sonnenwijzer - Sonnenborgh

SONNENWIJZER
2014/1
€ 1,50
LICHT
SONNENBORGH
MUSEUM &
STERRENWACHT
INHOUD
3 Licht op Sonnenborgh
6 Dagje uit
8 Donkere lijnen in het zonlicht
10 Fraunhoferlijnen en het onderzoek naar exoplaneten
11 Met de grootste zonne-­
telescoop veilig de zon bekijken
12 Maak je eigen regenboog
13 Wat ziet een dier?
14 Vrienden van Sonnenborgh
COLOFON
Sonnenwijzer is een uitgave van de Stichting
Vrienden van Sonnenborgh in nauwe samenwerking
met Sonnenborgh – museum & sterrenwacht.
Redactie Bas Nugteren, Jasper Pothoven,
Brechtje van Riel, Jacco Vink, Sebastiaan de Vet,
Robert Wielinga. Met bijdragen van Erik Kerpen en
Lisa Pothoven (JWG).
Beeld Timo van der Horst, Jordi Huisman, NASA,
Sonnenborgh – museum & sterrenwacht.
Ontwerp DeVrijerVanDongen
Druk Veldhuis Media BV, Raalte
Oplage 2.500 exemplaren
SONNENBORGH
museum & sterrenwacht
Zonnenburg 2, 3512 NL Utrecht
T (030) 820 1420
www.sonnenborgh.nl
[email protected]
Openingstijden
Dinsdag t/m vrijdag: 11.00 - 17.00 uur
Zondag: 13.00 - 17.00 uur
2 Sonnenwijzer – 2014/1
Sonnenborgh – museum & sterrenwacht wordt
structureel ondersteund door de Universiteit Utrecht
en de Gemeente Utrecht.
Coverfoto: Zonlicht dat op de aarde schijnt (foto: NASA).
VOORWOORD
Licht
Terwijl ik dit schrijf lopen er enkele tientallen
schoolkinderen door Sonnenborgh. Enigszins
luidruchtig zoals het is met een groep kinderen
in een uitdagende omgeving. Dat is voor mij
Sonnenborgh: nieuwsgierigheid en enthousiasme.
Hier zijn we dagelijks mee bezig, we spelen in op
de nieuwsgierigheid van de bezoekers en hopen ze
enthousiast te maken.
Zo’n tien jaar geleden startte Sonnenborgh –
museum en sterrenwacht in zijn huidige opzet,
nadat het bastion en de sterrenwacht uitvoerig
waren gerenoveerd. Het complex dat een
geschiedenis kent van eeuwen, werd deel van het
Museumkwartier en is een parel aan de Maliesingel.
Sindsdien telden we bijna een kwart miljoen
bezoekers. In deze Sonnenwijzer schijnen we licht op
deze tien jaar Sonnenborgh.
Daarnaast in dit zomernummer veel aandacht
voor licht in sterrenkundig opzicht. Wereldberoemd
werd Sonnenborgh in de vorige eeuw met zijn
onderzoek naar de zon. De grondslag hiervoor
werd precies 200 jaar geleden gelegd door
de ontdekking van de spectraallijnen door
Fraunhofer. Op Sonnenborgh vind je ook de grootste
zonnekijker van Nederland, de Lunt-telescoop. Op
zonnige zondagen deze zomer kun je erdoor de zon
bekijken en op een andere manier ervaren. Zo is
Sonnenborgh nu weliswaar niet meer de thuishaven
van soldaten of beroemde wetenschappers,
maar wel de plek waar velen naar toe komen uit
nieuwsgierigheid en weer enthousiast vertrekken.
Bas Nugteren
Directeur Sonnenborgh – museum & sterrenwacht
TERUGBLIK
LICHT OP
SONNENBORGH
SONNENBORGH IN VOGELVLUCHT
VASTE EXPOSITIES
EN WISSEL­TENTOON­
STELLINGEN:
VASTE EXPOSITIES:
• Bastion (1552)
• Zon- en weerzaal
•Meridiaanzaal
•Hodzelmansplanetarium
• Utrechtse kijkers
• Authentieke instituutsbibliotheek en
-collegezaal uit begin 20e eeuw WISSELTENTOONSTELLINGEN:
• Groeten van Mars (2005)
• Dreiging uit de ruimte (2006)
• IJskoude wetenschap (2007)
• De hemel in kaart (2009)
• Spacewalk, ruimtevaart in
Nederland (2010)
• Ruimtebeelden 1 en 2 (2011)
• Spoorzoeken op Mars (2013)
4 Sonnenwijzer – 2014/1
TERUGBLIK
CULTUUR
STERREN KIJKEN!
EDUCATIE
VOL PLANNEN
Heel veel culturele evenementen in de afgelopen
10 jaar Sonnenborgh. Het sfeervolle bastion met
zijn oude muren en gangen leent zich daar prima
voor, evenals de sterrenwacht met de authentieke
bibliotheek, collegezaal en koepels.
Sonnenborgh is natuurlijk eerst en vooral: sterren
kijken. Zelf door een telescoop de maankraters,
de manen om Jupiter of de zonnevlammen aan
de rand van de zon zien, is altijd bijzonder. Iets
ervaren van het immense en oneindige en er ook
iets meer van begrijpen. Dat kan op Sonnenborgh
en tienduizenden mensen bezochten al één van de
uiteenlopende activiteiten rond onze core business
sterren kijken:
Sonnenborgh verzorgt onderwijsprogramma’s voor
het basis- en het voortgezet onderwijs, afgestemd
op niveau en leerdoelen.
Sonnenborgh heeft een rijk verleden en dat
stimuleert telkens weer om vooruit te kijken.
Volop plannen dus, zoals:
• Reis door de ruimte
• Reis door de tijd
• Reis door het heelal
• Gezichten van de maan
•meer bijzondere kijkavonden:
Halloween, Midzomernacht, etc.
• de tuin terug in de originele sfeer van de oude
Utrechtse Hortus uit 1639.
• herinrichting van de Meridiaanzaal, volgens
het museaal plan ‘Uit sterren geboren’.
• Culturele Zondagen
•Museumnacht
• concerten van o.a. Festival Oude Muziek,
de Gaudeamus muziekweek, Internationaal Kamermuziekfestival
• Open Monumentendag
•Museumweekend
• Nacht van de Nacht
• lezingen (o.a. van André Kuipers)
•kooroptredens
•dansvoorstellingen
•filmdecor
•kijkavonden
• cursussen
• rondleidingen
•zonnekijkmiddagen
• lezingen
•scholenprogramma’s
• bijzondere kijkavonden rond
Perseïden, Venusovergang,
Valentijnsdag, Kerstmis etc.
Zelf kijken door de telescopen of – sinds een jaar –
een voorstelling in het planetarium hoort ook bij de
les!
DAGJE UIT
WAT IS ER TE
DOEN OP
SONNENBORGH?
STERREN KIJKEN
VOOR KIDS
ELKE ZATERDAGAVOND
HALF SEPTEMBER 2014 T/M HALF APRIL 2015
19.30 – 21.00 UUR
Niemand vroeg naar bed! Speciaal voor kinderen van
6 tot 12 jaar en hun ouders is er elke zaterdagavond een
sterrenkijkavond. Neem bij helder weer een kijkje door de
telescopen van Sonnenborgh en ontdek alles over de
maan, planeten en sterren.
ZON OP ZONDAG
ie
rmat
n
r info
Mee ctiviteite
a
r
n
e
e
r :
ov
serve
h.nl
en re enborg
n
n
.so
www
ELKE ZONDAG TUSSEN 13.00 EN 17.00 UUR
Ontdek alles over onze buurtster, het zonneonderzoek op Sonnenborgh en de geheimen
van het zonlicht. En kijk bij helder weer door
de grootste zonnekijker van Nederland!
Vergeet niet te reserveren
De kijkavonden zijn druk bezocht
en beperkt toegankelijk.
Reserveer een plek via de
website.
HALLOWEEN
31 OKTOBER 2014
Griezelen in het oude bastion en de
sterrenwacht. Een super spannende
kijkavond in het donker!
STERRENKIJKAVONDEN
ELKE VRIJDAGAVOND
HALF SEPTEMBER 2014 T/M HALF APRIL 2015
20.00 – 21.30 UUR
Met eigen ogen glasnevels, planeten en het maan­
oppervlak van dichtbij zien? Op de sterrenkijkavonden
van Sonnenborgh zie je meer. Ook met bewolkt is er een
interessant programma met een lezing en een rond­
leiding door het museum.
HERFST- EN KERST­
VAKANTIE
29 T/M 26 OKTOBER 2014
EN 20 DECEMBER T/M 4 JANUARI 2015
6 Sonnenwijzer – 2014/1
In de herfst- en kerstvakantie voorstellingen in
het opblaasbare planetarium en extra veel kijkavonden. O.a. een speciale kerstkijkavond over
de Ster van Bethlehem.
NACHT VAN
DE NACHT
25 OKTOBER 2014
Een avond over de gevolgen van lichtvervuiling. Op Sonnenborgh gaan de
lichten uit en de telescopen aan.
Vergeet niet te reserveren
De kijkavonden zijn druk bezocht
en beperkt toegankelijk.
Reserveer een plek via de
website.
CURSUSSEN
STERRENKUNDE
Meer weten over het heelal?
Elk voorjaar en najaar zijn er
cursussen sterrenkunde, voor
kinderen en volwassenen, op
Sonnenborgh.
SCIENCE ACHTER
SONNENBORGH
DONKERE
LIJNEN IN HET
ZONLICHT
Door een
ongelukje kon
Fraunhofer naar
school en werd hij
een beroemde
lenzenmaker.
200 JAAR FRAUNHOFERLIJNEN
1814 – 2014
Robert Wielinga
De Duitse lenzenmaker Joseph von Fraunhofer
ontdekte 200 jaar geleden donkere lijnen in een
kunstmatige regenboog (spectrum) die hij maakte
van zonlicht. Fraunhofer gebruikte deze lijntjes om
betere lenzen te maken.Voor sterrenkundigen is
het bestuderen van die lijntjes, spectraallijnen of
Fraunhoferlijnen genoemd naar de ontdekker, al
meer dan 150 jaar de manier om van alles te
weten te komen over sterren en planeten, zonder
dat ze er naartoe hoeven te reizen.
GELUK BIJ EEN ONGELUK
Joseph von Fraunhofer was 11 jaar toen hij wees
werd en moest gaan werken. Hij woonde en werkte
bij de glasmaker Weichelsberger, een strenge baas,
die hem verbood naar school te gaan en boeken
te lezen. In 1801, Joseph was toen 14 jaar, stortte het
woonhuis en de werkplaats van Weichselsberger in.
Joseph lag begraven onder een dikke laag puin.
Meer dan vier uur duurde het om hem daar uit te
bevrijden. De prins en latere koning Maximilian I
leidde de reddingoperatie. Maximilian gaf Joseph
wat geld en boeken en zorgde dat hij naar school
kon gaan.
Joseph von
Fraunhofer
De Fraunhofer- of
spectraallijnen
SCHERPE LENZEN MET EEN KLEURFOUTJE
Fraunhofer kon erg goed leren en al snel werd hij de
beste glasmaker van Duitsland. Hij werd gevraagd te
komen werken in een groot laboratorium in een oud
klooster. Joseph had het in zijn vingers: hij maakte
de scherpste lenzen voor telescopen in zijn tijd. Maar
ook door Fraunhofers lenzen zag je rond de sterren
gekleurde randjes, kleurfouten, die er niet hoorden te
zijn. Omdat glas, net als het water in een regendruppel, verschillende kleuren licht niet even sterk afbuigt,
worden sterren in een eenvoudige telescoop geen
kleine stipjes, maar heel kleine regenboogjes.
MEER DAN 20.000 LIJNEN
In 1936 logeerde de Utrechtse sterrenkundige
Mulders op de Mount Wilson sterrenwacht in
Amerika. Met een grote telescoop fotografeerde
hij het spectrum van de zon. Toen hij klaar was
ging hij met meer dan honderd foto’s (toen nog op
glasplaten) terug naar sterrenwacht Sonnenborgh in
Utrecht, waar ze met een speciaal apparaat werden
uitgemeten. Zo ontstond een spectrum van de zon
dat meer dan 120 meter lang was en waar meer
dan 20 duizend lijnen op stonden. In Utrecht was
het langste en scherpste spectrum van de zon ooit
gemaakt! Door de Fraunhoferlijnen op te meten konden de sterrenkundigen van Sonnenborgh als eerste
precies de samenstelling van de zon vaststellen. Dat
hele lange zonnespectrum en de apparatuur waarmee dat is gemaakt is nog steeds te bezichtigen in
de zonnezaal van Sonnenborgh.
Het
zonnespectrum in
Sonnenborgh
Onderzoekers
konden met
behulp van de
Fraunhoferlijnen de
verschillende gassen
in een brand
onderscheiden.
De glasovens
in de werkplaats
van Fraunhofer
in het Duitse
Benediktbeuern.
8 Sonnenwijzer – 2014/1
DONKERE LIJNEN ONTDEKT
Om deze kleurfouten van lenzen te verkleinen
maakte Fraunhofer een spectroscoop, een apparaat om het licht van de zon te splitsen in de kleuren
van de regenboog. Tot zijn verbazing zag hij in die
kunst­matige regenboog (een spectrum) allemaal
donkere lijntjes. Dat was in 1814, 200 jaar geleden.
Hij telde er 570, de negen belangrijkste gaf hij de
letters A t/m K. Omdat elke lijn op een vaste plek,
dus bij een vaste kleur, in het spectrum hoort, kon
hij ze gebruiken om de kleurfouten van zijn lenzen
te meten en ze kleiner te maken. Fraunhofers ontdekking werd daarna door andere wetenschappers
volop gebruikt.
BRAND IN MANNHEIM
In 1859 bestudeerden twee geleerden uit
Heidelberg het licht van een brand in Mannheim
die ze vanuit het raam van hun laboratorium konden
zien met een spectroscoop. Ze zagen dat enkele
kleuren uit het spectrum veel helderder waren dan
de rest. Door deze lijnen te vergelijken met proeven
in hun laboratorium ontdekten ze dat die afkomstig
waren van de gassen barium en strontium.
Spectroscopie (zo noem je het onderzoek aan de
lijntjes) is heel handig om op afstand de samenstelling van iets te kunnen vaststellen: de brandweer kan
erachter komen of er giftige gassen vrijkomen bij
een brand, klimatologen kunnen zien of er veel CO2
zit in de dampkring. En sterrenkundigen kunnen de
samenstelling van gaswolken, sterren en planeten in
het heelal bestuderen.
SCIENCE ACHTER
SONNENBORGH
ACTUEEL
Exoplaneet
Beta Pictoris.
Op deze planeet
duurt een dag
slechts 8 uur.
Fraunhoferlijnen en
het onderzoek naar
exoplaneten
Moderne onderzoekstoe­pas­singen
van Fraunhoferlijnen
Jacco Vink
10 Sonnenwijzer – 2014/1
Fraunhofer ontdekte 200 jaar geleden de donkere
lijnen in het spectrum van de zon. Deze Fraun­
hoferlijnen of spectraallijnen zijn tegenwoordig nog
steeds behulpzaam bij wetenschappelijk onderzoek. Zoals in het onderzoek naar exoplaneten.
Toen Fraunhofer zijn lijnen in het zonnespectrum
ontdekte (zie het artikel Donkere lijnen in het
zonlicht), waren alleen de planeten in ons eigen
zonne­stelsel bekend. Sinds 1996 weten we dat ook
rond andere sterren planeten draaien. Deze planeten noemen we exoplaneten. Deze exoplaneten zijn
ontdekt doordat we de bewegingen van de ster
kunnen waarnemen, veroorzaakt doordat niet alleen
de ster de planeet aantrekt door middel van de
zwaartekracht, maar dat andersom de planeet ook
aan de ster trekt en dat die dus ook een kleine cirkeltje draaien. De bewegingen van een ster kunnen
we meten door middel van de spectraallijnen. Die
veranderen namelijk een klein beetje van golflengte
afhankelijk van of de ster op je afkomt of van je af
beweegt. Dit noemen we het Dopplereffect en is ook
bekend van geluid: als een politiewagen op je af
komt klinkt de sirene hoger dan wanneer deze van je
af beweegt. De planeet rond een ster zorgt voor een
periodieke golflengteverschuiving, met een periode
die correspondeert met een jaar van de exoplaneet.
Dit kan vooral goed gemeten worden voor zware
exoplaneten, want die hebben meer zwaartekracht.
De spectraallijnen die gemeten worden zijn
meestal die van de ster zelf, maar sinds kort kan men
zelfs de spectraallijnen in de atmosfeer van de exoplaneet meten. Die spectraallijnen zijn heel zwak, en
moeilijk te onderscheiden van spectraallijnen van de
ster. Maar het Dopplereffect van de spectraallijnen
zorgt ervoor dat onderscheid gemaakt kan worden
tussen de lijnen van de planeet en van de ster. Als
de ster van ons af beweegt, beweegt de exoplaneet
naar ons toe, en vice versa. Zeer recent heeft de
Leidse astronoom Ignas Snellen zo bepaalt dat een
zware gasplaneet rond de ster Beta Pictoris rond zijn
as draait met een periode van 8 uur. Een dag op
deze planeet duurt dus 8 uur, terwijl deze planeet ook
nog veel groter is dan de aarde, en zelfs groter dan
Jupiter. Het gas op deze planeet heeft dan ook een
snelheid van wel 25 kilometer in één seconde.
Met de grootste
zonnetelescoop veilig
de zon bekijken
Sebastiaan de Vet
Sonnenborgh
was vroeger een
beroemde zonnesterren­
wacht. In het museum
is tegenwoordig alles te
lezen en zien over het
zonneonderzoek dat er
werd verricht.
De naam Sonnenborgh geeft al het idee dat de
zon een centrale plek inneemt op de sterrenwacht.
Het is eigenlijk toeval, de naam van het bastion
bestond al enkele eeuwen, maar Sonnenborgh
heeft een grote wereldfaam als zonnesterrenwacht.
Maar hoe neem je de dichtstbijzijnde ster vanaf de
aarde veilig waar? De grootste zonnetelescoop van
Nederland, de Lunt-telescoop van Sonnenborgh,
biedt uitkomst.
EÉN KLEUR LICHT
Het licht van de zon bestaat uit alle kleuren van
regenboog, van rood tot violet en in kleuren die het
menselijk oog niet kan waarnemen. Door de grote
felheid van de zon is het dan ook gevaarlijk om de
zon door een normale telescoop of verrekijker te
bekijken. Een speciale zonnetelescoop zoals de Lunt
heeft hier een simpele oplossing voor: kijken naar de
zon in één kleur. Net als een zonnebril houdt het filter
in de telescoop hiermee veel schadelijk en onzichtbaar zonlicht tegen. De telescoop laat dus maar een
heel klein stukje van het spectrum van de zon door,
precies op de Fraunhoferlijn (zie het artikel Donkere
lijnen in het zonlicht) van waterstof, de voornaamste
‘brandstof’ van de zon.
De Lunt-telescoop
van Sonnenborgh
SPECTACULAIR BEELD
Eén kleur licht biedt een bijzondere kijk op de zon.
Allereerst is de zon niet alleen een gloeiende bol
in de lucht, maar gebeurt er veel meer. Veel van de
warmte en het licht wordt diep in de zon gevormd
door kernfusie en stroomt naar het oppervlak.
Dat oppervlak heeft daarom veel weg van een pan
kokend water. Grote bellen van gas van honderden
en duizenden kilometers in doorsnede geven het
oppervlak een korrelig uiterlijk, dit wordt de granulatie genoemd. De zon heeft echter geen normaal
magneetveld, zoals de aarde, waarmee je met een
kompas makkelijk kunt navigeren. Op de zon zit dit
magneetveld verknoopt in de zon zelf, en op sommige plekken steken kleine lussen van dat magneetveld uit het oppervlak. Op die plekken (waar je ook
zonnevlekken ziet) kun je die lussen zien als zonnevlammen. Met de Lunt-zonnetelescoop zie je daarom
grote strepen op het oppervlak en op de lussen op
de rand van de zon. Vaak zijn deze duizenden kilo­
meters groot, waarmee ze groter zijn dan de aarde.
ZELF KIJKEN?
De Lunt wordt in Sonnenborgh op zondagen en
tijdens rondleidingen overdag gebruikt om naar het
spectaculaire oppervlak van de zon te kijken. Vraag
bij de balie of de telescoop in gebruik is op de dag
van uw bezoek.
Close-up
van de Lunt
1
KIDSPAGINA
EGENBOOG
JE
ZO
WAT HEB JE NODIG?
• ondiep afwasteiltje
•water
• kleine, platte spiegel
• wit vel papier
•zonlicht!
NL
Leg de spiegel schuin in het teiltje: met de ene
kant op de bodem en de andere kant tegen de
zijkant (en de spiegelende kant boven).
3
Houd nu het vel papier op een afstandje van de
spiegel, zodat het zonlicht er via de spiegel op
schijnt.
4
Wat gebeurt er als je de spiegel beweegt? Zorg er
wel voor dat de spiegel op de bodem blijft staan.
Zonlicht wordt
in verschillende
kleurtjes
gebroken.
oep
r
kg
WATER
< SPIEGEL
voor S
te
r
Deze kidspagina’s
worden gemaakt door de
Jongerenwerkgroep voor
Sterrenkunde (JWG). De JWG is een
vereniging voor jongeren van 8 tot 21
jaar die geïnteresseerd zijn in sterren­
kunde. De leden komen regelmatig bij
elkaar om op allerlei manieren aan
sterrenkunde te doen, en natuurlijk ook
gewoon voor de gezelligheid.
www.sterrenkunde.nl/jwg
Bron: Dr Zeepaard (UNAWE/NRC Handelsblad)
In deze Sonnenwijzer zie je mooie plaatjes en
kleuren. Maar wat jij met jouw ogen kunt zien, is niet
hetzelfde als wat jouw hond of kat ziet. Dieren zien
de wereld heel anders.
Alles heeft een andere kleur. Een boom is groen, de
zon is geel. Dit komt doordat licht uit verschillende
kleuren bestaat. Wij mensen kunnen een klein stukje
van deze kleuren zien. Dat noemen we zichtbaar licht.
Andere soorten licht zien we niet. Bijvoorbeeld
ultra­violet licht. Dat licht is zó paars, dat wij het niet
kunnen zien. Maar… sommige dieren kunnen dat
wel!
De ogen van jouw hond of kat werken anders dan
jouw eigen ogen. In ieder oog zit een ooglens die
ervoor zorgt dat je scherp ziet. Deze lens laat bij
mensen alleen het zichtbare licht door. Maar bij
dieren is de lens zo gemaakt dat ze ook ultraviolet
licht kunnen zien.
de
kun
Waarschijnlijk heb je wel eens een regenboog
gezien. Misschien zag je er zelfs twee tegelijk. Veel
unieker wordt het wanneer we er drie zien. Helemaal
zeldzaam zijn vier regenbogen. In de natuur zie je
bijna nooit vier regenbogen tegelijk. Een tweede regenboog ontstaat wanneer het zonlicht dubbel wordt
teruggekaatst in druppels water. Een derde regenboog zien we als er nog een terugkaatsing is. En een
vierde regenboog...? Je raadt het al: dan wordt het
licht nóg weer een keer teruggekaatst. Het licht gaat
dan als het ware ‘heen en weer’ in de regendruppels.
Maar bij iedere weerkaatsing wordt het licht zwakker.
Hierdoor is de vierde regenboog vaak niet te zien.
T
H
LICER?
N DI
E
G EN
R
O TE
B
R ZIE
E
V AT
W
n
re
12 Sonnenwijzer – 2014/1
HOE KAN DAT?
Zonlicht lijkt wit, maar eigenlijk bestaat het uit heel
veel verschillende kleuren. Het water in het teiltje
rafelt die kleuren uit elkaar. Dit komt doordat het licht
‘gebroken’ wordt door water. De kleuren ‘knakken’
eigenlijk. Iedere kleur knakt (breekt) net een beetje
meer of minder. Hierdoor komen de kleuren naast elkaar op het papier terecht. De vaste volgorde waarin
deze kleuren staan noemen we het kleurenspectrum.
Bij een regenboog zorgen regendruppels voor de
breking van het licht.
>
2
>>
Vul het teiltje met water en zet het in het zonlicht.
HT
1
IC
WAT MOET JE DOEN?
Jongerenwe
r
Als het regent en de zon schijnt, kan er een
regenboog aan de hemel verschijnen. Soms
zien we er zelfs twee. Met dit proefje maak
je je eigen regenboog!
De zon zendt ook ultraviolet licht uit. Je kunt het
niet zien, maar het kan
wel gevaarlijk zijn voor
je ogen!
MAAK JE EIGEN R
EF
O
R
P
WIS
T
DAT JE
?
We kunnen jammer genoeg geen foto nemen door
de ogen van een dier. We weten daardoor niet hoe zij
de wereld zien. Maar met ultraviolet licht zien dieren
wel meer dan wij. Een muis ziet de plas van andere
muizen. En bijtjes zien allerlei felle kleuren op witte
bloemen.
Toch wel jammer dat mensen geen ultraviolet licht
zien. Maar één troost: eekhoorns en aapjes zien dit
verborgen licht ook niet…
13
VOORUITBLIK
VRIENDEN
Bekijk de Tour de France vanaf Sonnenborgh
Erik J.M. Kerpen
voorzitter Stichting Vrienden van Sonnenborgh
Als lezer van de Sonnenwijzer hoef ik u niet te overtuigen van de grote historische betekenis van het
eeuwenoude bastion aan de Utrechtse Singel en het
baanbrekende wetenschappelijk onderzoek dat op
deze unieke locatie plaatsvond. Sonnenborgh: hét
voorbeeld van de symbiose tussen kennis en cultuur.
Kennis en cultuur, precies de onderwerpen waarmee
de stad Utrecht zich nadrukkelijk manifesteert en
presenteert.
Deze onderwerpen waren overigens ook belangrijke reden voor de organisatie van de Tour de
France om de start van de Tour 2015 aan Utrecht toe
te kennen. Zo zal op zaterdag 4 juli en zondag 5 juli
2015 de wielerkaravaan door het Utrechtse trekken
en, wat voor ons interessanter is, zij zullen op beide
dagen over de Singel langs Sonnenborgh fietsen.
Met het oog op dit wielerspektakel heeft de Stichting
Vrienden het plan opgevat om in aanloop naar
Le Grand Départ diverse activiteiten op en in het
bastion te organiseren.
Tijdens deze activiteiten willen we zoveel mogelijk mensen en bedrijven laten kennis maken met
Sonnenborgh, hen de rijke historie van het gebouw
laten proeven, de herinnering levend houden
aan het wereldvermaarde onderzoek dat vanaf
Sonnenborgh werd verricht én laten zien welke
belangrijke bijdrage Sonnenborgh nog steeds levert
aan de bewustwording van jongeren met betrekking tot sterren, planeten en het heelal. Wij hopen
natuurlijk dat dit zal bijdragen aan meer vrienden
en we mikken hierbij ook op een speciale vriendenactie. Die koppelen wij dan aan de mogelijkheid om
op 4 of 5 juli 2015 vanaf Sonnenborgh het grootste
wielerspektakel ter wereld vanaf een unieke locatie
gade te slaan. Want over één ding zijn we het met z’n
allen eens: échte sterren zie je vanaf Sonnenborgh.
Ik hoop samen met u binnenkort vele nieuwe
vrienden van Sonnenborgh te mogen begroeten.
Als u ons daarbij kunt helpen, dan heel graag.
Stichting Vrienden van Sonnenborgh
Draagt u Sonnenborgh-museum & sterrenwacht
een warm hart toe? Word dan lid van de Stichting
Vrienden van Sonnenborgh! Door vriend te worden
levert u direct een bijdrage aan de realisatie
van tentoonstellingen, educatieve projecten,
conservering en uitbreiding van de collectie.
Bedrijfsvrienden van Sonnenborgh
• Catering Oud London BV
• Copijn Boomspecialisten BV
VRIENDEN
Als vriend ondersteunt u Sonnenborgh en geniet
u zelf van een aantal aantrekkelijke voordelen.
Al voor € 50 per jaar ontvangt u:
• Hermans & Schuttevaer
Notarissen NV
• J&B Conseil Utrecht
• Het gehele jaar gratis entree
• Twee keer per jaar het blad Sonnenwijzer
• Uitnodiging voor 1 à 2 Vriendenactiviteiten
• Jurriëns Exploitatiemaatschappij
BV
• Kamer van Koophandel
Midden-Nederland
• Lauteslager Makelaars Utrecht
Als particuliere vriend kunt u ook een Fonds
op naam stichten. Dit kan vanaf € 5.000 per jaar.
U krijgt dan, naast de gebruikelijke voordelen als
vriend, een inhoudelijke rol in het bepalen van
waar Sonnenborgh het geschonken bedrag aan
zal besteden (bijvoorbeeld educatie, collectie,
tentoonsteling, speciale doelgroep).
BEDRIJFSVRIENDEN
Bedrijfsvrienden steunen Sonnenborgh met
een financiële bijdrage vanaf € 500 per jaar,
gedurende 3 jaar. Naast de voordelen die u als
vriend heeft kunt u als bedrijfsvriend bovendien
rekenen op speciale kortingen voor het huren van
de fenomenale locatie inclusief de binnenplaats
uit 1522 en naamsvermelding. Schenkt u € 2.500
per jaar, gedurende 3 jaar, dan wordt u Partner
en organiseren we voor u in overleg ook een
jaarlijkse activiteit, exclusief voor uw werknemers of
relaties, zoals een wetenschapsavond, kijkavond of
planetariumvoorstelling. Als Partner Plus schenkt u
€ 5.000 per jaar en maken we met u een afspraak
op maat, zowel wat betreft de besteding van het
bedrag als de tegenprestatie.
ONDERWIJSVRIENDEN
Onderwijsvrienden steunen heel doelgericht
de kernactiviteit van Sonnenborgh: educatie.
Met een bijdrage van € 1.000 per jaar helpt u
bij de ontwikkeling van onderwijsactiviteiten en
lesprogramma’s, het opleiden van educatieve
begeleiders etc. U krijgt hiervoor naamsvermelding
en wordt uiteraard op de hoogte gehouden van de
besteding van het geld.
BELASTINGVRIJ SCHENKEN
Sonnenborgh – museum & sterrenwacht is
aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instelling.
Dat betekent dat uw giften voor 125% aftrekbaar zijn
van de belasting.
• Naked Architecture BV
• Rabobank Utrecht en omstreken
• St. Elise Mathildefonds
Word
ook vriend,
bedrijfsvriend of
onderwijsvriend!
www.sonnenborgh.nl
15
Samenwerken
en kennis delen
Op financieel
gebied én op
andere vlakken
Informatie en kennis toegangelijk maken
Rabobank verbindt mensen en deelt haar financiële kennis. Ook ondersteunt ze
organisaties die op andere vlakken kennis delen, zoals Sonnenborgh - museum &
sterrenwacht. Zo versterken we elkaar en komen we samen verder.
www.rabobank.nl/utrecht
Samen sterker. Dat is het idee van coöperatief bankieren.