Discriminatie van dopamine

COLUMN PSYCHIATRIENET
Discriminatie van dopamine
In elk orgaan kan wel eens iets misgaan. Zelfs
in het dopaminecircuit in de hersenen, maar
in de goed verborgen hersenen, die zo veilig
alleen niet in het ventrale deel...?
onder een stevig schedeldak beschut lijken.
Het lijkt wel alsof in het deel van ons brein
Als dat gebeurt, dan worden we ziek. Toch is
dat gaat over emoties en gedrag maar niets
hier iets vreemds aan de hand. Dopamine is
mis mag gaan. Daar mag een mens niet ‘ziek
een mooie casus die illustreert dat we onze
van worden’. Mensen met psychische proble-
eigen hersenen discrimineren.
men moeten zelf mee gaan betalen aan hun
Wanneer het dorsale dopaminerge circuit
behandeling en hun behandeling hoort niet
(dat te maken heeft met motoriek) dysfunc-
thuis binnen de Zorgverzekeringswet. We
tioneert, vinden we het heel erg dat mensen
worden voorgehouden dat we onze eigen
daar ‘zo ziek van kunnen worden’. Denk
verantwoordelijkheid hebben, ook als het
hierbij bijvoorbeeld aan de ziekte van
neuropsychiatrische of psychische aandoe-
Parkinson, waarbij patiënten last krijgen van
ningen betreft.
stijfheid en trillen. Dit kan in veel gevallen
Terug naar de ziekte van Parkinson. Er komen
worden behandeld door dopamine agonisten
steeds meer aanwijzingen dat deze ziekte
toe te dienen, die deze motorische sympto-
zich ontwikkelt vanuit het dorsale dopamine
men kunnen verbeteren.
circuit richting de ventrale dopamine
Bij mensen met een verslaving gaat het
circuits. Dit leidt bij sommige patiënten
aandoeningen. Een verandering in dopamine
helaas ‘mis’ in het ventrale dopamine circuit
tot stemmingsklachten of het zogenaamde
functie in het dorsale circuit leidt natúúrlijk
dat leerprocessen aanstuurt. Er is te weinig
dopamine dysregulatie syndroom: een beeld
tot andere symptomen dan veranderingen in
signaalstof dopamine. Mensen met de
dat gepaard gaat met impulscontroleproble-
het ventrale circuit. Maar dat is geen recht-
genetische eigenschap om veel dopamine af
men en verslavingsgedrag. Waar houdt nu de
vaardiging om symptomen die voortvloeien
te breken, blijken kwetsbaar voor het ontwik-
ziekte van Parkinson op en begint de eigen
uit veranderingen in het dorsale dopamine
kelen van alcoholverslaving. Deze eigenschap
verantwoordelijkheid?
circuit wél te beschouwen als het gevolg van
maakt hen namelijk gevoeliger voor trauma-
De casus dopamine laat zien dat het hier-
ziekte, en symptomen gerelateerd aan veran-
Dr. Arnt Schellekens werkt als psychiater in het UMC St.
Radboud, afdeling Psychiatrie. Hij is daar als post-doc onderzoeker verbonden aan de afdeling Psychiatrie, het Donders
Centre for Neuroscience en het Nijmegen Institute for Scientist
Practitioners in Addiction. Voor www.psychiatrienet.nl verzorgt
Schellekens als webredacteur de rubriek Verslaving (aan middelen gebonden stoornissen). Voor zijn proefschrift ontving hij
bij de uitreiking van de Ramaermedaille, eerder deze maand,
een Eervolle Vermelding van de Commissie Wetenschappelijke
Activiteiten van de NVvP.
‘ H o o g t i j d d a t w e t e n s c h a p p e l i j ke i n z i c h t e n i n h e t ( d y s ) f u n c t i o n e r e n v a n d e
h e r s e n e n d o o r k l i n ke n i n b e e l d v o r m i n g e n b e l e i d s o n t w i k ke l i n g r o n d
neuropsychiatrische aandoeningen’
tiserende gebeurtenissen in de jeugd. Pech
boven geschetste onderscheid tussen licha-
deringen in het ventrale dopamine circuit
als je met deze eigenschap opgroeit in een
melijke en geestelijke ziektes onhoudbaar is.
niet. Of wordt het onderscheid tussen neuro-
onaangename jeugd? Eigen verantwoorde-
Hoog tijd dat wetenschappelijke inzichten
logie en psychiatrie een kwestie van wat de
lijkheid dat je deze genetische kwetsbaar-
in het (dys)functioneren van de hersenen
zorgverzekeraar wel respectievelijk niet
heid hebt en opgroeit als kind van verslaafde
doorklinken in beeldvorming en beleids-
wil vergoeden, op basis van ongefundeerd
ouders? In elk orgaan kan iets misgaan, zelfs
ontwikkeling
vooroordeel? ■
rond
neuropsychiatrische
DEPSYCHIATER 4
• 2013
23