Hoe, wat en waar? Wat is waarneming? Bewust worden? Waarmee nemen we waar? Zintuigen? Welke? Waar nemen we waar? In de hersenen? Waarom nemen we waar? Reageren op de omgeving Kan je met minder? Zintuigenstelsel Reuk Zicht Druk Geluid Smaak Prikkels Invloed van buitenaf Impulsen Signalen in je lichaam Impuls ontstaat Drempel waarde overschreden Waarom een drempelwaarde? (kleding) Zenuw geeft impuls door Centraalzenuwstelsel Hersenen Terug HERSENEN Het ontstaan van een impuls Drempelwaarde INFO Hoe ontstaat een impuls? Waarom is het belangrijk dat je waarneemt? Schrijf bij de volgende zituigen de prikkels op en wat je ermee doet: Oren, ogen, neus, huid en tong. (Bijvoorbeeld: Oren – Geluid – Je kunt ermee horen) Wat is het belangrijkste zintuig? Als je 1 moest kiezen en de ander valt weg, wat zou je kiezen? Gehoor of zicht? Zenuwstelsel bestaat uit zenuwen. Zenuwen bestaan uit zenuwcellen met uitlopers Lange draden Uitlopers vormen een bundel. Deze heten samen een zenuw. Opperhuid Hoornlaag Kiemlaag Snelle celdeling Lederhuid Zenuwen Drukzintuig Onderhuidse bindweefsel Geurmoleculen Neusholte Geurreceptoren Glomerulus Verwerking prikkels naar impulsen Wat is smaak? Waarom verschilt het zo? Samenwerking tussen de neus en de tong. Gevoeligheid van de tong. Basis Beter Lichtgevoelige cellen Staafjes Kegeltjes Gele vlek Blinde vlek Parallax Accommodatie Lens Kringspieren 3 typen zenuwcellen Gevoelszenuwcel Schakelcel Bewegingszenuwcel Waar liggen deze cellen in het lichaam? Wat is je reactietijd eigenlijk als je kijkt naar wat je net allemaal geleerd hebt? Invloed van alcohol/drugs Waarom ben je sneller dan een ander? REACTIE TEST CzS Hersenen Kleinehersenen Ruggemerg Bewust en onbewust Tegenwerking Para en Ortho Waar wordt ik bewust? Belangrijke delen: Kleine hersenen Reuk Smaak Gehoor Zicht Gevoel Waar liggen de: Schakelcellen Gevoelscellen Motorische/ bewegingscellen Wat is er aan de hand met onze hersenen als we naar de ze filmpjes kijken? Waar gaat het mis/goed? Tellen Draaien Schaduw Extra – Vrijwillig! Dobbel Bedenk 3 SO vragen over de afgelopen lessen Bassistof 1,2 en 3 van thema 7. 1x Open vraag 1x Meerkeuze 1x Juist of onjuist Deze vragen worden het aanstaande SO! Wat is een hormoon? Waar komen hormonen vandaan? Belangrijke hormoonklieren Hypofyse Groeihormoon Schildklier Schildklierhormoon Bijnieren Adrenaline (epi-nefrine) Wetenschap van gedrag Ethologie Gedrag Alles wat een dier doet. Samenwerking, uniek? Delen? Uniek bij mensen? Reactie op een prikkel Response Nurture vs nature Experiment 1 Wat kunnen we al en wat leren we aan? Experiment 2 Gedrag van deze aap? Hoe kijk je naar gedrag? Objectief, je mag nooit gokken. Achteraf pas conclusies trekken. Een ethogram Al het soort geobserveerde gedrag Een protocol Al het geobserveerde gedrag in een bepaalde tijd. Schrijf zoveel mogelijk soorten gedrag die je in het filmpje ziet (Paradise) Maak een ethogram van het dier (of de dieren) in het filmpje in 2-tallen. (Duiven) Hoe maak je een protocol? Iemand observeerd een ander schrijft en houd de tijd bij. Waaom zo? Maak een protocol (Duiven) Paradise Duiven