Informatieblad Dieet voedingsvezel en vocht

Adviezen voor een voedingsvezelverrijkt en vochtverrijkt
dieet
Bronvermelding
Deze folder is gemaakt door de afdeling diëtetiek van het UMC Utrecht:
Adviezen voor een voedingsvezelverrijkt en vocht verrijkt dieet,
JCGE.01.012, Diëtetiek UMC Utrecht, december 2012
© 2012 UMC Utrecht, afdeling Interne en Externe Communicatie
1
Inhoudsopgave
Inleiding
De werking van het maag-darmkanaal
Hoe werken voedingsvezel?
Het voedingsadvies
Hoe kunt u de voedingsvezeltabel gebruiken?
Voedingsvezeltabel
Waar kunt u meer informatie vinden?
3
3
3
4
5
6
8
Diëtisten De Hoogstraat Revalidatie
Patty van Heest en Lisa Fokkema
Aanwezig op maandag van 8.30-16.00 uur en donderdag van 8.30-17.00 uur
E-mail: [email protected]
Telefoon: 030 256 1298
2
Inleiding
U hebt van uw arts het advies gekregen om een voedingsvezelverrijkt en vochtverrijkt dieet te
volgen.
Voedingsvezel en vocht zijn belangrijk voor de spijsvertering. Voeding die onvoldoende
voedingsvezel en/of vocht bevat kan een gestoorde darmwerking veroorzaken. Met meer
voedingsvezels en vocht zal uw ontlasting verbeteren.
In deze folder krijgt u informatie over de werking van uw maag-darmkanaal en de rol van
voedingsvezel en vocht. Ook de hoeveelheid vezels in de voedingsmiddelen staat vermeld.
De werking van het maag-darmkanaal
Ons voedsel gaat via de mond, de slokdarm en de maag naar de darmen. Onderweg wordt het
voedsel vermengd met verteringssappen en uiteindelijk afgebroken tot voedingsstoffen. Het
lichaam neemt de voedingsstoffen op in het bloed. Voedingsvezels worden niet verteerd in het
lichaam en komen uiteindelijk als reststoffen in de dikke darm. De reststoffen verlaten als
ontlasting het lichaam.
Voedingsvezel en vocht zijn belangrijk bij de vorming en lozing van ontlasting. Voeding die
onvoldoende voedingsvezel en/of vocht bevat kan een gestoorde darmwerking veroorzaken.
Een gestoorde darmwerking kan zich uiten in obstipatie (verstopping) of diarree. Obstipatie
en diarree kunnen elkaar ook afwisselen
Bij obstipatie komt de ontlasting minder dan 2-3 keer per week en is hard. Daardoor moet u
hard persen. Ook kunnen zich andere klachten voordoen, zoals: buikpijn, slechte eetlust, vol
gevoel, winderigheid, misselijkheid, zuurbranden en hoofdpijn.
Bij diarree is er sprake van dunne ontlasting die vaker op een dag komt.
Hoe werken voedingsvezels?
Voedingsvezel is een verzamelnaam voor onverteerbare stoffen uit plantaardige producten. Er
zijn verschillende soorten voedingsvezel, namelijk de in water oplosbare en de niet in water
oplosbare voedingsvezel. Deze soorten hebben een verschillende werking in de darmen.
Oplosbare vezels
Deze komen vooral voor in groenten, fruit en peulvruchten. Deze vezels worden in de dikke
darm gedeeltelijk door darmbacteriën afgebroken. Hierbij ontstaan gassen en zuren die de
darmbeweging en daardoor de lozing van ontlasting stimuleren.
3
Niet-oplosbare vezels
Deze komen vooral voor in volkorenproducten zoals donkere broodsoorten. Deze vezels
nemen in de dikke darm vocht op. De ontlasting wordt daardoor soepel (niet te hard en niet te
dun) en krijgt meer volume. Hierdoor verplaatst de ontlasting zich makkelijker door de
darmen. Bij deze vezels moet u voldoende drinken zodat de vezels vocht kunnen opnemen.
Het voedingsadvies
Voor een optimale darmwerking is het belangrijk om een goede, gevarieerde voeding te
gebruiken met voldoende voedingsvezels en drinkvocht. Het gaat bij dit advies om vezels die
van nature in de voeding aanwezig zijn, zoals vezels uit groenten, fruit, granen.
Streef ernaar om dagelijks zowel oplosbare als niet oplosbare vezels te gebruiken.
Een voedingsvezelverrijkt en vochtverrijkt dieet bevat dagelijks tenminste 30 à 40 gram
voedingsvezels en minimaal 2 liter drinken (=16 kopjes of 14 glazen).
De meeste mensen krijgen minder vezels binnen dan deze aanbevolen hoeveelheid. De
Nederlandse volwassenen eten tussen de 18 en 23 gram vezel per dag (mannen iets meer dan
vrouwen).
Het advies is om ten minste 2 ons groente, 2 stuk fruit, ongeveer 5-6 sneetjes volkorenbrood
en 2 ons aardappelen/volkoren pasta of rijst/peulvruchten per dag te eten. Zo krijgt u veel
vezels binnen.
Een gevarieerde voeding bevat oplosbare vezels en niet oplosbare vezels.
Uw darmen moeten wennen aan een ander voedingspatroon. Het kan vier tot zes weken duren
voordat het resultaat van dit dieet goed beoordeeld kan worden.
Om te weten of u voldoende drinkt, kunt u het aantal kopjes, bekers en glazen per dag tellen.
Meet eenmalig de inhoud van uw kopje, beker en glas.
Eet op regelmatige tijden en sla geen maaltijd over. Een groot, vezelrijk ontbijt stimuleert
de darmwerking.
Lichaamsbeweging bevordert een goede darmwerking.
Vezelproducten van drogist of apotheek alleen in overleg met arts of diëtist gebruiken.
Langdurig gebruik kan klachten veroorzaken.
4
Hoe kunt u de voedingsvezeltabel gebruiken?
In de tabel staat de hoeveelheid voedingsvezel (in grammen) van voedingsmiddelen vermeld.
Met deze tabel berekent u hoeveel gram voedingsvezel u gebruikt en met welke
voedingsmiddelen u deze hoeveelheid kunt verhogen.
Op de verpakking van voedingsmiddelen staat meestal een voedingswaarde-aanduiding.
Daarin staat hoeveel energie (kcal en kjoule/kJ), eiwit, koolhydraten, vet en vaak ook hoeveel
voedingsvezel een product bevat.
De voedingswaarde wordt meestal aangegeven per 100 gram of 100 ml van het product òf per
portie. Wanneer de voedingswaarde per 100 gram wordt aangegeven kunt u zelf uitrekenen
hoeveel vezel zit in de portie die u eet.
Voorbeeld
Tarweknäckebröd
Voedingswaarde per 100 g:
Energie 350 kcal (1470 kJ) Eiwit 14 g , Koolhydraten 60 g ,Vet 6 g ,Voedingsvezel 10 g
1 stuk tarweknäckebröd weegt ongeveer 10 gram. Per 100 gram bevat dit tarweknäckebröd 10 gram
voedingsvezel; 1 stuk van 10 gram levert 1 gram voedingsvezel.
5
Voedingsvezeltabel
Voedingsmiddel
Eenheid
Brood- en graanproducten
Volkoren- of (donker)bruinbrood 1 snee
Wit- of krentenbrood
1 snee
Croissant
1 stuks
Roggebrood, donker
1 snee
Roggebrood, licht
1 snee
Beschuit of cracker
1 stuks
Volkorenbeschuit
1 stuks
Knäckebröd/volkorencracker
1 stuks
Volkoren- of vezelrijk Knäckebröd 1 stuks
Ontbijtkoek
1 plak
(Volkoren)ontbijtkoek
1 plak
Volkorenpap, Brinta
1 schaaltje
Havermoutpap
1 bord
Cornflakes
1 schaaltje
All bran
1 schaaltje
Muesli
1 schaaltje
Rice crispies
1 schaaltje
Weetabix
2 stuks
Tarwezemelen
1 eetlepel
Havermout
5 eetlepels
Aardappelen, rijst en pasta
Aardappelen
Witte rijst, macaroni,
spaghetti (gekookt)
Macaroni, spaghetti,
volkoren (gekookt)
Zilvervliesrijst (gekookt)
1 stuks
Gram Voedingsvezel (gram)
35
35
40
45
25
10
10
10
10
20
25
25
250
30
30
40
30
40
5
25
2
1
1
4
2
0
1
1
2
0,5
1
3
1
1
8
3
0
4
2
2
50
1
1 opscheplepel 55
0
1 opscheplepel 55
1 opscheplepel 60
2
1
6
Voedingsmiddel
Eenheid
Gram
Groente, peulvruchten en fruit
Gekookte groente
1 opscheplepel 50
Rauwkost van bladgroente
1 schaaltje
35
Rauwkost van vaste groente
1 schaaltje
70
Bruine- en witte bonen
1 opscheplepel 60
Kapucijners en dergelijke weg
Kapucijners
1 opscheplepel 55
Linzen
1 opscheplepel 70
Erwten- ,bruine bonensoep
1 bord
250
en dergelijke weg
Vers fruit (gemiddeld)
1 st/schaaltje 125
Banaan
1 stuks
120
Appelmoes
1 schaaltje
200
Pruimen, geweekt
2 stuks
20
zuidvruchten (geweekt) weg
Tuttifrutti (geweekt)
1 schaaltje
160
Vijgen, gedroogd
3 stuks
60
Rozijnen
1 handje
20
Vruchtensap met/zonder vruchtvlees glas
150
Diversen
Geroosterde kikkererwten
Kokosbrood
Mueslireep
Noten, pinda’s
Olijven
Pindakaas met/zonder stukjes
Popcorn
Studentenhaver
Volkorenbiscuitje
Voedingsbiscuit, mueslireep
(zie ook verpakking, varieert)
en dergelijke weg
Zonnebloempitten en
overige zaden/pitten
dergelijke weg
Voedingsvezel (gram)
1
1
1
7
4
4
10
2
3
2
1
8
6
1
1
1 eetlepel
1 plak
1 stuks
1 eetlepel
10 stuks
1 snee
2 handjes
1 eetlepel
2 stuks
20
20
25
20
20
15
20
20
20
3
1
1
1
1
1
1
1
1
1 stuks
20/25
1
1 eetlepel
15
1
Bron: afgeleid van Eettabel 2011 Voedingscentrum
7
Voedingsmiddel
Eenheid
Gram Voedingsvezel (gram)
Vezelproducten
All Bran
Farmafiber (poeder)
Farmafiber (tablet)
Fiberform
Fibrex (bietenvezels)
Lijnzaad
Stimulance Fibre mix
Volcolon
Zemelen
5 eetlepels
25
1 zakje
5
3 stuks
n.v.t.
1 zakje
3,5
1 eetlepel
5
1 eetlepel
10
1 maatschep
6
1 zakje
6
1 eetlepel
3
7
4
1
3
3,5
3,5
5
4
1,5
Waar kunt u meer informatie vinden?
Meer informatie over gezonde voeding en het voedingsvezelverrijkte
dieet kunt u vinden op de website van
• het Voedingscentrum :www.voedingscentrum.nl onder de zoektermen: voedingsvezels
en voedingsvezeltabel
• de Maag lever darm stichting: www.mlds.nl/brochures
• op de website van de Maag lever darm stichting kunt u filmpjes bekijken over de
werking van de spijsvertering. Zie: www.spijsvertering.info/over-spijsvertering
8