorm,de
jongenkrijgtgeenboeteofstrafvoorhetniet
opstaan.Hetgedraglijktonbewust.Denktalleenaan
zichzelf.
Foto2–hierishetnietzoduidelijk,dejongenmetde
wittetruineemtwelergveelruimteinopdestoep
enheeft‘fuck’opzijnsweater,datzalmensen
storen.Hijdoetditmisschienbewustomte
provoceren.Erisgeenwetdieditverbiedt.
Filmpje3–ditissociaalgedrag,alleenheeftde
vrouwindeautohetnietindegaten.Demankiest
bewustvoorditgedragenisernietwettelijktoe
verplicht.
(StaatinYouTubeafspeellijstsociaalmaatschappelijkedimensie:
https://goo.gl/aw9p2Z)
MaakOpdracht10opbladzijde27vanhet
werkboek.
Stemmen:Welkenormenzijnvoordezeklas
belangrijk?
Onzetop3vannormen
5m.
10m
Welkenormenzijnvoordezeklashetbelangrijkst?
Wegaannuzienwelkealsnummer1en2zijn
geëindigd.
Vraag:Welkewaardenhorenbijdegekozen
normen?
Antwoorden:
Bijnorm1:geduld,beleefdheid
Bijnorm2:trouw
Bijnorm3:eerlijkheid,betrouwbaarheid
Bijnorm4:vriendelijkheid
Bijnorm5:wederkerigheid
Bijnorm6:beleefdheid,respect
Bijnorm7:vriendelijkheid,zorgzaamheid
34
4.a
Bijnorm8:netheid
Bijnorm9:respect,beleefdheid
Bijnorm10:gehoorzaamheid
Laatenkeleleerlingenaanhetwoordwatze
hebbengeantwoordonderaanbladzijde27:
“Wathebjegeleerdoverjezelfophetgebied
vanwaardenennormen?”
5m.
35
Sociaalmaatschappelijkedimensie|1.5Jijenikzijngelijk
Workspace:2016-2017|Burgerschap–1.5Jijenikzijngelijk–docent
100minuten
Leerdoelen
• Deleerlingweetdatgelijkheidinartikel1vandegrondwetisvastgelegd;
• Deleerlingkenthetverbandtussendiscriminatie,stereotypenenvooroordelen;
• DeleerlingweetdatdiscriminatieinNederlandverbodenis;
• Deleerlingwordtzichbewustvaneigenstereotypenenvooroordelen.
Doorloop
- IntroductieoverdeGrondwet,wieweetwaterinstaat?
- OnlinestemmenopdevraagwieweetwaterinArtikel1staatvandeGrondwet.
- Leerlingenoriënterenzichopartikel1‘gelijkheid’endiscriminatieenvooroordelen.
- Leerlingendenkennaoverhetverschiltussenvooroordelenendiscriminatie.
- Naarbuiten:oefenenenbewustwordenvaneigenoordelendegedachten.
- Ervaringendelenenafsluiting.
Globaletijdsindeling
15minuten Klassikaleintroductie
20minuten Klassikaleuitlegenopdrachten.
40minuten Reflectieenafsluiting(incl.opdracht12)
Benodigdheden
Docent:Digibordmetgeluid,internet/WiFi
Leerlingen:werkboek,leerlingenhebbeneensmartphone,tabletofcomputernodigomte
stemmenviamentimeter(enWiFi).
StellingenmetMentimeter.com
Indeleswordendeleerlingengeconfronteerdmetstellingenwaaropzijhunmeningkunnen
geven.Destellingenvormenookdebasisvooreenklassikaalgesprekdatumetdeleerlingen
aangaat.Peildeonderlingeverschillenenlaatdeleerlingenargumenteren.
Ukuntdeleerlinglatenstemmenmethunsmartphoneoftabletopeensimpeleen
laagdrempeligemanierviawww.mentimeter.com.Hetiseenstemsysteemdatviainternet
werkt.Wijhebbendestellingenalvooruklaargezet!
Loginmethetaccount:[email protected]:docent2016.Uziet
daardestellingenklaarstaan.Klikopeenstelling,endaarnarechtsbovenaanop‘Show
presentation’.Mochternogeenuitslagstaanvaneencollega,dankuntuop‘Clearresults’
klikkeninhetmenu,linksonderaandebladzijde.
Voorbereidingenorganisatie
• Neemdelesvantevorendoor.
• Leerlingenmoetenvooropdracht12naarbuiten,dezeopdrachtkunjeookals
huiswerkmeegeven.
36
Opdrachten
Opdracht11–Vooroordelenofdiscriminatie(bladzijde30en31)–individueelofduo’s
Opdracht12–Observeren:vooroordelen?!(bladzijde33)–kanookalsthuisopdracht
Lesplanning
Nr Screen
1.a
1.b
Inhoud&didactischeaanwijzingen
Vraag:wieweetwatdeGrondwetis?
Antwoord:hetdeelvandewetwaarin
basisrechtenzijnvastgelegd
WaaromisereenGrondwet?
Antwoord:zodatduidelijkiswiewelkemacht
heeft,watiedersrechtenzijnenomdeburgers
tebeschermentegendeoverheid
Tijd
5m.
Kennistesten:Weetjijhet?
5m.
Uitonderzoekblijktdatdemeerderheidvande
mensennietweetwaterinartikel1staat.
http://www.eenvandaag.nl/uploads/doc/Rappo
rt%20Grondwet.pdf
Vraag1(eventueelinMentimeter):
Weetjewaterinartikel1vandeGrondwet
staat?Alsjehetweetgajestaan.Alsjehetniet
weet,blijfjezitten.
Vergelijkdevolgendeinformatiemetde
uitkomstenvandeklas.
52%vanuitonderzoekEenVandaagOpiniepanel
zegtditnietteweten.
37
1.c
1.d
1.e
Kennistesten:Weetjijhet?
5m.
Sociaal-maatschappelijkdimensie1.5-Vraag2
(inMentimeter):
https://www.mentimeter.com/s/2226c9ac7c3c
ad8c72487ecb204ade19/97418d584dcf
Watstaatervolgensjou
inartikel1vandeGrondwet?
(%uitonderzoekvanEenVandaag)
A. Rechtoppersoonlijkelevenssfeer(pri
vacyrecht)–2%
B. Rechtopgelijkebehandeling(discrimi
natieverbod)48%
C. Rechtomtestemmen(kiesrecht)4%
D. Rechtomactietevoeren(protestrec
ht)0%
E. Rechtopvrijheidvangodsdienst4%
F. Rechtopvrijheidvanmeningsuiting
22%
G. Weetikniet18%
antwoord=B:“AllendiezichinNederland
bevinden,wordeningelijkegevallengelijk
behandeld.Discriminatiewegensgodsdienst,
levensovertuiging,politiekegezindheid,ras,
geslachtofopwelkegronddanook,isniet
toegestaan.”–oftewel:iedereenisgelijk,
discriminatiemagniet
Laatleerlingenopbladzijde28inhetwerkboek
inhuneigenwoordenopschrijvenwatartikel1
inhoud.
Kijkenvankortecommercialtegendiscriminatie 5m.
https://www.discriminatie.nl/campagne/campa
gne-uitingen
Praatnaoverhetfilmpje:hebjeweleenshet
gevoel(gehad)datjejezelfmoetverstoppen?
Kunjeeenvoorbeeldgeven?
Hoevoeldedat?
(FilmpjestaatookinYouTubeafspeellijstsociaalmaatschappelijkedimensie:
https://goo.gl/aw9p2Z)
38
1.f
2.a
Leerdoelenvandeles.
Laatleerlingendetheorieopbladzijde28lezen.
Discriminatie
5m.
VanalledingendieweinNederlandbelangrijk
vinden,isgelijkheidmisschienwelhet
allerbelangrijkst.Hetisnietvoornietshet
eersteartikelindeGrondwet.
“Discriminatieishetdaadwerkelijkanders
(nadelig)behandelenvaneenpersoonomdat
dezepersoontoteenbepaaldegroepbehoort.”
VraaginWerkboek:Welkegroepenkunnen
bedoeldworden?
Hetgaatomhetbenadelenvanmensenop
basisvanhunafkomst,sekse,huidskleur,
Achtergrondinformatie
Ukuntmeerachtergrondinformatie seksuelevoorkeur,leeftijd,religie,handicapof
verzamelenopwww.discriminatie.nl chronischeziekte.
ofwww.mensenrechten.nlomuvoor tebereidenopeventuelevragen.
Vraag:Hebjejeweleensgediscrimineerd
Zoekalvasthetdichtstbijzijnde
gevoeld?Enwaarom?
antidiscriminatiebureauopvia
www.discriminatie.nl.
!Voorkomdatdiscriminatienietalleenop
huidskleurofafkomstwordtgenoemd!Denk
aanjongetienermoeders,vrouwen,
leeftijdsdiscriminatie,etc.Dediscussiegraagin
breedneerzetten.
2.b
Vooroordelen
5m.
Discriminatieheeftvaaktemakenmet
vooroordelen.
Definitievanvooroordelen:
“Eenvooroordeeliseenmeningoveriemandof
eengroepmensen,dienietopfeitenis
gebaseerdenvaakniet(volledig)overeenkomt
metdewerkelijkheid”.
39
2.c
2.d
Vooroordelenvoorbeeld
Vraag:Welkekenjijnogmeer?
Blondevrouwenzijndom.Duitsersgraven
kuilen.Hollanderszijnzuinig.Dikkemensenzijn
gezellig.Vrouwenkunnennietparkeren.
Mannenkunnennietsvinden.Vroegerwasalles
veelbeteretc.
Leerlingenlezendetheorieenbeantwoorden
devragenopbladzijde29inhetwerkboek.
2.e
3.a
5m.
Stereotypen
5m.
Vooroordelenzijngebaseerdopstereotypen.
“Eenvooroordeeliseenvastbeeld(vanietsof
iemand)datniethelemaalmetdewerkelijkheid
klopt.”
Lichttoe:Iedereenheeftze.
Hetisgewoonteveelomiedereenwaarjemee
temakenkrijgt,goedtelerenkennen.Daarom
delenwemensenalsnelineenhokjein.Datis
opzichnieterg,alswehenmaarnietnadelig
gaanbehandelen!
Vooroordelenveranderen
5m.
Eenvooroordeeliseenoordeeldatvoorafgaat
aandefeitelijkewaarneming.
• Berustmeestalopeengebrekaan
kennis.
• Berustvooreendeelopemoties.
Vraag:Waaromzijnvooroordelenlastigte
veranderen?
Antwoord:bijvoorbeeldomdatjeweinigin
contactzultkomenmetmensenuitgroepen
waarjeeennegatiefvooroordeeloverhebt.Zo
krijgjenooitdekansjebeeldbijtestellen.
Opdracht11(bladzijden30en31)–
Vooroordelenofdiscriminatie’.
Deleerlingenbedenkenbijelkeafbeelding:
welkstereotypewordthierbedoeld,welk
vooroordeelziejeentotwelkediscriminatie
kanditleiden?
Geefdeleerlingenongeveer10minuten,
overleginduo’smag.
Bespreekdeantwoordenklassikaal.
10m.
40
Deantwoorden:
Stereotype
Vooroordeel
Vrouwenzijnzorgzaam.
Vrouwenenmeisjeszijn
hetmeestgeschiktvoor
hethuishouden.
Discriminatie
(-gevaar)
Vrouwenwordenniet
aangenomenin
‘mannen-beroepen’.
Gehandicaptenzijn
afhankelijk
Gehandicaptenkunnen
nietveel,zullenwelgeen
goedebaankrijgen
Gehandicaptenworden
nietsnelaangenomenop
uitdagendefuncties
Moslimszijnandersdan
Moslimszijn,
onruststokerstegen
anderen
Moslimsworden
buitengesloten
Oudemensenzijn
afgeschreven.
Oudemensenhebben
geenleukleven,geen
seks,doenaanbingoen
andereduffehobby’s.
Bejaardenworden
genegeerdenkomen
maatschappelijkbuiten
speltestaan.
Vrouwenzijnonhandig
ennietzogoedals
mannen.
Vrouwenkunnenniet
autorijden.
Vrouwenworden
onzekerovereigen
capaciteiten.
Weinigdonkeremensen
gaandeuniversiteit
Donkeremensenopde
universiteitzullenwel
voorgetrokkenzijn.
Donkeremensen
wordennietophun
capaciteiten
beoordeeld/
nietserieusgenomen.
Bron:folderintertoys
Bron:
janssenspatrick.skynetblogs.be/ta
g/vooroordeel
Bron:www.ondertussen.nl
Bron:boermetkiespijn.nl
Bron:fieggentrio.blogspot.nl
Vertalingbordje:‘Jehebtgeluk
datjezwartbent,dankomje
makkelijkopdeuniversiteit’.
41
3.b
4.a
Wanneerisersprakevandiscriminatieen
10m.
wanneervaneenvooroordeel?
Vulditinopbladzijde31onderaan.
Vertel:eenvooroordeeliseen(vaaknegatief)
ideedatjehebtovereenbepaaldegroep.Je
hoefthierechternietsmeetedoen,nietnaarte
handelen.
Discriminatiewordthetpas,alsjejegedrag
gaataanpassenaanjevooroordeelendaardoor
bepaaldegroepenandersgaatbehandelen.
Onderdiversiteitverstaanwealleaspecten
10m.
waaropmensenvanelkaarverschillen.De
zichtbaredingen-zoalsleeftijdenhuidskleur-
endeminderzichtbaredingenalscultureleen
socialeachtergrond,competentiesen
werkstijlen.
**Laatleerlingendetheorielezenopbladzijde
32.**
Waaromisdiversiteitgoedvooreen
samenleving?
Diversiteitinonzesamenlevingleverteen
positievebijdrageaandesamenlevinginzijn
geheel.Nederlandisdoorhaardiverse
samenstellingeengoudmijnaankennis,
expertiseenachtergrondendiebijdragenaan
hetwelzijnvanonzemaatschappij,maarook
onzeinternationaleconcurrentiepositie.
Alsjegoedomkuntgaanmetdiversiteitwildat
zeggendatjeomkuntgaanmetheel
verschillendemensen.Openstaanenkunnen
omgaanmetverschillenhoortbijprofessioneel
gedragenverantwoordelijkheidnemen.
!Ineenpluriformesamenlevingmoeten
jongerenontdekkendatmensenvan
verschillendepluimagetochheelgoedsamen
problemenkunnenoplossen.Zemoeteninzien
datertussenmensenverschillenzijn,maar
bovenalovereenkomsten.
Bedenkredenenwaaromdiversiteitgoedis
vooreenbedrijf.
42
4.b
Antwoorden:
• Zekomenmakkelijkeraanpersoneel,
gewoonmeermensenomuittekiezen.
• Verschillendemensenhebben
verschillendekwaliteiten.Diekunje
allemaalgebruikenalsjeverschillende
menseninjeteamhebt(een
voetbalteammet11spitsenschietniet
op).
• Verschillendeklantenvoelenzichook
meerwelkom.Zevindenhetprettigals
erookmensenuitverschillendegroep
bijdeorganisatiewerken.
• hetbedrijfweetbeterwatdeklanten
willen.Productenen/ofdiensten
veranderenmeemetdebevolking.
• Hetisgoedvoorhetbeelddatmensen
vanhetbedrijfhebben,iedereenis
welkom.
• Internationaleuitstralingenhandel
mogelijk:betereaansluitingopdeklant
ofbehoefte.
Positievediscriminatie
5m.
Discriminatiekanookpositiefwordeningezet.
Veelbedrijvenwillenbijvoorbeeldgraageen
afspiegelingzijnvandeNederlandse
samenleving.
Uitonderzoekblijkt,datbedrijvendiemeer
diversiteitinhunpersoneelhebben,beter
presteren.Daaromzoekensommigebedrijven
juisteenvrouwofeenallochtoonvooreen
bepaaldefunctie.
Vraag:Zittenerooknadelenaanpositieve
discriminatie?
Antwoord:Ja.Erkanbijvoorbeelddeindruk
ontstaandatjeeenbepaaldebaanalleenmaar
hebtgekregenomdatjeeen
vrouw/allochtoon/etc.bent.>verwijsnaarde
laatsteafbeeldingbijopdracht11(bladzijde31).
43
5.a
6.a
(Huis)werkopdracht,opdracht12(bladzijde33). 15+
m.
Deleerlingengaannaarbuiten:introspectie
oefenenenbewustwordenvaneigen
oordelendegedachten!Methetobserverenvan
mensenopstraaténhetobserverenvaneigen
automatischegedachten/oordelen,worden
leerlingenzichbewustdatweallemaaldenken
instereotypenenvooroordelenhebben.
Legdeopdrachtuit:
Gamethetinvulbladeneenpenbuitenzitten,
noteerinkolom1wie/watjezietenwatdaarbij
jeeerstegedachte/oordeelis.Noteerinkolom
2ofdiegedachteklopt(dusWAARis).
Stuurdeleerlingennaarbuitenofgeefde
opdrachtmeealshuiswerk.
Deklaskomtterugenverteltoverervaringen.
5m.
Watwasjullieervaring?
Komenerveeloordeleninjeop?
Isdaterg?
!Conclusie:hetkomtvaakvoormaarweesje
ervanbewust,enweeskritischopjeeigen
oordeel.Hetkanjebeperkenenbelemmeren,
injenieuwsgierigheidenjekansopnieuwe
ervaringen.Oordelenoverjezelftrouwensook!
44
Sociaalmaatschappelijkedimensie|1.6Jouwvrijheid&dievandeander
Workspace:2016-2017|Burgerschap–1.6Jouwvrijheid&dievandeander–docent
90minuten
Deleerlingweetwatvrijheidvanmeningsuitingisendatergrenzenaanzijn.
Leerdoelen
• Deleerlingkentdeessentievanhetgrondrechtvrijheidvanmeningsuiting.
• Deleerlingdenktkritischnaoverdegrenzenaanvrijheidvanmeningsuiting.
Doorloop
- Geefjemening;
- Watisvrijheidvanmeningsuiting;
- Watisvrijheidvanmeningsuiting;
- GaaandeslagmetKakhiel-foto;
- Klassikaalnabesprekenenafsluiten.
Globaletijdsindeling
10minuten Klassikaleintroductie
25minuten Klassikalebesprekingover(grenzenvan)vrijheidvanmeningsuiting
15+minuten Werkenintweetallen:opdracht13
20minuten Reflectieenafsluiting
Benodigdheden
Docent:Digibordmetgeluid,internet/WiFi,
Leerlingen:Werkboek(eventueelinternetvoordeopdracht)
Filmpjes
DefilmpjesindelesstaanookindeYouTubeafspeellijstsociaal-maatschappelijkedimensie:
https://goo.gl/aw9p2Z
Voorbereidingenorganisatie
Neemdelesdoor.
Opdrachten
Opdracht13–Lachenmoetkunnen(bladzijde35)-tweetallen
45
Lesplanning
Nr Screen
1.a
1.b
1.c
2.a
Inhoud&didactischeaanwijzingen
BekijkhetfilmpjevanLuckyTVoverWilly
(WillemAlexander).
Vraag:Vindjedatjedekoningzobelachelijk
magmaken?Magdatoveralterwereld?
Nee,erzijnveelstaatshoofdendienietecht
kunnenlachenomzoiets.InEgyptebvwerd
cabaretieropgepaktwegensbeledigingvande
president.
Zieook:
http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/archie
f/article/detail/3419900/2013/04/04/DeEgyptenaar-om-wie-alleen-president-Morsiniet-kan-lachen.dhtml
Bekijkhetfilmpje.
Watisdemeningvandemanover
homoseksualiteit?
Hijvindtdathijdatmagzeggen.Vindjijookdat
iemandditmagzeggen?
Hettweededeelvandeclipgaatoverde
demonstratie.
Tijd
5m.
Bespreekkortdeleerdoelenvandezeles.
Vrijheidvanmeningsuitingisdevrijheidvan
burgersomhunovertuigingenkenbaarte
maken,zondercontrolevoorafdoordestaat.
Vraag:Kunjeditineigenwoordenuitleggen?
Antwoord:Ikmagalleszeggenenergenswat
vanvinden,overdeoverheidofoverdepolitiek.
**Laatleerlingenditopbladzijde34inhet
werkboekopschrijven.Laatleerlingendande
theorielezen.**
5m.
5m.
46
2.b
2.c
Magjealleszeggen?NEE
10m.
Netalsdemeestegrondrechten,isookde
vrijheidvanmeningsuitingnietabsoluut.
Erzijngrenzenaan.Alsjeeengroepbeledigt,
kunjezelfsstrafkrijgen,ofalssmaadverspreid
ofopruittotgeweldofdiscriminatie.
Legnogeenkeeruitwatdegrenzenzijn:niet
discrimineren,geenhaatzaaien,nietopruien.
Vraag:
“Waarligtdegrenstussenbeledigingen
vrijheidvanmeningsuiting?”
**Laatleerlingendevragenbeantwoorden
onderaanbladzijde34vanhetwerkboek.**
Vraag:Waarliggenvoorjoudegrenzen?
!Laatleerlingenproberenonderwoordente
brengenwatzijzelfdegrensvinden.
Hoekunjewetendatjeiemandbeledigdofte
vergaat?
Jeweetzelfwelwatjefoutengoeddoetenof
jeiemandkwetst.Jekanjemeningnetjes
verkondigen.
Wiebeslisteruiteindelijkofietsmag?
Derechter
Watspeeltookmeeomdegrenstekunnen
bepalen?
Decontextofsituatiewaarinietsgezegdwordt
isbelangrijk:Wie–Wanneer–Metwelkdoel?
Watmagwelenniet?Rechtersbrekenhun
5m.
hoofdenoverditsoortzaken.Desituatiewaarin
jeietszegtmaaktookverschil.Wenoemendat
decontext.
!Desituatiewaarinietsgezegdwordt,is
belangrijk:Wie-Wanneer-Metwelkdoel?
Bekijkdetweevoorbeelden.
Indekunstisdevrijheidvanmeningsuiting
bijvoorbeeldgroter.Najibmaggrappenmaken
overMarokkanen,Metkunstkunjedingen
bespreekbaarmaken.
Wildersmaaktgeengrappenmaarprobeert
mensenopteruien.
47
2.d
2.e
Waarligtdegrens?Watvindjij?
5m.
DelanoFelter,lijststrekkervandeRepublikeinse
ModernePartijbijde
gemeenteraadsverkiezingeninAmsterdam,liet
zichop24februari2010bijeen
lijsttrekkersdebatinnegatievezinuitover
homoseksuelen.Hijdeeddittegeneen
verslaggevervanderegionaletv-zenderAT5.
Waarligtdegrens?Isditstrafbaar?
Ookachterafkanmengestraftwordenvoor
bepaaldeuitspraken.
Hethofmoetopnieuwonderzoekenofde
5m.
uitlatingenbeledigendendusstrafbaarzijn.Dat
heeftdeHogeRaadgeoordeeld.Eerdersprak
hethofFelterhiervanvrij.
Hetgaatmetnameom:waarligtdegrens?Wie
bepaaltdit?ZelfshetHofofdeHogeraadvind
hetlastigtebeoordelen!
3.a
3.b
Indekunstisdevrijheidvanmeningsuiting
bijvoorbeeldgroter.Degrenzenliggeniets
ruimer.
Introduceeropdracht13(bladzijde35).
Kijkbijvoorbeeldnaarwww.kakhiel.nl
Maakgroepjesvantweeleerlingen.
5m.
LeerlingenmakeneeneigenKakhielfoto.(Dit
kanookalshuiswerkwordenopgegevenofin
eentweedelesuurgemaaktworden.)
Laatleerlingenhunfotopresenteren.
30m.
48
4.a
4.b
Lichtkortdevolgendevragentoe:
- Watisdeessentievanvrijheidvan
meningsuiting?
- Waaromisdevrijheidvan
meningsuitingbelangrijk?
- Waarommagjenietalleszeggen?
- Waarligtvoorjoudegrenswatjeniet
magzeggen?
Laatdeleerlingendevragenopbladzijde36
maken.
Herhaaleventueelnogeenkeerdatervrijheid
vanmeningsuitingis,maardatergrenzenzijn.
Jemagnieteengroepbeledigenofaanzetten
totgeweldofdiscriminatie.
Eindevandeles.
5m.
49
Sociaalmaatschappelijkedimensie|1.7Mijnidealen
Workspace:2016-2017|Burgerschap–1.7Mijnidealen–docent
90minuten
Deleerlingwordtzichbewustvandebijdragediehij/zijaandesamenlevingkanleveren.
Leerdoelen
• Deleerlinggebruikteigentalenten,idealenenambities.
• Deleerlingleertcreatiefdenkenoveroplossingenvoormaatschappelijkeproblemen
• Deleerlingneemteentaakopzichomdeleefbaarheidvanzijn/haareigenbuurtof
wijkteverbeteren.
Doorloop
- Geefjemening
- Watisvrijheidvanmeningsuiting
- Gaaandeslagmetdefilmpjes
- Klassikaalnabesprekenenafsluiten
Globaletijdsindeling
Lesuur1:
15minuten Klassikaleintroductie
30minuten Zelfstandigwerkenaaneindopdracht
(Lesuur2:)
20minuten Klassikaleintroductie
20minuten Presentatievanprojectplannen
5minuten
Afsluiting
Benodigdheden
Docent:Digibordmetgeluid,internet/WiFi
Leerlingen:Werkboekeninternetvooropdracht
Filmpjes
DefilmpjesindelesstaanookindeYouTubeafspeellijstsociaal-maatschappelijkedimensie:
https://goo.gl/aw9p2Z
Voorbereidingenorganisatie
Neemdelesdoor.
Opdrachten
Eindopdrachtvandesociaal-maatschappelijkedimensie(bladzijde38t/m41)-
groepsopdracht
50
Lesplanning
Nr Screen
1.a
1.b
Inhoud&didactischeaanwijzingen
Tijd
Kijkklassikaalhetfilmpjemetmuziekvan
15m.
Beyoncé–Iwashere
https://www.youtube.com/watch?v=i41qWJ6Qj
PI
Vraag:Jehebtdeclipgezien,waarginghet
over?
Beyoncézingteroverdatzedewereldietsbeter
wilachterlaten.Erkomteendagdatjeerniet
meerbent.Hoewiljeherinnerdworden?Wat
wilJIJmakenvanjeleven?
Watkunnenartiestenzoalszijbetekenen?
Indemuziekvindjeveelvoorbeeldenvan
mensendiehunstemlatenhoren.Omdat
mensenzeviahunstemgeluidofhunmuziek
(ookviatheater,graffiti,kunstetc.)hun
boodschapdewereldinkunnensturenom
anderenhunideeëntelatenhorenenzo
kunnenproberendewereldteveranderen.
Welkverschilwiljijmakenvoorjeomgeving,
kleinofgroot?Injeberoepofinjevrijetijd?
Praatvoorafevenmetdeleerlingenover
vragenals:
Watzijnidealen?
Hebjijidealen?
Watzijnjeambities?
Hebjeeenechtetoekomstdroom?
**Beantwoorddevragenopbladzijde37van
hetwerkboek.**
Deleerdoelenvandezeles.
51
2.a
3.a
Zelfaandeslagmeteencreatieveopdracht
(Eindopdracht)-vanafbladzijde38
Tijd:30minuten+
Dezeopdrachtkuntumeegevenalshuiswerk.
Legdeopdrachtuit:maakeenplanomde
leefbaarheidinjouwbuurt,wijkofstadte
verbeteren.Watkunjijdaarinbetekenen?
!Benadruk:Laatjenietbeperkendoor
gedachtesals‘datlukttochniet’,legdelatzo
hoogalsjewilt!
Loopdeverschillendestappenvandeopdracht
doorenlaatdeleerlingenstarten.
Sluitafenzegwatdeleerlingenvoorde
volgendelesafmoetenhebben.
Ineentweedelesuurkunnenzedeopdracht
afmakenenhunideeënpresenteren.
30m.
5m.
52
Overzichtgastlessenenverrijkingslessen
“
BelangrijkbijhetvakBurgerschapisomdewereldvanbuitente
verbindenmetdeaangebodentheorieendebesproken
ervaringenvandejongerenvanuitdemethode.Daardoorwordt
debetrokkenheidbijspecifiekethema'ssterkvergroot.
53
Sociaalmaatschappelijkedimensie|Gastlessenenverrijkingslessen
Bij1.1Jezelfzijnenbij1.2Jezelfzijnmetanderen
AnneFrankstichting
OnlinecursusBeginbijjezelf!
IndeonlinecursusBeginbijjezelf!zijninteractievelesactiviteitenopgenomendiegebruikt
kunnenwordenbijdemethode.
Thema:Identiteitendiversiteit
Lesactiviteit1:Jongerenoefenenmethetgerichtvragennaaridentiteitskenmerkenvaneenander.
Lesactiviteit2:Jongerenonderzoekenhunidentiteitenontdekkenovereenkomstenmetklasgenoten.
Website:http://edu.annefrank.org/beginbijjezelf/
Kosten:Kosteloos
Bij1.3Verschillendeculturen
MoskeeElFath
Gastles-Eenimamwil(bijna)altijdkomenindeles.Erzijnindebuurtvanjouschoolvast
moskeentevinden.WenemenalsvoorbeeldMoskeeElFathinAmersfoort.
DeMoskeeverenigingElFath(letterlijkevertaling:deopening/desleutel)maaktalsinds1980
onderdeeluitvandeAmersfoortsesamenleving.Deoprichters,eengroepAmersfoortersmet
deMarokkaanseetniciteit,zagenAmersfoortnietlangeralseentijdelijkewoonplaatsmaar
alseennieuwethuishaven.Binnendegemeenschapgroeidedebehoefteaaneenmoskee.
Daarkonmenimmershetgeloofbelijden,ietswatbinnenhetlevenvaneenmoslim
onmisbaaris.
Website:http://www.moskee-elfath.nl/
Kosten:Kosteloos
SynagogeAmsterdam
Project:Leerjeburenkennen
HetiseenworkshopvandeLiberaalJoodseGemeenteuitAmsterdammetalsdoelom
scholierenkennistelatenmakenmetjoden.Aanleidingwarenscheldpartijenvan
islamitischescholierenvaneenROCdattotvoorkortpalnaastdesynagogestond.
Website:http://www.ljgamsterdam.nl/nl
Kosten:Opaanvraag
54
StichtingKerkenBuurtNoord
Gastles-Wewilleninonswerkietsbetekenenvoordemensenindebuurt.Datkanvan
alleszijn:hulpbijhetschrijvenvaneenbriefaaneeninstantie,evenopademkomen.
WijzijneenStichtingineenoudewijkvanAmsterdam-Noorddiezichinzetvoordebuurten
demensendieerwonen.Weondersteunenzebijwatnodigisvoorhunwelzijnénvoorhet
samenlevenindebuurt.
Website:http://www.kerkenbuurtnoord.nl/
Kosten:Opaanvraag
Bij1.4Ikendeander
Deleerlingweetdatnormenenwaardenhetsamenleveningoedebanenleiden.
CodenameFuture
Project:Gedrag,ikdoeertoe
Gedrag:ikdoeertoe!iseeninterventiediegerichtisophetvoorkomenvanantisociaal
gedragbijscholierenomzoeengoedsamenlevingsklimaattecreërenindeklasendaar
buiten.Nadeinzetvanhetprojectzijnleerlingenzichbewustvanwathungedragbetekent
voorhunomgeving.Zezijninstaattebeoordelenwelkgedraginsocialesituatieshet
leefklimaatpositiefbeïnvloedenenwelkeeennegatieveinvloedhebbenenmakenopgrond
vanditoordeelbewustekeuzesvoorhuneigengedragsrepertoire.
Website:www.codenamefuture.nl/gedrag
Kosten:Opaanvraag
Bij1.5Jijenikzijngelijk
CodenameFuture
Project:Polarisatie
Hetproject‘Polarisatie’isontwikkeldomnegatievevormenvanpolarisatieopscholentegen
tegaan.Leerlingenlerenopuitdagendeeninteractievemanierwatpolarisatieisenwatde
gevolgenkunnenzijn.
Doorgoedtezijnvoorbereidopgedrag,omgangsvormen,verschillentussenmensenen
polarisatiekunnendriemoeilijkethema’szoalsantisemitisme,Islamfobieenhomofobie
neutraalwordengeïntroduceerd.Hetprojectleverteenbijdrageaandetolerantietussen
jongerenengaatpolarisatietegen,doordatjongerenpolarisatielerenherkennenen
daardoorkeuzeskunnenmakenenmindersnel‘meelopen’.
Website:www.codenamefuture.nl/polarisatie
Kosten:Opaanvraag
55
AnneFrankstichting
Groepsbezoek/gastlesAnneFrankHuis
VoorhetmboheeftAnneFrankstichtingheteducatieveprogramma‘Vooroordelen?Blijfbij
jezelf!’ontwikkeld.
‘Vooroordelen?Blijfbijjezelf!’steltdeonderwerpenstereotypen,vooroordelenen
discriminatieopeentoegankelijkeenaansprekendemanieraandeordetijdenseenbezoek
aanhetAnneFrankHuis.Studentenwordenzichbewustvanhuneigenvooroordelenendie
vaneenander.Zezienwelkeimpactvooroordelenkunnenhebbenenlerenrekeninghouden
metdereferentiekadersvananderen.Erwordteenverbindinggelegdtussen
uitsluitingsmechanismeninhetverledenenhetheden.
Website:http://www.annefrank.org/nl/Museum/Groepsbezoek-met-de-klas/
Kosten:Programma:€40,entreekostenperstudent:€4,50,eerstebegeleider:€9,50,
tweedeenderdebegeleidergratis
AnneFrankstichting
Workshopindeklas
Programmaindeklasdooreenvanonzeervarentrainers.Aandehandvaneenaantal
werkvormengaanstudentenmetelkaaringesprekover(groeps)identiteit,stereotypen,
vooroordelenendiscriminatie.
‘Vooroordelen?Blijfbijjezelf!’steltdeonderwerpenstereotypen,vooroordelenen
discriminatieopeentoegankelijkeenaansprekendemanieraandeordeindeklas.Studenten
wordenzichbewustvanhuneigenvooroordelenendievaneenander.Zezienwelkeimpact
vooroordelenkunnenhebbenenlerenrekeninghoudenmetdereferentiekadersvan
anderen.Erwordteenverbindinggelegdtussenuitsluitingsmechanismeninhetverledenen
hetheden.
Website:http://www.annefrank.org/nl/Museum/Groepsbezoek-met-de-klas/
Kosten:Opaanvraag
AnneFrankstichting
OnlinecursusBeginbijjezelf!
IndeonlinecursusBeginbijjezelf!zijninteractievelesactiviteitenopgenomendiegebruikt
kunnenwordenbijdemethode.
Thema:Stereotypenenvooroordelen
Lesactiviteit1:Wetenwaarstereotypenenvooroordelenvandaankomenenhoejeermeeomgaat.
Lesactiviteit2:Leerlingenervarenhoehetbeeldvaneenbepaaldegroepgedragrichtingindividuen
vandezegroepkanbeïnvloeden.
Website:http://edu.annefrank.org/beginbijjezelf/
Kosten:Kosteloos
56
Bij1.6Jouwvrijheidendievandeander
AnneFrankstichting
OnlinecursusBeginbijjezelf!
IndeonlinecursusBeginbijjezelf!zijninteractievelesactiviteitenopgenomendiegebruikt
kunnenwordenbijdemethode.
Thema:discriminatie
Lesactiviteit1:Jongerenstaanstilbijemotiesdiediscriminatieoproepenbijzichzelfenanderen.
Lesactiviteit2:Jongerenlatennadenkenoverdegrenzenvanvrijheidvanmeningsuiting.
Website:http://edu.annefrank.org/beginbijjezelf/
Kosten:Kosteloos
AnneFrankstichting
Fairplay
Eeneducatievegamediejongerenmetmoslimdiscriminatie,homodiscriminiatieen
antisemitismeconfronteert.Spelersmoetenomgaanmetzoweldiscriminatiedooranderen
alsmethuneigenvooroordelen.
Website:http://www.playfairplay.nl/
Kosten:Kosteloos
CriticalMass
Gastles/workshop
CriticalMasslaatjongemensenervarenhoeconflictenontstaan.
Welatenhenvoelenhoehetisombuitengeslotentewordenofconfronterenhenmethun
eigenvooroordelen.Ineenveiligeomgevingontdekkenzehunmanierommet'deander'
omtegaan.
CriticalMassontwikkeltinteractievetentoonstellingen,multimedialeinstallatiesen
werkvormen,voornamelijkvoorjongemensenmaarookgeschiktvoorprofessionalsen
organisatiesdiemetjongemensenwerken(docenten,jongerenwerk,etc.)en/ofactiefzijnop
hetbredewerkveldrondomconflicten.
Website:http://criticalmass.nu/
Kosten:Opaanvraag
57
Bij1.7Mijnidealen
CodenameFuture
Verdiepingsles
Inhetproject“Ikkominactie,NU!”ishetdoelombijjongerenbegripoptewekken
voorderoldievrijwilligerswerkinonzemaatschappijheeft.Aanzettentot
participatieiséénvandepijlersvanburgerschap,watweereenbelangrijketaakis
vanhetonderwijs.Ditprojectsluitdanooknaadloosaanbijdeonderwijsinhouden–
doelenvanveelmbo-opleidingen.
Hetproject“Ikkominactie,NU!”onderscheidtzichdoordathetgebruikmaaktvaneen
persoonlijkebenaderingviaeenunieke,individueleleeromgeving.Deleerlingwordt
rechtstreeksaangesprokeninzijneigenidentiteit.Hijvraagtzichafwatzijneigen
kernwaardenzijn,eenessentiëlemotiverendefactoromtotintrinsiekeparticipatiebij
maatschappelijkezakentekomen.Daarnaastgaatdeleerlingopzoeknaarzijneigen
kernkwaliteiten,talenten,vaardighedenencompetenties.Deleerlingleertbelangtehechten
aanhetvoortdurendvergrotenvanzijnkwaliteiten,enleertinziendatvrijwilligerswerkeen
belangrijkhulpmiddelkanzijnomdittebereiken.
Website:www.codenamefuture.nl
Kosten:Opaanvraag
StichtingpresentNederland
Gastles
Wegelovendatmensenbestbereidzijnomzichintezettenvoordeanderende
samenleving.Deklooftussendiebereidheidenhetdaadwerkelijkinactiekomenisvoorveel
mensen(te)groot.Eriseenbrug,eenverbindendeschakelnodig.Presentwildieschakel
zijn.
Eenbrugslaantussenmensendieietshebbentebiedenenmensendiedaarmeegeholpen
kunnenworden.EenbewegingopgangbrengeninNederlandwaarbijsteedsmeermensen
hetvanzelfsprekendvindenomnaarelkaaromtezien.
Website:http://stichtingpresent.nl/nederland/
Kosten:Opaanvraag
58