Hallucinaties bij de Ziekte van Parkinson oorzaken en

De ziekte van
Parkinson
Casuïstiek en verpleegkundige
interventies
M. Postma, verpleegkundig
consulent Parkinson
Inhoud







Richtlijn V&V van mensen met Parkinson
Casus 1, patiënte opgenomen in ziekenhuis
Bespreking verpleegkundige diagnose &
interventies
Casus 2, poliklinische patiënt
Bespreking verpleegkundige diagnose &
interventies
Operatie bij Parkinson
Vragen
Richtlijn verpleging en
verzorging van mensen met
de ziekte van Parkinson


Doel; aanbevelingen geven aan V&V
wat het beste gedaan kan worden op
bepaalde momenten in het zorgproces
Tot stand gekomen door NVNV en
Parkinson patiënten vereniging &
Nederlandse Patiënten Consumenten
Federatie (NPCF)


Beschrijving van problemen volgens
International Classification of
Impairments Disabilities and
Handicaps (ICIDH) opgesteld door de
World Health Organisation (WHO)
16 veel voorkomende problemen
uitgewerkt vlgs PES structuur
PES;



P = Definitie Probleem
E = Etiologie/Oorzaken, beschrijving
van factoren die het probleem
beïnvloeden of in stand houden
S= Symptomen


Beschrijving van beoogd resultaat
Interventies door
verpleegkundige/verzorgende
Casus




Vrouw, 53 jaar, 16 jr. Parkinson
RvO; screening operatie
Onvoorspelbare responsfluctuaties
Mobiliteit moeilijk, o.a. freezing, valt
On-off fenomeen
Off




Rusttremor
Bradykinesie
(traagheid van
bewegingen)
Rigiditeit
(spierstijfheid)
Problemen met het
evenwicht
On
 Tremor minder/weg
 Kan goed bewegen
 Soms dyskinesieën
 Balans vaak beter
Verpleegkundige aspecten bij
medicatie;




Inname van medicijnen op vaste tijden
Observeren van werking van medicijnen
Observeren van evt. bijwerkingen zoals;
verwardheid, lage bloeddruk, dyskinesieën,
on-off fenomeen
Patiënt ondersteunen bij invullen van de
Meerwaldtkaart
Verpleegkundige
diagnose

Verandering in lopen (blz.24)
Etiologie; verandering in
lopen.




Freezing
Verandering van houding
Angst, eerdere valervaring
Medicatieproblemen
Symptomen







Kan niet starten
Valneiging
Moeite met veranderen van richting
Stopt onbedoeld voor obstakels
Kan niet door open deur lopen
Kan niet stoppen
Loopt op tenen, te kleine passen
Interventies




Geef begeleiding bij lopen
Voer geen afleidende gesprekken
tijdens lopen/geen dubbeltaken
Adviseer zich goed te concentreren op
maken van grote stappen.
Adviseer gebruik te maken van cues
bij freezing
Cues bij freezing




Leer de patiënt zich voor te stellen
over een voorwerp te stappen, gebruik
evt. je eigen voet.
Leer patiënt hardop te tellen om een
eerste stap te maken
Laat stappen op de plaats maken
Leer stampend te lopen
Casus 2




Man, 66 jr oud, 5 jr. Parkinson
Hobby’s; naar café gaan en daar
biljarten
Spraak moeilijker te verstaan
Hallucinaties, partner weet niet hoe te
reageren
Verpleegkundige
diagnose

Verandering in communicatie (blz. 27)
Etiologie; verandering in
communicatie





Rigiditeit
On-off momenten
Freezing
Speekselvloed
Schaamtegevoelens
Symptomen




Moeite met formuleren van woorden;
monotoon, zacht, onverstaanbaar
Gezicht heeft minder expressie
(maskergelaat)
Dhr. isoleert zich in gezelschap
Dhr. neemt minder deel aan
gesprekken
Interventies





Maak dhr bewust van en adviseer in
goede lichaamshouding
Consult logopedist
Zorg voor goed oogcontact
Vraag dhr bewust en langzaam te
spreken
Adviseer en stimuleer tot slikken
Vervolg interventies



Adviseer met één persoon tegelijk te
spreken
Adviseer eerlijk te blijven wanneer hij
niet verstaan wordt
Adviseer informatie aan omgeving
Definitie hallucinaties;

Psychische ervaring met het karakter
van een waarneming die niet berust op
een zintuiglijke prikkel en die door de
patiënt voor waar wordt aangenomen.

Bij Parkinson meestal sprake van
visuele hallucinaties

20 % van de patiënten zonder
dementie krijgen hier in de loop van
het ziekteproces mee te maken

50% van de patiënten met
dementerende symptomen krijgen hier
mee te maken
Etiologie; hallucinaties




Tekort aan dopamine en/of acetylcholine
Anti-Parkinsonmedicatie (dopaminomimetica
en/of anticholinergica
Overgevoeligheid van dopamimereceptoren
in het limbisch systeem
Co-morbiditeit (infectie, dehydratie, slechte
visus etc.)
Medische interventies






Voorlichting patiënt en partner
Afbouwen anticholinergica (Akineton,
Artane, Disipal)
Afbouwen amantadine (symmetrel)
Afbouwen Selegiline (Eldepryl)
Reduceren dopamine-agonisten
(Permax, Parlodel, Requip, Sifrol)
Starten neuroleptica
(clozapine=Leponex of
olanzapine=Zyprexa
(Parkinson)
verpleegkundige
interventies




Signaleren
Bespreekbaar maken
Laagdrempelig bereikbaar zijn om
luisterend oor te bieden
Voorlichting geven aan patiënt/partner
en aan collegae
(Vervolg) Verpleegkundige
interventies





Gestructureerd dagprogramma
aanbieden
Nachtlampje
Geruststellen
Partner tot steun zijn
Eerlijk blijven; aangeven dat wat wordt
waargenomen er niet is
Taken vpk. consulent
Parkinson




Signaleren van problemen; aandacht
voor leefsituatie
Zorgbehoefte inventariseren +
zorgplan uitvoeren
Informeren en instrueren patiënt en
mantelzorg
Laagdrempelig aanspreekpunt
Vervolg
Initiëren
van andere hulpverleners
Aandacht/ondersteuning
Ontlasten
mantelzorg
neuroloog
Coördineren
van communicatie tussen
hulpverleners
Bijdrage
wetenschappelijk onderzoek
Andere behandelingsvormen;



Fysiotherapie, ergotherapie,
logopedie, revalidatiearts
Lotgenotencontact; Parkinson
Patiënten Vereniging
Psychosociale steun; maatschappelijk
werk en psycholoog
Operatie bij Parkinson



Letseloperatie: aanbrengen van een
laesie
Stimulatie operatie: d.m.v. elektroden
Bij ZVP meestal een
stimulatie operatie
Welk gebied



Thalamus (TH)
Sub thalamus nucleus (STN)
Globus Pallidum (GPI)
Keuze hersengebied




Afhankelijk van de klachten
Bij alleen tremor (TH)
Complexe Parkinsonklachten (STN)
Bij overbewegelijkheid (GPI)
Operatie indicaties




Tremor
Toename Parkinsonklachten
Onvoldoende effect of bijwerkingen
van de medicatie
Overbeweeglijkheid (dyskinesieën)
Operatieresultaten





Vermindering Parkinsonklachten als
stijfheid,on –off klachten en
overbewegelijkheid
Toename ADL zelfstandigheid
Toename sociale activiteiten
Verandering rollen thuis: van
afhankelijkheid naar zelfstandigheid
Toename kwaliteit van leven
Bedankt voor jullie aandacht
E-mail: [email protected]