pgo 15 geomorfologie
advertisement
PGO-leidraad Algemene NatuurWetenschapen module Artikel (titel) Module 3, Biosfeer Geomorfologie 1. Verhelder onduidelijke termen en begrippen Geomorfologie: Geomorfologie is de wetenschap die de landvormen bestudeert, hun ontstaan en hun ontwikkeling, evenals de processen die daarbij een rol spelen of in het verleden hebben gespeeld. Erosie: Erosie ook wel afbraak genoemd, is het gecombineerde effect van alle processen die meewerken aan de afbraak van losse en vaste gesteenten. 2. Definieer het centrale probleem / vraag van het artikel Wat is geomorfologie en wat houdt het in? 3. Analyseer het artikel / de rode draad Geomorfologie is de wetenschap die de vormen van het aardoppervlak en de processen die daarbij een rol spelen of hebben gespeeld bestudeert. Het aardoppervlak verandert continu van vorm als gevolg van een combinatie van natuurlijke (endogene en exogene processen) en antropogene processen. Endogene processen (ookwel endogene krachten genoemd) leiden tot de aanmaak van nieuwe aardkorst. Voorbeelden van endogene processen zijn vulkanisme en platentektoniek. Door vulkanisme komt vloeibaar gesteente van binnen uit de aarde aan het aardoppervlak terecht. Exogene processen (ookwel exogene krachten genoemd) leiden tot de afbraak van de aardkorst. De afbraak van de aardkorst gebeurt achtereenvolgens door verwering, erosie en sedimentatie. Dit zijn processen die continu en tegelijkertijd plaatsvinden. Wind, water en ijs (gletsjers) spelen hierbij een grote rol. Verwering is een proces dat plaatsvindt zodra gesteente onbeschut aan het aardoppervlak komt te liggen. Door verwering raakt het gesteente gefragmenteerd. Behalve door endogene processen en exogene processen verandert het uiterlijk van de aardkorst ook door het ingrijpen van de mens. De processen die veroorzaakt worden door de mens en die invloed hebben op het uiterlijk van de aardkorst worden antropogene processen genoemd. Uit onderzoek van Wilkinson, 2005 blijkt dat door de mens veroorzaakte erosie 5 tot 10 maal sneller plaatsvindt, dan de erosiesnelheid in de afgelopen 542 miljoen jaar. 4. Orden de ideeën uit de analyse van het probleem ~ Geomorfologie is de wetenschap die de landvormen bestudeert, hun ontstaan en hun ontwikkeling, evenals de processen die daarbij een rol spelen of in het verleden hebben gespeeld. ~ Endogene processen leiden tot de aanmaak van nieuwe aardkorst. Vb.: vulkanisme ~ Exogene processen leiden tot de afbraak van de aardkorst. Vb.: erosie ~ De processen die veroorzaakt worden door de mens en die invloed hebben op het uiterlijk van de aardkorst worden antropogene processen genoemd. 5. formuleer leerdoelen 1. Bestaan er ook geomorfologische rampen? 2. Hoe kan het dat als de mens een proces van een geomorfologische toestand veroorzaakt, sneller gaat?
