Infoblad agrarIërs - Wetterskip Fryslân

Infoblad
agrariërs
najaar 2016
Schade
beperken bij
hoosbuien
Geneesmiddelen
en waterk­waliteit
Agrarische
calamiteiten
najaar 2016
Inhoud
• Samenwerking aan bewustwording en beperken schade hoosbuien
3
• Schoon erf, schoon water 5
• Samen naar verantwoorde kistenreiniging 6
• Snel handelen beperkt schade bij agrarische calamiteiten 8
• Onderzoeken wijzen op mogelijke risico’s 10
• Verruiming compensatie verhard oppervlak 11
• Chemische reactie breekt micro-organismen snel af 12
Dijkgraaf en regiovoorzitter LTO Noord:
‘Samenwerken aan
bewustwording en
beperken schade
hoosbuien’
Infoblad agrariërs geeft informatie over actuele waterschapsonderwerpen en -regelingen. U ontvangt dit blad twee keer per jaar: in het
voor- en najaar. Wij hopen dat het blad nuttig is voor uw bedrijfsvoering. Heeft u opmerkingen of suggesties? Dan horen wij dat graag.
Colofon
Wetterskip Fryslân
Postbus 36 | 8900 AA Leeuwarden
T 058 - 292 22 22
Boeren in het oosten en zuiden van ons land werden dit voorjaar flink
getroffen door hoosbuien als gevolg van de klimaatverandering. Het ging
daarbij om hoeveelheden die niet zo snel afgevoerd konden worden. Hetzelfde
kan in het Noorden gebeuren, aldus dijkgraaf Paul van Erkelens, die graag
samen met belanghebbenden oplossingen zoekt om schade te voorkomen,
dan wel te beperken. ‘Het gaat vaak om onvoorspelbare, zeer lokale
stortbuien waar we onze afwatering onmogelijk op kunnen inrichten.
We moeten dus samen kijken naar alternatieven.’
[email protected]
wetterskip.nl
Infoblad Agrariërs | najaar 2016, nummer 15 |
De dijkgraaf breekt een lans voor overleg,
Bewustzijn vergroten
Infoblad Agrariërs is het informatieblad van Wetterskip
afstemming en samenwerking met alle belang­
Volgens Trienke Elshof zijn boeren zich wel bewust
Fryslân voor alle agrariërs in Fryslân en het Groninger
hebbenden om de gevolgen van klimaat­verandering
van de situatie, maar schuiven ze het ook wat voor
Westerkwartier | oplage: 5.110 | teksten:
het hoofd te bieden. Hij wisselt hierover dan ook
zich uit vanwege andere, acute vraagstukken als de
schrijfbureau Terwisscha & Wagenaar, Leeuwarden |
graag van gedachten met Trienke Elshof; de nieuwe
fosfaatreductie. Ook is men verwend geraakt. ‘Tot
eindredactie: stafafdeling Communicatie | vormgeving
regiovoorzitter van LTO Noord die een verleden heeft
voor kort had het waterschap de waterhuishouding
& opmaak: GH+O communicatie en creatie,
als bestuurder bij Wetterskip Fryslân.
onder controle en hoefden boeren zich daar niet mee
Leeuwarden | fotografie: Wetterskip Fryslân, Daniël
bezig te houden. Werd het drassig of was het peil te
Hartog, Sybe Joostema, Bianca Domhof | druk:
Eerder dan voorspeld
Grafische groep van der Eems, Easterein
Het gesprek spitst zich toe op één gevolg van de
probleem vaak opgelost. Met de klimaatverandering
klimaatverandering: het verwerken van hoosbuien.
en stijgende beheerkosten verandert dat. Met
Van Erkelens: ‘Klimaatscenario’s voorspellen een
alleen waterafvoer red je het niet. We moeten bij
forse toename van neerslag in de toekomst, maar
gebiedsinrichting en grondgebruik meer rekening
er vallen nu al regelmatig zware buien die pas rond
houden met het klimaat. Dat is nieuw en moet nog
2040 waren voorzien. Dit voorjaar vooral in het
doordringen. Het waterschap kan daarin, naar mijn
zuiden en oosten van het land, maar zomer 2012
overtuiging, ook duidelijker een rol vervullen.’
laag, dan belden ze de rayonbeheerder en werd het
stonden ook de aardappelvelden op de Friese klei
2
infoblad agrariËrs
blank. Dit gaat vaker gebeuren. We moeten daar
‘Waar ik aan denk? Zoals de dijkgraaf al
op anticiperen. Bijvoorbeeld door meer klimaat-
aangeeft: door agrariërs op te zoeken en te
bestendig te telen en locaties aan te wijzen voor
informeren over de gevolgen en mogelijke
tijdelijke, extra waterberging.’
oplossingen. Als LTO kunnen we beleidsmatig
najaar 2016 3
een rol vervullen. In de uitvoering lijkt het me
effectief om de gebiedscollectieven te betrekken.
Ze vertegenwoordigen een bredere doelgroep
en is er een directe link met lokale agrarische
natuurverenigingen en boeren. Bovendien hebben
ze ervaring met het coördineren van projecten en
regelen van subsidies.’
‘Met alleen
waterafvoer
red je het niet’
Schoon erf,
schoon water
Samenwerken aan
voorkomen erfafspoeling
belastend is het afspoelen van perssappen uit gras- en
maiskuilbulten. Daar zijn eenvoudige, relatief goedkope
oplossingen voor als het aanbrengen van een absorberende
onderlaag van bijvoorbeeld stro. Of een bodemfolie. De winst is
tweeledig. Het oppervlaktewater blijft schoon en de dieren
krijgen alle voedingsstoffen binnen.’ Een andere maatregel is
het rechtstreeks afwateren van dakgoten op sloten. ‘Daarmee
verminder je het afspoelen van percolaat. Je kunt met kleine
De boer op
Waterberging en subsidies
Van Erkelens laat deze suggestie noteren.
Het creëren van extra bergingscapaciteit in polders
Binnen vijf jaar de hoeveelheid nutriënten die van het erf
Hij staat sowieso voor een meer proactieve en
kan ook uitkomst bieden, meent Van Erkelens. Al
afspoelen met tachtig procent verminderen. Niet door
Voor 1 april
informerende rol van Wetterskip Fryslân. ‘We moeten
dan niet op of rond agrarische percelen. Volgens
strenger te controleren en boetes uit te delen, maar door
Het gaat vaker om bewustwording en eenvoudige oplossingen,
de klimaatproblematiek en mogelijke maatregelen
Elshof leveren agrariërs begrijpelijkerwijs liever
bewustwording en gedragsverandering te bewerkstelligen.
dan om grote investeringen, meent Kloosterman. Meedoen
meer voor het voetlicht brengen en tastbaar
geen productieareaal in voor waterberging. Wel ziet
Daarvoor staat het project ‘Schoon Erf, Schoon Water’ dat 4
aan het project verzacht ook mogelijke pijn, laat ze weten.
maken. Dat kan met praktijkvoorbeelden, maar
ze mogelijkheden in de vorm van het leveren van
oktober startte in Oosterwolde. ‘Ons oppervlaktewater
‘Melkveehouders die zich voor 1 april 2017 aanmelden, krijgen
ook met de 3D-kaarten waarmee we de gevolgen
groenblauwe diensten. ‘Eventueel gecombineerd met
voldoet niet aan de Europese normen. Met dit project
kosteloos advies. Daarnaast verstrekt de provincie alle
van wateroverlast laten zien. Agrariërs kunnen
bijdragen vanuit de zogenaamde ‘Natte dooradering’’,
kunnen we daar samen verandering in brengen’, aldus
deelnemers een stimuleringsbijdrage. Doen dus!’
preventief het nodige doen. Bijvoorbeeld geen mais
aldus Elshof. ‘Betere voorlichting daarover is nodig,
Marian Jager-Wöltgens van Wetterskip Fryslân.
of pootaardappelen telen op laaggelegen en slecht
de informatie moet gemakkelijk toegankelijk zijn, daar
doorlaatbare gronden. Kan dat niet anders, wees je
moeten we voor zorgen’, voegt Van Erkelens toe.
dan bewust van de risico’s.’
aanpassingen vaak al veel bereiken’, aldus de adviseur.
LTO Noord, Agrarische Jongeren Fryslân en de Nederlandse
Met samen doelt de bestuurder op Wetterskip Fryslân en de
Melkveehouders Vakbond zijn de trekkers van het project.
melkveehouders. De agrariërs kunnen zich via de website
‘We pakken dit samen op’, stelt Geart Kooistra. De
Beide vertegenwoordigers vinden het belangrijk
www.schoonerfschoonwater.frl aanmelden voor het project.
provinciaal voorzitter van LTO Noord was mede­ondertekenaar
Trienke Elshof voegt toe dat bijvoorbeeld het telen
dat zowel landeigenaren als bestuurders zich
Als beloning krijgen ze kosteloos advies en steun voor het
van het afgesloten convenant. ‘Iedereen heeft belang bij
van vroege maisvarianten en het verbeteren van de
meer bewust worden van de situatie en mogelijke
treffen van passende maatregelen. De oplossingen kunnen heel
schoon water, ook agrariërs. We leveren dan ook graag onze
bodemvruchtbaarheid soelaas kunnen bieden. ‘We
gevolgen. Van Erkelens: ‘We gaan ook in gesprek
divers zijn, vertelt adviseur Janke Kloosterman die ervaring
bijdrage aan een groter probleem.’
moeten meer aandacht aan preventie besteden en
met gemeenten, want ook in de steden is men
opdeed in een pilot rond Appelscha. ‘Veel voorkomend en
een grotere groep landeigenaren zien te bereiken
nauwelijks voorbereid op hoosbuien. Net als in het
en overtuigen van de noodzaak én het gezamenlijk
buitengebied moeten we ook hier samen oplossingen
belang.’
vinden. Net zo goed als bij andere (klimaat)
vraagstukken als verzilting en bodemdaling die onze
aandacht vragen. Uitdagende tijden dus.’
4
Door klimaatverandering
stijgt de zeespiegel en neemt
de neerslag toe. Daarom
moeten dijken versterkt en het
afwateringsysteem robuuster
gemaakt worden. Hetzelfde
geldt voor het creëren van
meer waterbergingscapaciteit.
Rijkswaterstaat en de
waterschappen nemen hierin
het voortouw. Zeespiegelstijging
leidt ook tot meer verzilting
van kustgebieden en lokale
hoosbuien. Samen met de
plaatselijke bodemdaling heeft
dit grote gevolgen voor onze
infoblad
agrariËrs
waterhuishouding.
De vaart in de Schalsumer polder
die Wetterskip Fryslân in 2015 en
2016 verbreedde om meer
waterberging te creëren.
najaar 2016 5
LTO Noord en waterschappen
bieden helpende hand
Samen naar
verantwoorde
kistenreiniging
LTO Noord, Wetterskip Fryslân
en de andere noordelijke
waterschappen en provincies
zijn in 2016 het project
‘Kuubkistenreiniging’ gestart.
Daarin krijgen agrariërs
voorlichting over nieuwe wet- en
regelgeving, maar ook over
reinigings­systemen die daarop
aansluiten.
Egbert Berenst,
lid dagelijks bestuur
Wetterskip Fryslân:
tweehonderd verschillende middelen kunnen zitten. En dat
reinigen met een hogedrukspuit al gauw veertig liter per
kist kost.’
‘Schone kist? Dan ook schoon water!
Met dit project worden wat mij
betreft twee vliegen in één klap
geslagen. Aan de ene kant een slim
systeem om de kisten te reinigen,
aan de andere kant het voorkomen
van vervuiling van het
oppervlaktewater.’
Innovatieve kistenreinigers
Om verantwoord reinigen gemakkelijker te maken, zijn in
juni vijftien bedrijven uitgedaagd geschikte kistenreinigers
te presenteren. Een beoordelingscommissie selecteerde
drie machines die door agrariërs worden getest. ‘We
hebben geselecteerd op praktische inzetbaarheid,
waterverbruik, zuiveringsmiddelen, kosten en natuurlijk de
In de akker- en tuinbouw worden kuubkisten gebruikt
kwaliteit van reiniging’, aldus Jongema. ‘Op het eerste en
om gewassen te bewaren. Om ze na gebruik te
laatste punt scoren ze alle drie even goed. Op de overige
ontdoen van ziektekiemen en resten
criteria lopen ze uiteen. Zo kunnen twee systemen het
‘moeten we nu weer iets veranderen’ tot ‘vertel me maar
gewasbeschermingsmiddelen, moeten ze worden
spoelwater zuiveren, waarvoor je bij de derde een Phytobac
hoe, dan kan ik het doen’. Daarom maken we samen ook
gereinigd. Het vervuilde spoelwater komt vervolgens
of Heliosec kunt gebruiken. Er valt dus nog wel wat te
zo veel werk van innovatie en voorlichting. Die voorlichting
vaak in omliggende sloten en vaarten terecht. ‘Dat
kiezen.’
gaat nu overigens vooral online verder.
Op www.toolboxwater.nl/kistenreinigers vind je alle
kan anders, maar moet ook anders’, zegt Margreet
Jongema die namens LTO Noord het project leidt.
Met de reinigers, die straks te huur en te koop zijn,
informatie over wet- en regelgeving en de drie reinigers.
hopen LTO Noord en de waterschappen ook de lozing op
Laagdrempelig aangeboden via filmpjes, een factsheet,
het afvalwaterriool en onverharde bodem te stoppen.
veelgestelde vragen en een ‘stroomschema’ voor het komen
‘Afspoeling van spoelwater op oppervlaktewater is bij
Beide zijn officieel niet verboden, maar hebben volgens
tot de beste oplossing.’
wet verboden’, gaat Jongema verder. ‘Dan kun je als
Jongema nadelen voor zowel het milieu als de agrariërs
waterschap direct streng gaan handhaven, maar in dit
zelf. ‘Lozen op het vuilwaterriool lijkt aantrekkelijker dan
Uniek
samenwerkingsproject is de aanpak anders. Agrariërs
het is. Je mag namelijk slechts een kleine hoeveelheid
Afgelopen jaar ontvingen agrariërs een brief waarin wordt
krijgen de tijd om effectieve maatregelen voor de
onopgeloste stoffen lozen (<300mg/l, red.). Daar zit je al
opgeroepen tot aanmelden voor het project. ‘Dat kan nog
lange termijn te nemen.’
snel boven. Geen aansluiting op het vuilwaterriool? Dan
altijd via de blauwe knop op de eerder genoemde website.
Het kan anders
kiezen sommigen voor uitrijden over het land. Ook dat is
Daarmee blijf je op de hoogte van nieuws en voorlichtings­
Project Kuubkistenreiniging bestaat uit drie
geen goed idee: er is dan alsnog kans op afspoeling.
data. Bovendien blijf je daarmee óók in 2017 gevrijwaard
onderdelen: voorlichting, innovatie van kistenreinigers
Bovendien spoel je belangrijke meststoffen weg en kan
van handhaving, uitgaande van de goede wil van deze
en doorontwikkeling daarvan. ‘Afgelopen maanden
het land te nat worden. Slecht voor alles dus.’
agrariërs. Vanaf 2018 vindt er weer toezicht en handhaving
hebben we tijdens bijeenkomsten veel agrariërs
Magreet Jongema in gesprek met Jan Hendrik
Coolman, pootgoedteler in Groningen en één
van de akkerbouwers van de deskundigen­
6 infoblad
agrariËrs
commissie
in het
project.
plaats op alle bedrijven. Twee jaar na invoering van de
voorgelicht over de gevolgen van afspoeling en de
Helpende hand reikt verder
nieuwe wet- en regelgeving. Dit bleek niet overbodig.
Maar dat niet elke agrariër zit te springen om een nieuwe
iedereen gebruik maakt van deze handreiking en tot actie
Zo was bij velen onbekend dat in spoelwater wel
machine, snapt Jongema ook. ‘De reacties variëren van
overgaat!’, besluit Jongema hoopvol.
nieuwe regels dus, dat is best uniek. Ik hoop dan ook dat
najaar 2016 7
Snel handelen
beperkt schade
bij agrarische
calamiteiten
‘Het komt weleens voor dat een boer met
zijn tractor, al dan niet met giertank, in de
sloot terecht komt, maar dat zijn echt
uitzonderingen. Vaker komen calamiteiten
voor met kapotte mestzakken, -bakken of
zelfs mestsilo’s en met weglekkende
perssappen uit kuil- en maisvoer. Het is
belangrijk om bij dit soort calamiteiten
zo snel mogelijk beheersmaatregelen te
nemen’, vertelt milieuinspecteur en
coördinator van het milieu­alarmnummer
Henk Adema. ‘Door snel een duiker af te
sluiten of een dam of schut te plaatsen,
voorkom je dat de verontreiniging zich
verspreidt.’
8
‘Wij kunnen dan niet meer doen dan de sloten doorspoelen.
en eventuele anderen die iets over de verontreiniging
Meldingen
De nutriënten uit de mest blijven dan in de bodem zitten.’
kunnen vertellen. Soms nemen ze ook monsters, om in
Niet alleen boeren zelf melden agrarische calamiteiten.
het laboratorium van het Wetterskip Fryslân te kunnen
Het alarmnummer staat ook open voor burgers en
checken of hun vermoedens kloppen.
buitenlui. Stank is vaak een aanleiding om te bellen, maar
Op den duur kan dat ertoe leiden dat het water niet meer
aan de kwaliteitseisen voldoet. Dat is ook niet in het belang
ook dode vissen in de sloot zijn voor omwonenden en
van agrariërs, aldus Adema. ‘Boeren zijn echte gebruikers
Als is vastgesteld wat er aan de hand is, proberen de
passanten een reden om aan de bel te trekken. Ook op
van het water, zij hebben er ook belang bij dat het
milieuinspecteurs te achterhalen wat de oorzaak van een
deze meldingen gaat de piket­ambtenaar altijd af. Mensen
oppervlaktewater schoon is.’ Daarbij leert de ervaring dat
agrarische calamiteit is. Is de bron bekend, dan wordt de
van buiten een gebied schatten een situatie soms
één calamiteit afstraalt op de hele sector. Ook voor het
veroorzaker gevraagd maatregelen te treffen. Als deze dat niet
verkeerd in, weet Adema. ‘Het water in een kleigebied kan
imago van de veehouderij is het volgens de milieu­
doet, laat Wetterskip Fryslân het zelf doen. De kosten worden
behoorlijk grijs zijn. Dat komt door de bodem. Maar als je
inspecteur daarom belangrijk snel iets aan verontreiniging
dan wel verhaald op de veroorzaker. Adema benadrukt dat het
daarmee niet bekend bent, kun je denken dat er sprake is
te doen. ‘Als er over een groter gebied veel dode vissen
in het belang van een agrariër is om zelf beheersmaatregelen
van vervuiling.’ Over het algemeen zijn de meldingen
worden aangetroffen door een calamiteit bij één boer, is het
te nemen of te laten uitvoeren. ‘Je kunt niet alleen een boete
volgens de milieuinspecteur echter de moeite van het
voor de buitenwacht al snel ‘weer die veehouderij’. Ook wat
krijgen als je dat niet doet, boeren lopen ook het risico te
natrekken waard.
dat betreft, beperken beheersmaatregelen de schade.’
worden gekort op hun Cross Compliance subsidie.’
Het devies van Wetterskip Fryslân is dan ook eerst
24/7
handelen en dan zo snel mogelijk melden. ‘Hoe meer de
Zowel het treffen van beheersmaatregelen als het melden
verontreiniging verdund is, hoe lastiger het voor ons is om
van een calamiteit is verplicht. Het milieualarmnummer
alle schadelijke stoffen uit het water te halen’, licht Adema
van het waterschap en de provincie Fryslân wordt 24/7
toe. Vooral met mestzakken, die vaak wat verder in het land
bemand. Wetterskip Fryslân werkt daarvoor met zes
liggen en daarmee niet direct in het zicht, wil het volgens
piket­ambtenaren. Als er een niet-anonieme melding
hem nog wel eens gebeuren dat een calamiteit pas na één
binnenkomt, nemen zij als eerste altijd een kijkje ter
of twee dagen wordt opgemerkt. Geen opzet, weet hij,
plekke. Zij beoordelen de situatie op basis van wat ze zien
maar het maakt het wel moeilijker de schade te beperken.
en ruiken. Ook spreken ze met de eigenaar van het land
infoblad agrariËrs
Milieualarm:
058 - 212 24 22
‘Boeren hebben er ook belang
bij dat het oppervlaktewater
schoon is’
najaar 2016
9
Verruiming
compensatie
verhard
oppervlak
Geneesmiddelen
en waterkwaliteit
Onderzoeken
wijzen op
mogelijke
risico’s
Overvloedige regenval zorgt op weilanden hooguit voor zompig land. Het regenwater
wordt geleidelijk door de bodem geabsorbeerd. Valt diezelfde hoeveelheid regen
echter op een verhard oppervlak, dan stroomt het meteen de sloot in. ‘Het slootwaterpeil kan in dan in korte tijd heel snel stijgen, zodat gemalen het niet kunnen
verwerken’, legt beleids­adviseur Anton Pothaar van Wetterskip Fryslân uit.
Recentelijk verschenen twee rapporten
over de invloed van geneesmiddelen op
de waterkwaliteit. Het Rijksinstituut voor
Volksgezondheid en Milieu (RIVM)
bestudeerde alle kennis die inmiddels is
opgedaan over de effecten van genees­
middelen en komt tot de conclusie dat zij
een risico vormen. Onderzoeksbureau
CLM richtte zich speciaal op de invloed die
diergeneesmiddelen kunnen hebben. Ook
hiervoor is de conclusie dat ze mogelijk
een risico vormen voor de waterkwaliteit.
Pothaar signaleert dat steeds meer oppervlak in
Aanvraag
buitengebieden wordt verhard. Als belangrijke
Hoe weet je of je een vergunning nodig hebt als je
oorzaak noemt hij het loslaten van het melkquotum:
het verhard oppervlak uitbreidt? ‘Dat kun je checken
‘Hierdoor zijn er meer en steeds grotere stallen
via het landelijke, digitale loket waar ook je ook een
neergezet en verharde erven en paden aangelegd.
vergunning kunt aanvragen. Maar je kunt ook contact
Dat betekent: meer verhard oppervlak en meer
met ons opnemen voor het indienen van een (papieren)
afvloeiing van regenwater.’
aanvraag’, aldus Anton.
Frequente clusterbuien zorgen er bovendien voor
Bij nieuw- of verbouwplannen kan de compensatie voor
dat er in korte tijd veel neerslag valt. ‘De sloten lopen
het aanbrengen van verhard oppervlak ook deel uitmaken
dan snel vol en het regenwater moet sneller worden
van de omgevingsvergunning. ‘Bij bouwplannen gaan
Van de dierlijke geneesmiddelen is veel minder bekend
afgevoerd. Anders krijg je wateroverlast. Willen we dit
boeren naar de gemeente. Dan krijgen ze te maken met
dan van medicijnen voor mensen. In de eerste plaats was
voorkomen, dan moet de bergings- en afvoercapaciteit
een omgevingsvergunning en een bestemmingsplan.
het voor het CLM moeilijk te achterhalen welke stoffen in
worden uitgebreid.’
Als het bestemmingsplan verandert, dan geven wij een
welke omvang worden toegepast. Ook de resultaten van de
milieubeoordelingen van geneesmiddelen worden veelal
Bijdrage agrariërs
wateradvies af aan de gemeente. We laten dus weten of
er gecompenseerd moet worden. Als de gemeente het
niet openbaar gemaakt, hoewel dit wel verplicht is. Het
Maatregelen
Agrariërs kunnen dus een bijdrage leveren door bij
advies overneemt, wordt dat verwerkt in de omgevings­
CLM kon daardoor slechts een indicatie geven van welke
Wetterskip Fryslân gebruikt de kennis uit beide rapporten
het aanbrengen van verhard oppervlak (ook paden en
vergunning. Als de boer dat uitvoert, dan hoeft hij geen
middelen in welke mate in de verschillende sectoren
voor de controle van de waterkwaliteit en voor toekomstige
wegen vallen hieronder, red.) sloten te verbreden of
aparte vergunning meer aan te vragen. Wordt het niet
worden toegepast. Het beeld van de mogelijke schade is
beleidskeuzes. Op landelijk niveau wordt geopperd extra
nieuwe aan te leggen. Tot voor kort was dat, inclusief
uitgevoerd, dan kan er gehandhaafd worden.’
vervolgens ook niet compleet.
zuivering toe te passen bij rioolwaterzuiveringen met veel
een vergunningsaanvraag, verplicht bij een (extra)
invloed op de waterkwaliteit. Voor zowel de humane als de
verharding van 200 vierkante meter. ‘Gezien het
Anti-parasitaire middelen
10
WEL OF NIET
Als regenwater vanaf een verhard
oppervlak direct op het land
wordt geloosd, is er niets aan
de hand. De bodem neemt het
geleidelijk op. Wordt er een pijp
aangelegd die op de sloot loost,
dan moet er wel gecompenseerd
worden.
dierlijke geneesmiddelen geldt dat ook de producenten en
beperkte oppervlak, weinig zinvol. De compensatieplicht
Het CLM vermoedt dat anti-parasitaire middelen
‘gebruikers’ maatregelen kunnen nemen om schadelijke
is daarom verhoogd naar 1500 vierkante meter. In het
Meer informatie
eerder een risico vormen dan bijvoorbeeld antibiotica.
milieueffecten te voorkomen. Denk aan het terugdringen
buitengebied betekent dit meestal dat een sloot met
Voor meer informatie over de aanleg van
Bemesting van landerijen is waarschijnlijk een belangrijke
van het gebruik van antibiotica in de landbouw en het terug­
een tiende moet worden verbreed. Natuurlijk is het ook
verhard oppervlak kunt u contact met ons
vervuilingsroute voor veel diergeneesmiddelen. Maar ook
brengen van overtollige geneesmiddelen naar apotheek of
wenselijk als er aan extra waterberging wordt gedaan
opnemen: telefoon 058 - 292 22 22.
met die kennis zijn mogelijke schadelijke effecten minder
veearts. Het CLM adviseert de waterbeheerders het gebruik
bij een kleiner oppervlak. Dat is in ons aller belang.’
goed vast te stellen voor diergeneesmiddelen dan voor
en de effecten van diergeneesmiddelen die mogelijk een
U vraagt een watervergunning aan via
humane geneesmiddelen. Ook zijn er nog weinig
probleem vormen samen met de industrie en agrariërs
onze site www.wetterskipfryslan.nl/
metingen uitgevoerd.
te monitoren.
vergunningofmelding
infoblad agrariËrs
najaar 2016 11
Nieuwe techniek moet kosten restwaterzuivering voor glastuinders halveren
Chemische reactie breekt
micro-organismen snel af
Vanaf 2018 is de glastuinbouw wettelijk
verplicht 95 procent van de gewas­­beschermings­middelen uit zijn restwater te
zuiveren. Wetterskip Fryslân werkt mee
aan een pilot met een innovatieve techniek
die Easymeasure en Water Waves hiervoor
ontwikkelden. Senior zuiveringstechnoloog
Sybren Gerbens van Wetterskip Fryslân is
enthousiast, vooral over de goede samenwerking
tussen alle partners van het integrale project.
‘De pilot loopt als een geoliede machine.’
het Waterapplicatiecentrum (WAC), Van Hall
Larenstein en Wetterskip Fryslân deelnemen.
Gerbens is als adviseur bij het project betrokken.
‘Voor ons zijn de gewasbeschermingsmiddelen
in het restwater geen acuut probleem. Maar
het gaat natuurlijk wel om stoffen die niet in het
oppervlaktewater thuishoren. We brengen onze
expertise daarom graag in.’
Veelbelovend
De eerste tests in het laboratorium van het WAC
waren veelbelovend. Al blijft het volgens Gerbens
Easymeasure en Water Waves waren op zoek
een uitdaging het hoge percentage dat de overheid
naar een efficiënte manier om geneesmiddelen
voorschrijft te halen. ‘Je hebt voor elk gewas een
uit afvalwater te zuiveren. Daarvoor ontwikkelden
ander middel. Voor de tests is een mix gemaakt.
ze een techniek op basis van de zogenaamde
Door de kleine hoeveelheden van elke stof, is
Feron reactie, die ontstaat door het toevoegen van
het soms al lastig om ze te meten.’ Een pilot bij
waterstofperoxide en ijzerionen aan water. Deze
tomatenkweker Van Marrewijk in Berlikum moet
reactie breekt organische microverontreinigingen
nu duidelijk maken of het percentage in een
snel af. Bij toeval kwamen ze bij het Centre of
praktijksituatie kan worden gehaald. Als dat lukt,
Expertise Water Technology (CEW) in gesprek over
kunnen Easymeasure en Water Waves de techniek
de verplichte zuivering van restwater. Zo ontstond
laten certificeren. Voor de glastuinbouw betekent
het idee om te onderzoeken of de techniek ook
dit dat de zuivering de helft goedkoper kan dan
hiervoor zou kunnen worden ingezet.
met de bestaande technieken. Egbert Berenst,
lid dagelijks bestuur van Wetterskip Fryslân,
Het was het begin van een integraal project
bevestigt dit: ‘Dit project is een schoolvoorbeeld
onder leiding van het CEW, waaraan ook
van innovatieve samenwerking, met kansen voor
LTO Noord Glaskracht, de gemeente Menameradiel,
de sector!’