Verschillende soorten watervervuiling Watervervuiling ontstaat als de bacteriën in het water niet alle afvalstoffen kunnen opeten. Al het vuile water dat wij hebben gebruikt om af te wassen, te douchen of het toilet water, noemen wij rioolwater. Voor dit water hebben wij gelukkig al een oplossing gevonden, dit wordt namelijk in waterzuiveringsinstallaties zo schoongemaakt dat we het opnieuw kunnen gebruiken, of het wordt zover schoongemaakt dat het geloosd kan worden in de zee of rivieren zonder dat het schadelijk is. Helaas wordt niet al het afvalwater gezuiverd voordat het in rivieren en zeeën geloosd wordt. Fabrieken die veel water gebruiken worden vaak langs rivieren of bij zee gebouwd. Het water dat ze gebruiken wordt uit die rivier of zee gepompt en als ze het hebben gebruikt wordt het ongezuiverd weer geloosd. In dit afvalwater zitten vaak schadelijke stoffen die zo ook in de rivier en zee terecht komen. Deze stoffen noemen we ook wel chemicaliën. Ook bij jouw thuis kun je bezig zijn met watervervuiling. Sommige mensen gooien verf, bleekmiddelen en/of olie door de gootsteen, deze kunnen dan ook in een dichtbij zijnde rivier terecht komen. Water kan ook vervuild worden door de landbouw. Boeren gebruiken kunstmest en bestrijdingsmiddelen (dit zijn middelen zodat de aardappels, bonen enz. niet worden opgegeten door ongedierte, maar zijn ook schadelijk voor het milieu). Kunstmest en bestrijdingsmiddelen kunnen zo van de akkers afspoelen en ook terecht komen in rivieren en zeeën. Als één van de laatste vervuilers hebben we dan nog de grote en kleine schepen op de zeeën. Je hebt vast al wel eens gehoord dat er een ongeluk is gebeurd met een olietanker. De olie uit dat schip vervuilt het water enorm. De olie blijft op het water drijven en drijft ook met het water mee. Een deel van de olie zakt naar de bodem en richt daar schade aan. De schepen dumpen ook verschillende soorten afval in zee, loop maar eens langs het strand, je bent verbaasd wat je er allemaal vindt; plasticflessen, glas, touwen, hout enz. Nog een soort afval dat veel in zee wordt geloosd is radioactief afval. Watervervuiling. Water uit rivieren, beken en meren is niet zondermeer geschikt om als drinkwater te dienen. Zelfs water dat door de locale bevolking als drinkwater wordt gebruikt is voor westerlingen niet altijd bruikbaar. De maag­ en darm­flora zijn anders en teveel verwend, waardoor minder weerstand is tegen allerlei 'verontreinigingen' die voor de lokale bevolking geen enkel probleem opleveren. In het gunstigste geval krijg je een dag diarree, in het ongunstigste geval hou je maanden last van de micro­organismen. Welke ziekteverwekkers oftewel 'vervuiling' zijn er: Organische stoffen plantenresten, humuszuren en algen. Algen zijn lagere planten die voorkomen in vochtige, zowel zoute als zoete milieus. Blauwwieren zijn eencellige plantaardige organismen die al miljoenen jaren oud zijn. Onder invloed van veel zonlicht, door het opwarmen van het water, ontstaat explosieve groei. Het binnenkrijgen van bepaalde algen kan ademhalingsstoringen veroorzaken. Anorganische stoffen kleideeltjes, fosfaat en nitriet door wilde beesten of overbemesting van agrarisch gebruikte gronden. 1 Bacteriën meest voorkomende veroorzaker van ziekte en ongemak. Veroorzaakt o.a. tyfus, cholera, paratyfus. Kunnen zich gemakkelijk en snel vermenigvuldigen door celdeling. Hebben een grootte van 0,01 tot 0,5 mm. Er zijn vele soorten bacterien die ziektes verwekken. Virussen 0,002 tot 0,02 mm, dus zeer kleine micro­organismen, uitsluitend waar te nemen met behulp van een microscoop. Kunnen zich niet zelfstandig vermenigvuldigen maar hebben (andere) levende cellen nodig, zoals bacteriën die als gastheer functioneren. Door het elimineren van de gastheer elimineer je grotendeels de virussen. Dit moet dan wel plaatsvinden voor ze jou als gastheer hebben uitgekozen. Veroorzaken o.a. hepatitis A en B. Virussen worden tegenwoordig, statistisch gezien, vaker verspreidt door speeksel en onvoldoende hygiëne bij het eten bereiden, dan door besmetting uit water. Maar bij watergebruik (als waswater voor voeding of als drinkwater) direct uit de natuur kunnen virusbesmettingen wel degelijk voorkomen. Protozoa en Amoeben eencellige, dierlijke organismen. (de namen protozoa en Amoeben worden meestal door elkaar heen gebruikt in publicaties over watervervuiling, er worden dan meestal beide organismes mee bedoeld, amoeben zijn protozoa maar niet elke protozoa is een amoebe). Komt voor in zoet en zout water. De tot de Protozoa behorende Giardia (beverziekte) is samen met Crytosporidium de belangrijkste veroorzaker van ziekte bij mensen. Nestelt zich als parasiet in het darmkanaal. Giardia komt veelvuldig voor in het darmkanaal van bevers, maar ook bij andere zoogdieren zoals honden, ratten en mensen. Het liefste bevindt deze vervelende ziekteverwekker zich in langzaam stromend of afgedamd, stilstaand water. Amoeben kunnen zowel vrij leven of als parasieten. Ook bij deze ziekteverwekker is het de parasitaire levensvorm die voor ons vervelend is (amoebe dysenterie). Zowel protozoa als amoeben veroorzaken diarree aandoeningen die meestal niet fataal maar wel erg lastig en/of langdurig kunnen zijn. Alleen bevriezing of sterke verhitting kan amoeben doden. Koolstoffilters helpen absoluut niet tegen amoeben, alhoewel het tegendeel nog wel eens beweerd wordt. Chemische verontreiniging zware metalen, pesticiden en nog een paar van die bijverschijnselen van de welvaart. Je kunt je er niet tegen verdedigen door te koken, te filteren of te ontsmetten. Het is zo mogelijk nog moeilijker te ontdekken dan bacteriën en indicaties als snelstromend en stilstaand water geven weinig zekerheid. Helaas is de chemische verontreiniging alleen maar groter geworden, is het de meest schadelijke verontreiniging en is het niet te bestrijden door filteren, koken of bevriezen. Tegen chemische verontreiniging helpt alleen voorkomen, door heel zorgvuldig de herkomst van het water (op je kaart en door bestudering van de omgeving) te beoordelen. En, bij de geringste twijfel: niet gebruiken! In de tijd dat de mens wel veel reisde maar nog niet zo goed wist hoe de gevaren bestreden konden worden huldigde men de stelling: "cook it, boil it, peel it, ...or forget it." Wat kunnen we tegen de vervuiling doen. Waterontsmetting Welke methode(s) gebruik je om water geschikt te maken om het als drinkwater te kunnen laten dienen? Iedereen heeft zo zijn eigen methodes en voorkeuren. Elk met hun eigen voor ­ en nadelen. Wij zetten ze op een rijtje. Methodes om water te ontsmetten: koken filteren 2 Chemisch zuiveren koken gedurende minimaal 5 minuten Is (nog steeds) de meest gemakkelijke en veilige methode tegen alle (natuurlijke) verontreinigingen. Boven 3000 liter 1 minuut langer door laten koken, boven 4000 liter 2 minuten langer. Koken verbruikt weliswaar brandstof maar het extra brandstofgewicht weegt op tegen het gewicht van een filter. Het gekookte (gezuiverde) water is sneller ter beschikking dan bij filteren of ontsmetten en is betrouwbaarder. Voor alle verontreinigingen ­ behalve de chemische ­ is goed doorkoken van het water afdoende. Als bezwaar wordt wel genoemd dat het drinkwater dan warm is. Hier kun je door de eigen logistiek gemakkelijk een oplossing voor vinden: terwijl je de eerste kop warme drank nuttigt koelt de rest van het water af voor een koelere dronk Het gebruik van filters Heeft het bezwaar dat dit de eigenaar het vaak valse gevoel van veiligheid geeft. Een filter zuivert op grootte, meestal tot 0,2 micron. Daarmee verwijder je wel de protozoa maar niet alle bacteriën en virussen zijn te klein (al helpt het wegvangen van de gastheer natuurlijk wel). Om virussen echt te elimineren is nabehandeling met chemicaliën dan toch weer noodzakelijk. In werkelijkheid is de poriediameter van het filter echter groter, de werking is meer gebaseerd op dieptefiltratie dan op het zeefeffect. Bacteriën kunnen hierdoor 'door het filter heen groeien', een filter met een zilverlaag beschermt daar enigszins tegen maar dan is droog opbergen een absolute noodzaak. Er zijn filters die alleen bepaalde verontreinigingen tegengaan. Er zijn filters waarvan bij testen blijkt dat zij helemaal niet doen wat ze beloven (koolstoffilters helpen niet tegen amoeben en jodiumhars niet tegen virussen, al wordt dit wel beweerd). Het onjuiste gebruik, het onvoldoende of niet correct schoonmaken van het filter, het risico van bacteriegroei door het filter en het foutief opbergen van de onderdelen, maken besmetting alsnog heel goed mogelijk. Oriënteer je eerst heel goed op de verschillen in prestaties van de filters die op de markt zijn, analyseer de risico's die in de gebieden waar jij naar toe gaat voorkomen en maak dan pas je keuze. Koop een goed filter en behandel het filter en het filteren zoals het hoort. Chemisch zuiveren Hiervoor worden jodium, chloor en (beperkt) zilver gebruikt. Chloride wordt verkocht onder de merknaam Hadex en werkt tegen protozoa, bacteriën en virussen. Hadex doseer je: 5 druppels in 1 liter water, de inwerktijd is 30 minuten. Jodium(tinctuur) mag niet verkocht worden in Nederland en in de meeste westerse landen, omdat er veiligheidsrisico's zijn. Een goed en veilig alternatief is Betadine 10% . Over de werking van deze middelen wordt op de bladzijde chemisch zuiveren uitgebreid ingegaan. Zilver wordt wel gebruikt om te zuiveren maar het gebruik is omstreden. Voor het conserveren van stilstaand water in bijvoorbeeld watertanks en als additionele toepassing in waterfilters, is het wel geschikt. 3