Hoofdstuk O: De Groote Oorlog (1914

Hoofdstuk O: De Groote Oorlog (1914-1918)
1.
Aanleiding en achtergronden
a)
Het Europees kolonialisme

b)
De broze gewapende vrede.


c)
Europa gaat zich te buiten: In 1870 kwam de tweede fase van de Ind. Rev. met staal,
electriciteit en chemicaliën. De productie steeg indrukwekkend en het gevolg was een
economische expansiedrang, een agressief nationalisme en een machtsdrang. Dit was en is
een voedingsbodem voor imperialisme.
Voorheen had Bismarck een systeem van allianties tegen Frankrijk.

1873: de Driekeizersentente (Rusland, O-H, en Duitsland), maar de betekenis werd door
de problemen op de balkan (machtsvacuum) teniet gedaan.

1879: tweebond (Dtsl en O-H)

1882: Driebond of triple alliantie; Italië komt erbij.

(1887: geheim verdrag tussen Dtsl en Rusl.)
Bismarck werd ontslagen; Frankrijk raakt uit zijn isolement

1893: Frans-Russisch militair akkoord

1904: Entente cordiale tussen Frankrijk en Engeland

1907: Triple entente (Fra, Rusl en Eng.)
Op weg naar WOI



Vredesbewegingen

Bertha von Suttner: Die Waffen Nieder

Alfred Nobel: Nobelprijs voor de vrede

Norman Angell: bewapeningswedloop kan geen oorlog voorkomen.
Agressiever nationalisme: verering van de staat

Deutschland uber alles

In Frankrijk: revanchegedachten
De onvermijdelijkheid van de oorlog; spanningsvelden

Frankrijk en Duitsland: Elzas-Lotharingen

Engeland en Duitsland; macht op zee

O-H en Rusland; invloed op de Balkan; doorgang naar zee

Rusland en Engeland; koloniale aanspraken.
Geschiedenis ASO 6 semester 1 – in te halen deel - 1/5
2.
Aanloop, Verloop en Karakter
a)
Spanningen op de Balkan

Het Ottomaanse rijk (Turkije) had de boot naar de industriële samenleving gemist en had
op verschillende vlakken (technologisch, militair, economisch, politiek,...) een achterstand
opgelopen.
Kaart: Wikimedia.

In de loop van de negentiende eeuw waren ze reeds een groot stuk van de balkan kwijt
gespeeld. De Ottomanen waren bankroet en konden enkel standhouden tegen de Europese
mogendheden door wisselende coalities af te sluiten zodat ze in hun strijd om te overleven
steeds konden rekenen op de ene of de andere Europese grootmacht.

In 1878 verloren de Turken reeds Bosnië, Herzegovina, Roemenië, Bulgarije, Servië en
Cyprus.

Rusland zal ook aan invloed verliezen in de Europese politiek door de nederlaag in de
Japans-Russische oorlog van 1904-1905

Oostenrijk zal proberen de invloed die het verloren heeft aan het Duitse Keizerrijk
proberen te compenseren door zijn invloed op de Balkan uit te breiden.

Vanaf 1912 ontstaan er allerlei regionale conflicten op de Balkan (de Balkanoorlogen).
Eerst hadden ze tot doel de macht van de Ottomanen nog verder in te perken. In een
tweede fase komt het tot een machtsstrijd tussen de Balkan mogendheden. Uiteindelijk zal
de derde Balkanoorlog (Servië ><Oostenrijk) uitmonden in de Eerste wereldoorlog.
Geschiedenis ASO 6 semester 1 – in te halen deel - 2/5
b)
c)
Sarajevo en het raderwerk van verdragen

28 juni 1914: aanslag op Oostenrijkse kroonprins Frans-Ferdinand

23 juli: Oostenrijks ultimatum aan Servië

28 juli: Oostenrijk verklaart de oorlog aan Servië

30 juli: Rusland, beschermer van Servië mobiliseert tegen O-H

1 augustus: Duitsland verklaart de oorlog aan Rusland

2 augustus: Frankrijk mobiliseert zijn leger tegen Duitsland.

3 augustus: Duitsland verklaart de oorlog aan Frankrijk.

4 augustus: Duitsland valt België binnen en hierop verklaart Engeland de oorlog aan
Duitsland.
Fiasco van de tweefrontenoorlog

d)
e)
Plan Von Schlieffen;

In het Westen tegen Frankrijk

In het Oosten tegen Rusland

Von Moltke wijzigt het plan omdat er een loopgravenoorlog komt.

Ludendorf en Hindenburg stoppen de Russische legers bij Tannenberg en de Masoerische
meren.
De Groote Oorlog

Het werd een lange slijtageoorlog

Aanvankelijk dacht men tegen Kerstmis (1914) thuis te zijn.

Bovendien waren velen in Europa de mening toegedaan dat een heel klein beetje oorlog
goed was voor een land (Darwinisme en survival of the fittest).

Na de slag bij de Marne (500,000 doden) werd een snel einde van de oorlog nagenoeg
onmogelijk.
De Belgen in de oorlog

België was van plan neutraal te blijven in de oorlog maar het uitvoeren van het Duitse Von
Schlieffenplan besliste daar anders over.

De harde aanpak van de stad Leuven omwille van vermeend verzet door burgers (200
onschuldige burgers geëxecuteerd) leidde tot grote verontwaardiging bij de Britten. (De
barbaarse Hunnen met pinhelmen hebben de universiteitsbibliotheek in brand gestoken net
als 1/3 van de huizen in Leuven).

Het Belgische leger moest zich vrij snel terugtrekken; eerst achter de Maas, dan achter de
Schelde en tenslotte achter de Ijzer na de Slag om de Ijzer.
Geschiedenis ASO 6 semester 1 – in te halen deel - 3/5
f)

Op het ogenblik dat de Duitsers de Ijzer bereiken beslist het Belgische leger om het gebied
van de spoorweg Nieuwpoort-Diksmuide onder water te zetten. Sluiswachter Karel
Cogghe en de Nieuwpoortse schipper Hendrik Geeraert openen de sluizen en geleidelijk
aan loopt de Ijzervlakte onder.

Het Belgische leger zal zich vier jaar lang achter de Ijzer terugtrekken. Vanaf Ieper wordt
er terug gevochten maar daar zijn het de Britten die de Duitsers tegenhouden.

Er zullen meer Belgische soldaten sneuvelen ten gevolge van ziektes dan van vijandelijke
vuur...

Het feit dat er een overwicht was aan Vlaamse soldaten en aan Franstalige bevelhebbers
zal bij de Vlaamse beweging aanleiding geven tot het ontstaan van de Frontbeweging.
Naar de wapenstilstand van 1918


beslissende gebeurtenissen:

In 1917 kondigt Duitsland de onbeperkte duikbotenoorlog af. De VSA verklaren
Duitsland de oorlog.

Het Russische front stort ineen met als gevolg de Vrede van Brest-Litowsk

Wilsons 14 punten worden eerst niet aanvaard; na een offensief (Foch) uiteindelijk wel.

11-11-1918: wapenstilstand.
De Parijse verdragen: de afrekening met Duitsland, OH en Turkije.

28-juni 1919; het verdrag van Versailles.
Geschiedenis ASO 6 semester 1 – in te halen deel - 4/5
Geschiedenis ASO 6 semester 1 – in te halen deel - 5/5