Frans Literatuur: De Romantiek Introductie 19de eeuw: vele

Frans Literatuur: De Romantiek
Introductie
19de eeuw:
- vele opstanden
- kleine revoluties
- politieke machtswisselingen
Na Napoleon (1815) volgde materialisme en burgerlijkheid. De politieke toestand had
veel invloed op de literatuur.
Romantiek
- zelfde onstuimige karakter als de maatschappij
- bron romantiek: ‘mal du siècle’ (men leed aan de tijd>ontevreden over de
samenleving zonder een duidelijke oorzaak)
- schrijvers konden niet in de bestaande wereld leven>vluchtten naar een eigen
wereld (verleden, toekomst of fantasie zoals Jules Verne): geen opgelegde
normen en waarden
- bevrijding van de regels, persoonlijke benadering van een onderwerp, gevoel
en verbeelding belangrijker dan logisch redeneren
Verzet tegen normen en waarden was het hevigst in de Preromantiek. Later werd het
gevoel evenwichtiger.
Kenmerken Romantiek:
- nadruk op het gevoel
- behoefte om terug te keren naar de natuur (Rousseau)
- sterk religieus besef
- accent op innerlijke beleving
- vlucht in het verleden, toekomst, mysterie en exotisme
Stijl Romantiek:
- toeval speelt een grote rol
- opsommingen van beelden
- veel vergelijkingen
- extreme tegenstellingen
Extreme tegenstellingen ontstonden door de onvrede met de eigen tijd, dus vluchtte
men naar uitersten (extremen).
Tegenstelling: Verschillende elementen staan in een tekst lijnrecht tegenover
elkaar.
Romantiek was het voornaamste genre:
- veel metaforen en vergelijkingen
- belangrijke rol individu
- veel gevoel geuit
- geen regels
George Sand (vrouw)
- liefdesromans waarin het eenvoudige platteland het ideaal was
- (La Mare au diable)
Alexandre Dumas
- historische romans
- Les Trois Mousquetaires (De Drie Musketiers)
Jules Verne
- (toen nog) sciencefiction
- Le Tour du Monde en quatrevingts jours (Een reis om de wereld in 80 dagen)
Prose
Preromantiek:
- qua ontstaan was Frankrijk sterk onder de invloed van Engeland en Duitsland
- gevoelens werden in extreme vorm verwoord (zeer hevig en overheersten
andere aspecten van het verhaal)
- stroming was ingezet door Jean-Jacques Rousseau (preromanticus) met zijn
pleidooi over het terugkeren naar de natuur
Rousseau wilde leven volgens:
- afschaffen van de wetenschap
- simpele filosofiën
- aandacht voor het individu
De preromantiek was sterker dan de romantiek, omdat je moest vechten voor je
eigen normen en waarden binnen een andere stroming (de Verlichting).
Jacques-Henri Bernardin de Saint-Pierre (19de eeuw)
- preromanticus
- ideeën bewijzen door ze toe te passen in een roman
- Paul et Virginie
Vragen Paul et Virginie
6. Wat doet Virginies minnaar om haar van het gestrande schip te halen?
Hij keert terug van de kust naar het schip.
7. Hoe reageert de bemanning op de schipbreuk?
Ze springen in zee en proberen met hout en tonnen de kust te bereiken.
8. Wat is de reactie van Virginie?
Ze strekt haar armen uit naar haar minnaar.
9a. Waarom wil de laatst overgebleven zeeman haar kleren uittrekken?
Zodat Virginie dan beter kan zwemmen.
b. Toont Virginie zich daarin behulpzaam?
Nee, ze weigert en wendt haar hoofd af.
10. Vertel het slot in eigen woorden
Er komt een grote golf en de laatste zeeman redt zichzelf en Virginie sterft
11. Noem enkele romantische kenmerken die je in deze tekst bent tegengekomen.
- Virginie legt haar hand op haar hart en kijkt op naar de hemel.
Tekstelementen: liefde, kracht van de natuur.
Tegenstellingen: Virginie gaat dood en Paul blijft leven. De matroos is naakt en
Virginie heeft kleren aan.
Victor Hugo (19de eeuw)
- grondlegger Romantiek
- actief in alle genres van de literatuur (hij had veel invloed)
- ook op politiek gebied actief>zijn visies zorgen voor ballingschap
- zijn werk werd in Frankrijk illegaal verspreid
- historische romans
o Notre-Dame de Paris
o Les Misérables
Historische roman:
- speelt zich in het verleden af
- veel aandacht voor de ‘couleur locale’ (gedetailleerde beschrijving van de tijd),
zodat het verleden levensecht lijkt
- historische sociale roman gaat over de verhouding tussen mensen en speelt in
het verleden
Les Misérables
- sociale historische roman
- Jean Valjean (hoofdpersoon)
- menselijke strijd voor een verbetering van de levensomstandigheden
Vragen Les Misérables
15. Welke rol speelt het toeval in dit fragment?
Dat Jean Valjean en Cosette elkaar tegenkomen.
16. Welke tegenstellingen kun je in deze passage aanwijzen?
De kleine, kwetsbare Cosette en de sterke Jean Valjean. De hardwerkende Cosette
en de spelende dochters. Cosette heeft bijna geen speelgoed en de dochters heel
veel.
17. Vanuit welke persoon is dit fragment geschreven?
De alwetende/personale verteller.
18. Welke romantische kenmerken vind je in dit bovenstaande fragment terug?
Gevoel van Cosette, tegenstellingen, toeval (ontmoeting Cosette en Jean Valjean)
Hector Malot (19de eeuw)
- karakter van zijn boeken is realistisch-sentimenteel
- Sans Famille (Alleen op de wereld)
o kinderboek
Sentimentele roman:
- ellende is het belangrijkst>alle medelijden gaat naar de ik-persoon
- kinderen (die het boek lezen) vinden zichzelf zielig>het is te heftig voor een
volwassene
- zwaar geladen met narigheid
- qua verbeelding heeft het kind een sterk retorisch karakter
Vragen Sentimentele Roman - Sans Famille
21. Kijk wanneer Sans Famille is verschenen. Wat valt op?
De verschijningsdatum viel buiten de Romantiek.
23a. Verschil tussen een volwassene en een kind bij het lezen van Sans Famille?
Een volwassene legt het boek weg, een kind maakt het verdriet meer eigen en gaat
meer op in het verhaal.
b. Wat mist de volwassene wat een kind nog wel bezit?
Een sterk romantisch gevoel; hijzelf is het zielige middelpunt.
Les auteurs de transition (de overgangsauteurs)
- romantische realisten
- nadagen romantiek: verzet tegen macht van gevoel en verbeelding
- de auteurs zijn geen realisten maar er komen wel realistische elementen in
hun werken voor
Honoré de Balzac
- La Comédie Humaine (verzamelwerk) geeft een beeld van zijn tijd
- hartstocht vernietigt de mens óf laat hem juist tot ontplooiing komen
- onzeker of hij tot de ‘romantische school’ behoort of niet:
o wel: fantasie en hartstocht
o niet: realistisch>precieze beschrijving van zijn personages
- Eugénie Grandet (roman)
Stendhal
- pseudoniem van Henri Beyle
- psychologische beschrijving van de liefde
- analyseren van zeden
- Le Rouge et le Noir: hoofdpersoon is niet rijk, maar doortastend, en verwerpt
alle normen om geluk te bereiken
Prosper Mérimée (19de eeuw)
- inspecteur historische monumenten: hij maakte veel reizen over de
Middellandse Zee
- schreef vooral novellen:
o Colomba (1840)
o Carmen (1845)
- transition: romantische inhoud met een sombere, realistische stijl
Novelle: kort verhaal met een gering aantal personen en 1 verhaallijn.
Vragen Carmen
26. Wat hoopt de ikfiguur in gedachten?
Dat Carmen gevlucht is.
27. Verklaar het antwoord van Carmen op zijn verzoek hem te volgen.
Ze wil hem tot de dood volgen, maar niet met hem leven (bij zigeuners was het hun
plicht om de man te blijven volgen).
28. Wat ziet Carmen in zijn ogen?
Dat José haar wil doden.
29. Waaruit blijkt de blinde hartstocht van de ikfiguur?
José heeft voor Carmen gestolen en gemoord.
30. Waarom wil Carmen niet met hem samenleven?
Omdat ze niet meer van hem houdt.
31. Wie is die monsieur (r.39)?
Degene aan wie José dit verhaal vertelt.
32. Vertel in eigen woorden het slot van het verhaal.
José wordt kwader, omdat zij hem niet vergeeft. Als zij zijn ring weggooit, doodt hij
haar. Dan geeft José zichzelf aan bij de politie.
Poëzie
Gevoelens van liefde, geluk, verdriet en eenzaamheid verbeelden.
Vrijheid:
- zelfgekozen beelden
- dichten zonder restricties van
o voorgeschreven rijm
o opgelegde genres en thema’s
Waarom was poëzie belangrijk in de Romantiek?
Bij de Romantiek ligt de nadruk op het gevoel en in de poëzie kon je je gevoelens
uiten.
Victor Hugo
- ook als dichter grote bekendheid
- vader van de romantische school
- (Les feuilles d’automne)
- (Les contemplations)
Victor Hugo schreef na de verdrinkingsdood van zijn dochter, Léopoldine, een
gedicht.
Vragen bij Les Contemplations
41. Wie is tu (r.2)?
Léopoldine.
42. Leg uit dat de dag voor hem zoals de nacht is.
Door zijn grote verdriet is de dag voor hem als de nacht: even donker en somber
door zijn grote droefheid.
43. Op welke manier wordt aangegeven dat Hugo alleen aan zijn dochter denkt?
R. 6 Hij ziet noch hoort iets wanneer hij op weg is naar haar graf.
44. Welke tegenstellingen zijn in het gedicht te vinden?
Leven en dood. Dag en nacht.
45. Welk effect wordt door de tegenstellingen te gebruiken bereikt?
De nadruk ligt op de opgeroepen gevoelens.
46. Waarom legt hij juist groene hulst en bloeiende heide op het graf?
Ze blijven groen en bloeiend in de winter; Léopoldine blijft ‘bestaan’.
47. Wat is het onderwerp van dit gedicht?
De droefheid over zijn overleden dochter.
Alphonse de Lamartine (18de/19de eeuw)
- fysiek last van mal du siècle
- zocht genezing in Aix-les-Bains
-
vond daar een vrouw maar zij bezweek aan haar ziekte (longtuberculose)
Méditations Poétiques > gaat over het terugroepen van geluk
idealiseert de vrouw
melancholie van de natuur
dichter van de liefde en het geluk
Vragen Les Méditations
50a. De dichter gebruikt veel beelden die te maken hebben met de natuur.
b. De voornaamste beelden zijn bergen, water en licht.
c. De dichter was op zoek naar een gevoel van geluk.
d. De reden voor het schrijven van dit gedicht was waarschijnlijk een verloren liefde.
Alfred de Musset (19de eeuw)
- hij was het oneens met de schrijvers van de romantische rol over de sociale
opvattingen van de rol van de kunstenaar
- wilde verzoening tussen de klassieke geest en de romantische lyriek>dit
mislukte en hij was een verscheurd wezen
- Les Nuits: geïnspireerd door liefdesverdriet
Vragen Alfred de Musset
54a. Wie belasteren de dichter?
Zijn vrienden.
b. Waarom doen ze dat?
Omdat hij dronken is en er te radicale ideeën op nahoudt.
55a. Wie is zijn echte vriend?
Het glas wijn.
b. Welke reden geeft hij daarvoor?
De wijn verdooft een kwartier lang zijn ellende.
56. Noem minstens twee tegenstellingen in het gedicht.
Hier et ce soir (gisteren en vanavond). Sot et ceux même (la main en zijn vrienden).
Gérard de Nerval (19de eeuw)
- verloor jong zijn moeder: creëerde een fantasiewereld
- ongelukkige liefde voor een actrice bracht hem aan de rand van de waanzin
- verschillende keren opgenomen in een inrichting voor geesteszieken
- pleegde zelfmoord
Vragen Gérard de Nerval
59. Waar speelt de scène zich af?
Jardin de Luxembourg (groot park in Parijs).
60a. Wat ziet de ikfiguur?
Een jong meisje dat voorbij loopt.
b. Wat denkt hij, naar haar kijkend?
R.2-6 aan liefde, geluk en blijdschap.
c. Hoe voelt hij zich?
Heel somber
d. Wat betreurt hij?
Dat zijn jeugd en geluk voorbij zijn.
61. Wat betekent geluk voor de schrijver?
Jeugd.
62. Welke woorden symboliseren jeugd in zijn ogen?
R. 11: ‘parfum, jeune fille, harmonie’
63. Wat is het onderwerp van dit gedicht?
Heimwee naar een jeugd die nog geluk bracht.
64. Welke contrasten kun je in het gedicht ontdekken?
Jong en ouder. Het meisje is levendig, vlug en behendig, hij is zo diep als de nacht.
65. Vergelijk dit gedicht met het gedicht van De Musset.
Overeenkomst: beide figuren zijn diep ongelukkig.
Verschil: ze zoeken hun oplossing in de liefde en in de drank.
Theater
De regels van het klassieke theater kwamen van Aristoteles.
Victor Hugo
- nieuwe theorie romantisch theater
- verzette zich tegen de regels van het klassiek theater
o geen 3 eenheden
o geen noodzakelijke rijm
o geen onderscheiding tussen tragedie en komedie
- theater: vermenging tussen tragedie en komedie, zoals het leven zelf is
- Hernani
Vragen Hernani
68. Wat is juist?
a. Doña Sol beschouwt dit moment van samenzijn als zeer gelukkig: juist.
b. Zij gebruikt beelden uit de muziek om haar gevoelens te beschrijven: onjuist,
beelden uit de natuur.
c. Hernani heeft totaal andere gevoelens op dat moment: onjuist, dezelfde gevoelens
van liefde.
d. Hernani zou wel in haar dromen willen kruipen: juist.
e. Hernani noemt Doña Sol grillig, omdat ze zichzelf lijkt tegen te spreken: juist.
69. Welke romantische kenmerken vind je terug in dit toneelfragment?
- nadruk op gevoelens
- tegenstellingen
- natuurbeschrijvingen
70. Welke verandering constateer je in vergelijking met het klassieke toneel?
Het beantwoordt niet meer aan de klassieke regels:
- geen rijm meer
- geen 3 eenheden
- alles heeft met de natuur te maken