Mondial College Reisperiode 7 t/m 11 oktober 2013 Bestemming Berlijn Reisinformatie Heenreis Datum: maandag 7 oktober 2013 Vertrektijd: 07.30 uur Vertrekplaats: Leuvensbroek 30-01 Nijmegen De touringcars staan vanaf 07.15 uur gereed voor inpakken Meetingpoint in Berlijn 18.00 uur parkeerhaven Otto-Braun-Straße (Nähe Alexanderplatz) Terugreis Datum: donderdag 10 oktober 2013 Vertrektijd: 22.00 uur Aankomst op school: vrijdag 11 oktober ca. 07.00 uur. Vervoersbedrijf Munckhof Tel.nr: 077-3978891 Bagage Deelnemers wordt gevraagd geen koffers met harde schalen mee te brengen, i.v.m. beperkte bagageruimte. Paspoorten/identiteitskaarten Alle deelnemers dienen te beschikken over een geldig paspoort of identiteitskaart Contactgegevens Senlac Tours NL Michiel Roelse: T +31 26 443 1331 Mobiel: T +31 6 513 26 824 (24h noodnummer) Coördinatoren gastgezinnen Bus 1 Berlin – Friedrichshain Mrs Angela GLASS Strausberger Platz 15 10243 Berlin Tel: 0049 (0)30 – 24 72 98 99 Tel: 0049 (0)30 – 249 32 80 Mobil: 0049 (0)162 – 407 16 11 Bus 2 Berlin – Mitte / Zentrum Herr. Alfred MARTIN Lichtenbergerstrasse 8 10178 Berlin Tel: 0049 (0)30 – 30 87 54 14 Mobil: 0049 (0)152 – 57 37 60 54 Docenten Bus 1 Bert Krielen Hennie Janssen Frank Duenk Marga van der Heide Contactpersoon bus 1: Bert Krielen – tel.nr: 0049-163786339 Bus 2 Andrea Hofsteede Alex van Megen Theo Reijen Henk Kerssies Ron Schaeffer Contactpersoon bus 2: Andrea Hofsteede – tel.nr: 0049-1637863330 2 Mondial College Berlijnreis 2013 Chauffeurs Bus 1 Berlin – Friedrichshain Chauffeur: Wilma Holla Kenteken bus: BZ-BL-89 Tel bus: 0031-6-12969110 Bus 2 Berlin Mitte / Zentrum Chauffeur: Henk Peters Kenteken bus: BS-PZ-45 Tel bus: 0031-6-54936475 Hotel Grand City Hotel Globus Berlin: Grand City Hotel Globus Berlin Ruschestraße 45 10367 Berlin, Duitsland Tel.nr: 0049-30-555070 Kamerindeling: 7 oktober 2013 3 nachten 9 Lehrer: 4 x Doppelzimmer und 1 x Einzelzimmer 9 oktober 2013 1 nacht 91 Schüler (37 Jungs, 54 Mädchen) Mädchen: 18 x 3-Bettzimmer Jungen: 11 x 3-Bettzimmer – 2 x 2-Bettzimmer (Änderungen vorbehalten) Let op: er dient € 20,- per leerling borg betaald te worden (contant) Accommodatie chauffeurs: Grand City Hotel Globus Berlin Ruschestraße 45 10367 Berlin, Duitsland Tel.nr: 0049-30-555070 2 x Einzelzimmer 3 Mondial College Berlijnreis 2013 Deelnemerslijst bus 1 - Berlin Friedrichshain Daniëlle Arts meisje 1 Mariska Baetings meisje 2 Bahador Bahmanipour jongen 3 Esmée Bammens meisje 4 Juliëtte Beek meisje 5 Jae Bobbink jongen 6 Pleunie Broekhuijse meisje 7 Meike Broekman meisje 8 Hein Bruijn jongen 9 Manouk Cannavacciuolo meisje 10 Jan Cobussen jongen 11 Rachel Doeleman meisje 12 Sabrina Doeleman meisje 13 Twan Doornbusch jongen 14 Bart Droge jongen 15 Mirjam Dung meisje 16 Tomas Fransz jongen 17 Colin Geld jongen 18 Luuk Gubbels jongen 19 Manon Haalen jongen 20 Lennert Haalen jongen 21 Floor Hakstege meisje 22 Manon Haverdil meisje 23 Jessie Heumen meisje 24 Scott Hoeks Hoeks jongen 25 Michiel Idema jongen 26 Danique Jansen meisje 27 Assen Kahil jongen 28 Leanne Kleinschiphorst meisje 29 Elle Korte meisje 30 4 Mondial College Berlijnreis 2013 Vervolg deelnemerslijst bus 1 - Berlin Friedrichshain Imke Leegte meisje 31 Eva Linssen meisje 32 Lisa Litjens meisje 33 Steffen Loon jongen 34 Anouk Mengede meisje 35 Lieke Noij meisje 36 Diede Peters meisje 37 Tamara Piels meisje 38 Max Reijnen jongen 39 Liz Roelofs meisje 40 Milou Roos meisje 41 Florentine Rouppe van der Voort meisje 42 Luc Verploegen jongen 43 Erik Willems Jongen 44 Docenten bus 1 Bert Krielen Hennie Janssen Frank Duenk Marga van der Heide 5 Mondial College Berlijnreis 2013 Deelnemerslijst bus 2 Diede Karlijn Pascal Gijs Lisanne Emma Astrid Donja Jan Enise Esmee Jessica Soumaya Maaike Tufan Moena Daan Pascal Floor Linda Sofie Joep Lisa Matthijs Maureen Sander Lisa Willem Myrthe Daniel Tuyet Yen Berlin Zentrum Aalbers Bazuin Bodde Bon Brand Brinkmann Brouwers Burgers Bruisten Cidensu Douma Dijksterhuis El Koudia Elshof Emre Geddi Genderen Geurts Jacobs Jansen Jansen Janssen Kersten Kersten Leidelmeijer Lemmers Meijer Mentink Moet Nahamury Nguyen Nguyen meisje meisje jongen jongen meisje meisje meisje meisje Jongen meisje meisje meisje meisje meisje jongen meisje jongen jongen meisje meisje meisje jongen meisje jongen meisje jongen meisje jongen meisje jongen meisje meisje 6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 Mondial College Berlijnreis 2013 Vervolg deelnemerslijst bus 2 - Berlin Zentrum Liz Sanne Lars Bram Shayan Marijn Anna Alex Robin Tjeerd Wesley Gijs Maaike Peters Peters Regeer Roosmalen Salar Sanders Schalken Scholten Snoeren Steeg Tittse Tromp Walk meisje meisje jongen jongen jongen jongen meisje jongen meisje jongen jongen jongen meisje 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 Kevin Merel Weerwind Welling jongen meisje 46 47 Docenten bus 2 Andrea Hofsteede Alex van Megen Theo Reijen Henk Kerssies Ron Schaeffer 7 Mondial College Berlijnreis 2013 Excursies Mondial College Gedenkstätte Marienborn Verken het terrein van de voormalige DDR grensovergang en de geschiedenis van de tweedeling van Duitsland. An der BAB 2, 39365 Marienborn Telefon:+49 (0)39406 / 92090 Rondvaart over de Spree Bekijk Berlijn vanaf het water! Tijdens een boottocht over de Spree komen tal van bezienswaardigheden voorbij, zoals Schloss Bellevue, Reichstag, Museumsinsel, Berliner Dom en de Fernsehturm. Reederei Winkeler Anlegestelle: Charlottenburger Ufer/Luisenplatz nahe Schloss Charlottenburg. Hinweis: U-Bahn Richard-Wagner-Platz, M45 Bus bis Luisenplatz / S-Bahn Jungfernheide und 109 Bus bis Schlossbrücke Eingabe ins GPS-System: Charlottenburger Ufer 1, 10587 Berlin Fragen ? Rufen Sie: +49 (0)30 - 349 95 95 / 0172 – 3211074 Gedenkstätte Hohenschönhausen De voormalige DDR gevangenis is een tentoonstelling over de politieke vervolging in de DDR en de omstandigheden in de gevangenis. Voormalige gevangenen leiden de bezoekers rond. Genslerstr. 66, 13055 Berlin Telefon: +49 (0)30 98 60 82 30 The Story of Berlin Story of Berlin geeft op een spannend manier inzicht in 800 jaar Berlijnse geschiedenis. Een hoogtepunt van het bezoek is de originele bunker uit de Koude Oorlog. Kurfürstendamm 207-208, 10719 Berlin, Germany Tel: +49 (0)30 88720100 8 Mondial College Berlijnreis 2013 Pergamon Museum Dit is één van de musea op het museumeiland in Berlijn. Het museum heeft drie afdelingen met Assyrische, Babylonische en Perzische kunstwerken. Deze kunstwerken zijn ieder op zich al voldoende om een compleet museum te vullen. Sterker nog; vroeger was er een apart museum voor ieder van deze onderdelen. Het Pergamonmuseum is één van de populairste musea in Berlijn. In 2005 was het met circa 960.000 bezoekers zelfs het best bezochte museum van de Duitse hoofdstad. (Museum Insel) Am Kupfergraben 5, 10178 Berlin S-Bahnhöfe: S Hackescher Markt: S5, S7, S75, S9 S+U Friedrichstr. Bhf: S1, S2, S25, S5, S7, S75, S9 U-Bahnhöfe: S+U Friedrichstr. Bhf: U6 Telefon:+49 (0)30 20 90 55 77 DDR Museum Hoe zag het leven in de DDR er voor de mensen uit? Wat waren de verschillen vergeleken met West-Duitsland en wat voor gevolgen had de dictatuur voor het alledaagse leven? Deze en meer vragen worden in het interactieve museum beantwoord. Karl-Liebknecht-Str. 1, direkt an der Spree, gegenüber dem Berliner Dom, 10178 Berlin U+S- Bahn: Alexanderplatz Telefon +49 (0)30 – 847 123 73-0 Deutsches Technik Museum und Spectrum In 14 afdelingen, zoals schip- en luchtvaart, film en foto, toont het museum de geschiedenis van de techniek en de invloed op de cultuur en het alledaagse leven. Trebbiner Str. 9, 10963 Berlin-Kreuzberg U-Bahn: Möckernbrücke (U1, U7) oder Gleisdreieck (U1, U2) S-Bahn: Anhalter Bahnhof (S1, S2, S25) Telefon: +49 (0)30 90 25 40 9 Mondial College Berlijnreis 2013 Jüdisches Museum Het Joodse Museum vertelt de Duits-Joodse geschiedenis van 2000 jaar vanuit Joods perspectief. De bezoekers leren de Joodse cultuur en religie kennen en hun invloed op de Duitse cultuur en geschiedenis. Het museum is ook bekend om haar unieke architectuur van Daniel Libeskind. Lindenstraße 9-14, 10969 Berlin U1, U6 Hallesches Tor oder U6 Kochstraße Telefon: +49 (0)30 259 93 300 Holocaust Denkmal Een bezoek aan het monument ter herdenking van de Joodse slachtoffers in de Holocaust is een indrukwekkende ervaring. Het monument bestaat uit 2711 betonblokken. Deze variëren in hoogte van 20 centimeter tot 4,5 meter, met een tussenruimte van 95 centimeter. Volgens Peter Eisenmann, de ontwerpen, roept deze golvende massa het gevoel van isolement en desoriëntatie op, precies zoals de Joden dit gevoeld hebben tijdens het bewind van de nazi’s. Ebertstraße- Ecke Wilhelmstraße S-Bhf. Unter den Linden, Potsdamer Platz U-Bhf. Potsdamer Platz, Mohrenstraße Telefon: +49 (0)30 200 766 0 Museum Checkpoint Charlie Het museum aan de beroemde grensovergang tussen West- en Oost-Berlijn toont de geschiedenis van de verdeelde stad en Checkpoint Charlie, van de Duitse muur, de talloze vlucht pogingen uit de DDR en de wereldwijde strijd voor mensenrechten. Friedrichstr. 43-45 U6 Bahnhof Kochstraße (Behindertenaufzug) U2 Bahnhof Stadtmitte Telefon: +49 (0)30 2537250 Hamburger Bahnhof Het Hamburger Bahnhof is een voormalig spoorwegstation in Berlijn. Het is een van de oudste stationsgebouwen van Duitsland. Tegenwoordig is het ingericht als museum voor hedendaagse kunst. Genthiner Str. 38, D-10785 Berlin U-Bahn U6 (Zinnowitzer Straße) S-Bahn S3, S5, S7, S75, S9 (Hauptbahnhof) Telefon:+49 (0)30 266 42 42 42 10 Mondial College Berlijnreis 2013 Achtergrondinformatie Voormalige grensovergang Marienborn Langs de grens tussen de DDR en de BRD en tussen Oost- en West-Berlijn was een aantal plaatsen waar de grens over gestoken kon worden. Geallieerde troepen mochten bij elke grensovergang vrij de grens over. Oost-Duitse grenstroepen mochten de geallieerde soldaten niet tegenhouden of controleren. Dat mocht alleen door Sovjettroepen. Marienborn was een van de grootste grensovergangen tussen WestDuitsland en de DDR. Voorbij Marienborn reed je over de transitoweg naar West-Berlijn. Op deze weg was het voor Westerlingen verboden zomaar te stoppen. Ook mocht je niet zomaar een afslag nemen. Dat mocht alleen als je van tevoren een visum had gekregen waarin precies omschreven stond wat je reisdoel was. Men wilde hoe dan ook voorkomen dat DDR-burgers via deze weg erin zouden slagen zich te verstoppen in westerse auto’s om zo naar het westen te ontkomen. Op de grenspost zul je zien hoe op deze plaats vluchtelingen in de speciale onderzoeksgarage uit de auto’s werden gehaald. Vaak volgde dan een jarenlange gevangenisstraf wegens “Republikflucht.” Marienborn was voor de westerling de eerste kennismaking met de DDR. Enorme lampen verlichtten het gehele complex. Als je aankwam moest je je paspoort afgeven dat dan op een lange lopende band naar een kantoor ging. Daar begon al de intimidatie. Je kwam onder de indruk van een kennelijk allesoverheersend systeem. Marienborn was een thermometer van de Oost-Westverhouding, als er ergens in de wereld spanningen waren tussen oosten west, vertaalde dit zich vaak in het traineren van de doorgang. Stasi gevangenis Berlin Hohenschönhausen Achter de naam ‘Gedenkstätte Berlin-Hohenschönhausen’ gaat de belangrijkste, geheime, onderzoeksgevangenis van de Stasi schuil. Op de DDR-kaarten van Berlijn was de wijk waarin de gevangenis lag, gewoon niet ingetekend. De gevangenis was omringd met allerlei gebouwen waarin de Stasi haar werkzaamheden verrichtte. De DDR had de naam de best functionerende geheime dienst in de communistische wereld te zijn. Hier werd spionage-elektronica ontwikkeld, werden in beslaggenomen westerse auto’s bewerkt enz. De stichting die de gevangenis beheert wil hier laten zien hoe vreselijk het DDR-regime met zijn tegenstanders omging. In de eerste naoorlogse periode werden tegenstanders van het regime hier ook lichamelijk gemarteld. In de latere periode ging men subtieler te werk. Deze aanpak bleek betere onderzoekresultaten op te leveren. De gevangenen werden volledig geïsoleerd, ze wisten niet eens dat men in een gevangenis in Berlijn zat. Je zag nooit de medegevangenen. Er werd geluidsisolatie toegepast. Een flink deel van de gevangenis wordt ingenomen door de talloze verhoorkamers waar hoogontwikkelde ondervragers (juristen, psychologen) mensen onder druk zetten om die informatie te geven die men wenste. De rondleidingen worden over het algemeen gegeven door voormalige DDR-gevangenen. 11 Mondial College Berlijnreis 2013 Museum The Story of Berlin Een boeiende tijdreis door het verleden van Berlijn vanaf de stichting van de stad in 1237. In twintig themazalen op vier etages wordt het verleden via moderne multimediatechnieken gepresenteerd. Het bezoek kan afgerond worden met een rondleiding door een authentieke atoombunker (diep onder de grond) gebouwd voor 3500 personen in de jaren zeventig, ten tijde van de Koude Oorlog. Er waren meerdere van dit soort bunkers in het vroegere West-Berlijn, het aantal opvangplaatsen was echter volstrekt onvoldoende om de bevolking op te vangen in het geval van een atoomoorlog. De rondleiding geeft je een indruk hoe het geweest zou zijn als je daar opgesloten had gedurende een atomaire aanval. Het doet de vraag ontstaan of je bovengronds niet beter af zou zijn geweest. Pergamon Museum Het Pergamonmuseum is een van de bekendste en belangrijkste musea van Berlijn. Het museum is gelegen op het Museumsinsel vlakbij Unter den Linden.Het museum heeft een uitgebreide collectie uit het vroege Midden-Oosten, het oude Griekenland en Rome. Een van de pronkstukken is het Pergamonaltaar, een bouwwerk met een reeks van indrukwekkende beelden in Griekse stijl. Een van de andere bezienswaardigheden is de Ishtar-poort, een processieweg uit het oude Babylon die in het museum is gereconstrueerd. Hamburger Bahnhof Het Hamburger Bahnhof - Museum für Gegenwart is een museum voor hedendaagse kunst in Berlijn. Het museum is gevestigd in een voormalig spoorwegstation, het Hamburger Bahnhof, aan de Invalidenstraße in het stadsdeel Moabit, niet ver van Berlin Hauptbahnhof. De collectie van het Hamburger Bahnhof maakt deel uit van de collectie moderne kunst van de National galerie. Het museum stelt werken van onder anderen Joseph Beuys, Anselm Kiefer, Roy Lichtenstein, Richard Long en Andy Warhol ten toon. Ook delen van de collectie van de Neue National galerie zijn in het Museum für Gegenwart ondergebracht en er worden regelmatig wisselende tentoonstellingen georganiseerd. DDR Museum Berlin Het DDR-museum in Berlijn werd op 15 juli 2006 geopend. Het museum geeft een beeld van het dagelijks leven in de Duitse Democratische Republiek. Het DDR-museum bevindt zich in de nabijheid van de Berliner Dom aan de oever van de Spree.. In januari 2008 is het museum genomineerd voor de European Museum of the Year Award. Het museum heeft 17 thema's: grens, Berlijn, verkeer, Stasi, inkoop, producten, bouwen, wonen, vrouw en familie, media, onderwijs, jeugd, werk, mode, cultuur, vrije tijd en vakantie. In tegenstelling tot veel andere musea kan men een groot deel van de collectie aanraken en gebruiken. Zo kan men in een Trabant gaan zitten, in de woonkamer plaatsnemen, kledingstukken uit de kast halen en aantrekken en in de schoolschriften in een boekentas bekijken. 12 Mondial College Berlijnreis 2013 Jüdisches Museum Het Jüdisches Museum Berlin, het Joods Museum Berlijn, werd in september 2001 geopend. De collectie geeft een beeld van de Duits-joodse gemeenschap. Ook wordt aandacht besteed aan de holocaust. Het is niet alleen de collectie maar ook het gebouw dat vragen bij de bezoeker oproept. De lange smalle zalen met hellende vloeren en zigzaggende wendingen zijn ontworpen om een gevoel van verlies en desoriëntatie op te roepen. Holocaus Denkmal Het Holocaust-Mahnmal (echte naam: Denkmal für die ermordeten Juden Europas) in Berlijn is een monument ter herdenking van de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. Toen het ontwerp van het monument werd gepresenteerd, riep het veel verzet op in Berlijn. Het was niet dat men een herdenkingsplaats gewijd aan de holocaust afwees. Maar zou dit moeten gebeuren door middel van 2711 betonblokken in variërende hoogte? Inmiddels is dit verzet vrijwel verdwenen en wordt het monument in brede kring gezien als een goede poging de holocaust te herdenken. Het veld met de golvende blokken roept een gevoel van verwarring en isolement op en is symbolisch voor de ervaringen van de Joodse bevolking tijdens het nazibewind. Motto van het monument is een tekst van de Italiaanse schrijver Primo Levi, zelf overlevende van het vernietigingskamp Auschwitz: ' Het is gebeurd, en daarom kan het weer gebeuren. Dat is de kern van wat wij te zeggen hebben.' Gedurende de bouw ontstond nog een rel toen bleek dat de betonblokken zijn bespoten (gecoat) met een speciale chemische laag waardoor graffiti makkelijk te verwijderen is. Producent van de anti-graffitilaag is het farmaceutische bedrijf Degussa, tijdens de Holocaust mede-eigenaar van het bedrijf dat Zyklon B produceerde voor het Derde Rijk. Met dit gas werden de joden omgebracht in de gaskamers. De bouw van het Holocaust-Mahnmal werd door dit nieuws even onderbroken, maar na een onderzoek werd besloten dat het bedrijf voldoende afstand had genomen van haar verleden. In het midden van het veld met de blokken is de toegang die leidt naar de ondergrondse expositieruimte waar met foto’s en teksten de moord op de joden gedurende de Tweede Wereldoorlog wordt herdacht. Haus Am Checkpoint Charlie Het Museum Haus am Checkpoint Charlie (ook Mauermuseum genoemd) is een museum over de Berlijnse Muur in Berlijn. In het museum komen veel aspecten rond de Berlijnse Muur en de Koude Oorlog aan de orde. Het museum werd in 1962, kort nadat de Berlijnse Muur als onderdeel van het ijzeren gordijn de stad in 1961 in tweeën had gedeeld, opgericht door de geschiedkundige Rainer Hildebrandt. Al in 1963, nog geen 8 maanden na de eerste opening, verhuisde het museum naar de huidige locatie vlak naast het toenmalige Checkpoint Charlie. De tentoonstelling laat vooral de geschiedenis van de Berlijnse Muur zien en geeft inzicht in manieren waarop mensen wisten te ontsnappen uit de DDR. Ook is er een expositie over het slopen van de muur in en na 1989. Daarnaast is er aandacht voor geweldloos verzet (denk o.a. aan Mahatma Gandhi) en vreedzame revoluties (Lech WaĆesa). Het museum, dat tot de meestbezochte musea van Berlijn behoort, is gevestigd aan de Friedrichstraße. Het museum beschikt over een winkel en een museumbibliotheek. Ook zijn er diverse filmvoorstellingen. Vlakbij het museum is een reconstructie van Checkpoint Charlie, de bekendste grenspost tussen het oostelijke en westelijke deel van Berlijn. 13 Mondial College Berlijnreis 2013 Deutsches Technik Museum&Spectrum Het Deutsches Technikmuseum Berlin werd in 1982, onder de naam Museum für Verkehr und Technik in Berlijn geopend. Berlijn heeft de traditie om het technologische museum te hebben van Europa. Voor de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog tot vandaag de dag is deze traditie hoog gehouden. Het is één van de grootste techniek-musea ter wereld, met een tentoonstellingsoppervlak van ongeveer 50 000 m². De tentoonstelling heeft onder meer betrekking op: oldtimers, vliegtuigen, treinen, schepen, computers, radio’s, camera’s, dieselmotoren, stoommotoren, wetenschappelijke instrumenten, papiermachines en de drukpers. 14 Mondial College Berlijnreis 2013