H4 De aardkorst

H4 De aardkorst
Bewegende Platen!
1. Bewegende Platen

Lesdoel: Waardoor beweegt de aarde?

Lesdoel: Wat is platentektoniek?
De opbouw van de aarde
De kern van de
aarde bevat een
natuurlijke
kernreactor
die veel warmte
produceert.
Kern
6400km
De inwendige
processen in de
aarde moeten er
voor zorgen dat de
aarde die warmte
weer kwijt raakt.
Maar hoe?
De opbouw van de aarde
1 binnenkern
vast, kernreacties
▼
verwarmt buitenkern
▼
3
2
1
4
2 buitenkern
vloeibaar
▼
verwarmt mantel
▼
3 mantel
Convectiestroming
(4) in vloeibaar gesteente
Platentektoniek
De drijvende aardkorst beweegt mee op de stroming in de mantel. Bij
deze mantelstroming beweegt vast gesteente heel langzaam.
Deze stroming ontstaat door de verwarming bij de kern en de
afkoeling bij de korst en heet Convectiestromen!
De opbouw van de aarde
Continentale korst
-licht gesteente
Oceanische korst
-zwaar gesteente
-graniet
-basalt
De opbouw van de aarde
Aardkorst
Aardmantel
De opbouw van de aarde
Welke uitspraak/ uitspraken is of zijn juist?
1 De aardkorst drijft op de aardmantel.
2 De aardkorst is dikker dan de mantel
3 De mantel bestaat grotendeels uit gesteente
Vast gesteente
(aardkorst)
Vast gesteente dat
heel langzaam ‘stroomt’
(aardmantel)
In 1855 was er al iemand die dacht dat
continenten in elkaar pasten
Pangea

250 miljoen jaar geleden
Platentektoniek ( atlas blz 192b)
Plaatbewegingen
Platentektoniek
Aardkorstplaten bewegen t.o.v. elkaar …
convergent
divergent
transform
Ontstaan van gebergte
Twee continentale platen
Plooiingsgebergte
Trog
Extra: De vorming van oude en jonge gebergten
Door de huidige
plaatbewegingen
Jonge gebergten
Door plaatbewegingen
in het verleden
Oude gebergten
Gebergtevorming op dit moment
Dankzij de huidige bewegingen en botsingen
van aardkorstplaten!
Begrippen

Opbouw aarde. ( mantel, kern en aardkorst)

Platen en Platentektoniek

3 platen bewegingen

Plooiingsgebergte, troggen en midoceanische rug

Verschil jong en oude gebergte,
2. Vulkanisme

Lesdoel: Hoe werkt een vulkaan?

Lesdoel: Welke soorten vulkanen zijn er en waar komen deze voor?
Hoe werkt een vulkaan?
Rusteloze aarde
Toch
De
miljoenenstad
ging het in 79Napels
na Chr.ligt
grandioos
op nog geen
mis…10km
De inwoners
van de Vesuvius,
van
niemandwaren
Pompei
lijk zich
volledig
zorgen
verrast
te maken…
Rusteloze aarde
Dankzij de opgraving in Pompei weten we hier erg veel van.
Rusteloze aarde  stratovulkaan.
In mei 1980 was iedereen voorbereid op een uitbarsting van de Mount St.Helens. Toch had
niemand verwacht dat het zo heftig zou verlopen
Mt. St. Helens in Washington, USA
May 18, 1980
Rusteloze aarde
Namei
In
afloop
1980
bleek
was het
iedereen
grootste
voorbereid
deel vanop
deeen
vulkaankegel
uitbarstingtevan
zijnde Mount St.Helens. Toch had
niemand verwacht
verdwenen.
De gevolgen
dat het
waren
zo heftig
onvoorstelbaar.
zou verlopen
Rusteloze aarde
Hoewel we steeds meer van de aarde weten,
laten veel mensen zich steeds weer verrassen
door de vaak moeilijk voorstelbare
processen binnen en buiten de aarde.
Vulkanisme
Platentektoniek bepaalt
het vulkanisme.
Divergerende beweging
op de oceaanbodem
▼
Midoceanische rug
Convergente beweging, van
oceanische en continentale plaat
Vlukanisme in de wereld
Vulkanisme: hotspots
Hawaii, een vulkaan midden in de oceaan maar niet bij een plaatrand!
Vulkanisme: hotspots
De meeste vulkanen liggen
aan de randen van platen.
Vulkanen die hier niet aan
voldoen worden ‘hotspot’vulkanen genoemd omdat:
1 ze midden op de platen liggen
2 ze anders
functioneren dan je bij die
plaatbeweging zou
verwachten
Vulkanisme: hotspots zijn
uitzonderingen
• Hawai
-midden op een plaat
-schildvulkanen
Waarom wonen mensen in de buurt van
vulkanen?
Begrippen

Vulkaan, magmahaard, krater en lava

Stratovulkaan en schildvulkaan

Mid oceanische rug

Geothermische energie

Hot spots
3. De aarde beeft

Lesdoel: Wat is een aardbeving?

Lesdoel: Waar komen aardbevingen voor en waarom daar?
Aardbevingen
Het ontstaan van aardbevingen
Twee aardkorstplaten bewegen in tegengestelde richting
langs elkaar. Ze zitten klem tegen elkaar maar de
beweging gaat door…
Het ontstaan van aardbevingen
Terwijl
platen
zitten verbuigt,
tegen elkaar,
verbuigt
En… de
terwijl
het klem
gesteente
bouwt
er zich het
een
gesteente,
hetinis het
elastisch.
Van deze vervorming merkt
spanning op
gesteente.
niemand iets maar met nauwkeurige apparatuur kan
het wel worden gemeten.
Het ontstaan van aardbevingen
Wanneer deze spanning te groot wordt breekt, het gesteente en
verplaatsen de twee platen in tegengestelde richting langs elkaar.
Dit voorbeeld vindt plaats bij een transforme plaatbeweging.
Bij convergerende en divergerende bewegingen ontstaat een
aardbeving in principe hetzelfde.
Hypo- en epicentrum
Wat is een aardbeving?

Seismograaf
Aardbevingen
De schaal van Richter
Gevolgen
buitengewoon catastrofaal; naast de enorme verwoestingen verandert
het landschap
Magnitude
9
catastrofaal; algemene verwoesting van alle constructies
vernietigend; naast gebouwen word ook grond verplaatst en is er schade
aan dijken en dammen
De schaal van Richter
verwoestend; de schade
aan
gebouwenvan
en infrastructuur
is groot
meet de
magnitude
een
handgebouwen
van de
vernielend; groteaardbeving
schade aanaan
alle de
soorten
hoeveelheid energie
zeer sterk; veel schade aandie
slecht
gebouwde huizen
vrijkomt.
sterk; muren in huizen raken beschadigd, paniek
8
7
6
vrij sterk; iedereen voelt het, gebroken ramen, kasten vallen om
5
matig; ’s nacht worden mensen wakker, krakende geluiden in huis. De
trillingen lijken afkomstig van zwaar verkeer
4
licht; vergelijkbaar met trillingen van het verkeer; niet iedereen voelt het
3
zeer licht; wordt door enkele personen gevoeld, vooral bovenin
gebouwen
2
wordt niet gevoeld, alleen door seismografen geregistreerd
1
Tsunami

Beving op zee.

Gevolg van deze is dat er een vloedgolf ontstaat.
Extra: Horst en slenk
Begrippen

Seismograaf

Hypo- en epicentrum

Schaal van richter

Tsunami

Horsten en Slenken
4. Het reliëf verandert

Wat is het veschil tussen endoge- en exogenkrachten?

Hoe kunnen bergen in hoogte verminderen? En hoe wordt materiaal uit de
bergen meegenomen?
Exogene en endogene processen
Het uiterlijk van de aardkorst wordt bepaald
door vele krachten die er op inwerken…
Van buitenaf
Van binnenuit
Exogene en endogene processen
Het uiterlijk van de aardkorst wordt bepaald
door vele krachten die er op inwerken…
Welke worden
exogeen
genoemd en
welke endogeen?
Exogene
processen
Van buitenaf
Endogene
Van
binnenuit
processen
Exogene en endogene processen
Welke van de volgende processen zijn endogeen en welke zijn exogeen?
-Verwering
-Aardbevingen
-Daling
-Vulkanisme
-Breukvorming
-Erosie
Exogeen
Endogeen
Exogene en endogene processen
Welke van de volgende processen zijn endogeen en welke zijn exogeen?
Exogeen:
-Verwering
-Erosie
Endogene:
-Aardbevngen
-Vulkanisme
-Breukvorming
-Daling
Exogene processen
Exogene krachten worden aangedreven door…
de zon
▼
processen in de atmosfeer
▼
Waterkringloop
▼
▼
▼
Endogene processen
Endogene processen worden aangedreven door…
de energie uit de aardkern
▼
beweging in de mantel
▼
platentektoniek
▼
▼
▼
De afbraak van gebergten
Hooggebergten
met veel reliëf
veranderen in
middelgebergten
en heuvelland
met afgeronde
vormen.
Dit
endogene Bergen
processen.
Dit gebeurt
gebeurt dankzij
dankzij exogene
exogene /processen.
worden lager door
Verwering
Verwering

Vorstverwering

Verwering door planten of bomen
Hoe gaat materiaal een berg af?

Gletsjers

E
Erosie
Aardverschuiving

Verwering
Extra: Sedimentatie

Verwering

Sedimentatie