Dimence PowerPoint sjabloon - Jeugd

Workshop
Contextueel behandelen
Jeugd - Volwassenen
Samenwerking Jeugd ggz en Dimence
9 november 2015
Susan Jorna Dimence
en Hanna Stolper Jeugd ggz
[email protected]
[email protected]
1
Programma workshop
• Individu gericht denken versus context en
systeemgericht denken
• Wat houdt het aanbod Contextueel behandelen
Jeugd-Volwassenen in?
• Intergenerationele overdracht van psychopathologie
• Casuspresentatie
• Vragen en discussie
2
2
Waarom zouden we naasten
expliciet betrekken in de
behandeling?
Vanuit het perspectief van:
• patiënt
• de ouders, partner, familie, broers en zussen
• kind
• naastbetrokkenen, vrienden, buren
• hulpverlener
• de cijfers: 864.000 ouders met 1,6 mln.
kinderen < 22 jaar
• wetgeving, maatschappij
• wetenschap
Vanuit het perspectief van de
wetenschap
• We bevinden ons in goed gezelschap, want de
wetenschap onderstreept het belang van de
relationele context op psychische gezondheid.
Veerkracht
Sue Johnson (klinisch psycholoog)
• De competentie om terug te keren naar de
oorspronkelijke rusttoestand na een stressvolle
situatie.
Daniel Siegel (psychiater)
• Psychische gezondheid is als meebewegen, terwijl
ongezondheid wordt gezien als rigiditeit en
chaos.
Psychologie en brein
Frans de Waal (bioloog)
• De mens is een sociaal dier.
• Empathie als evolutionair gegeven.
• We zijn voorgeprogrammeerd om elkaar de hand
te reiken, zeker in geval van nood.
Psychologie en brein
René Kahn (neurobioloog)
• Genen geven kansen en genen geven risico’s.
• Zonder de omgeving zijn ze niets.
Psychologie en brein
Jim Coan (klinisch psycholoog/neuroonderzoeker)
• Weten dat de ander bereikbaar, toegankelijk en
te vertrouwen is, geeft rust.
• Ons brein (de prefrontale cortex) heeft deze rust
nodig om goed te functioneren.
Psychologie en brein
Jon Kabat- Zinn (psychiater)
• Mindfulness: bewust en zonder oordelen
waarnemen zoals het gebeurt in het huidige
moment.
• Het is belangrijk om de eigen innerlijke ervaring
in het hier en nu opnieuw te verbinden met de
wereld waartoe men behoort.
Psychologie en filosofie
Agneta Fischer (psycholoog)
• Emoties zijn altijd gericht op iets of iemand
(intentionaliteit).
Paul Cobben (filosoof)
• “Menszijn” is ondenkbaar buiten de
gemeenschap. Het leven heeft altijd met
erkenning te maken, je wordt in- of uitgesloten.
Daarom is de groep zo belangrijk.
Implicaties voor therapie?
• Zijn individuele problemen vaak relationele
problemen?
• Ja!
Implicaties voor therapie
Waarom betrekken we naasten zo weinig?
• We vinden het ingewikkeld: complexe dynamiek
• Westerse maatschappij: individu gericht,
onafhankelijkheid, autonomie is een belangrijke
waarde.
• Financiële/doelmatigheids- overwegingen: de
zorgverzekeringswet is individugericht en
zorgverzekeraars vergoeden geprotocolleerde
behandelingen voor het individu.
• Opleidingen veel individueel gericht.
Wat te doen ….
1) Intake: wie zijn betrokken bij het probleem?
2) Uitnodigen: horen van zorgen, geven van
informatie en beantwoorden van vragen.
3) Betrekken bij diagnostiek en evaluatie.
4) Steun mobiliseren tijdens de behandeling.
5) Systeemtherapie: gezinsrelaties methodisch
bewerken, oorzakelijke en instandhoudende
factoren beïnvloeden, veerkracht bevorderen.
6) Terugvalpreventie – winst behouden.
7) Preventie intergenerationele overdracht.
Conclusie: Contextueel behandelen!
Contextueel behandelen
Wat houdt dat in?
14
doelgroep
Volwassenen die in behandeling zijn bij team
Persoonlijkheidsstoornissen of autisme en zwanger
zijn of een kind hebben in de leeftijd tot 4 jaar.
Keuze doelgroep:
Chronische problematiek bij de ouder
Kwetsbare leeftijd van het kind
Veelal geen 2e milieu
Zwangerschap en Ouderschap kan ontregelend
werken en de psychopathologie verergeren
15
Doel van het aanbod
• Kwalitatief betere en efficiëntere zorg
• Intergenerationele overdracht van
psychopathologie beperken (langer termijn doel)
16
Kenmerken van de
doelgroep
• Complexe casussen, veel comorbiditeit met trauma,
verslaving, eetprobemen, wantrouwen, geweld en
relatieproblematiek. Bijkomende problemen:
financieel, huisvesting
• Uitgebreid (hulpverlenings)systeem, grootouders
betrokken, kinderopvang, Sociaal Wijkteam, Veilig
Thuis, PAAZ, Jeugdbescherming, mediator,
consultatiebureau, huisarts enz.
17
Zwangerschap en
Ouderschap
• Nieuwe levensfase
• Ontregeling en nieuw
evenwicht vinden
• Baby als ontregelaar
18
Psychiatrische stoornis verhoogt
kans op:
Ouder
- Relatieproblemen
- Werkloosheid
- Financiële problemen
- Slechtere huisvesting
- Minder sociale contacten
- Minder gezonde
voeding
- Partner met
psychopathologie
- Contact met Justitie
Kind
- Verstoorde ou-kind
interactie
- Hoog stressniveau
- Getuige huiselijk geweld
- Kindermishandeling
- Agressief gedrag ontw.
- Minder compenserende
contacten met anderen
- psychopathologie
Intergenerationele
overdracht van
psychopathologie
Invloed aanleg en omgeving 50/50
20
Feiten en cijfers
• Ouder depressie  kind 45 % kans op onveilig
hechting
• Ouder psychische stoornis  kind 50 % kans op
stoornis
• Beide ouders psychische stoornis  kind 66 %
kans op stoornis
• 36% van dodelijke afloop als gevolg van misbruik
en mishandeling zijn baby’s onder 1 jaar
• 70% als gevolg van alcohol of middelen misbruik
bij ouders
Factsheet Trimbos
21
M. Lambregtse, 2011
22
De invloed van stress
tijdens de zwangerschap
Stress bij de moeder > stresshormonen bij
de foetus
Blijvende verstoorde stressregulatie
Verhoogde kans op ADHD,
Gedragsproblemen, Verslaving
van den Bergh, 2007
1e 18 maanden: 1 miljoen
verbindingen per minuut
• toewending
• oogcontact
• gezichtsuitdrukkingen
• stemgeluidjes
• aanraking
Trevarthen (1989)
• Babybrein is kwetsbaar voor stress
en afhankelijk van stimulatie
 De baby zoekt houvast in het gezicht van
de ouder: de spiegeling van het affect in
toon en gelaatsuitdrukking van de ouders
werkt regulerend voor de baby en als
bouwsteen voor de binnenwereld
Borderline Persoonlijkheidsstoornis
Regulatieproblemen
• Als er veel emoties zijn, dan bemoeilijkt
dat het goed kunnen kijken naar en
afstemmen op de baby
• Bij oplopende stress valt de baby als
het ware uit het hoofd van de ouder
• De emoties van de baby ontregelen de
ouder (ouderlijke stress) met risico op
verergering van diens problematiek
28
De baby
• emoties die hem
volledig in beslag
nemen (stress)
• Om te kalmeren
heeft het de ouder
nodig
30
31
Ouder-kind relatie
Gehechtheid
Emotionele band tussen
ouders en kind
 Evenwicht tussen nabijheid
en exploratie
 Veilige basis om sociaal en
emotioneel te kunnen
ontwikkelen
Uitgangspunten bij behandeling
• Het proces van hechting start al voor de geboorte
• Baby participeert in de behandeling.
• De ouder- baby relatie staat centraal.
• Samen met de ouder(s) de baby observeren
• de therapeut helpt “Keeping the baby in mind”
Kidzkamer: Speciale behandelkamer
Plons “Groepsaanbod ouder-kind”
Casuistiek
•
“Ik lag in het kraambed en hij sloeg mij, ik zat onder het
bloed en de baby ook”
• “Ik had gedronken en was alleen thuis. Als hij dan huilt dan
hoor ik hem niet”
• “Mijn baby was een plankje….”
36
Thema’s in de behandeling
• Vertrouwen/wantrouwen
• Veiligheid (netwerk betrekken)
• Hechting
• Samenwerking in de keten:
gemeente, sociaal wijkteam,
humanitas, Veilig thuis, POP-poli
• Steunend behandelklimaat
• Samen optrekken behandelaars
37
Wat is helpend volgens cliënt
• Vaardigheidstraining: meer zicht op
emoties en beter kunnen reguleren
• Baby betrokken in de behandeling 
bevestiging van moederschap + eigen
kindje leren kennen door samen kijken
• Vertrouwen in therapeuten
• Moederschap verantwoordelijkheid
38
Wat is helpend volgens cliënt
• “Veiligheid van het kind” staat
voorop
• Positieve ouderervaringen:
meer zelfvertrouwen
39
De basis voor goed burgerschap wordt in de
eerste 1001 dagen gelegd na de conceptie
40
Dit vraagt om bezinning an de zorg voor
jonge kinderen en hun ouders
Vroeg investeren is de beste bezuiniging!
41
Workshop
Contextueel behandelen
Jeugd - Volwassenen
Samenwerking Jeugd ggz en Dimence
Vragen?
Deventer: [email protected]
Almelo: [email protected]
Zwolle: [email protected]
42