Romantiek

Romantiek
Francesco Hayez, "Rinaldo en Armida" (beiden figuren uit "Gerusalemme liberata" van
Torquato Tasso)
Contemplatie
Ruth
http://www.artcyclopedia.com/history/romanticism.html
http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Romantic_paintings
De romantiek was een stroming in de Westerse cultuur die zich aan het einde van de 18e
eeuw en het begin van de 19e eeuw sterk deed gelden in de kunst en het intellectuele leven
van met name Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.
In de romantiek werd, in reactie op de Verlichting, de subjectieve ervaring als uitgangspunt
genomen. Hierdoor kwamen introspectie, intuïtie, emotie, spontaniteit en verbeelding centraal
te staan. De mentaliteit van de volbloed romanticus valt samen te vatten met het nog steeds
modieuze begrip jezelf ontdekken.
De naam romantiek is ontleend aan de middeleeuwse romances - verhalen waarin feilbare
mensen de droom van volmaaktheid najagen. Aanvankelijk had het woord de misprijzende
connotatie die tegenwoordig aan een woord als sentimenteel kleeft.
Beroemde romantici zijn Johann Wolfgang von Goethe, Johann Gottlieb Fichte, John Keats,
Johann Gottfried von Herder, Arthur Schopenhauer, Samuel Taylor Coleridge, Jean-Jacques
Rousseau, William Wordsworth, Friedrich Wilhelm Schelling en Percy Bysshe Shelley.
Inhoud


1 Kenmerken
o 1.1 Emotionaliteit
o 1.2 Geschiedenis
o 1.3 Kunst
o 1.4 Natuur
o 1.5 Liefde en vriendschap
o 1.6 Decadentie
o 1.7 Het eigene
o 1.8 Keuzes van de romanticus
2 De erfenis van de romantiek
Kenmerken
Emotionaliteit
Tijdens de romantiek werd de overwaardering van de rationele zijde van de mens
aangevallen. Romantici keerden zich tegen de koele onverschillige objectiviteit van
rationalistische denkers en de wetenschap. Daartegenover stelde men het gevoel, de fantasie,
de verbeelding, de intuïtie, het onderbewuste, het onverklaarbare en het raadselachtige.
Geschiedenis
Romantici geloofden niet in de vooruitgang, maar waren eerder bezorgd voor de toekomst en
nostalgisch naar het verleden. De romantische opvatting dat de wereld zich niet ontwikkelt
volgens een goddelijk heilsplan waarvan de uitkomst vaststaat, maar een door individuen
beïnvloed verhaal met een onbekend einde is, leidde tot het concept De Geschiedenis.
Geschiedschrijving was hiermee meer dan het noteren van gebeurtenissen. Er moest een
verhaal worden ontdekt....
Kunst
Was de kunstenaar voorheen nog een al dan niet gerespecteerd ambachtsman, tijdens de
romantiek werd hem, dankzij de toegang die alleen hij tot zijn subjectieve ervaringen heeft,
een bijzondere status toegekend. Hierdoor kon de mythe van de geniale kunstenaar ontstaan.
In de meest extreme gevallen leidde dit tot een persoonlijkheidscultus. (Goethe, Byron)
Natuur
De romanticus had een zekere afkeer van de (zich ontwikkelende) industrie, de techniek en de
steden. Plekken die nog niet door de menselijke ratio waren bezoedeld kregen de eretitel
natuur. In de Romantiek nam de verheerlijking van de natuur bijna religieuze vormen aan. De
aantrekkingskracht van het mysterieuze, de duisternis en de mystiek van leven en dood werd
groter. Hierdoor ontstond het idee dat bomen als sparren, cipressen en treurige boomsoorten
als wilgen de droefheid benadrukten. Naast de taxus, het symbool van de onvergankelijkheid,
zijn op begraafplaatsen uit deze tijd veel van deze bomen te vinden.
Liefde en vriendschap
Vriendschap was volgens de romantische levenshouding de belangrijkste vorm van loyaliteit
die een mens kende. Vrienden kiest men immers op grond van hun aard. In samenspraak met
gelijkgestemde vrienden kan de eigen grillige identiteit nog beter worden onderzocht. Ook de
romantische liefde kenmerkt zich door een grote aandacht voor de karakters van de beide
gelieven. Voorheen werd partnerkeuze vooral bepaald door maatschappelijke overwegingen.
Decadentie
De romanticus probeert zijn subjectieve gevoelswereld zo authentiek mogelijk tot uiting te
brengen in de objectieve wereld. Dit houdt, volgens de Kantiaanse vaststelling dat het
subjectieve en het objectieve van onvergelijkbare aard zijn, een onmogelijkheid in. Het
erkennen van deze onmogelijkheid om authentiek te leven heeft onder romantici geleid tot
afwijzing van het maatschappelijk leven in de vorm van ironie, verbittering, hedonisme of
decadentie.
Het eigene
Waar de verlichting er van uit ging dat verschillen tussen individuen en volken geleidelijk
zouden verdwijnen, benadrukte en waardeerde de romantiek het eigene en onderscheidende
van individuen en groepen. Elk volk heeft een unieke cultuur en is bijzonder. Een volk is
daarmee een samenhangende gemeenschap, en moet dan ook autonoom zijn en blijven.
Regionale gebruiken worden gekoesterd, bestaande culturen moeten behouden blijven.
Keuzes van de romanticus
Aangezien de romantiek is ontstaan in reactie op de verlichting, kan men de romanticus
karakteriseren aan de hand van de tegenstellingen tussen romantiek en verlichting. De
romanticus is geneigd te kiezen voor:











Voelen (romantiek) boven denken (verlichting).
Het subjectieve (romantiek) boven het objectieve (verlichting).
Synthese en holisme (romantiek) boven analyse (verlichting).
Het ambigue en ironische (rom.) boven ondubbelzinnigheid en helderheid (verl.).
Kunst (rom.) boven wetenschap (verl.).
Creativiteit in de kunst boven nabootsing.
Het spirituele boven materialisme.
Zin boven nut.
Kwaliteit boven kwantiteit.
Een organische natuurbeschouwing boven een mechanische natuurbeschouwing.
De mens die deel van de natuur uitmaakt boven de mens die boven de natuur staat en
haar probeert te gebruiken.
De erfenis van de romantiek
Diverse onder invloed van de romantiek tot bloei gekomen verschijnselen zijn nog lang
invloedrijk gebleven. Sommige cultuurbeschouwers menen zelfs dat we, vanwege onze grote
waardering voor het individuele gevoelsleven, nog steeds in het tijdperk van de romantiek
leven. Op verschillende momenten en op uiteenlopende manieren komt de romantische
denkwijze opnieuw naar voren, bijvoorbeeld in:



De milieubeweging. Hoewel een deel van de milieubeweging zich op de verlichting
baseert, baseert een ander deel van de milieubeweging zich nadrukkelijk op de
romantiek.
De hippiebeweging van de jaren ’60. Hippies verwierpen op een romantische wijze de
gevestigde orde. Zij propageerden een natuurlijke manier van leven, keerden zich af
van het materiële, en hadden een hang naar mystiek.
Nationalisme en de visie op de Europese integratie. De romanticus wenst de eigen
culturele identiteit en de organisch samenhangende gemeenschap te beschermen. Hij

zal dus over het algemeen geen voorstander zijn van globalisering en verdere
Europese integratie.
Het postmodernisme. Romantiek en postmodernisme vragen bijvoorbeeld beide
aandacht voor het bijzondere en het verlangen te ontkomen aan de dwingende
invoeging in de regelmaat.
Turner
James Barry
Samuel Palmer
Theodore Gericault
Adéle Kindt