Wegwijzer voor een kwaliteitsslag

Duurzame bedrijventerreinen in zes stappen
Wegwijzer voor een kwaliteitsslag
BEDRIJVENTERREINEN
B E D R I J V E N
Een bedrijventerrein als visitekaartje
Een bedrijventerrein als visitekaartje? Je denkt er niet zo snel aan, maar toch is
dat wel het geval. Vaak wordt een bedrijventerrein ontwikkeld .. om vervolgens
langzaam maar zeker te verpauperen. Met alle negatieve gevolgen voor de concurrentiepositie in de regio. Ook overlast in de directe omgeving komt dan om
de hoek kijken. Toch is dit niet nodig. Door het bedrijventerrein duurzaam te
(her)ontwikkelen kan het zijn concurrentie positie vasthouden. Ook hinder in de
omgeving wordt zo voorkomen.
Deze brochure is opgesteld om bestuurders en initiatiefnemers van duurzame
(her)ontwikkeling te ondersteunen bij het maken van een kwaliteitsslag. Zodat ze
met elkaar van de duurzame ontwikkeling van bedrijventerreinen een succes kunnen maken. De zes belangrijkste stappen die daarbij horen zijn het detecteren van
knelpunten, het bepalen van ambities en consequenties, wie daar bij te betrekken en
het creëren van (bestuurlijk)draagvlak.
Een duurzaam bedrijventerrein is een concurrerend bedrijventerrein
Nieuwe bedrijventerreinen
worden met een steeds hoger
kwaliteitsniveau ontwikkeld. Om
concurrerend te blijven moeten
bedrijventerreinen dan ook een
continue verbetering doormaken.
Als dit niet gebeurt, verouderen
Tijd
Ontwikkeling, veroudering en opwaardering bedrijventerrein
bedrijventerreinen en verliezen ze
Duurzame ontwikkeling bedrijventerrein
Concurrerend niveau
hun aantrekkelijkheid voor onNiet concurrerend niveau
dernemers. Als de verpaupering
doorzet verliezen terreinen niet
alleen hun economische aantrekkelijkheid, maar worden ze bovendien een doorn
in het oog voor omwonenden en werknemers. Om op het verpauperde bedrijventerrein weer het aanvankelijke concurrentieniveau te halen, is vaak een kostbare
opwaarderingslag nodig (zie rode lijn in figuur). Het verlies aan concurrentiekracht
en de kostbare opwaardering kan worden voorkomen door een continue kwaliteitsverbetering van het bedrijventerrein. Dit zogenaamde ‘duurzaam (her)ontwikkelen’
is in de figuur met de blauwe lijn weergegeven.
B E D R I J V E N
Een ontwikkelingsproces is ‘duurzaam’ te noemen als het in ieder geval de volgende
kenmerken bezit:
• Er is sprake van een continue, cyclische ontwikkeling
• Er is evenwicht tussen sociale, milieu- en economische aspecten
• Er is sprake van een brede betrokkenheid en een integrale aanpak
• Duurzame ontwikkeling vindt plaats op inrichtingsniveau, op samenwerkingsen op individueel bedrijfsniveau
• Het bedrijventerrein wordt als onderdeel van een groter (regionaal) geheel beschouwd
Duurzaam ontwikkelen? Dat kan altijd!
De levenscyclus van een bedrijventerrein is grofweg te verdelen in drie fasen, namelijk: het moment waarop het terrein wordt ontwikkeld, de tijd dat het terrein
gewoon functioneert en concurrerend is ten opzichte van andere bedrijventerreinen
en een periode waarin het terrein veroudert en zijn concurrentiekracht verliest. Het
proces naar een duurzame ontwikkeling kan op elk moment ingestoken worden.
Hieronder staan de fasen en het bijbehorende proces naar duurzame ontwikkeling
beschreven:
Fase in levenscyclus bedrijventerrein
Proces naar duurzame ontwikkeling
Nieuw te ontwikkelen
Duurzaam ontwikkelen en parkmanagement
Bestaand concurrerend
Parkmanagement
Bestaand verouderd
Revitaliseren en parkmanagement
BEDRIJVENTERREINEN
T E R R E I N E N
T E R R E I N E N
BEDRIJVENTERREINEN
B E D R I J V E N
Meerwaarde duurzame ontwikkeling
Bedrijven
Gemeenten
Omwonenden
• Waardevastheid van panden
• en grond verhogen
• Een betere uitstraling
• Verhoogde veiligheid
• Prettige werkomgeving
• Door samenwerking wordt •
• eigen ontwikkeling
• gestimuleerd
• Kostenbesparing door
• samenwerking en innovatie
• Kostenbesparing door
• gemeenschappelijke
• voorzieningen
• Voorkomen kostbare
• opwaardering
• Door effectieve benutting • • •
• bestaande terreinen is er geen
• ofwel minder ruimte nodig •
• voor nieuwe terreinen
• Profileren als aantrekkelijke •
• vestigingsplaats
• Verhogen werkgelegenheid
• Verminderen milieubelasting
• en hinder
• Versterking verhouding met •
• ondernemers
• Snellere acceptatie van om- •
• wonenden bij opwaardering •
• of uitbreiding
• Verbetering leefomgeving
• Meer inspraak mogelijk
• Terrein kan gebruikt worden • •
• voor recreatie doeleinden
• Verhogen werkgelegenheid
De eerste stappen naar een duurzame ontwikkeling
Het proces dat leidt tot de duurzame ontwikkeling van een bedrijventerrein kan
vanuit zeer uiteenlopende situaties starten. Het doel van de eerste stap blijft echter
altijd gelijk, namelijk: problematiek in beeld brengen, het verkrijgen van draagvlak
bij de belangrijkste samenwerkingspartners en de vorming van een gemeenschappelijke visie op de duurzame ontwikkeling van het bedrijventerrein.
Om het gemeenschappelijke belang te ‘ontdekken’ is het belangrijk dat er een goed
beeld van het bedrijventerrein komt. De initiatiefnemer begint daarom altijd met
verkenningsgesprekken met sleutelfiguren en maakt een analyse van de belangen,
wensen en samenwerkingskarakteristieken. Naast de verkenningsgesprekken wordt
er ook draagvlak binnen de gemeentelijke organisatie gecreëerd door het uitvoeren
van een integraliteitssessie, waarbij verschillende afdelingen betrokken worden. Ook
een feitelijk profiel van het bedrijventerrein en de omgeving is noodzakelijk.
B E D R I J V E N
De belangrijkste samenwerkingspartners of sleutelfiguren in de beginfase kunnen
zijn:
• Individuele bedrijven
• Buurgemeenten
• Bedrijvenvereniging
• Gemeente
• Eigenaren
•Kamer van Koophandel
• Ontwikkelaar
•Provincie
• Bestuur en politiek
• Milieudienst
Een belangrijk aspect bij het verkrijgen van draagvlak is het op een juiste wijze
presenteren van het begrip duurzame ontwikkeling. Het perspectief van de ondernemer of de toekomstige gebruiker dient hierbij centraal te staan. Het accent zou
moeten liggen op economische kansen en het creëren van een gunstig klimaat voor
samenwerking.
Bij de formulering van de gemeenschappelijke visie zijn concrete projectvoorstellen
nog niet aan de orde. Het accent dient te liggen op een gezamenlijke interpretatie
van het begrip “duurzame ontwikkeling bedrijventerreinen”, de hoofdlijnen van het
resultaat waarnaar wordt gestreefd en de wijze waarop dit resultaat dient te worden
bereikt. Dit laatste punt is in veel van de gevallen voor de betrokken partijen van
doorslaggevend belang. Hierbij dient tenminste aandacht te worden besteed aan de
bijdrage en rol van de betrokken partijen, de besturing en de bewaking van het proces en de wijze van communiceren (intern en extern). Door de gemeenschappelijke
visie moeten de betrokken partijen vertrouwen krijgen in het proces dat ze aangaan.
Resultaat van de eerste stap naar een duurzame ontwikkeling is een startnotitie.
Hierin wordt een profiel van het bedrijventerrein gegeven, belangrijke partijen worden beschreven en de richting en het voorlopige ambitieniveau van de duurzame
ontwikkeling worden in een gemeenschappelijke visie vertaald. De geformuleerde
visie geeft aan welke kansen er in het vervolgtraject onder de loep worden genomen.
Ook wordt een overzicht gegeven van de redenen om met het duurzaam ontwikkelingsproces te beginnen. De startnotitie wordt bestuurlijk vastgelegd en er volgt een
samenwerkingsovereenkomst tussen de partijen om de afspraken vast te leggen.
Belangrijke succesfactoren om de duurzame ontwikkeling te doen slagen zijn:
· Er is intensieve samenwerking tussen betrokken partijen;
· Er wordt geappelleerd aan gezond eigenbelang en continuïteit van de bedrijven;
· Er is een concreet ambitieniveau afgesproken met heldere doelstellingen;
· Continuïteit in de duurzame ontwikkeling is geborgd middels een
parkmanagementstructuur.
BEDRIJVENTERREINEN
T E R R E I N E N
T E R R E I N E N
BEDRIJVENTERREINEN
B E D R I J V E N
Duurzame ontwikkeling in zes stappen
Het proces van duurzame ontwikkeling van een bedrijventerrein kan opgedeeld
worden in zes stappen. De stappen vormen de continue procescyclus van duurzame
ontwikkeling. De eerste drie stappen zijn op strategisch niveau, de laatste drie stappen zijn op operationeel niveau:
Stap
Stappen
Doel
Beslisdocumenten
1
Idee / initiëring
Het verkrijgen van draagvlak bij sleutelfiguren. Het bepalen van de richting en het
Startnotitie
ambitieniveau van de duurzame ontwikkeling
in een gemeenschappelijke visie.
2
Oriëntatie
Inventarisatie van kansrijke verbetermogelijkheden die binnen de gemeenschappelijke
visie vallen. Het creëren van draagvlak voor de Nieuwsbrief, bedrijfsenquête
duurzame ontwikkeling bij de bedrijven, om- en inventarisatiedoc.
geving en verschillende overheidsinstellingen.
Aanstellen van een projectleider.
3
Planvorming
Invullen van de projectorganisatie. Onderzoek
naar haalbaarheid en consequenties van de
Masterplan
verbetermogelijkheden. Besluitvorming rond
de definitieve ontwikkelingsvisie.
4
Vormgeving
Uitwerken verbetermaatregelen met behulp
van offertes. Afsluiten van contracten. Herzien Uitvoeringsplan
van het bestemmingsplan.
5
Uitvoering
Implementeren duurzame verbetermaatregelen. Communicatie over de voortgang.
Nieuwsbrieven, persberichMonitoren, evalueren en bijsturen uitvoering- ten en website
sproces.
6
Beheer en monitoring
Borgen duurzame ontwikkeling met als doel
versterking van het bedrijventerrein in de
toekomst.
Parkmanagement
B E D R I J V E N
Parkmanagement
De duurzame ontwikkeling van een bedrijventerrein is een continu cyclisch proces. Om deze continue kwaliteitsverbetering te verkrijgen op een bestaand of
(her)ontwikkeld terrein en deze ook op lange termijn te faciliteren en te borgen, is
een beheerorganisatie noodzakelijk. De beheerorganisatie wordt vaak vormgegeven
in de vorm van parkmanagement. Parkmanagement behelst de structuur waarin
publieke en private belangen worden samengebracht in een parkmanagementorganisatie. In de parkmanagementorganisatie worden de strategische beslissingen
genomen, eventueel ondersteund door werkgroepen die bepaalde thema’s kunnen
uitwerken.
Het doel van parkmanagement is de kwaliteit van een bedrijventerrein op lange
termijn te continueren, door blijvend gezamenlijk te werken aan vernieuwing, verbetering, kostenbeheersing en natuurlijk ondernemersgemak. Parkmanagement
is tevens een middel om de kwaliteit van een locatie af te stemmen op de wensen
van de betrokken bedrijven, ontwikkelaars en overheden in termen van uitstraling,
diensten en ondernemersklimaat.
Ondersteuning provincie Utrecht
Om partijen te helpen bij het duurzaam ontwikkelen van bedrijventerreinen biedt
de provincie Utrecht verschillende (financiële) ondersteuning. De belangrijkste
thema’s die (financieel) ondersteund worden:
• Herstructurering (subsidie);
• Parkmanagement (financiële bijdrage of procesbegeleiding);
• Breedband internetinfrastructuur (bijdrage project vraagbundeling);
• Maatschappelijk verantwoord ondernemen;
• Energiegebruik op bedrijventerreinen;
• Infrastructuur (financiële bijdrage via brede doeluitkering voor gemeenten)
Ter ondersteuning van procesbegeleiders heeft de provincie de handleiding
“Uw bedrijventerrein als visitekaartje” opgesteld. De handleiding biedt handvaten
bij duurzame (her)ontwikkeling en beheer van bedrijventerreinen, zowel op het
gebied van procesbegeleiding als bij identificatie en implementatie van specifieke
maatregelen.
BEDRIJVENTERREINEN
T E R R E I N E N
T E R R E I N E N
BEDRIJVENTERREINEN
B E D R I J V E N
Om duurzame ontwikkeling op een integrale wijze te ondersteunen is binnen de
provincie het Duurzame Bedrijven Terreinen-team (DBT-team) opgericht. In het
DBT-team zijn alle provinciale diensten verenigd. Om de handleiding op te vragen,
(financiële) ondersteuningsmogelijkheden te bespreken of inhoudelijke ondersteuning te vragen kunt u contact opnemen door te mailen naar:
• Mail: [email protected]
Meer weten?
U kunt ook rechtstreeks contact opnemen met één van de volgende
contactpersonen van het DBT-team:
•
•
•
•
Economie
Milieu
Ruimtelijke ontwikkeling
Infrastructuur en Mobiliteit
Ingrid Schuringa
Sjarka Bakker
Maarten Buruma
Anja van Soelen
030 – 258 2246
030 – 258 3568
030 – 258 3247
030 – 258 3965
Bezoek onze website waar m.i.v. december 2005 alles te vinden is over duurzame
bedrijventerreinen:
• www.provincie-utrecht.nl/economie
Colofon
Deze brochure is een uitgave van de provincie Utrecht i.sm. BECO Groep
Oktober 2005
Grafische verzorging: Grafisch Centrum provincie Utrecht
Oplage: 350
B E D R I J V E N