Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog. Deel 6

JODENDEPORTATIES,
TWEEDE
FASE
die met 120000 begon.' Wij zullen ter wille van de duidelijkheid van meet
af aan van '120 ooo-stempels' spreken.
Een probleem voor de Sicherheitspolizei was dat het zijn functionarissen
verboden was, zelf terzake contact op te nemen met vermogende Joden. Ook
hiervoor waren, als in het geval van de Devisen-juden, tussenpersonen nodig.
Een daarvan werd Puttkammer die uit zijn nieuwe activiteit geen persoonlijk
profijt wenste te trekken. Het tegendeel gold voor twee Nederlanders die
ingeschakeld werden; de een, P. C. Docter, een oude kennis van Lages, was
chef van het Nederlandse personeel der Hausraterfassung, de ander, N. J. Ros,
was voor de oorlog particulier chauffeur geweest van een Joodse familie.
Ros werd in '41 Verwalter van een Joodse zaak en trad toen ook tot de NSB
toe; hij werd voor het eerste geval dat hij te behandelen kreeg, naar Docter
verwezen. Aanvankelijk moest voor elk 120 ooo-stempel per persoon die het
verwierf (kinderen van vijftien jaar en jonger uitgezonderd) ca. f 20 000
aan waarde ingeleverd worden; later werd dat f 30000, en Docter en Ros
legden daar dan steeds een toeslag van IQ % boven op voor hun 'bemiddeling'.
Na de oorlog werd geschat dat elk hunner in de periode zomer '42-eind '43
een vermogen van ca. f 400000 had kunnen opbouwen. Men kan hier al uit
afleiden dat zij tezamen in enkele honderden gevallen hun lucratieve 'bemiddeling' verleend hebben.ê Er waren meer van dergelijke inhalige bemid-
1 Alle stempels warën
genummerd. De stempels voor buitenlandse Joden en voor de
beschermde Portugese groep begonnen met het cijfer 10000, die voor Christen[uden met 20 000, die voor personen die nog bij Calmeyer in onderzoek waren, met
30 000, die voor de blaue Reiter-gevallen,
voor de personen op de lijsten van Frederiks en van Dam en voor Devisen-]uden met 40 000, die voor Rustungsjuden met
60000, de Joodse Raad-stempels vielen in de groep 80 000-100 000, de gemengdgehuwden kregen stempels van 100 000 af, en tenslotte waren er dan de stempels van
120000 af voor diegenen die diamant of andere kostbaarheden konden inleveren.
Alleen in de serie 80 OOQ-IOO
000 zijn, gegeven de 17500 Joodse Raad-stempels,
grote aantallen stempels uitgegeven. 2 Ra; werd na de oorlog veroordeeld o.m.
omdat hij zich dat bedrag van f 400 000 'wederrechtelijk' zou hebben toegeëigend. Hij ging in beroep, waarna de Bijzondere Raad van Cassatie in zijn arrest
bepaalde dat van 'wederrechtelijk' slechts sprake kon zijn, 'indien hetzij de Joodse
personen door misleiding of andere onbehoorlijke middelen tot de afgifte van
die gelden zijn bewogen, hetzij gezegde bedragen' (de IO%-bedragen die Ros
opgestreken had) 'dermate hoog waren berekend dat zij in geen geval als een
redelijke beloning voor de door requirant gepresteerde bemiddeling konden
worden aangemerkt'. (BRvC: Arrest inz. N. J. Ros (19 okt. 1949), p. 6, Doe 11433, a-ç) Ronduit verbijsterend achten wij het dat Ros vervolgens op dit punt
door de Bijzondere Strafkamer van de Haagse rechtbank in december 1950 vrijgesproken werd. AlsofRos niet van meet af aan zijn actie bedreven had in een sfeer
van onbeschaamde afpersing!
300