20090419-Mat_13_24-30

Preek over Mt. 13,24-30.36-43 d.d. 19 april 2009
Broers en zussen in Christus, jongens en meisjes, geachte gasten,
Hebben jullie wel es van de Koude Oorlog gehoord, jongens en meisjes? ...
Weet je ook wat dat is? ...
Je hebt gewone oorlog (dia 1). Tussen 2 landen. Dan kun je aan de soldaten
heel gemakkelijk zien of het vrienden of vijanden zijn. Want ze hebben
verschillende uniformen. En verschillende wapens. En ze spreken
verschillende talen. En soms zien ze er ook nog verschillend uit. Chinezen
zien er bv. anders uit dan wij.
Maar je hebt ook burgeroorlog (klik). Dat is een oorlog binnen één land. Dan
kun je veel moeilijker zien wie een vriend is en wie een vijand. Want ze
zien er hetzelfde uit. Ze spreken dezelfde taal. Enz. Dat is natuurlijk heel
lastig. Want misschien denk jij nog: ‘Is dat nou een vriend of een vijand?’ En
dan schiet hij jou al dood.
Maar een Koude Oorlog (klik) is nog weer lastiger. Want in een Koude Oorlog
gaat alles stiekem. In ’t geheim. Die wordt niet uitgevochten door soldaten
in uniform. Maar door geheim agenten. Die er heel gewoon uitzien. Het
lijkt of ze niet gewapend zijn, maar ze doen vergif door je eten. Of ze
hebben een paraplu waar ze mee kunnen schieten. Dan weet je dus echt
niet wie de vijand is!
Waarom begin ik daarover? Nou, Jezus vertelt een keer gelijkenis, een
verhaal over zijn Koninkrijk. En in dat Koninkrijk zijn eigenlijk alle 3 die
soorten oorlog aan de gang (klik): een gewone oorlog, een burgeroorlog, en
een Koude Oorlog. En die Koude Oorlog is zelfs nog gevaarlijker dan die
waar ik het zonet over had. Want de vijand zit ook... in jezelf! Daar gaat
het vanmorgen over.
***
De joden snapten er niks van. Als Jezus de Messias was, waarom greep-Tie
dan niet in? Waarom schopte-Die de romeinen dan niet het land uit? Waarom
zorgde-Die dan niet dat het paradijs weer terugkwam? Ze snapten echt niet
dat-Ie zo over Zich heen liet lopen.
En dan gaat Jezus die gelijkenis, dat verhaal vertellen. En daarin laat-Ie
zien dat het allemaal niet zo simpel is als zij denken. Dat de frontlijn ergens
anders loopt dan zij denken. Zij denken dat de frontlijn loopt tussen joden
en romeinen. Maar Jezus zegt: Er is nog een andere vijand. Die is nog veel
gevaarlijker. En die vijand, dat is de duivel.
‘Het koninkrijk van God is gekomen’. – Dat is wat Jezus steeds zegt. – Maar
er is ook nog een ander koninkrijk: het koninkrijk van de vijand, van de
duivel. Die 2 rijken staan tegenover elkaar. En waar de frontlijn tussen die 2
rijken precies loopt... (dia 2)
***
pagina 1
Preek over Mt. 13,24-30.36-43 d.d. 19 april 2009
Soms kun je hem heel duidelijk aanwijzen. 1. Tussen de kerk en de wereld
bv.
a. We beginnen even ver van huis. In Somalië. De afgelopen week zijn daar
die 3 piraten doodgeschoten door amerikaanse SEAL’s. Dat is gewoon puur
slecht, die piraterij. (klik) Duidelijk een stukje rijk van de duivel. Net zoals
het internationale terrorisme dat is trouwens.
b. Dan wat dichterbij. In ons eigen land. Gedwongen prostitutie (klik).
Vrouwen worden onder valse voorwendselen naar NL gelokt, en komen in
feite terecht in moderne slavernij. En ze moeten hun lichaam verkopen om
hun ‘schulden’ af te betalen. Alleen zijn die zo groot, dat dat nooit lukt.
Duivels.
c. En dan nog wat dichterbij. Vandaag is er weer een paranormale beurs in
Roden. (klik) Alsof je vrijblijvend kunt kennismaken met wat er te koop is in
het rijk van de Tegenstander!
Het komt ook wel nog dichterbij. Op je werk bv. (klik) Want je hebt
misschien collega’s die geen christen zijn maar die een heel ‘christelijk’
leven leiden. Maar je hebt vast ook andere. Die met de ellebogen werken.
Die op feestjes stomdronken worden. Die om het andere woord vloeken. Die
buitenechtelijke relaties aangaan. Enz.
Dus: soms kun je de frontlijn tussen goed en kwaad, tussen het koninkrijk
van God en het koninkrijk van zijn Tegenstander heel duidelijk aanwijzen.
Want tussen die 2 woedt zeg maar een gewone oorlog. Het is duidelijk wie
je vijand is. Je ziet het meteen.
***
Maar het kan ook een stuk onduidelijker wezen. Want die frontlijn loopt ook
2. dwars door de kerk heen! (dia 3)
Dat is misschien wel een nare verrassing voor je. Misschien had je gedacht
dat de frontlijn alleen maar tussen de wereld en de kerk loopt. Lekker
duidelijk. Maar hij loopt dus ook dwars door de kerk heen...
Dat zag je in Jezus’ tijd al. a. Aan de ene kant had je de Farizeeën. (klik)
Dat waren voorbeeldige kerkmensen. Zij waren ervan overtuigd dat zij bij
het goede zaad hoorden in Jezus’ gelijkenis. Maar dat was niet zo...
Het leek aan de buitenkant wel mooi bij hen, maar aan de binnenkant was
het een stuk minder mooi. Jezus heeft zelfs een keer tegen hen gezegd:
Wee jullie, schriftgeleerden en Farizeeën, huichelaars, jullie lijken
op witgepleisterde graven, die er van buiten wel fraai uitzien, maar
vol liggen met doodsbeenderen en andere onreinheden... (Mt. 25,27)
pagina 2
Preek over Mt. 13,24-30.36-43 d.d. 19 april 2009
‘Huichelaars’, zegt Jezus dus. Dat zeggen we ook in onze belijdenis. In art.
29 van de NGB gaat het daarover. Over
...de huichelaars, die zich in de kerk tussen de oprechte gelovigen
bevinden en toch niet bij de kerk horen, al zijn zij voor het oog wel
in de kerk...
Mensen kunnen om allerlei redenen naar de kerk gaan. Misschien vanwege
het i. sociale netwerk (klik), dat de kerk natuurlijk ook is. Of je ziet de kerk
als een ii. soort verzekering (klik): ‘Ik zit in ieder geval goed als Jezus terugkomt!’ Of je hebt iii. Aanzien, je krijgt respect (klik) in de kerk en dat voelt
prettig. (Dat was het in het geval van de Farizeeën.) – Wat is jouw reden om
naar de kerk te gaan? – Je kunt christelijk gedrag vertonen, zonder dat je
christen bent.
Aan de ene kant had je dus de Farizeeën. b. Aan de andere kant had je de
tollenaars. Dat waren bepaald geen voorbeeldige kerkleden. Misschien mag
je zeggen dat dat randkerkelijken waren. Of misschien waren ze zelfs al
over de rand heen. Die waren er niet van overtuigd dat zij bij het goede
zaad hoorden in Jezus’ gelijkenis. Maar ze zaten er ook niet mee...
En Jezus had wel voorkeur voor hun gezelschap. Maar dat was niet omdat
Hij het goed vond dat ze leefden zoals ze leefden. Nee, Jezus liet hen
merken dat Hij onvoorwaardelijk van hen hield. Maar het was wel de
bedoeling dat dat hen vervolgens ook veranderde! Van binnen, in hun hart,
en ook van buiten, in hun leven.
c. En dan had je nog de leerlingen van Jezus. Die waren het goede zaad.
Dus: 3 verschillende soorten mensen: Farizeeën, tollenaars, de leerlingen. 3
verschillende soorten mensen. – Maar wel allemaal kerkmensen! Maar het is
niet vol te houden dat ze allemaal bij het goede zaad hoorden.
***
En weet je wat we nou altijd geneigd zijn om te doen? We zijn altijd
geneigd om onszelf te identificeren met groep c: de leerlingen van Jezus,
het goede zaad. (klik)
Als je conservatief bent, dan zul je algauw denken: ‘Die progressievelingen
maken de kerk kapot, maar wij zullen er voor zorgen dat dat niet gebeurt!’
En als dat je niet lukt, schiet je in de slachtofferrol: ‘Ze maken de kerk
kapot, maar naar ons wordt niet geluisterd!’ ‘Wij zijn het goede zaad!’
En als je progressief bent, zul je geneigd zijn precies hetzelfde te denken:
‘Die conservatievelingen willen de kerk laten versloffen, maar wij zullen er
voor zorgen dat dat niet gebeurt!’ En als dat je niet lukt, word je boos en ga
je naar een andere kerk. ‘Wij zijn het goede zaad!’
pagina 3
Preek over Mt. 13,24-30.36-43 d.d. 19 april 2009
Dus: de frontlijn loopt tussen de kerk en de wereld door. – Daartussen is een
gewone oorlog aan de gang. Vriend en vijand zijn duidelijk te herkennen. –
Maar de frontlijn loopt ook dwars door de kerk heen. Dus: in de kerk is er
een burgeroorlog aan de gang. Waarin vriend en vijand veel moeilijker zijn
te herkennen!
***
Maar dat is nog niet alles. Want de frontlijn tussen het Koninkrijk van God
en het Koninkrijk van de Vijand 3. loopt ook dwars door jezelf heen! (dia 4)
Waarom denk je anders dat je altijd geneigd bent om jezelf als het goede
zaad te zien en de ander als het onkruid? Waarom denk je anders dat je de
anderen altijd identificeert met de Farizeeën of de tollenaars en jezelf met
de leerlingen van Jezus? (klik) Waarom denk je anders dat ZIJ de kerk
kapotmaken, maar dat JIJ dat juist probeert te voorkomen?
Dat is omdat jij jezelf als maatstaf neemt. Omdat je doet alsof jijzelf, jouw
meningen, jouw principes onfeilbaar zijn. Dat is omdat jij zelf... God wilt
zijn! Sinds Adam en Eva dat wilden, willen we dat allemaal. Laten we het
maar eerlijk toegeven.
En trouwens: als je jezelf identificeert met de leerlingen van Jezus – weet
dan wel wat je doet! Want wat deden de leerlingen van Jezus? (klik) Even
een paar staaltjes:
a. Ze begrepen vaak geen bal van wat Jezus allemaal zei. Telkens weer
kwamen ze met hun simplistische ideeën over het Koninkrijk van God
aanzetten. Dat in hun beleving samenviel met de Joden. En het Koninkrijk
van de Vijand was ‘natuurlijk’ het Romeinse Rijk. – Hoe vaak heeft Jezus
hen wel niet gecorrigeerd, maar het wilde er niet in...
b. Twee van hen gingen stiekem naar Hem toe en vroegen of ZIJ – de
ANDEREN niet, maar ZIJ wel – of ZIJ later in zijn koninkrijk aan zijn rechteren linkerhand mochten zitten. Toen de anderen erachter kwamen waren ze
hartstikke kwaad op hen, want zij wilden dat ook...
c. Toen Jezus gevangen genomen werd, lieten ze Hem allemaal in de steek.
En degene die het het hoogst in z’n bol had, Petrus, viel het diepst: want hij
verloochende Jezus zelfs 3 keer.
Is dat het goede zaad? Je zou het niet zeggen...
Nou, wees es eerlijk: hoeveel onkruid zit er nog in jou? (klik) Hoeveel
leugenachtigheid, diefachtigheid, overspeligheid, hoeveel kleingeloof,
hoeveel hoogmoed, hoeveel angst, hoeveel woede, hoeveel wrok, hoeveel
egoïsme zit er nog in jou?
Als zelfs Paulus zegt, in Rom. 7,21-24 (opzoeken):
pagina 4
Preek over Mt. 13,24-30.36-43 d.d. 19 april 2009
21 Ik ontdek in mij de wetmatigheid dat het kwade zich aan mij
opdringt, ook al wil ik het goede doen. 22 Innerlijk stem ik vol
vreugde in met de wet van God, 23 maar in alles wat ik doe zie ik
die andere wet. Hij voert strijd tegen de wet waarmee ik met mijn
verstand instem en maakt van mij een gevangene van de wet van de
zonde, die in mij leeft. 24 Wie zal mij, ongelukkig mens, redden uit
dit bestaan dat beheerst wordt door de dood?
Als zelfs Paulus dat zegt over zichzelf, geldt dat dan niet voor jou?
De frontlijn loopt dus niet alleen tussen de kerk en de wereld, maar ook
dwars door de kerk en zelfs – dwars door jezelf heen!
En dat betekent dat er in jouzelf een soort Koude Oorlog aan de gang is.
Waarbij het soms lastig is na te gaan wie een vriend is en wie een vijand. Of
een gedachte die je hebt, een idee, een visie, van de Heilige Geest komt of
van de andere kant...
Zingen:
***
En nou de oplossing! Het goede zaad en het onkruid staan dus door elkaar
heen: in de wereld, in de kerk en in mijzelf. Wat nu?
De knechten in de gelijkenis van Jezus weten het wel, vs. 28:
Wilt u dat wij er het onkruid tussenuit wieden? (dia 5)
En ik denk dat dat ook vaak onze oplossing is. ‘Weg met het onkruid!’ Laten
we maar weer even op die 3 niveau’s naar die oplossing kijken:
1. Het kwaad in de wereld (klik). God kan daar natuurlijk zo een eind aan
maken. Maar wat is dan het gevolg? Dat het goede zaad geen tijd meer
krijgt om te groeien en om vrucht te dragen... (klik)
En liever dan ook maar één plantje kwijt te raken kiest God er dan voor om
het onkruid voorlopig maar met rust te laten! Hoe erg Hij het ook vindt.
Zo belangrijk vindt-Ie jou. Ook al ben je nog maar een klein plantje. –
Misschien lijk je zelfs nog onkruid. Maar Hij weet dat je goed zaad bent.
(Omdat Hij je gezaaid heeft.) En Hij geeft je nog de tijd om dat te laten
zien. Om vrucht te dragen. Gelukkig maar...
Zoals Petrus het zegt in 2 Pt. 3,9:
De Heer is niet traag met het nakomen van zijn belofte [met het
afrekenen met het onkruid], zoals sommigen menen; hij heeft alleen
maar geduld met u, omdat hij wil dat iedereen tot inkeer komt en
niemand verloren gaat.
pagina 5
Preek over Mt. 13,24-30.36-43 d.d. 19 april 2009
Dat geldt voor jou. Maar er zijn natuurlijk ook nog anderen zoals jij...
Dus: toch niet zo’n goeie oplossing, dat ‘weg met het onkruid’...
2. Het kwaad in de kerk (dia 6). Daarvan denken wij ws. ook: ‘Weg ermee!
Hoe eerder hoe beter!’ We willen graag een pure kerk, een zuivere kerk,
waar alleen maar mensen inzitten die helemaal gaan voor God.
En soms – soms moet dat ook. Dat zegt Paulus bv. in 1 Kor. 5,13 (klik):
Over de buitenstaanders zal God oordelen. Maar binnen de gemeente
geldt: ‘Verwijder wie kwaad doet uit uw midden.’
Dus: soms moeten we in de kerk het onkruid uitrukken. Maar daar moeten
we wel heel voorzichtig mee zijn (klik). Omdat we altijd weer geneigd zijn
het kwaad buiten onszelf te projecteren. Terwijl het net zo goed in ons zit.
Omdat wij altijd weer geneigd zijn om te denken in termen van ‘wij’ en
‘zij’. Wij – het goede zaad en zij – het onkruid. Als er problemen ontstaan in
de kerk zie je dat vaak gebeuren. Dat er een soort verblinding en verharding
optreedt. Dat alle nuances zoekraken. Dat er niks goeds meer is aan de
opvattingen van de tegenstander. Terwijl die van jou juist klakkeloos en
kritiekloos geaccepteerd worden. Dat je bij de tegenstander overal wat
achter zoekt. En bij jezelf nergens... (klik)
Weet je wat er dan is gebeurd? Dan heb je hetzelfde gedaan als wat de
joden deden: de frontlijn getrokken tussen ‘hen’ en ‘ons’. Dan zeg je: ‘Wij
zijn de kerk en zij zijn DUS de wereld’. Dan doe je alsof er alleen maar een
gewone oorlog aan de gang is en niet ook een burgeroorlog: dat de vijand
ook in je midden is. En je vergeet helemaal dat-ie ook in jezelf zit: dat er
ook een koude oorlog aan de gang is...
Dus: het onkruid meteen uitrukken is in de kerk ook niet zo’n goed idee.
Want als we een pure kerk willen, dan moeten we onszelf ook uitrukken...
Bovendien vallen er altijd onschuldige slachtoffers: goede plantjes die niet
zo sterk zijn, die met het onkruid mee uitgerukt worden. En daar zegt Jezus
een keer iets heel schokkends over:
Wie een van de geringen die in mij geloven van de goede weg
afbrengt, die kan maar beter met een molensteen om zijn nek in de
zee geworpen worden en in de diepte verdrinken... (Mt. 18,6)
***
Trouwens: hoe onderscheid je eigenlijk het goede zaad van het onkruid? Dat
is nl. de schok van dit verhaal van Jezus, van deze gelijkenis van Jezus: het
onkruid en het graan lijken exact op elkaar! – Dat is voor ons een verrassing.
Maar voor de joden was het dat helemaal niet.
pagina 6
Preek over Mt. 13,24-30.36-43 d.d. 19 april 2009
Elke joodse boer wist dat er een onkruidsoort was die alleen in korenvelden
groeide en die exact op koren leek: dolik was dat. Voor wie het wil weten:
de wetenschappelijke naam is Lolium temulentum.
Die 2, tarwe en dolik, lijken exact op elkaar. Kijk maar (dia 7, 2 plaatjes
(naast elkaar): links heb je dolik, rechts tarwe. Ze lijken exact op elkaar.
Pas bij de oogst zie je het verschil. En dan is het nog niet makkelijk. En als
je de zaden van dolik meemaalt met de tarwezaden, dan bederven ze het
meel!
Dus: het verschil is heel moeilijk te zien! Dat is het punt van deze
gelijkenis.
Een christen kan heel onchristelijk gedrag vertonen. Misschien uit
onnadenkendheid, misschien uit onwetendheid, misschien zelfs goed
bedoeld, maar toch. Dat zou-die niet moeten doen, maar als–tie God om
vergeving ervoor vraagt, dan krijgt-ie die. Een christen is niet iemand die
geen genade meer nodig heeft omdat-ie volmaakt is, maar iemand die
beseft dat-ie van genade moet leven.
Dus een christen kan heel onchristelijk gedrag vertonen. Maar dat wil nog
niet zeggen dat hij geen christen is. Goed zaad kan onkruid lijken. Maar dat
wil nog niet zeggen dat het onkruid is!
Maar andersom kan ook. Een niet-christen kan ook zo te zien heel
‘christelijk’ gedrag vertonen. Die kan heel behulpzaam zijn en vriendelijk
en allerlei vrijwilligerswerk doen enz enz. Paulus heeft het in Rom. 2,14
over:
...heidenen, die de wet niet hebben, maar de wet van nature
naleven...
Dus een christen kan heel onchristelijk gedrag vertonen. Maar andersom
ook: een niet-christen kan heel ‘christelijk’ gedrag vertonen. Maar daarom
is hij nog geen christen! Onkruid kan goed zaad lijken. Maar daarmee is het
dat nog niet!
Daarom is het in de kerk ook niet zo’n goed idee, om het onkruid meteen uit
te rukken. En als het wel moet, moet het heel voorzichtig gebeuren.
***
3. Het kwaad in jezelf (dia 8). Ik denk dat onze oplossing daarvoor ook is:
‘Weg ermee! Uitrukken die handel!’
Maar weet je wel hoe diep het in je zit? (klik) Het is helemaal met je
verweven, het zijn niet maar wat verkeerde dingen die je doet en zegt,
maar het zit in je gedachten, in je hart, in je karakter, in je instinct, in je
natuur.
pagina 7
Preek over Mt. 13,24-30.36-43 d.d. 19 april 2009
En we weten het vaak goed te camoufleren, dus het komt er niet altijd uit,
maar het zit er echt wel in: leugenachtigheid, diefachtigheid,
overspeligheid, kleingeloof, hoogmoed, angst, woede, wrok, egoïsme...
Als je zegt: ‘Weg ermee! Uitrukken die handel!’ Zeg je eigenlijk tegelijk:
‘Weg met mezelf!’ (klik) Toch niet zo’n goed idee dus...
***
De heer des huizes, Jezus, heeft een andere oplossing. Hij zegt in vs. 30:
Laat beide [goed zaad en onkruid] samen opgroeien tot de oogst, dan
zal ik, wanneer het oogsttijd is, tegen de maaiers zeggen: ‘Wied
eerst het onkruid, bind het in bundels bij elkaar en verbrand het.
Breng dan het graan bijeen in mijn schuur.
En eigenlijk zegt-Ie daarmee: ‘Geen paniek! Ik weet precies wie wat is. En
Ik zorg dat iedereen precies daar terechtkomt waar-die terecht moet
komen! Alles is onder contrôle!’ (klik)
Dat zie je eigenlijk steeds in deze gelijkenis, in dit verhaal: alles is onder
contrôle. De knechten zijn geschokt over het onkruid dat opeens opkomt.
Maar de heer des huizes niet. Hij weet meteen waar het vandaan komt, vs.
28:
Dat is het werk van een vijand.
En Hij heeft ook meteen een oplossing:
Laat beide samen opgroeien tot de oogst.
Het is lastig om om te gaan met het kwaad. In de wereld. In de kerk. En in
jezelf. Want wat zit het overal doorheen. En wat is er soms moeilijk de
vinger op te leggen! Laten we daar eerlijk over zijn.
Onze redding is niet: het kwaad in ons negeren of wegredeneren, maar het
kwaad in ons aan de voet van het kruis leggen. Dan rekent Jezus er op zijn
tijd mee af. (klik)
En intussen moeten wij groeien en vrucht dragen. Hoe? Nou, planten richten
zich op de zon. Zo moeten wij ons richten op Jezus Christus, die in de Bijbel
ook ‘de zon’ genoemd wordt: ‘de zon van de gerechtigheid’ (Mal. 3,20)
(klik).
Dan zullen we groeien en bloeien en vrucht dragen. En dat is wat de heer
des huizes wil.
Amen.
pagina 8
Preek over Mt. 13,24-30.36-43 d.d. 19 april 2009
Liturgie mi
1. Votum
2. Zegengroet
3. Zingen: Ps. 99 (orgel, beurtzang: 1a.2v.3m.4v.5m.6v.7m.8a)
4. Wet: Mt. 6,1-6
5. Zingen: Ps. 51,5 (orgel)
6. Bidden
7. Lezen: Mt. 13,24-30.36-43
8. Zingen: Opw. 488 De kracht van uw liefde ((klein) combo)
9. Preek deel I
10. Zingen: Ps. 92,3.4 (orgel)
11. Preek deel II
12. Zingen: Ps. 92,7.8 (orgel)
13. Danken & bidden
14. Collecteren
15. Zingen: LB 281
16. Zegen
dolik (Lolium temulentum)
tarwe (Triticum aestivum)
pagina 9