Wat `doet` Parkinson met uw relatie?

Wat
‘doet’
Parkinson
met
uw relatie?
dr. Emma H. Collette, gezondheidszorgpsycholoog
afdeling medische psychologie en MMW
lid van team bewegingsstoornissen
VU medisch centrum
Wat
‘doen’
u en uw partner
met
Parkinson?
Parkinson Café Breda
Teteringen 25/10/2013
Een paar met Parkinson
wat doet parkinson met u?
het psychodynamisch perspectief
* het gezin
de ziekte van Parkinson
‘aanpassing’
‘coping’
omgaan
met
ziekte-last
de ziekte van Parkinson
ziekte-last
aard van de ziekte
aard van de symptomen
aard van de beperkingen
aard van de behandeling
de betekenis: het ‘emotioneel’ perspectief
ziekte-last
de aard van de ziekte
sluipende aanvang
onzekere progressie
wisselend beloop
ziekte-last
de aard van de symptomen
motorisch
+ mimiek, ‘verschijning’
niet motorisch!
rigiditeit in denken en handelen
vertraging in denken en handelen
vermoeidheid
beperkt initiatief
gejaagdheid, angst en bedrukte stemming
neuropsychiatrische verschijnselen
ziekte-last
de aard van de beperkingen
zelfzorg en ADL
communicatie en relaties met BA
sociaal maatschappelijk functioneren
ziekte-last
de aard van de behandeling
medicatie, effecten en bijwerkingen
DBS
duodopa-pomp
ea, onder wie dokters
leefregels
ziekte-last
de betekenis
het ‘emotioneel ‘ perspectief
aanpassen aan de veranderingen
rolverandering
omgaan met verliezen
‘onwil of onvermogen’, de eigen norm (respect)
opdracht van ‘acceptatie’
‘rouwen’
het verschil in perspectief
het ‘verlies’ van de partner
de ziekte van Parkinson
ziekte-last
aard van de ziekte
aard van de symptomen
aard van de beperkingen
aard van de behandeling
de betekenis: het ‘emotioneel’ perspectief
de ziekte van Parkinson
‘aanpassing’
ziektebeleving en gedrag
’coping’
omgaan
met
ziektelasten
de ziekte van Parkinson
aanpassing
afhankelijk van
de mens met Parkinson en zijn omgeving
de psychodynamiek
de mens met Parkinson
de psychodynamiek
afhankelijk van
persoonlijkheid en zelfbeeld
levensloop en aspiratie
vaardigheden/talenten
beperkingen en mogelijkheden
een paar met Parkinson
de relatiedynamiek
afhankelijk van
de eigen dynamiek van beide partners
persoonlijkheid en zelfbeeld
levensloop en aspiratie
vaardigheden/talenten
beperkingen en mogelijkheden
Pm gezinsdynamiek, de grotere afstand van BA
relatiedynamiek
de druk van Parkinson
complementaire dynamiek
wisseling in rollen
‘oude rekeningen’
polariserende dynamiek
versterking van eigen gedrag
Wat
‘doen’
u en uw partner
met
Parkinson?
enkele psycho-educatieve principes
erken de lasten
de lastmeter
Interactievel
Denken, voelen, doen
Uzelf
Belangrijke ander
Ziektebeleving
Ziektebeleving
• gedachten
• gedachten
• gevoelens
• gevoelens
Ziekte-kenmerken
Persoonlijke kenmerken
Omgevingskenmerken
Ziektegedrag
Ziekte-kenmerken
Persoonlijke kenmerken
Omgevingskenmerken
Ziektegedrag
Valkuilen in interactie
Belangrijke ander
Uzelf
Situatie:
Ziektebeleving
Ziektebeleving
• gedachten
• gedachten
• gevoelens
•gevoelens
Ziektegedrag
Ziektegedrag
Het gezamenlijk
“huishouden”
de lusten en de lasten
50% 50%
♀
♂
boodschappen
Eigen lusten en lasten
(partner met) PD
werk
hobby
vriendinnen
de was, de afwas, koken, stofzuigen
Eigen lusten en lasten
het huis en de tuin
(partner met) PD
werk
hobby
vrienden
auto
belasting, administratie
gezin/familie
??
Samen vrije tijd
een paar met Parkinson
noodzaak tot communicatie
• maak u zelf kenbaar aan uw partner
• denk niet voor de ander
• laat ook de ander spreken
&
onderhandel!
het gemeenschappelijk ‘huishouden’, de lusten en de lasten
een paar met Parkinson
ken uw valkuilen
• ken de Parkinson
• ken de ziektelast in brede zin
• ken het soort mens dat u bent
• ken uw relatie
• ken, herken en erken uw valkuilen