landsgrenzen herontdekt - Faculteit der Sociale Wetenschappen

THEMAKATERN
LANDSGRENZEN HERONTDEKT
Wat we nog weten over het ontstaan van landsgrenzen
Hoe zat het ook alweer?! Hoe zijn die kaarsrechte grenzen in Amerika en Afrika nu ontstaan? De
redace kwam er niet achter en daarom nu voor allen een opfrisser!
AFRIKAANSE LANDSGRENZEN
De Afrikaanse grenzen zijn jdens de conferene van
Berlijn in 1885 afgebakend toen de koloniale machten
in Europa de kolonies onder elkaar verdeelden.
Zo werd Kongo toegewezen aan de toenmalige
Belgische koning Leopold II. De grenzen werden door
de koloniale machten als het ware op de tekentafel
getrokken. Daarbij werd geen rekening gehouden
met woongebieden van de oorspronkelijke bevolking
of met de grenzen die de Afrikaanse stammen met
elkaar waren overeengekomen. Hierdoor ontstonden
na de dekolonisae in veel landen gewelddadige
afscheidingsbewegingen en vielen er miljoenen
slachtoffers in grensgerelateerde oorlogen.
Op dit moment zijn er nog steeds grensconflicten als
gevolg van deze ‘onduidelijke’ en onoverzichtelijke
afgelijnde grenzen. Voorbeelden van grensconflicten
zijn de problemen tussen Ethiopië en Eritrea, Tsjaad en
Libië, tussen Oeganda en Rwanda, Soedan en Egypte
en tussen Botswana en Namibië.
AMERIKAANSE STATEN
Het ontstaan van de Amerikaanse staatsgrenzen
hee een minder ruig verleden. De meeste grenzen
zijn getrokken op basis van geografisch lengte en
breedte. Vandaar dat je sommige grenzen ziet lopen
over rivieren of door woesjnengebieden en andere
vrij onbewoonbare gebieden. De staatsgrenzen van
de Verenigde Staten zijn ontstaan uit meer praksche
overweging dan uit polieke of economische redenen,
zoals bij veel andere landen wel het geval is. Toen de
grenzen gemaakt werden was er ook weinig bekend
over deze gebieden, dus was er weinig aanleiding tot
een conflict.
MEER WETEN?
• hp://www.geschiedenis24.nl
• hp://www.conflictenteller.nl
• hp://www.innl.nl
Literatuur: Een keukenmeidenroman, Kathryn Stocke
18
December 2011
Mandy Dennenbroek
EUROPA
Als je aan Europa denkt, dan denk je dat bestaat toch
al heel lang, maar Europa als één unie ontstond pas
later dan het werelddeel Europa zelf . In de gehele
geschiedenis van Europa zijn er momenten geweest
dat één bepaalde Europese macht hee geprobeerd
heel Europa in haar macht te krijgen. Het Romeinse
Rijk is hier een bekend voorbeeld van en het Derde
Rijk van Adolf Hitler probeerde dit als laatste. In de
negenende eeuw kwamen er echter vredelievende
ideeën over een verenigd Europa tot stand, waarin
individuele lidstaten op gelijkwaardige basis konden
samenwerken. Een van de eerste voorstanders van
deze Europese vereniging was de Franse pacifist en
intellectueel Victor Hugo. De echte geboorte van de
huidige Europese Unie ligt echter een aantal jaren later
na de Tweede Wereldoorlog bij een Fransman: Jean
Monnet (nog aljd bekend als de grootvader van de
Europese Unie).
“Bekende” landsgrenzen
LANDSGRENS TUSSEN BELGIË EN NEDERLAND TIJDENS
DE EERSTE WERELDOORLOG:
De grens tussen België en Nederland werd tussen 1915
en 1918 hermesch afgesloten door middel van een
elektrisch hek. De bouw van deze stroomdraad moest
een einde maken aan alle illegale grens acviteiten. Het
drie meter hoge stroomhek was gericht tegen Franse
en Engelse spionage naar Duitse troepenbewegingen
achter het front. De twee buitenste hekken moesten
ervoor zorgen dat niemand per ongeluk tegen het
centrale hek aanliep dat onder (dodelijke) stroom
staat; tweeduizend volt naar verluidt. Zo was de grens
tussen België en het neutrale Nederland niet zomaar
een landsgrens, maar betekende het ook de scheiding
tussen oorlog en vrede, tussen armoe en welvaart en
zelfs tussen leven en dood.
MASONDIXONLIJN
Een bekende lijn die door het grensgebied van Maryland
en Pennsylvania loopt is de Mason-Dixonlijn, bepaald
in 1763 en pas afgerond in
1767 vanwege het ruwe terrein. Voor en jdens de
Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) werd de
Mason-Dixonlijn en het verlengde daarvan min of meer
beschouwd als de grens tussen de Noordelijke en de
Zuidelijke staten. Deze doorgetrokken grens scheidde
de gebieden met en zonder een economisch systeem
gebaseerd op slavernij.
SEGREGATIE IN DE 20STE EEUW IN AMERIKA
Na het einde van de burgeroorlog in 1865 werd in de
Amerikaanse grondwet vastgelegd dat slavernij was
verboden. Het Noorden wilde de uitbuing stoppen,
maar het Zuiden ging daarmee niet akkoord; de
slaven waren daar een grote bron van inkomst in de
landbouwsector, vooral op de katoenplantages. De
afschaffing van de slavernij betekende daarom ook alles
behalve dat de posie van blank en zwart gelijkwaardig
werd. Blanken in de zuidelijke staten probeerden uit
alle macht de rechten van zwarten in te perken en
de gescheiden samenleving zoveel mogelijk in stand
te houden. In zogenaamde Jim Crow-ween werden
de betrekkingen tussen blank en zwart in de tweede
hel van de negenende eeuw geregeld: Blanken en
zwarten leefden vanaf toen strikt gescheiden, waarbij
de zwarten ondergeschikt waren aan de blanken.
Ondanks het verzet van strijders zoals Rosa Parks en
Marn Luther King Jr. zou de maatschappelijke en
sociale deling nog tot eind 1960 voortduren.
WIST JE DAT?!
•
•
•
•
Marn Luther King Jr., naast het winnen van de Nobelprijs voor de vrede, door
de Vrije Universiteit in 1965 onderscheiden werd met een eretel? Hij werd
eredoctor in de Sociale Wetenschappen
Google Maps de aanleiding was van een grensconflict tussen Costa Rica en
Niguracua? Google zat in totaal 2,7 kilometer naast de grens die in 1897 werd
overeengekomen
Google Maps al eerder voor een grensconflict tussen Cambodja en Thailand
zorgde? Cambodja vond dat de grens met Thailand, waar ook de zeer kweseuze
historische Preah Vihaer tempel ligt, niet correct was aangegeven. Spanje beklaagde zich onlangs eveneens bij Google Maps, omdat de zoekgigant Peterselieeiland als Marokkaans grondgebied had aangemerkt
Er op dit moment 24 ‘lopende’ conflicten zijn over de wereld? Het gaat hier om
gewapende of gewelddadige conflicten, waarbij in de strijd minstens één regeringsleger en één andere gewapende groepering is betrokken. Ook zijn er per
lopend conflict meer dan 1000 doden binnen één jaar jd gevallen.
19