Martin Witteveen in Denkwijzer 4, jaargang 2007

Nog verder zien dan de Eurofractie
De ChristenUnie moet Europeser worden
Door mr. Martin Witteveen, werkzaam bij het Internationaal Strafhof in Den Haag.1
De Europese Unie is ook na vaststelling van het nieuwe verdrag niet goed voorbereid op
de toekomst. De veranderende mondiale verhoudingen zullen leiden tot een verzwakking
van de EU(-lidstaten). De EU moet in politieke zin sterker worden om gerechtigheid
blijvend te kunnen nastreven. De ChristenUnie moet dat onderkennen en Europeser
worden.
Eerst een waarschuwing: Dit verhaal gaat niet over de overnamestrijd rond ABN/AMRO,
maar over het nieuwe EU-verdrag, het standpunt van de ChristenUnie over de EU en hoe
het verder moet. Ik geef die waarschuwing omdat ik begin met een recent krantenartikel2
dat bericht dat in de overnamestrijd rond ABN/AMRO de Barclays Bank haar bod had
verhoogd met behulp van een Chinese Staatsbank, de China Development Bank en een
investeringsmaatschappij in Singapore. Het artikel vermeldt verder dat China de
afgelopen jaren de wereldmarkt heeft overspoeld met goedkoop geld en intussen een
gedeelte van de buitenlandse reserves van 1.500 miljard Amerikaanse dollars (!) gebruikt
voor strategische aankopen in het Westen.
Wat heeft dat met het nieuwe EU-verdrag te maken? Alles.
In samenvatting komt mijn betoog erop neer dat de verhoudingen in de wereld zodanig
zijn veranderd en in de nabije toekomst zodanig verder veranderen dat de EU, ook na
vaststelling van het nieuwe EU-verdrag, daarop niet voldoende is voorbereid en
toegerust. Dat kan leiden tot een verzwakking van de EU en daarom tevens van de
individuele lidstaten, inclusief Nederland.
Alleen een sterkere EU, dat wil zeggen een EU die zijn economische macht omzet in
politieke macht, is in staat om het hoofd te bieden aan mondiale en grensoverschrijdende
problemen en de eigen principes van (Bijbelse) gerechtigheid internationaal overeind te
houden. De ChristenUnie, zeker nu zij regeringspartij is, moet dat onderkennen en
Europeser worden.
Eurofractie: Verder zien
De Eurofractie van de ChristenUnie-SGP presenteerde op 1 juni jongstleden In Verder
zien haar visie op het nieuwe Europa.3 In deze brochure behandelt de Eurofractie een
breed scala aan belangrijke onderwerpen in het kader van het nieuwe Europese verdrag.
De fractie neemt duidelijke standpunten in en doet concrete voorstellen voor het bepalen
van de grenzen van de EU, het interne en externe beleid van de Unie, hoe de Unie
bestuurd moet worden en hoe het nieuwe verdrag moet worden ingericht.
De brochure is goed geschreven, bevat duidelijke analyses en geeft concrete voorstellen.
Dat is een prima prestatie, waarmee de fractie laat zien haar verantwoordelijkheid te
1
Dit artikel is op persoonlijke titel geschreven.
Heleen Mees, ‘China neemt Europa over’, in: NRC Handelsblad, 27 juli 2007.
3
Brochure Verder zien, Uitzicht op een nieuw Europees verdrag, uitgave van de Eurofractie ChristenUnieSGP.
2
1
verstaan. Voor zover mij bekend zijn er weinig andere partijen geweest die op een zo
gedegen manier een bijdrage hebben geleverd aan de discussie rond het nieuwe Europees
verdrag.
Daarmee zet de ChristenUnie haar leidinggevende rol in de discussie rond de EU voort.4
De Eurofractie maakt in de brochure terecht pragmatische en realistische keuzes. Zo zijn
de voorstellen om het roulerende voorzitterschap van de EU af te schaffen, de
stemmenweging in de Europese Raad te baseren op een dubbele meerderheid 5, de
Europese Commissie te beperken tot twintig portefeuilles en de nationale parlementen
een rol te geven bij het beginsel de subsidiariteit te laten bewaken, ingegeven door de
wens om de EU slagvaardiger te maken. Deze voorstellen zijn in de overeenkomst tijdens
de Europese top van eind juni 2007, zij het in iets andere vorm, werkelijkheid geworden.
Substantiële verbeteringen
Inmiddels is er tijdens de Europese top in juni 2007 in Berlijn, onder Duits
voorzitterschap, overeenstemming bereikt over de belangrijkste beginselen van een nieuw
Europees verdrag. Wat zijn de belangrijkste punten waarover overeenstemming is
bereikt?
 De Europese Grondwet is van tafel. Het nieuwe verdrag wordt een
wijzigingsverdrag; alle symboliek wordt uit de tekst geschrapt, zoals de vlag en
het volkslied (hoewel die wel (blijven) bestaan);
 de besluitvorming wordt slagvaardiger: op tal van onderwerpen wordt het
vetorecht, dat verlammend werkte, afgeschaft. In plaats daarvan worden
voorstellen aangenomen als 55% van de lidstaten, die samen 65% van de
Europese burgers vertegenwoordigen ermee akkoord gaan6;
 de Europese Raad krijgt een vaste voorzitter die voor minimaal tweeënhalf jaar
aanblijft;
 de Europese Commissie, nu nog bestaande uit leden afkomstig uit alle
zevenentwintig EU landen, wordt verkleind tot achttien leden;
 er komt een gemeenschappelijk beleid voor asiel en immigratie met een efficiënte
bewaking van de gezamenlijke buitengrenzen;
 nationale
parlementen
kunnen,
indien
eenderde
van
de
volksvertegenwoordigingen daar voor is, voorstellen doen om voorstellen van de
Europese Commissie tegenhouden, wanneer ze van mening zijn dat de
betreffende onderwerpen niet vanuit Brussel geregeld moet worden;
 Het Europees Parlement krijgt meer bevoegdheden om mede te beslissen op het
gebied van landbouw, justitie en binnenlandse zaken;
Kortom: al deze punten zijn substantiële verbeteringen ten opzichte van de huidige
verdragen.
‘SP grote winnaar referendum campagne’, in de Volkskrant, 2 juni 2005 waarin melding wordt gemaakt
van de resultaten van een kijkersonderzoek dat uitwijst dat André Rouvoet de winnaar is van het
fractievoorzitterdebat.
5
Een gekwalificeerde meerderheid is behaald indien tweederde van de lidstaten die tweederde van de EUbevolking vertegenwoordigen een voorstel steunen.
6
Alleen op het terrein van buitenlands beleid, defensiebeleid en de begroting blijft het vetorecht bestaan.
4
2
Na de totstandkoming van de overeenkomst in Berlijn spitst zich de discussie toe op de
vraag hoe dit verdrag zich verhoudt tot de gestrande Grondwet.
Afhankelijk van de politieke positie van de partij wordt verdedigd dat dit verdrag een
enorme verbetering is ten opzichte van de Grondwet7, dan wel dat er inhoudelijk weinig
verschillen zijn en alleen de symboliek verdwenen is8.
Het nieuwe verdrag voldoet niet
Belangrijker is de vraag of de EU met dit nieuwe verdrag verder kan en is toegerust op de
uitdagingen van de toekomst. Mijn antwoord is dat dat niet het geval is. De werkelijke
uitdaging voor de EU is om de economische macht die ze vertegenwoordigt om te zetten
in politieke macht, zowel intern als in de wereld.
De kwetsbaarheid van de EU zit in het ontbreken van een krachtig Gemeenschappelijk
Buitenlands en Veiligheidsbeleid (GBVB). En op dat punt heeft de EU in Berlijn te
weinig vooruitgang geboekt.
Helaas neemt de Eurofractie op dit punt een angstig en onnodig restrictief standpunt in,
zoals verwoord in de eerder genoemde brochure.9
Waarom is een krachtig Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid zo
belangrijk voor Nederland en Europa? Omdat we in een andere wereldorde leven dan
pakweg veertig jaar geleden en nationale staten en de EU niet meer kunnen rekenen op
oude structuren. Om vitale belangen van de nationale staten en de EU te waarborgen
moet de EU een zelfstandiger koers varen.
Destijds waren er twee supermachten: de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten. Nederland
en de rest van West-Europa was veilig in het Trans-Atlantisch bondgenootschap, met de
Verenigde Staten als grote beschermer. Zo was er een duidelijke balans in de wereld. Die
tijden zijn veranderd. De muur is gevallen en de VS zijn nog de enige grote supermacht
in de wereld. Maar andere landen zijn in opkomst, vooral in Azië. Bovendien zijn er grote
veiligheidsproblemen.
1. China als opgekomen macht
Allereerst is er China, het land met het grootste aantal inwoners op aarde, dat zich in rap
tempo heeft ontwikkeld tot een supermacht. Economisch is China bijna aan de top. De
groeicijfers zijn fenomenaal, vele malen hoger dan in westerse landen. Als deze
groeicijfers blijvend zijn overtreft het Chinese bruto nationaal product tussen 2010 en
2015 dat van de VS.10
7
Zo betoogde CU-Tweedekamerlid Wiegman tijdens het kamerdebat op 27 juni 2007 dat aan de bezwaren
van de CU tegen de Grondwet tegemoetgekomen is. Zie ‘PvdA en CU in het nauw rond EU-verdrag’,
Reformatorisch Dagblad, 28 juni 2007.
8
Mark Kranenburg, ‘Nieuw Verdrag lijkt op gestrande Grondwet’, NRC Handelsblad, 25 juni 2007. Ook
de geestelijke vader van de Grondwet, de Franse ex-president Valery Giscard d’Estaing, is van mening dat
de Grondwet niet wezenlijk is veranderd. Zie Mark Kranenburg, Nieuwe enveloppe, oude brief, NRC
Handelsblad, 19 juli 2007. Een onderzoek van Open Europe heeft aangetoond dat 96% van alle tekst van
het nieuwe verdrag hetzelfde is als dat van de Grondwet. Slechts 10 voorstellen van de 250 zijn
verschillend. Zie http://www.openeurope.org.uk/media-centre/pressrelease.aspx?pressreleaseid=51
9
Zie supra noot 2, bladzijde 55-59.
10
David Barboza and Daniel Altman, Experts see China as 4th largest economy – and climbing, in New
York Times, 20 december 2005.
3
Belangrijker nog is de constatering dat China zich politieke macht heeft gecreëerd. Zij is
een volwaardige speler op het wereldtoneel, lid van de Veiligheidsraad, de
Wereldhandelsorganisatie en regionale organisaties. China heeft zich georganiseerd met
Rusland en enkele Centraal-Aziatische republieken in de Shanghai Five11 en ontwikkelt
China zich in rap tempo in de Associatie van Zuid-Aziatische landen.
Tenslotte heeft China in de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in haar defensie en is hard
op weg om ook een militaire grootmacht te worden.12
China, op zoek naar olie en andere hulpbronnen om aan de oneindige behoefte voor haar
economie te voldoen, gaat allerlei strategische bondgenootschappen aan, bijvoorbeeld in
Afrika, waarbij mensenrechten geen rol spelen.
De gevolgen van China’s nieuwe positie in de wereld zijn dat de VS de aandacht
verleggen van Europa naar Azië en dat de band tussen China en de EU afbrokkelt.13
2. Oorlog tegen terrorisme
Ten tweede is er de oorlog tegen het terrorisme en zijn er andere veiligheidsrisico’s in de
wereld waaraan de westerse wereld het hoofd moet bieden.
Allereerst moet gezegd worden dat de gevolgen van de aanslagen van 11 september 2001
heel ingrijpend zijn geweest. De VS stortten zich in oorlogen in Afghanistan en later in
Irak en namen een aantal Europese landen, waaronder Nederland in die oorlogen mee.
Die oorlogen hebben de verhoudingen tussen de landen van de EU danig onder druk
gezet.
Het eerste gevolg van deze oorlogen is dat ze gevochten worden door de VS en dat zij de
voorwaarden van die oorlogen bepalen, terwijl de Europese landen, ook de actieve
deelnemers als Nederland, heel weinig invloed hebben op de VS. De moslimwereld
echter gooit de landen van de EU op een hoop met de VS.
De VS hebben in dergelijke oorlogen een totaal andere benadering dan de Europeanen.
Die benadering is gebaseerd op buitensporig en vooral openbaar machtsvertoon en
geweld, waarbij weinig zachtzinnig word omgesprongen met de belangen van burgers in
het conflict. Bovendien neemt men het niet zo nauw met de regels die voor oorlogen
gelden en neergelegd zijn in vooral de Geneefse conventies en de aanvullende
protocollen.
Europeanen, vooral de Britten en de Nederlanders (maar ook de Canadezen) hebben een
heel andere benadering. Terughoudendheid is het sleutelwoord. Het voorkomen van
onnodig en openbaar geweld staat voorop en er wordt zoveel mogelijk steun verworven
bij de plaatselijke bevolking. Deze aanpak heeft echter weinig effect als men werkt in een
verbond met de VS.
Een ander gevolg is dat Europa zich buitengewoon kwetsbaar heeft gemaakt voor
terreuraanslagen, terwijl ze veel minder tegen die terreurdreiging kan doen.
11
Bates Gill: Shanghai Five: An Attempt to Counter U.S. Influence in Asia? Op
http://www.brookings.edu/views/op-ed/gill/20010504.htm.
12
The Military Power of the People’s Republic of China, A Report to Congress,
http://www.defenselink.mil/news/Jul2005/d20050719china.pdf.
13
Ingrid D’Hooghe, ‘China en de Europese Unie, Het strategische partnerschap in het slop’, Internationale
Spectator, Juli/Augustus 2007.
4
Anders dan in de VS, waar de federale regering het beleid bepaalt, zijn in Europa de
nationale staten bevoegd op dit terrein en is bovendien de samenwerking tussen de landen
gebrekkig.
Een andere oorzaak van de Europese kwetsbaarheid voor de dreiging van terreur is de
gebrekkige integratie van de moslimbevolking in de Europese samenlevingen. In de
landen van de EU komt de dreiging van terreur dan ook vooral van binnenuit.
3. Olie als risico
Een laatste veiligheidsrisico in de wereld betreft de olie en andere natuurlijke
hulpbronnen. Vooralsnog is olie de belangrijkste motor van de economie en kunnen
problemen rond de olievoorzieningen tot ernstige verstoringen van de economie leiden.
De Europese Unie kan in die belangrijke regio van de wereld, het Midden Oosten,
nauwelijks een militaire vuist maken om haar belangen veilig te stellen. Mocht in de
toekomst de olietoevoer vanuit de Golf teruglopen, dan lijkt de rol van de belangrijkste
olieproducerende regio te kunnen worden overgenomen door de Centraal-Aziatische
landen rond de Kaspische zee, waar grote voorraden aanwezig zijn14. Ook in die regio
echter kan noch de EU, noch individuele Europese landen veel invloed uitoefenen. Die
regio zal beheerst worden door de Russen, de Chinezen en de Amerikanen. De EU is als
gevolg hiervan wat betreft de olietoevoer kwetsbaar.
VS en EU: geen vanzelfsprekende bondgenoten
Als gevolg van deze en andere ontwikkelingen op het wereldtoneel zijn de verhoudingen
tussen de EU en de Europese landen enerzijds en de VS anderzijds behoorlijk veranderd.
Europa is voor de VS niet meer een vanzelfsprekende bondgenoot om de veiligheid in de
wereld te verzekeren. De VS, zeker onder de neoconservatieve regering van president
Bush, zijn meer unilateraal gaan opereren, vertrouwend op een nog steeds ongeëvenaarde
militaire macht. De VS domineren de wereld en houden weinig rekening met de mening
van anderen: “Either you are with us or you are with the terrorists”, is wel de meest
geprononceerde uiting van de veranderende Amerikaanse houding.
Oude verhoudingen tussen de VS en de vroegere West-Europese landen eroderen en met
groot gemak sluiten de VS en de voormalige Oost-Europese landen nieuwe
bondgenootschappen, daarbij grote Europese machten als Frankrijk schofferend.
Ontwikkelingen binnen de VS, zoals de enorme toename van Zuid-Amerikanen en
Aziaten, leiden er ook toe dat de oriëntatie van Amerikanen verschuift naar andere delen
van de wereld.
Sterkere EU, sterkere NAVO
Deze verschuivingen op het wereldtoneel hebben ook gezorgd voor andere verhoudingen
binnen het trans-Atlantisch bondgenootschap, de NAVO. Deze organisatie stond jaren
garant voor de veiligheid van Europa, met dank aan de VS, maar is thans op zoek naar
een nieuwe balans. Die transformatie gaat langzaam.15
Tegelijkertijd ontwikkelt de EU zich tot een zelfstandige militaire macht als onderdeel
van het gezamenlijk Europees Buitenland en Veiligheidsbeleid.
14
Kazachstan, olie en gas in http://www.evd.nl/info/zoeken/ShowBouwsteen.asp?bstnum=3294, de
website van de EVD, de Economische Voorlichtingsdienst van het Ministerie van Economische Zaken;
15
Menno Steketee, Trage metamorfose NAVO in NRC Handelsblad, 28 mei 2004.
5
Uiteindelijk heeft dat er toe geleid dat de EU in 2000 besloot tot de oprichting van
veertien zogenaamde Battlegroups, militaire eenheden samengesteld uit onderdelen van
verschillende nationale legers, die snel kunnen worden ingezet in brandhaarden overal ter
wereld. Nederland is vertegenwoordigd in de eerste operationele Battlegroup.16 Verder
heeft de EU sinds een aantal jaren gecombineerde civiele en militaire operaties in diverse
landen in Afrika, Europa en Azië.17 Met als belangrijkste missie EUFOR in BosniëHerzegovina.
De VS steunen deze ontwikkelingen en waarschuwen juist voor het achterblijven van
gezamenlijke Europese militaire inspanningen.18 Het achterblijven van Europese
inspanningen en een gezamenlijk optreden in Europa verzwakken de NAVO eerder dan
dat ze de NAVO versterken.
Voor de EU breken cruciale tijden aan
Het nieuwe verdrag moet zo snel mogelijk totstandkomen en geratificeerd worden. Alles
minder dan dat zal de EU op enorme achterstand zetten.
De EU zal haar interne markt moeten voltooien, de Europese Monetaire Unie moeten
consolideren en snel het mes moeten zetten in de enorme subsidies, vooral op
landbouwgebied, die nu ongeveer de helft van het totale EU-budget opsouperen.
Voor een voor de Europese burgers geloofwaardige EU moet duidelijk gemaakt worden
welke taken Brussel niet uitvoert. De EU doet er goed aan zich uitsluitend te richten op
taken die de belangen van individuele staten te boven gaan.
Daarbij past in ieder geval een krachtig en eensgezind optreden van de EU op defensie en
buitenlands beleid in het Gemeenschappelijk Veiligheids en Defensiebeleid. Bij voorkeur
moet dat optreden bereikt worden door consensus. Maar als dat onvoldoende leidt tot een
krachtig optreden dan zal de EU snel moeten overwegen om besluitvorming op dit terrein
te laten verlopen via een gekwalificeerde meerderheid en het bestaande vetorecht moeten
opgeven. Zo zal een versterkt Europa, vooral op militair gebied, beter voorbereid zijn
haar eigen belangen in de wereld veilig te stellen en het hoofd te bieden aan de
dreigingen van terrorisme en andere veiligheidsrisico’s.
Macht als middel, gerechtigheid als doel
Dit is het verhaal van de macht, nodig om burgers en belangen te beschermen.
Maar in het christelijke gedachtegoed is macht geen doel. Wat voorop staat is het najagen
van (Bijbelse) gerechtigheid. En macht, ook in EU-verband is instrumenteel om dat te
bereiken. Een heroriëntatie op hoe die Bijbelse gerechtigheid in de buitenlandse en
veiligheidspolitiek verwezenlijkt kan worden is nu hoog nodig.
16
Zie voor overzicht EU military capabilities 2007 in http://www.european-defence.co.uk/eu_militarycapabilities.html;
17
Zie voor overzicht de website van de EU: http://www.consilium.europa.eu/edsp;
18
Voorwoord van General Joseph Ralston en Klaus Naumann in: European Defense Integration, Bridging
the Gap Between Strategy and Capabilities, Center for Strategic and International Studies in
http://www.csis.org/media/csis/pubs/0510_eurodefensereport.pdf; Zie ook: ‘Strong EU is needed, Bush
says’, in: International Herald Tribune, 21 juni 2005,
(http://www.iht.com/articles/2005/06/20/news/allies.php).
6
De moslimwereld en de christelijke westerse wereld staan in menig conflict in de wereld
tegenover elkaar. Intolerantie en verruwing nemen toe. De millenniumdoeleinden zijn
nog bij lange na niet gehaald en op milieugebied is de achterstand groot.
Het optreden van de VS in Afghanistan en vooral in Irak heeft het falen van het
Amerikaanse beleid aangetoond. Het gezag van de VS is ernstig aangetast en het
unilaterisme heeft volstrekt niet gewerkt. De VS hebben de eigen rechtstaat behoorlijk
uitgehold.
De EU als alternatief
De niet-Europese grootmachten van deze wereld brengen de Bijbelse gerechtigheid niet
dichterbij. De EU kan het vacuüm opvullen.
In de eerste plaats door het Europese model van het Buitenlands en Veiligheidsbeleid
krachtig te ontplooien en toe te passen. Dat model gaat uit van multilaterisme,
inclusiveness in plaats van uitsluiting, en het creëren van veilige en stabiele
verhoudingen, waarbij alle volken delen in welvaart en hun maatschappijen worden
gebaseerd op principes van democratie en de handhaving van mensenrechten.
Veel van de huidige conflicten in de wereld, zelfs de golf van internationaal terrorisme,
zijn terug te voeren op het jarenlang steunen van verkeerde regimes in de wereld door
westerse mogendheden, de VS voorop.19 De EU heeft een unieke kans in dit tijdgewricht
het tij te keren.
Er liggen verder enorme kansen voor de EU in de Balkanlanden, waar de EU al actief is,
en vooral in Afrika, waar de grote mogendheden minder belangen hebben en er meer
ruimte is voor optreden. Terecht worden er nu initiatieven genomen om de EU actief te
betrekken bij het conflict in Darfur en omliggende landen.20 Maar ook elders in de
wereld, in Iran en zelfs in het conflict tussen Israël en de Palestijnen, liggen
mogelijkheden.
In de tweede plaats moet de EU het initiatief nemen op het gebied van de
Millenniumdoeleinden. Rein Dekker van ZOA Vluchtelingenzorg heeft onlangs terecht
gepleit voor een grotere aandacht voor dat thema.21 Ik voeg daar aan toe dat dat alleen
effectief kan via de EU.
Tenslotte moet men binnen de EU gezamenlijk gaan werken aan het behalen van de
normen die vastgesteld zijn in het Kyoto-verdrag.
De opgave van de ChristenUnie
In de besproken brochure Verder zien valt op hoe terughoudend de Eurofractie is op het
terrein van het buitenlands- en veiligheidsbeleid. Zo wordt voorgesteld om de post van
Hoge Vertegenwoordiger voor het buitenlands en veiligheidsbeleid af te schaffen. De
Eurofractie verwerpt het ontwikkelen van militaire structuren binnen de EU en pleit voor
het onderbrengen van het veiligheidsbeleid van de EU in de NAVO. Dat deze keuzes zeer
nadelig zijn voor de EU heb ik hierboven aangetoond. Verder zullen ze ook de NAVO
verzwakken.
19
Dit thema is recentelijk in een aantal publicaties aan de orde gesteld. Zie onder andere Robert Fisk: The
Great War for Civilisation; James Risen: State of War en Joris Luijendijk: Het zijn net mensen.
20
‘EU wil missie aan grens Tsjaad en Darfur’, in: NRC Handelsblad, 24 juli 2007
21
Roel Kuiper e.a.: Frisse Lucht – De ChristenUnie en het kabinetsbeleid. Wetenschappelijk Instituut
ChristenUnie.
7
De ChristenUnie doet er daarom goed aan de koers snel bij te stellen en een krachtig
geluid te laten horen ter ondersteuning van een Gezamenlijk Buitenlands en
Veiligheidsbeleid. De partij moet daarbij een speerpunt maken van het inclusive-model:
- het laten meedelen van alle landen in welvaart in de wereld
- het krachtig opkomen voor mensenrechten en het versterken van posities van
minderheden, in Europa maar ook elders in de wereld
- het onderzoeken en het aan de kaak stellen van huidige steun aan foute regimes of
regeringen, zoals dat nog altijd bestaat.
Ook doet de ChristenUnie er goed aan de zijde van de PvdA te kiezen en zich meer te
gaan richten op Afrika en het versterken van vredes- en stabilisatieprocessen aldaar. Het
is beter zich te richten op de allerzwakste landen in de wereld, waar de grootste
achterstand heerst op het gebied van veiligheid en onrecht, en daar de inzet te plegen
(financieel, maar ook militair) dan zich te laten meeslepen in machtspolitieke
overwegingen die vaak in het verlengde liggen van de belangen van de VS.
Tenslotte moet er een veel sterkere Europese christelijk-sociale beweging komen. CDAkamerlid Jan Jacob van Dijk pleitte daar onlangs terecht voor.22 In het huidige kabinet
heeft de ChristenUnie een unieke positie om op deze onderwerpen een doorslaggevende
rol te spelen.
Kortom, de route richting (Bijbelse) gerechtigheid voor de wereld loopt niet primair via
Nederland maar via Brussel.
SAMENVATTING IN BLOKJE
- De verhoudingen in de wereld zijn enorm veranderd. De EU is, ook na
vaststelling van het nieuwe EU-verdrag, daar niet voldoende op voorbereid.
- Dat kan leiden tot een verzwakking van de EU en van de individuele lidstaten,
inclusief Nederland.
- Alleen een politiek sterkere EU is in staat het hoofd te bieden aan mondiale
problemen en de eigen principes van gerechtigheid internationaal overeind te
houden.
- De ChristenUnie moet dat onderkennen en ‘Europeser’ worden.
22
‘Europa moet niet te liberaal worden’, in: Nederlands Dagblad, 8 september 2007;
8