voedingsvezel verrijkt dieet

voedingsvezel verrijkt dieet
inhoudsopgave
Waarom deze brochure
Wat zijn voedingsvezels?
Algemene adviezen
Wat zijn vezelrijke voedingsmiddelen?
Hoeveel voedingsvezel is per dag nodig?
Vochtadvies
Werken sommige voedingsmiddelen 'stoppend'?
Wanneer geeft een vezelverrijkte voeding resultaat?
Laxeermiddelen
Contact met de arts
Basisvoeding: gemiddeld aanbevolen hoeveelheden voedingsmiddelen per dag
Vezeltabel
Adressen voor het verkrijgen van meer informatie
Verder kunt u terecht bij
waarom deze brochure?
Deze brochure is bestemd voor mensen die problemen hebben met hun darmen, bijvoorbeeld een verstopping of
diarreeklachten. Voedingsvezel is een voedingsstof die nodig is voor een goede darmwerking. De meeste mensen
denken dat ze voldoende voedingsvezels gebruiken, als ze bruinbrood eten. Het gebruik van bruinbrood is vaak
niet toereikend om de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid voedingsvezels te halen. Hieronder vindt u informatie
over voedingsvezels en hoe u er meer van kunt gebruikten.
wat zijn voedingsvezels?
Voedingsvezels zijn onverteerbare stoffen die voorkomen in plantaardige producten, bijvoorbeeld de buitenste
schilletjes van de graankorrel (= zemelen).
Er zijn twee soorten voedingsvezels: de oplosbare en de onoplosbare. De oplosbare vezels zitten met name in
voedingsmiddelen zoals fruit, groente en peulvruchten. Als deze vezels worden verteerd komen er stoffen vrij die
de darmwerking stimuleren, waardoor de stoelgang verbetert. De oplosbare vezels kunnen ook gunstig werken als
er sprake is van diarree of dunne ontlasting. Ze kunnen er dan voor zorgen dat de diarree vermindert. De
onoplosbare vezels zitten vooral in graanproducten, noten en zaden. Deze vezel neemt vocht op in de darm en
zorgt ervoor dat de hoeveelheid ontlasting meer wordt. Daarnaast hebben ze een prikkelende werking op uw darm,
waardoor de stoelgang sneller kan verlopen.
Een voedingsvezelverrijkte voeding wordt dus niet alleen geadviseerd bij obstipatie (= verstopping), maar ook bij
diarree. De oplosbare vezels kunnen namelijk vocht binden, waardoor de diarree afneemt. Aangezien de
verschillende vezels een andere werking hebben, is het belangrijk dat u voldoende van beide soorten vezels
gebruikt. Daarnaast is het van belang het gebruik van vezels goed over de dag te verdelen. Dit wil zeggen: neem
zowel bij het ontbijt, lunch en warme maaltijd producten met vezels, bijvoorbeeld bruinbrood, aardappelen en
groente. Tussendoor kunt u bijvoorbeeld fruit nemen.
algemene adviezen
•
•
•
•
•
•
•
•
Zorg voor een regelmatig eetpatroon: gebruik minimaal drie maaltijden per dag.
Sla het ontbijt niet over, maar begin met een 'stevig' ontbijt.
Neem rustig de tijd voor de maaltijden en kauw goed.
Zorg ervoor dat de dagelijkse voeding voldoende voedingsvezel bevat; ongeveer 30 gram en van beide
soorten vezels vanwege de verschillende werking op de darm.
Drink minimaal 1,5 tot 2 liter vocht per dag.
Ga bij aandrang naar het toilet en neem desnoods een vaste tijd om rustig naar het toilet te gaan.
Gebruik zonder toestemming van uw arts geen laxeermiddelen.
Zorg, indien mogelijk, voor lichaamsbeweging.
wat zijn vezelrijke voedingsmiddelen?
De volgende producten bevatten veel onoplosbare voedingsvezel: volkorenbrood, roggebrood, havermout,
boekweit, gort, muesli, noten en zaden, volkoren spaghetti en macaroni. Producten met veel oplosbare
voedingsvezel zijn groente, fruit (vers of gedroogd) en peulvruchten als kapucijners, linzen, bruine en witte bonen.
In aardappelen komen beide soorten voedingsvezel voor.
hoeveel voedingsvezel is per dag nodig?
Hoeveel voedingsvezel iemand moet gebruiken om een goede stoelgang te krijgen, verschilt per persoon. Daar
moet iedereen zijn eigen evenwicht in zien te vinden. Gemiddeld heeft een volwassene al gauw zo'n 25 gram
voedingsvezels per dag nodig. Bij een voedingsvezelverrijkte voeding is het goed om te streven naar 30 - 40 gram
voedingsvezels per dag. Zie voor meer informatie de vezeltabel. Te veel vezels is ook niet goed. Meer dan 40 gram
per dag kan de opname van andere voedingsstoffen verminderen.
Zemelen
Zemelen kunnen ook worden gebruikt om de voeding vezelrijker te maken. Zemelen kunnen worden verwerkt in
yoghurt, vla, appelmoes, karnemelk, spinazie of gehakt. Bij het gebruik van zemelen wordt aangeraden om per dag
drie tot vier eetlepels zemelen te nemen, dat is ongeveer een eetlepel per consumptie. Bij het gebruik van zemelen
is het heel erg belangrijk om veel te drinken minimaal twee liter per dag! Zemelen binden namelijk veel vocht in de
darm. Bij te weinig vocht worden zemelen hard en droog, wat dan alsnog kan resulteren in een verstopping.
vochtadvies
Drink per dag minimaal 1,5 tot 2 liter. Dit zijn twaalf tot vijftien kopjes per dag. Veel soorten dranken zijn geschikt:
thee, koffie, vruchtensap, melk, karnemelk, limonade, water en mineraalwater. Zeker bij een voedingsvezelverrijkte
voeding is een ruime hoeveelheid drinkvocht van essentieel belang. Vezels houden immers vocht vast in de
ontlasting. Wees echter matig met alcohol (max. twee tot drie glazen per dag), veel alcohol gebruiken is slecht voor
de gezondheid.
Veel drinken is belangrijk bij gebruik van een vezelverrijkte voeding!
werken sommige voedingsmiddelen 'stoppend'?
Zogenaamde stoppende voedingsmiddelen bestaan niet. Vaak wordt gedacht dat voedingsmiddelen als beschuit,
witte rijst, witbrood en bananen 'stoppend' werken. Uit onderzoek is gebleken dat dit niet het geval is. Wel is het zo
dat producten met veel voedingsvezels de darm meer stimuleren en dus sneller ontlasting geven. Producten zoals
beschuit en witbrood bevatten daarentegen weinig voedingsvezels. Welke producten voor het gevoel stoppend
werken is per persoon verschillend.
wanneer geeft een vezelverrijkte voeding resultaat?
Starten met een vezelverrijkte voeding heeft over het algemeen niet direct resultaat. Het kan wel één tot twee
weken of zelfs langer duren voordat de darmen aan een vezelverrijkte voeding gewend zijn. In de eerste periode
kunnen klachten als winderigheid en krampen ontstaan. Dit komt doordat de bacteriën in de dikke darm bij het
verwerken van de vezels extra gas vormen. Dit wordt meestal na verloop van tijd minder.
In sommige gevallen is een voeding met vezelrijke voedingsmiddelen niet voldoende om de problemen te
verhelpen. Het kan dan nuttig zijn om tijdelijk extra vezel in de vorm van vezelproducten te nemen. Bekende
vezelproducten zijn tarwekiemen, lijnzaad, All Bran, Fibrex en Nutrigran. Ruim drinkvocht is hierbij erg belangrijk.
laxeermiddelen
Gebruik geen laxeermiddelen zonder overleg met uw (huis)arts. Laxeermiddelen nemen namelijk nooit de oorzaak
van de verstopping weg. Bij regelmatig gebruik van laxeermiddelen wennen de darmen aan deze prikkel en
kunnen ze 'lui' worden. Veelvuldig gebruik van laxeermiddelen kan de werking van de darm ernstig verstoren.
contact met de arts
Mocht na zo'n vier tot zes weken de obstipatie niet verminderen/verdwijnen door een vezelverrijkte voeding,
regelmaat, veel drinken en meer lichaamsbeweging, dan is het verstandig dit probleem aan de huisarts of specialist
voor te leggen.
basisvoeding:
gemiddeld aanbevolen hoeveelheden voedingsmiddelen per dag
Producten
20 tot 50 jaar
50 tot 70 jaar
Brood
5-7 sneetjes (175-245 gram)
4-6 sneetjes (140-210 gram)
aardappelen (of rijst, pasta,
peulvruchten)
150-200 gram = 3-4 aardappels of 3-4
opscheplepels rijst/pasta/peulvruchten
Groente
150-250 gram = 3-5 aardappels of 35 opscheplepels
rijst/pasta/peulvruchten
200 gram (4 groentelepels)
200 gram (4 groentelepels)
Fruit
2 vruchten (200 gram)
2 vruchten (200 gram)
Zuivel
400 ml melk(producten) en 1 plak
kaas (= 20 gram kaas)
100-120 gram
500 ml melk(producten) en 1 plak kaas
(20 gram)
100-120 gram
20-35 gram
20-35 gram
1,5 liter
1,5 liter
vlees(waren), vis, kip, ei of
vleesvervangers
halvarine, margarine, bak- en
braadproducten
dranken
vezeltabel
Gebruik dagelijks een hoeveelheid van 30-40 gram vezels of gebruik 15 gram meer dan u tot nu toe gewend bent.
Voedingsmiddel
hoeveelheid
gram vezel
volkorenbrood
1 snee
2,5
bruinbrood
1 snee
2
witbrood
1 snee
1
krentenbrood
1 snee
1
donker roggebrood
1 snee
2
licht roggebrood
1 snee
2
beschuit
1 stuk
0,5
Volkorenbeschuit
1 stuk
1
licht knäckebröd
1 stuk
1
donker knäckebröd
1 stuk
1,5
cream cracker
1 stuk
0
rijstwafel
1 stuk
0,5
ontbijtkoek
1 plak (25 g)
0,5
volkerenontbijtkoek
1 plak (25 g)
1
wit bolletje
1 stuk
1,5
bruin bolletje
1 stuk
3
cornflakes
6 eetlepels (30 g)
1
cruesli
3 eetlepels (30 g)
2
muesli
3 eetlepels (30 g)
1,5
zemelen
5 eetlepels (30 g)
13,5
Hero's fruitontbijt
1 beker (200 ml)
4
goedenmorgen drinkontbijt
1 beker (200 ml)
1,5
Wake-Up drinkontbijt
1 beker (200 ml)
12
gekookte aardappelen
1 stuk (50 g)
1,5
frites
1 opscheplepel (50 g)
1,5
gekookte pasta
1 opscheplepel (50 g)
0,5
gekookte volkorenpasta
1 opscheplepel (50 g)
2
gekookte witte rijst
1 opscheplepel (50 g)
0,5
gekookte zilvervliesrijst
1 opscheplepel (50 g)
1
gekookte bruine of witte bonen
1 opscheplepel (50 g)
5,5
Broodmaaltijd
Warme maaltijd
gekookte groenten
1 opscheplepel (50 g)
1,5
rauwkost
1 schaaltje (50 g)
1
appel
1 stuk (125 g)
3
citrusfruit
1 stuk (125 g)
2,5
bramen/bessen/frambozen
1 schaaltje (100 g)
7,5
overig fruit
1 stuk (100 g)
3
gedroogde appels/peren/krenten
100 g
9
gedroogde pruimen
100 g
16
gedroogde vijgen
100 g
18,5
tutti-frutti
100 g
12,5
vruchtensap met vruchtvlees
150 ml
1
biscuitje
1 stuk (10 g)
0
Volkorenbiscuitje
1 stuk (10 g)
0,5
kokosmacroon
1 stuk (50 g)
4,5
mueslikoek
1 stuk
3
noten/pinda's
1 eetlepel (20 g)
1,5
chips
1 handje (10 g)
0,5
1 zakje
3,5
Tussendoortje
Medicijnen
Metamucil
adressen voor het verkrijgen van meer informatie
Mochten de adviezen toch nog onduidelijk zijn of heeft u vragen, dan kunt u bellen naar het telefonisch spreekuur
van de diëtisten in het MCA.
Zij zijn bereikbaar op werkdagen tussen 13.00 tot 14.00 uur op nummer (072) 548 35 50.
Diëtist:
Datum:
verder kunt u terecht bij:
De Nederlandse Lever Darm Stichting
Deze stichting geeft voorlichting via de telefoon, met folders en met specifieke informatie.
Nederlandse Lever Darm Stichting
Infolijn bereikbaar op werkdagen van 14.00 tot 17.00 uur: 0900 - 202625
www.mlds.nl
Voedingscentrum
Meer informatie over goede voeding verstrekt het Voorlichtingsbureau voor de Voeding. Vraag een gratis brochure
overzicht aan bij:
Voedingscentrum
Postbus 85700
2508 CK Den Haag
www.voedingscentrum.nl
Telefonisch kunt u vragen over voeding stellen via de Voedingstelefoon: (070) 306 88 88, op werkdagen van 9.00
tot 17.00 uur.
Colofon
Redactie
Oplage
Afdeling dietetiek
Afdeling communicatie
e
300 / 5 druk / 2007
Druk
Marcelis – van der Lee – Adu bv
Artikelnummer
34157
Medisch Centrum Alkmaar
Wilhelminalaan 12
1815 JD Alkmaar
tel. (072) 548 44 44
fax (072) 548 20 58
www.mca.nl
Op alle behandelingen in het MCA zijn de algemene voorwaarden van het MCA van toepassing, zie www.mca.nl of
vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting.