Thema 6 Regeling en waarneming Zintuigen

Thema 6 Regeling en waarneming
Zintuigen
• Zintuigen: Organen bedoeld om PRIKKELS van buiten en
binnen het lichaam op te vangen én om te zetten in
IMPULSEN
• Via zintuigen ontvangt zenuwstelsel deze impulsen
• Zenuwstelsel kan reageren door impulsen verder te sturen
naar spieren en/of klieren
• Apart geval: evenwichtszintuig
• Dat is ingebouwd in je oor. Wordt nog uitgelegd
Zintuigen andere dieren
• Vogels en vissen: waarnemen magnetisch veld aarde
Kunnen daardoor grote afstanden afleggen in oceanen
• Slangen: warmt-oog
Kunnen warmtestraling waarnemen: kunnen daardoor
warmbloedige prooi in het donker vinden
• Honden: kunnen zeer kleine hoeveelheden ruiken
Hasj-honden bijv.
• Bijen: zien kleuren anders dan wij
Zien géén rood maar wel ultraviolet
• Roofvogels: zeer scherp zien prooi op grote afstand
• Mensen: Ogen het belangrijkste zintuig
Zintuigen en intern milieu
• Intern milieu:
- de omgeving van de cellen
- waar die cellen invloed op hebben
• Geef een voorbeeld van een intern gericht zintuig:
• Een zintuig dat de pH van het bloed meet
• of de O2 concentratie van het bloed
Zintuigen
• Adequate prikkel:
– Prikkel waar een zintuig extra gevoelig voor is
– Geef voorbeelden met de adequate prikkel
– Gezichtszintuig?
Licht
– Gehoorzintuig?
Geluid
– Evenwichtszintuig? Zwaartekracht / beweging
– Pijnpunten?
Beschadigingen
– Warmtezintuig
Een hogere temperatuur
Leer alleen de adequate prikkel:
De prikkeldrempel van zintuigen
• Prikkeldrempel:
– De zwakste prikkel
– Die je nog net kunt waarnemen
• Is voor de adequate prikkel is de
prikkeldrempel hoog of laag?
• Prikkelfrequentie:
• het aantal prikkels per seconde
Gewenning: wanneer de prikkel geruime tijd aanhoudt, neemt
de impulsfrequentie van het zintuig af
Gevoel 1
•
•
•
•
•
Gevoel: = groot aantal zintuigjes tesamen
Huidgevoel
Tastzintuigen
Drukzintuigen
Temperatuurzintuigjes (koude- én aparte zintuigen
voor warmte)
• Pijnzintuigjes (= vrije zenuwuiteinden, eigenlijk dus
géén zintuigen)
Gevoel 2
Reukzintuig 1
• Ruiken doe je met chemische zintuigen
• Zit boven in je neus: als je iets diep wil inhaleren (geur) adem
je door het bovenste deel van je neus
• Ongeveer 100 miljoen zintuigcellen
• Daartussen slijmvormende cellen
• Zintuigcellen hebben zintuighaartjes
Reukzintuig 2 lengte-doorsnede
Reukzintuig 3 10voorbiologie
Smaak 1
•
•
•
•
•
•
Gevoelig voor chemische prikkels
Ligt in mondholte, vooral op de tong
Tongoppervlak bedekt met: smaakpapillen
Vijf smaken: zoet, zuur, zout, bitter, umami
Umami: Japans woord betekent “hartig”
Umami: smaak van tomaat, bouillon, gebakken vlees,
bepaalde eiwitten
• Meestal tongpunt gevoelig voor zoet
• Achterpunt tong gevoelig voor bitter
• Zintuigcellen voor SMAAK liggen verdeeld over de tong maar
kan voor iedereen iets anders zijn
Smaak 2
Gehoor en evenwicht
• De eigenlijke geluidszintuigcellen in het oor liggen diep in het
schedelbeen, in het slakkenhuis, een holte in het bot. De
geluidszintuigcellen zetten de geluidstrillingen om in impulsen
Het oor, met het gehoorszintuig
en het evenwichtszintuig
1 = buitenoor
2 = trommelvlies
3 = middenoor
4 = slakkenhuis
5 = buis van Eustachius
Oor en slakkenhuis etc. 1
Oor en slakkenhuis etc. 2
Oor en slakkenhuis etc. 3
•
Dwarsdoorsnede van de gehele cochlea. 1. Scala media; 2. Scala vestibuli; 3. Scala Tympani. De rode pijl is
vanaf het ovale venster. De blauwe pijl wijst naar het ronde venster. 4. Spiraalvormige ganglion; 5.
gehoorzenuw
ANIMATIE BIOPLEK ZEER GOED
HET GEHOORORGAAN EN WERKING
• http://www.bioplek.org/animaties/oor/oor.html
1. Wat gebeurt er bij een gehoorbeschadiging?
2. Orgaan van Corti film 3 minuten ongeveer
1.www.schooltv.nl/no_cache/video/crid/200803
25_geluidanimatie01/ 1.12 min.
2.https://www.youtube.com/watch?v=xMUl5CC
oW6Y 3.01 min ingekorte versie
Werking slakkenhuis van binnen gezien
Oor en slakkenhuis etc. 4
Evenwichtsorgaan werking 56 sec. video
https://www.youtube.com/watch?v=DCMHib3XIsA