Exotisch concert voor twee altviolen

Exotisch concert voor twee altviolen
De ZaterdagMatinee bood dit weekeinde in het Amsterdamse Concertgebouw de eerste
uitvoering van een nieuwe versie van ’Meme’, een werk voor twee altviolen en orkest van
Willem Jeths. ’Meme’ is een voorstudie voor de opera van Jeths die volgend seizoen bij de
Reisopera in première zal gaan. De eerste versie van het stuk had een wat kleinere, op het
Schönberg Ensemble toegesneden bezetting. Jeths werkt zijn voorstudies zelfstandig uit zodat ze
ook los uit te voeren zijn en gebruikt ze vervolgens niet integraal in de opera, maar als bron
daarvoor.
De opera speelt in China en ook ’Meme’ heeft een Chinese kleur. Soms klinkt het als een variant
op wat Chinese componisten in de loop der jaren voor het Nieuw Ensemble schreven, maar omdat
Jeths geen etnische instrumenten gebruikt – afgezien van een in de westerse eigentijdse muziek vaker
gebruikte Chinese watergong – heeft het toch ook net weer een ander karakter. Typisch Jeths is de
statische, op klank en bijzondere kleuren gerichte kwaliteit van ’Meme’.
Het klinkt wat minder avontuurlijk dan een jaar of wat geleden en het is iets minder fijn geslepen
uitgevallen deze keer, maar het blijft zeer herkenbaar. De beide altviolen zijn als het ware de zangers
die er straks in de opera zullen zijn. Het verschil met wat nog komen gaat, zit hem waarschijnlijk in de
idiomatische kwaliteit van de solopartijen; een instrument is iets anders dan een zangeres.
Als materiaalbron heeft ’Meme’ vast een functie, maar in zelfstandige vorm is het een beetje
mager. De klank is nogal eenvormig en melodisch gebeurt er niet zo heel veel. Het werk blijft
overeind omdat het aangenaam vriendelijk exotisch klinkt en omdat het een prettig beknopte vorm
heeft, maar het mist de verrassing, de lading en de authentieke kracht van wat bij voorbeeld Guo
Wenjings muziek heeft. De uitvoering door de Radio Kamer Filharmonie onder leiding van Otto
Tausk en de solisten Susanne van Els en Nobuko Imai was dik in orde, en het publiek was blij met
deze nieuwe Jeths.
Van Els en Imai speelden voorafgaand aan Jeths’ nieuwe stuk het duo voor twee altviolen (KV
423) van Mozart, en met violiste Liza Ferschtman trad Imai ook aan in Mozarts Sinfonia concertante.
De interpretatie van dat werk hinkte een beetje op twee gedachten. Imai en Van Els benaderden het
stuk wat ouderwetser en wat meer recht voor zijn raap muzikantesk dan de dirigent Frans Brüggen, die
met de Radio Kamer Filharmonie voor een prachtig fijn uitgewerkte begeleiding tekende. Grandioos
was de uitvoering van Carl Philipp Emanuel Bachs kleine symfonie in Es (H654/Wq. 179) die
Brüggen en het orkest zonder solisten speelden.
In deze voor de ZaterdagMatinee typerend contrastrijk geprogrammeerde middag bracht Liza
Ferschtman ook de Zevende Sequenza voor vioolsolo van Luciano Berio. Dat is niet direct de sterkste
van Berio’s legendarische reeks solostukken, maar Ferschtmans lyrische benadering hielp.
Radio-uitzending: vanavond om 20.00 uur op Radio 4.
Roeland Hazendonk