De geologie van België: een vergelijkende studie

De geologie van België: een vergelijkende studie. Droog Haspengouw
vs. Groentestreek + Hageland.
E = Groentestreek
M = Hageland
R = Droog Haspengouw
Bron: http://users.skynet.be/lerarensite.be/kaartjes.html#geografisch
Droog Haspengouw
De streek Haspengouw ligt verspreid over verschillende provincies, nl: Luik, Limburg,
Namen, Waals-Brabant en Vlaams-Brabant, en bestaat uit twee grote delen. Het kleinere
noordelijke gebied is het Vochtig Haspengouw en het grotere zuidelijke gebied is het
Droog Haspengouw. De Maas vormt de onderste grens van het Droog Haspengouw.
Bron: http://www.leefmilieutongeren.be/Map-pdf/GeologieLimburg.pdf
Het droog Haspengouw heeft een dunne leemlaag met daaronder zand, krijt en andere
harde gesteenten. De krijtlagen zijn gevormd tijdens het Mesozoïcum in de periode van
het Krijt. Toen was het veel warmer en lag het zeeniveau hoger. De schelpdieren en
koralen die in deze zee leefden hebben voor de afzetting van krijt gezorgd. Tijdens het
Tertiair zijn de zand- en kleiafzettingen gevormd in het zuiden van Limburg. De transen regressies van zand- en kleilagen zijn in Vlaanderen overal wel te zien. Vlaanderen
stond voor een groot deel onder water in het Paleogeen en in het Neogeen enkel nog het
noorden van Vlaanderen.
Bron : http://www.leefmilieutongeren.be/Map-pdf/GeologieLimburg.pdf
Droog Haspengouw heeft een lage grondwatertafel omdat de bodem goed doorlaatbaar
is voor het water. Zand heeft een grote korrelgrootte dus het water kan hier makkelijk
doorsijpelen, krijt laat ook makkelijk water door. Pas als het water aan de kleilaag komt
kan het niet meer verder. Daarom wordt dit gebied het Droog Haspengouw genoemd en
niet het vochtig. Het Vochtig Haspengouw heeft een hoger gelegen kleilaag dus zal het
water niet zo diep kunnen insijpelen als het water in het Droog Haspengouw.
Het gebied heeft wel veel last van erosie en boeren moeten dus hun velden goed
beschermen. Anders stroomt de vruchtbare grond weg.
Het Droog Haspengouw heeft een zacht golvend landschap. Je kan ook tijdens het
wandelen of op foto’s de horizon zien. Dat wil zeggen dat het eerder een open en niet
versneden landschap is.
bron: http://www.worldwidebase.com/science/droog_haspengouw.shtml
Eén van de meest bekende bedrijven uit het droog Haspengouw is wel de Tiense
Suikerraffinaderij. Maar waarom is dit bedrijf nu hier gelegen?
Het droog Haspengouw heeft een ideale en vruchtbare bodem voor akkerbouw. Ook
heeft het niet veel hellingen en is het makkelijk om hier een akker te bewerken.
Bron: https://vildaphoto.net/photo/25057 akkers Droog Haspengouw
Het akkerbouwgebied zijn belangrijkste gewassen zijn tarwe en suikerbiet. Uit die
suikerbiet kunnen ze suiker winnen die gebruikt worden voor de Tiense
suikerproducten.
Tiense Suikerraffinaderij met suikerbietveld + Logo Tiense suiker
Bron : http://www.tmsindustrialservices.com/nieuws/continue-ondersteuning-bijbieten-campagne-bij-tiense-suikerraffinaderij
Groentestreek + Hageland
De Groentestreek en Hageland zijn naast elkaar gelegen in de provincies Antwerpen en
Vlaams-Brabant. Het Hageland is een gebied van 50.000 ha groot en de Groentestreek is
ongeveer even groot. Vaak wordt een stuk van het westelijke deel van het Haspengouw
beschouwd als een deel van het landschappelijke Hageland. Dat komt omdat de
toeristische streek Hageland zich uitstrekt over het landschappelijke Hageland en een
deel van het Haspengouw. Dit kan dus voor wat verwarring zorgen.
Bron: http://www.trekkings.be/grhageland.html
De geologische ondergrond van het Hageland + Groenstestreek stamt net als het Droog
Haspengouw uit het Tertiair. De lithologie van de Groentestreek is klei en heeft natte
zandleemgronden.
Het noorden van het Hageland bestaat uit zand. België werd in het Tertiair regelmatig
overspoeld door de Distiaanzee en dat zorgde voor afwisselende klei- en zandlagen. In
dat zand zit een mineraal, glauconiet, dat rijk is aan ijzer en makkelijk wordt aangepast
door erosie. Het zand en het glauconiet gaan aan elkaar roesten en vormen op sommige
plaatsen een sterke ijzerzandsteenlaag.
De bodem is langzaam omhoog getild door de Alpiene orogenese en de Distiaanzee gaat
zich terugtrekken. De zachtere zandlagen ( lagen zonder ijzerzandsteen ) werden door
wind en regen weggespoeld. Hierdoor vind je verschillende heuvels in het Hageland. Het
reliëf stijgt van 40m tot 100m boven de zeespiegel van noord naar zuid.
De groentestreek ligt ongeveer tussen 10 en 20m boven de zeespiegel.
De gele gearceerde ‘vlekken’ zijn de heuvels van het Hageland.
Bron : http://users.skynet.be/jeanpierre.schreurs/aardrijkskunde/belgiehageland.html
De groentestreek heeft een natte zandleemgrond en nat zand- en lemig-zandgrond.
Omdat het Hageland tussen de groentestreek en Droog Haspengouw ligt kan je zien dat
het Hageland geologisch een duidelijke overgangsfase tussen zandige grond en lemige
grond is.
Waarom zijn de vele tuinbouwbedrijven voor glasteelt nu juist in de groentestreek
gevestigd en niet ergens anders ? Als je kijkt naar deze kaart van België zie je dat er een
grote concentratie van glasteelt zich bevindt in de groentestreek. Dat komt omdat men
al zeer lang geleden gebruikt maakte van de vruchtbare grond om bloemkolen, prei… te
telen. Nu zijn er steeds meer en meer serres bijgekomen en gebruiken ze niet meer
zoveel de natuurlijke bodem, maar de tuinbouw is gebleven. En ook de tuinbouwveiling
is gevestigd in Sint-Katelijne-Waver dus is het handig om je bedrijf hier vlakbij te
hebben om je producten niet te ver te moeten vervoeren.
Bron : Van Hecke, E., & Vanderhallen, D., & Callemeyn, J. (2004) Wolters’ Algemene
Wereldatlas. Groningen: Wolters Plantyn.
De grote verschillen tussen het Droog Haspengouw en de Groentestreek+Hageland is dat
de bodems erg verschillen. De groentestreek en het Hageland zijn eerder natte gebieden
terwijl het Droog Haspengouw dat niet is.
De streken ,behalve Groentestreek (eerder vlak), hebben niet zo’n grote
hoogteverschillen en dus een eerder golvend landschap. Beide gebieden doen aan
akkerbouw. De groentestreek is gespecialiseerd in de groententeelt en het Hageland in
de fruitteelt terwijl het Droog Haspengouw meer tarwe en suikerbiet teelt.
De drie gebieden zijn allemaal belangrijk voor de Belgische landbouw en zeker ook een
bezoekje waard.
Bibliografie:
http://www.leefmilieutongeren.be/Map-pdf/GeologieLimburg.pdf (op 18/04/2016)
Bron:
http://landbouwgeografie.magix.net/website/belgie_glastuinbouw.15.html#opbrengst%20per
%20ha
http://www.geogidsen.be/Leeruitstap_Haspengouw.pdf
(op 26/08/2016)
http://www.biw.kuleuven.be/lbh/lbnl/ecologie/doc%20download/GIP_Hageland_Kem
pen.pdf
(op 26/04/2016)
http://users.skynet.be/jeanpierre.schreurs/aardrijkskunde/belgiehageland.html
(op 28/04/2016)
http://geogenie.deboeck.com/public/modele/geogenie/content/geogenie_assets/geoge
nie/geogenie2/Glastuinbouwbedrijf.pdf (op 28/04/2016)
https://dov.vlaanderen.be/dovweb/html/pdf/Aarschot24Qweb.pdf (op 28/04/2016)
Van Hecke, E., & Vanderhallen, D., & Callemeyn, J. (2004) Wolters’ Algemene Wereldatlas.
Groningen: Wolters Plantyn. (op 28/04/2016)
Excursieboekje 2016 (op 18/04/2016)
Van Hecke, E., & Vanderhallen, D., & Slegers, L. (2013) Zenit 5/6 aso-wetenschappen
infoboek. Kalmthout: Pelckmans Uitgeverij. (op 28/04/2016)