- Scholieren.com

Antwoorden
Oriëntatie
1
Verenigde Staten
democratie
dollar
kapitalisme
vrijheid
Washington
Roosevelt
Sovjet-Unie
eenpartijstaat
roebel
communisme
gelijkheid
Moskou
Stalin
2 a 1 Anders had men de waarnemers de explosie wel op iets grotere afstand laten observeren.
2 De waarnemers hadden niet de geschikte hulpmiddelen (onder andere beschermende brillen) om hun werk
goed te kunnen uitvoeren.
b 1 De atoombom was in het diepste geheim ontwikkeld. Doordat de eerste proef ’s nachts werd uitgevoerd en
op 100 km afstand kon worden gezien, kon er van geheimhouding geen sprake meer zijn.
2 De waarnemers keken vanaf korte afstand en zonder goede bescherming naar de explosie. Aan de
veiligheid en gezondheid van de onderzoekers was niet gedacht.
c Volgens de verhalen in de Bijbel zou dit het einde der tijden zijn. Op deze dag zouden alle mensen aan God
verantwoording moeten afleggen: de ‘goeden’ (de schapen) zouden naar de hemel mogen, terwijl voor de
anderen (de bokken) hel en verdoemenis wachtte. In de ogen van Churchill leek de explosie op het einde der
tijden.
d Wells schreef vooral sciencefictionverhalen (onder andere ‘The invisible man’, 1897).
e Beiden waren op 23 juli 1945 in Potsdam (in Duitsland).
3 a Op bron 3 is op de achtergrond de Amerikaanse vlag te zien (the Stars and Stripes). Op bron 4 hangt boven de
tribune van de partijleiders een groot banier met daarop de hamer en sikkel. Deze twee stukken gereedschap
waren bij uitstek de symbolen van de Sovjet-Unie.
b De boodschap was: Pas op, wij zijn tot de tanden toe gewapend en zullen er niet voor terugschrikken om onze
wapens ook echt te gebruiken.
c Eigen antwoord van de leerling.
5.1 Van Wereldoorlog naar Koude Oorlog
1
a De oorlog begon op 1 september 1939 / 10 mei 1940 met de Duitse inval in Oostenrijk / Polen.
b Onder de codenaam Operatie Barbarossa / D-Day begon op 22 juni 1941 de veldtocht van Duitsland tegen
de Sovjet-Unie / Nederland.
c De oorlog werd een echte wereldoorlog na de Japanse / Chinese aanval op de Amerikaanse / Engelse
vlootbasis Pearl Harbor.
d De leider van de Sovjet-Unie Stalin / Roosevelt hamerde steeds maar op de opening van een tweede front in
het zuiden / westen van Europa.
e De oorlog kostte aan de kant van de Sovjet-Unie ongeveer vier / twintig miljoen slachtoffers, terwijl aan
Amerikaanse kant 400.000 / 1.500.000 doden vielen.
2 Eigen antwoord van de leerling. De kern zal waarschijnlijk zijn: ‘ja’, want de Sovjet-Unie was veel zwaarder
getroffen dan Engeland en de Verenigde Staten.
3 a Bij deze besprekingen traden zij op als directe adviseurs van de Grote Drie / Het ging bij deze besprekingen
vooral over zaken die met dit werkterrein te maken hadden.
b Slechts één persoon komt op beide foto’s voor (Stalin).
c Roosevelt was in april overleden (Truman was zijn opvolger) en Churchill had de verkiezingen verloren
(vervangen door Attlee).
d Men kende elkaar niet goed, men wist onvoldoende van de persoonlijke afspraken waardoor het wederzijds
vertrouwen minder was.
4 a, b
c Inmiddels is Duitsland weer één land geworden en neemt Berlijn niet langer een geïsoleerde positie in.
5 a De journalisten waren overdonderd door de enorme chaos en drukte. Er is sprake van overdrijving.
b Achteraf kunnen we stellen dat ‘Versailles 1919’ veel erger was. De toen gemaakte afspraken werkten veel
langer negatief voor Duitsland door.
6 a Gebondenheid aan tijd en plaats.
b De Russische officier vraagt aan de Britse journalist om zich te verplaatsen in de positie van de doorsnee
Sovjetburger om zo begrip te kweken voor de handelwijze van de Russen.
7 a
b
c
d
Een regering van communisten.
Regeringen die niet per definitie anti-Sovjet-Unie waren.
Verkiezingen die gecontroleerd werden door de communisten.
Verkiezingen waaraan verschillende partijen op basis van gelijkwaardigheid konden deelnemen.
8 1 Er was in die jaren veel armoede en de communisten beloofden te werken aan het laten verdwijnen van de
verschillen tussen arm en rijk.
2 De communisten hadden een hoofdrol gespeeld in het verzet.
9 a Op het moment van de bespreking zat het Rode Leger al in die landen, terwijl de Engelsen in geen velden of
wegen te bekennen waren.
b Griekenland lag strategisch in het oostelijk deel van de Middellandse Zee (zowel in verband met Egypte als de
toegang tot de Zwarte Zee).
10 a
b
c
d
Het kapitalistische westen onder aanvoering van de VS.
Het communistische oosten onder aanvoering van de Sovjet-Unie.
Communistische revolutionairen.
Inmenging van de Sovjet-Unie.
11 Eigen antwoord van de leerling. Bij vraag 11a moet de nadruk liggen op het feit dat de ontvangst allerminst
hartelijk was en dat er weinig oog was voor de problemen van de teruggekeerden. Bij vraag 11b moet de nadruk
liggen op de eigen problemen: ook de thuisblijvers hadden ontberingen moeten doorstaan en ze wilden nu niet
terug-, maar vooruitkijken en meewerken aan de wederopbouw.
5.2 Aan de leiband van Moskou
1 De juiste combinatie is: 4 – 6 – 2 – 8 – 1 – 3 – 7 – 5.
2 a De juiste antwoorden zijn:
1 Oost-Europa
2 Oost-Europa
3 Oost-Europa
b In West-Europa werd alleen in mei/juni 1940 gevochten en vanaf juni 1944. In Oost-Europa en in de SovjetUnie werd bijna onafgebroken strijd geleverd.
3 Het duurt minstens twintig jaar voordat een tijdens de oorlog gesneuvelde generatie mannen weer ‘vervangen’ is.
4 a De onderhandelaars kwamen hier niet uit.
b ‘Dan halen we zelf wel de spullen waar we recht op hebben én die we hard nodig hebben.’
c Eigen antwoord van de leerling.
5 a Eigen antwoord van de leerling. Het meest voor de hand liggend: fraude.
b Een kleine groep maakt de dienst uit. De leidinggevende communisten hebben hun opleiding in Moskou gehad
en krijgen hun richtlijnen ook uit Moskou. Zij moeten dit aan hun ondergeschikten doorgeven.
c Mogelijke verzetshaarden moeten zo snel mogelijk opgespoord en aangepakt worden.
6 a Bovenste rij: Tsjechoslowakije, Hongarije en Letland. Middelste rij: Estland, Litouwen en Roemenië. Onderste
rij: Polen, Bulgarije en Albanië.
b Joegoslavië volgde op dat moment (onder leiding van Tito) een koers los van Moskou.
c Deze drie Baltische republieken waren sinds 1940 door de Sovjet-Unie bezet.
d In 1991 werden ze weer zelfstandig.
7 a A 1, 5, 7
B 2, 3, 9
C 4, 6, 8
b Eigen antwoord van de leerling.
8 a Het doel was om de partij te zuiveren van personen die te kritisch waren over de leider / het gevoerde beleid.
b Zij werden opgesloten in kampen of terechtgesteld.
c 1 Zijn eigen positie als partijleider versterken.
2 De partijleden eerlijk te infomeren over de praktijken van Stalin.
d Chroesjtsjov had er zelf alle belang bij dat de rest van de bevolking op de hoogte kwam van de wandaden van
zijn voorganger, waardoor zijn positie versterkt zou worden.
9 a Tussen 1953 en 1956 was er in het Kremlin een machtsstrijd. Eerder had Chroesjtsjov de touwtjes nog niet
stevig genoeg in handen.
b Veel mensen hadden het vermoeden dat er tijdens het bewind van Stalin veel verkeerd ging. Nu werd daarover
duidelijkheid geboden.
10 De juiste volgorde is: B – D – A – E – C.
11 1
2
3
4
5
Het verzet begon in beide landen in de hoofdstad.
Het verzet richtte zich vooral tegen de aanwezigheid van de Russen.
Van te voren overheerste het wantrouwen.
In beide landen kwam een partijleider aan de macht die een eigen koers wilde volgen.
De opstandelingen gebruikten de media om hun ongenoegen kenbaar te maken.
12 1
2
3
4
5
6
7
8
Satelliet
Nomenklatoera
Goelag Archipel
Zuivering
Destalinisatie
Praag
Rehabilitatie
Polen
13 a, b Eigen uitwerking van de leerling.
5.3 De wederopbouw in het Westen
1 De juiste uitspraken zijn:
-
In de achttiende eeuw ontstonden de Verenigde Staten door zich los te maken van Engeland.
De Verenigde Staten kennen een federale structuur, met een gekozen president als staatshoofd en het Congres
als volksvertegenwoordiging.
De Verenigde Staten namen zowel aan de Eerste als aan de Tweede Wereldoorlog deel om (onder andere) een
meer democratische wereld mogelijk te maken.
2 a Monroe
b Isolationisme
c Met de Truman-doctrine geven de Amerikanen zichzelf het recht om elders in de wereld in te grijpen. Ook
buiten Amerika.
3 a Twee helften van dezelfde walnoot.
b Truman-doctrine en Marshallplan.
c De twee helften van dezelfde walnoot passen precies op elkaar en vormen samen één perfect geheel. Zo kan
ook de Truman-doctrine niet succesvol zijn zonder het Marshallplan.
4 De Amerikanen wilden de getroffen landen in Europa helpen. Maar ze gaven de hulp óók om van hun voorraden
af te komen en (op langere termijn) de Europeanen weer welvarend genoeg te maken zodat ze weer Amerikaanse
producten konden kopen.
5 1 Voor de oorlog werkten de machines in de fabrieken nog / waren er nog voldoende trekpaarden op de
boerderijen en was er dus geen dringende noodzaak om te veranderen.
2 Aan het eind van de oorlog waren veel fabrieken beschadigd / veel trekpaarden verdwenen en was er dus wel
een noodzaak om iets te veranderen.
3 Er was in 1945 grote behoefte aan een enorme uitbreiding van de productiecapaciteit (zowel in de industrie als
in de landbouw) waardoor men niet meer op de oude voet verder kon gaan.
6 a In de Tijd van Steden en Staten.
b - Voorliefde voor en het verheerlijken van het eigen land / volk.
- Als een volk nog geen eigen staat heeft, dan streeft het volk naar zelfstandigheid van het eigen land.
c Monnet had zowel de Eerste als de Tweede Wereldoorlog meegemaakt.
d In 1950 was (bijna) iedereen ervan overtuigd dat oorlog niet de beste manier was om problemen tussen landen
op te lossen.
e De theorie van zijn gedachten staat nog overeind. Maar er zijn ook in Europa nog oorlogen gevoerd waarbij het
nationalisme de hoofdreden was (bijvoorbeeld in het voormalige Joegoslavië).
7 In deze jaren stond de wederopbouw van de industrie centraal. Bij de opbouw van de zware industrie zijn
steenkool en ijzererts de belangrijkste grondstoffen. Deze zijn in elk land nodig, maar ze zitten niet overal in de
bodem en moeten dus verhandeld worden.
8 Zowel de politici als de ambtenaren geloofden echt in het ideaal van een verenigd Europa en wilden daar vol
overgave aan werken.
9 a 1957: Nederland, België, Luxemburg, West-Duitsland, Frankrijk en Italië.
1995: Idem, maar ook Portugal, Spanje, Verenigd Koninkrijk, Ierland, Griekenland, Oostenrijk, Zweden,
Finland en Denemarken.
2007/2008: Idem als 1995, plus Estland, Letland, Litouwen, Polen, Tsjechië, Slowakije, Hongarije, Slovenië,
Roemenië, Bulgarije, Cyprus en Malta.
b Noorwegen (de bevolking heeft zich bij referendum tegen toetreding uitgesproken) en Zwitserland (is van
oudsher neutraal).
c Veel landen die voorheen bij het Oostblok hoorden, werden toen lid van de EU.
10 a Veel mensen ergeren zich aan de traagheid, de gedetailleerdheid en de bemoeizucht van Brussel.
b Bijvoorbeeld: De deelnemende landen moeten bereid zijn om naar buiten toe als één blok op te treden.
11 a Bijvoorbeeld: Er is in Europa geen staatshoofd in de vorm van een koning(in) of president.
b Eigen antwoord van de leerling.
c Eigen antwoord van de leerling.
12 a Veel verschillende lettertypen en kleuren.
b De betekenis van het woord (together) verwijst naar de onderlinge samenwerking en de ondertitel (since 1957)
verwijst naar het jaar van oprichting.
13 hoofdrol
communisme
Marshallplan
West-Europese
samenwerken
EGKS
EEG
zes
EU
27
5.4 Communistisch of kapitalistisch?
1 Zinnen die betrekking hebben op China zijn: b, e, g, h, j.
2 a Veel landen waren in 1945 nog een kolonie van een West-Europees land. Zij moesten eerst nog onafhankelijk
worden.
b Een grens langs een breedtegraad heeft iets volkomen willekeurigs. Het houdt geen rekening met natuurlijke
hindernissen, maar het is puur mensenwerk.
3 1–a
2–b
3–c
4–d
4 a De zittende regering slaagde er niet in om de problemen op te kunnen lossen, zoals de corruptie
van de bestuurders.
b De belangrijkste economische reden was dat de zittende regering de enorme inflatie niet kon
beteugelen.
5 De Amerikanen zagen de economische redenen als de belangrijkste. Dat blijkt o.a. uit de poging om de
nationalisten tot een herverdeling van het grondbezit aan te zetten.
6 a Twee overeenkomsten:
1 Grond werd gemeenschappelijk bezit en vorming van samenwerkingsverbanden.
2 Nationalisering van de handel en industrie.
b Bijvoorbeeld: In de Sovjet-Unie werd meteen vanaf het begin de nadruk gelegd op de opbouw van de zware
industrie en op grootschalig opgezette landbouwbedrijven, waarbij van veel machines gebruik werd gemaakt.
7 1
2
3
4
Slechte kwaliteit van het eindproduct.
Enorme verspilling van brandstof.
Arbeidskracht wordt erg inefficiënt gebruikt.
Andere werkzaamheden en het onderwijs lijden eronder.
8 a Moderne tijd: met irrigatie de productie vergroten. Methoden uit het verleden: alles met spierkracht uitvoeren.
b Veel Chinezen geloofden werkelijk dat de verschillen tussen de klassen kleiner zouden worden omdat iedereen
aan hetzelfde doel werkte.
9 a Op het linkerplaatje worden dorpelingen onder dwang van elkaar gescheiden en afgevoerd. Op het
rechterplaatje werken de dorpelingen in alle rust verder.
b Op het linkerplaatje wordt een lading propaganda over de leerlingen uitgestort: de leraar schrijft voor wat de
(magere) kindertjes moeten denken. Op het rechterplaatje zijn de leerlingen zelf op onderzoek uit.
c Anticommunistische propaganda. De methoden van de CCP worden in een kwaad daglicht gesteld.
d Eigen antwoord van de leerling.
e Eigen antwoord van de leerling.
10 1
2
3
4
Korea
Mao Zedong
Corruptie
Democratie
5 Productie
6 Collectivisering
7 Landhervorming
8 Taiwan
11 a Cuba en Noord-Korea.
b Cuba: na een staatsgreep door Fidel Castro, die overging op nationalisatie van (Amerikaanse) bedrijven.
Noord-Korea: Korea werd in 1945 verdeeld in twee invloedsferen: het noorden aan de Sovjet-Unie en het
zuiden aan de Verenigde Staten.
c Eigen antwoord van de leerling
5.5 Het conflict in het Midden-Oosten
1 a 1 = juist
2 = onjuist
3 = onjuist
4 = juist
5 = juist
6 = onjuist
7 = onjuist
8 = juist
b De Joden en Palestijnen zaten eigenlijk in hetzelfde schuitje.
2 a Eigen antwoord van de leerling.
b Eigen antwoord van de leerling.
3 Eigen antwoord van de leerling.
4 a, t/m cEigen antwoord van de leerling.
5.6 Afsluiting
1 a
b
c
d
NAVO
Warschaupact
Het westelijk deel hoorde bij de NAVO en het oostelijk deel bij het Warschaupact.
Sommige landen behoorden tot de directe invloedssfeer van de NAVO, terwijl andere landen tot de directe
invloedssfeer van het Warschaupact behoorden.
2 1
2
3
4
5
6
7
8
Churchill
Stalin
Truman
Potsdam
Fulton
Doctrine
Frankrijk
DDR
3 verwoestingen
herhaling
bevriende
communistische
Oostblok
totalitair
communistische partij
1956
Chroesjtsjov
Stalin
dooi
Hongaren
met militair geweld
Tsjechen
4 1
2
3
4
5
6
7
8
Marshall
supermacht
Mansholt
EGKS
Zwitserland
Brussel
kapitalisme
Wederopbouw
5 kapitalisme
communistisch
Japan
China
Mao Zedong
1949
agrarische
herverdeling
volkscommunes
kapitalistische
6 a OS Melbourne 1956: Vlak voor het begin van de Olympische Spelen viel de Sovjet-Unie Hongarije binnen.
Uit protest hiertegen besloot het Nederlands Olympisch Comité (NOC) om deze Spelen te boycotten, omdat de
Nederlandse ploeg niet in actie mocht komen op hetzelfde evenement als de Russen, die verantwoordelijk
werden gehouden voor het bloedbad in Hongarije.
OS München 1972: Duitsland had een politiek doel, want het wilde met het organiseren van de Olympische
Spelen van 1972 in München voorgoed afrekenen met de herinnering aan de Spelen van ’36, die in
aanwezigheid van Adolf Hitler hadden plaatsgevonden. Zo mochten veiligheidsagenten niet opzichtig in
uniform rondlopen. Zij kregen voor de gelegenheid andere werkkleding. Maar een groep Palestijnen gebruikte
de spelen ook om de aandacht te vestigen op het Palestijns Israëlisch conflict. Op vijf september 1972
klommen Palestijnse terroristen vroeg in de ochtend met sporttassen en gekleed in trainingspak over de muur
van het Olympisch Dorp en drongen het woonverblijf van de Israëliërs binnen. In de sporttassen zaten
machinepistolen verborgen. De atleten werden volledig verrast. Enkelen wisten te ontsnappen via het raam,
anderen probeerden zich te verzetten. De terroristen schoten twee sporters neer en namen negen anderen in
gijzeling.Bij een uitbraakpoging met helikopters kwamen de meesten om.
OS Moskou 1980: Moskou was de organisator van de Olympische Zomerspelen. Ongeveer 40 landen
boycotten deze spelen in verband met de Russische inval in Afghanistan. De belangrijkste van de ruim 40
landen die niet meededen was Amerika. Nederland deed wel mee, ook al wilde de regering het liever niet.
Nederlandse ruiters en hockeyers deden echter niet mee omdat er door de boycot geen waardige tegenstand
was overgebleven.
OS Los Angeles 1984: In een reactie op de boycot van de Spelen in Moskou, die door Amerika geleid werd,
boycotten een aantal landen uit het Oostblok de Spelen in Los Angeles. Bij de landen die niet kwamen
hoorden onder andere de Sovjet-Unie, Oost-Duitsland en Cuba. Als reden voor de boycot noemde de SovjetUnie de onveiligheid van de grote stad, de luchtvervuiling en de niet-geoorloofde deelname van
beroepsvoetballers in het Olympisch voetbaltoernooi. De meeste satellietstaten volgden het Sovjet-Russische
voorbeeld. Roemenië nam echter wel deel, waarschijnlijk in een poging om zijn autonomie ten overstaan van
Moskou te bevestigen. De overige Oostblokstaten hielden in hetzelfde jaar de Vriendschapsspelen (Droezjba84) in Moskou als alternatieve Olympische spelen.
b Eigen antwoord van de leerling.
c Eigen antwoord van de leerling.
7 a Er bestond het vermoeden dat Irak over massavernietigingswapens beschikte.
b Er werd een militaire bezettingsmacht gestationeerd die de weg zou moeten bereiden voor een democratisch
bewind door de Irakezen zelf.
c Eigen antwoord van de leerling.
8 a Kaart linksboven Napoleon
Kaart rechtsboven Karel V
Kaart linksonder Hadrianus
Kaart rechtsonder Karel de Grote
b Napoleon
B, C, F
Karel V
Hadrianus
D, E
Karel de Grote
A
c Stelling I is correct. Hadrianus scoorde twee treffers en Karel V geen enkele.
d Bij de EU is sprake van vrijwillige aaneensluiting via democratische procedures en niet via dwang en
verovering.
Menu A De Berlijnse Muur
a en b
Tekstblok
1
Tekstblok
2
Na de oprichting in 1949 van de
BRD en de DDR was de grens
tussen beide landen goed
gesloten. Tussen West- en
Oost-Berlijn was de grens
echter zo goed als volledig
open. In de eerste tien jaar van
het bestaan van de DDR
vluchtten jaarlijks gemiddeld
200.000 Oost-Duitse burgers
via de Berlijnse grensovergang
naar het Westen. De meeste
vluchtelingen waren jong en
hoog opgeleid. De beste
arbeidskrachten trokken weg.
Op 27 november 1958
bemoeide de Sovjet partijleider
Nikita Chroesjtsjov zich met
Berlijn. Hij stelde een ultimatum:
de drie westerse
bezettingsmachten zouden zich
binnen een half jaar uit Berlijn
moeten terugtrekken. Daarna
zou de stad een
‘gedemilitariseerde vrije stad’
moeten worden. De westerse
machten gaven geen krimp en
het ultimatum verstreek zonder
gevolgen.
Geen foto.
Tekstblok
3
Tekstblok
4
Tekstblok
5
Tekstblok
6
In 1961 liep de spanning over
Berlijn weer op; er werd zelfs
met oorlog gedreigd. Op 25 juli
1961 vatte de Amerikaanse
president Kennedy zijn visie op
de Berlijnse kwestie in drie
punten samen: 1) het recht op
Amerikaanse militaire
aanwezigheid in Berlijn; 2) het
recht op vrije toegang tot WestBerlijn via het grondgebied van
de DDR; 3) het recht van de
inwoners van West-Berlijn om
zelf te kiezen op welke wijze zij
hun leven willen inrichten.
De autoriteiten van de DDR
maakten in de nacht van 12 op
13 augustus 1961 een
onverwacht einde aan de
vluchtelingenstroom via Berlijn.
Rondom West-Berlijn werden
over een totale lengte van 155
km prikkeldraadversperringen
aangebracht. Openbaar
vervoerlijnen werden
onderbroken en 193 straten
werden ineens versperd. Enkele
dagen later begon de bouw van
de eerste echte muur.
In het begin was het nog
mogelijk om uit Oost-Berlijn te
vluchten: het prikkeldraad was
te laag of de bewaking te slecht.
Onder hen bevonden zich ook
veel Oost-Duitse militairen en
politieagenten. Zij wisten dat
hun collega’s niet richting WestBerlijn mochten schieten, omdat
men bang was onschuldige
kijkers te raken.
Op 25 augustus 1961 viel het
eerste dodelijke slachtoffer.
Halverwege het Teltowkanaal
werd een zwemmende
vluchteling doodgeschoten.
Opschudding veroorzaakte het
verhaal van de 18-jarige Peter
Fechter, die tijdens een
vluchtpoging beschoten werd.
Aan de Oost-Duitse kant van de
Muur, schreeuwde hij,
zwaargewond, om hulp. De
Oost-Duitse grenswachten aan
de ene kant van de Muur wilden
en de Amerikaanse militairen
aan de andere kant mochten
hem niet redden. Een paar uur
later was de jongen dood
gebloed.
Tekstblok
7
Tekstblok
8
Tekstblok
9
Tekstblok
10
Vanaf 1965 werd de voorlopige
bakstenen muur vervangen
door een moderne muur van
beton, die bovenaan met een
buis was afgerond. Aan de
Oost-Berlijnse kant lag echter
nog een 100 m brede
grenszone, die de Todesstreife
genoemd werd, en die onder
andere bestond uit een 2,5
meter diepe greppel, een
loopstrook voor honden, een
hek met contactdraad en een
mijnenveld.
Na de bouw van de muur was
het voor veel families
onmogelijk om nog contact met
elkaar te hebben: het zwaaien
met zakdoekjes was lange tijd
het enige teken van leven. In de
jaren zestig werd het voor
West-Berlijners af en toe
mogelijk naar Oost-Berlijn te
reizen. Vanaf 1972 werd de
bezoekregeling versoepeld:
mensen uit West-Berlijn konden
– tegen betaling van 5 DM –
maximaal 30 dagen per jaar
naar Oost-Berlijn of de DDR
reizen. Omgekeerd was het niet
mogelijk.
In 1986 kwam in de Sovjet Unie
Gorbatsjov aan de macht. Hij
wilde zijn land in een meer
democratische richting
hervormen. Enkele
Oostbloklanden, zoals
Hongarije, volgden deze lijn.
Onbedoeld ontstond er in deze
jaren een nieuwe vluchtroute:
het werd mogelijk om van de
DDR, via Hongarije naar
Oostenrijk en vervolgens naar
West-Duitsland te reizen.
Tienduizenden maakten hiervan
– in hun Trabantjes – gebruik.
In het najaar van 1989 kwamen
de gebeurtenissen in een
stroomversnelling terecht.
Burgers uit Oost-Berlijn en de
DDR protesteerden op straat
omdat ze een eenvoudiger en
soepeler manier wilden om naar
het westen te kunnen reizen.
Op 9 november 1989 werd in
een chaotische persconferentie
de Oost-Berlijnse burgers één
vinger gegeven, maar ze pakten
de hele hand. Massaal trokken
ze naar de grensovergangen,
Tekstblok
11
Tekstblok
12
die tot ieders verbazing
geopend werden.
Nog in de nacht van 9 op 10
november gingen de Berlijners
de Muur met pikhouwelen en
mokerhamers te lijf. Al snel
ontstond er een levendige
handel in stukjes Muur. Het
grootste deel van het puin van
de Muur werd overigens
verwerkt in de ondergrond van
nieuwe Autobahnen, die na de
hereniging in de vroegere DDR
werden aangelegd.
De grenswachten aan de
oostelijke kant van de Muur
waren verplicht om gericht te
schieten op mensen die
probeerden de grens over te
steken. Naar schatting zijn er
minstens 80 vluchtelingen bij de
Muur omgekomen. Na de
hereniging zijn veel van de
verantwoordelijken voor de
rechter gebracht. Zo werd in
1997 de vroegere partijleider
Egon Krenz tot 6,5 jaar cel
veroordeeld voor zijn
verantwoordelijkheid voor de
Schießbefehle.
c Eigen uitwerking van de leerling op de computer.
d DDR
West-Berlijn
Oost
West
1961
Oost-Berlijns
prikkeldraad
betonnen
onmogelijk
West-Berlijnse
Oost-Berlijn
Gorbatsjov
9 november 1989
Menu B Het Tribunaal van Neurenberg
Eigen uitwerking en interpretatie van de leerling.
Menu C Wapenindustrie: zegen of ramp?
Eigen uitwerking en interpretatie van de leerling.
Menu D Joden en Palestijnen
Eigen uitwerking en interpretatie van de leerling.