Reisinformatie Heenreis Datum: maandag 13 oktober 2014 Vertrektijd: 07.30 uur Vertrekplaats: Leuvensbroek 30-01 Nijmegen De touringcars staan vanaf 07.15 uur gereed voor inpakken Meetingpoint in Berlijn 18.00 uur parkeerhaven Otto-Braun-Straße (Nähe Alexanderplatz) Bij deze de volgorde van in-en uitstapplaatsen Für Friedrichshain: (abends) Otto-Braun-Strasse Karl Marx Allee/Koppenstrasse Frankfurter Allee/Nachtbushaltestelle Frankfurter Allee Colbestrasse Coppistrasse Morgens immer in umgekehrter Reihenfolge Für Mitte: (abends) OB – Otto-Braun-Str. GK – Georgenkirchstr. PdV – Platz der Vereinten Nationen Pb – Petersburger Str. AS – Anton Saefkow Platz Morgens immer in umgekehrter Reihenfolge Terugreis Datum: donderdag 16 oktober 2014 Vertrektijd: 22.00 uur Aankomst op school: vrijdag 17 oktober ca. 07.00 uur. Vervoersbedrijf Munckhof Tel.nr: 077-3978891 Bagage Deelnemers wordt gevraagd geen koffers met harde schalen mee te brengen, i.v.m. beperkte bagageruimte. Paspoorten/identiteitskaarten Alle deelnemers dienen te beschikken over een geldig paspoort of identiteitskaart Contactgegevens Senlac Tours NL Michiel Roelse: T +31 26 443 1331 Mobiel: T +31 6 513 26 824 (24h noodnummer) Coördinatoren gastgezinnen Bus 1 Berlin – Friedrichshain Mrs Angela GLASS Strausberger Platz 15 10243 Berlin Tel: 0049 (0)30 – 24 72 98 99 Tel: 0049 (0)30 – 249 32 80 Mobil: 0049 (0)162 – 407 16 11 Bus 2 Berlin – Mitte / Zentrum Herr. Alfred MARTIN Lichtenbergerstrasse 8 10178 Berlin Tel: 0049 (0)30 – 30 87 54 14 Mobil: 0049 (0)152 – 57 37 60 54 Docenten 1 Frank Duenk 2 Jose v.d. Elzen 3 Luuk Janssen 4 Bert Krielen 5 Alex van Megen 6 Natasja van Megen 7 Theo Reijnen 8 Joost Roelse 9 Bibian Veldhuis 2 Mondial College Berlijnreis 2014 Contactpersoon bus 1: Bert Krielen – tel.nr: 0049-1637863339 Contactpersoon bus 2: Joost Roelse - tell.nr: 0049-1637863330 Chauffeurs Bus 1 Berlin – Friedrichshain Chauffeur: Wilma Holla (ovb) Bus 2 Berlin Mitte / Zentrum Chauffeur: Henk Peters (ovb) Tryp By Wyndham Berlin City East Ruschestraße 45 10367 Berlin, Duitsland Tel.nr: 0049-30-555070 Attracties/bezienswaardigheden Senlac Tours heeft de volgende attracties en bezienswaardigheden gereserveerd op naam van het Mondial College en/of Senlac Tours: Maandag 13 oktober Marienborn (14.00 uur - 4 gidsen) Dinsdag 14 oktober Sachsenhausen Stadstour met Ben Wolters (14.00 – 17.00 uur) Boottocht inclusief diner (hoofdgerecht + dessert + drankje) (18.30 uur) Woensdag 15 oktober Stadstour met Ben Wolters (09.00 – 12.00 uur) Middag keuzeprogramma: Olympisch Stadion Pergamonmuseum Hohenschönhausen D-light disco (vanaf 22.00 uur) 3 Mondial College Berlijnreis 2014 Donderdag 16 oktober Ochtend: Pergamon ( leerlingen + docenten) (geen rondleiding) Tecknikmuseum ( leerlingen + docenten) Stasimuseum en DDR museum ( leerlingen + docent) Stars in Concert (19.30 uur) 4 Mondial College Berlijnreis 2014 Adressen en bereikbaarheid van alle attracties D-light disco Warschauer Platz 18 Berlin Friedrichshain/ Kreuzberg direkt am S- und U-Bahnhof Warschauer Straße (S3, S5, S7, S75, U1, Tram M10) Stars in Concert Estrel Berlin Sonnenallee 225 12057 Berlin Telnr. +49 30 6831 0 5 Mondial College Berlijnreis 2014 Programma Berlijn - Mondial College Maandag 13 oktober 07.30 uur vertrek vanaf school 14.00 uur Marienborn Eten bij gastgezinnen Dinsdag 14 oktober 10.00 uur Sachsenhausen (zonder gids) BUS 1 Middag: Puzzeltocht BUS 2 Middag: Stadstour met Ben Wolters 18.30 uur Boottocht inclusief diner Terug naar gastgezinnen Woensdag 15 oktober BUS 1 09.00 – 12.00 uur Stadstour met Ben Wolters BUS 2 Ochtend: Puzzeltocht Middag keuzeprogramma: 14.30 uur Olympisch Stadion 14.30 uur Hohenschönhausen 14.30 uur Berliner Unterwelten tour 1 17.00 uur Vertrek naar hotel 18.00 uur Inchecken hotel 19.00 uur Dinerbuffet Avondprogramma D-Light disco Donderdag 16 oktober Ochtend: Pergamon Tecknikmuseum Checkpoint Charlie + Berlin Wall Exhibition Stasimuseum en DDRmuseum Joods Museum en Holocaust Monument Middag: gelegenheid om te shoppen Eten op eigen gelegenheid 19.30 uur Stars in Concert Ca. 22.00 uur terug naar Nederland Vrijdag 17 oktober Ca. 07.00 uur weer terug op school 6 Mondial College Berlijnreis 2014 Excursies Mondial College Gedenkstätte Marienborn Verken het terrein van de voormalige DDR grensovergang en de geschiedenis van de tweedeling van Duitsland. An der BAB 2, 39365 Marienborn Telefon:+49 (0)39406 / 92090 Rondvaart over de Spree Bekijk Berlijn vanaf het water! Tijdens een boottocht over de Spree komen tal van bezienswaardigheden voorbij, zoals Schloss Bellevue, Reichstag, Museumsinsel, Berliner Dom en de Fernsehturm. Reederei Winkeler Anlegestelle: Charlottenburger Ufer/Luisenplatz nahe Schloss Charlottenburg. Hinweis: U-Bahn Richard-Wagner-Platz, M45 Bus bis Luisenplatz / S-Bahn Jungfernheide und 109 Bus bis Schlossbrücke Eingabe ins GPS-System: Charlottenburger Ufer 1, 10587 Berlin Fragen ? Rufen Sie: +49 (0)30 - 349 95 95 / 0172 – 3211074 Gedenkstätte Hohenschönhausen De voormalige DDR gevangenis is een tentoonstelling over de politieke vervolging in de DDR en de omstandigheden in de gevangenis. Voormalige gevangenen leiden de bezoekers rond. Genslerstr. 66, 13055 Berlin Telefon: +49 (0)30 98 60 82 30 Pergamon Museum Dit is één van de musea op het museumeiland in Berlijn. Het museum heeft drie afdelingen met Assyrische, Babylonische en Perzische kunstwerken. Deze kunstwerken zijn ieder op zich al voldoende om een compleet museum te vullen. Sterker nog; vroeger was er een apart museum voor ieder van deze onderdelen. Het Pergamonmuseum is één van de populairste musea in Berlijn. 7 Mondial College Berlijnreis 2014 (Museum Insel) Am Kupfergraben 5, 10178 Berlin S-Bahnhöfe: S Hackescher Markt: S5, S7, S75, S9 S+U Friedrichstr. Bhf: S1, S2, S25, S5, S7, S75, S9 U-Bahnhöfe: S+U Friedrichstr. Bhf: U6 Telefon:+49 (0)30 20 90 55 77 DDR Museum Hoe zag het leven in de DDR er voor de mensen uit? Wat waren de verschillen vergeleken met West-Duitsland en wat voor gevolgen had de dictatuur voor het alledaagse leven? Deze en meer vragen worden in het interactieve museum beantwoord. Karl-Liebknecht-Str. 1, direkt an der Spree, gegenüber dem Berliner Dom, 10178 Berlin U+S- Bahn: Alexanderplatz Telefon +49 (0)30 – 847 123 73-0 Deutsches Technik Museum und Spectrum In 14 afdelingen, zoals schip- en luchtvaart, film en foto, toont het museum de geschiedenis van de techniek en de invloed op de cultuur en het alledaagse leven. Trebbiner Str. 9, 10963 Berlin-Kreuzberg U-Bahn: Möckernbrücke (U1, U7) oder Gleisdreieck (U1, U2) S-Bahn: Anhalter Bahnhof (S1, S2, S25) Telefon: +49 (0)30 90 25 40 Jüdisches Museum Het Joodse Museum vertelt de Duits-Joodse geschiedenis van 2000 jaar vanuit Joods perspectief. De bezoekers leren de Joodse cultuur en religie kennen en hun invloed op de Duitse cultuur en geschiedenis. Het museum is ook bekend om haar unieke architectuur van Daniel Libeskind. Lindenstraße 9-14, 10969 Berlin U1, U6 Hallesches Tor oder U6 Kochstraße Telefon: +49 (0)30 259 93 300 Holocaust Denkmal Een bezoek aan het monument ter herdenking van de Joodse slachtoffers in de Holocaust is een indrukwekkende ervaring. Het monument bestaat uit 2711 betonblokken. Deze variëren in hoogte van 20 centimeter tot 4,5 meter, met een tussenruimte van 95 centimeter. 8 Mondial College Berlijnreis 2014 Volgens Peter Eisenmann, de ontwerpen, roept deze golvende massa het gevoel van isolement en desoriëntatie op, precies zoals de Joden dit gevoeld hebben tijdens het bewind van de nazi’s. Ebertstraße- Ecke Wilhelmstraße S-Bhf. Unter den Linden, Potsdamer Platz U-Bhf. Potsdamer Platz, Mohrenstraße Telefon: +49 (0)30 200 766 0 Museum Checkpoint Charlie Het museum aan de beroemde grensovergang tussen West- en Oost-Berlijn toont de geschiedenis van de verdeelde stad en Checkpoint Charlie, van de Duitse muur, de talloze vlucht pogingen uit de DDR en de wereldwijde strijd voor mensenrechten. Friedrichstr. 43-45 U6 Bahnhof Kochstraße (Behindertenaufzug) U2 Bahnhof Stadtmitte Telefon: +49 (0)30 2537250 Hamburger Bahnhof Het Hamburger Bahnhof is een voormalig spoorwegstation in Berlijn. Het is een van de oudste stationsgebouwen van Duitsland. Tegenwoordig is het ingericht als museum voor hedendaagse kunst. Genthiner Str. 38, D-10785 Berlin U-Bahn U6 (Zinnowitzer Straße) S-Bahn S3, S5, S7, S75, S9 (Hauptbahnhof) Telefon:+49 (0)30 266 42 42 42 Achtergrondinformatie Voormalige grensovergang Marienborn Langs de grens tussen de DDR en de BRD en tussen Oost- en West-Berlijn was een aantal plaatsen waar de grens over gestoken kon worden. Geallieerde troepen mochten bij elke grensovergang vrij de grens over. Oost-Duitse grenstroepen mochten de geallieerde soldaten niet tegenhouden of controleren. Dat mocht alleen door Sovjettroepen. Marienborn was een van de grootste grensovergangen tussen WestDuitsland en de DDR. Voorbij Marienborn reed je over de transitoweg naar West-Berlijn. Op deze weg was het voor Westerlingen verboden zomaar te stoppen. Ook mocht je niet zomaar een afslag nemen. Dat mocht alleen als je van tevoren een visum had gekregen waarin precies omschreven stond wat je reisdoel was. Men wilde hoe dan ook voorkomen dat DDR-burgers via deze weg erin zouden slagen zich te verstoppen in westerse auto’s om zo naar het westen te ontkomen. 9 Mondial College Berlijnreis 2014 Op de grenspost zul je zien hoe op deze plaats vluchtelingen in de speciale onderzoeksgarage uit de auto’s werden gehaald. Vaak volgde dan een jarenlange gevangenisstraf wegens “Republikflucht.” Marienborn was voor de westerling de eerste kennismaking met de DDR. Enorme lampen verlichtten het gehele complex. Als je aankwam moest je je paspoort afgeven dat dan op een lange lopende band naar een kantoor ging. Daar begon al de intimidatie. Je kwam onder de indruk van een kennelijk allesoverheersend systeem. Marienborn was een thermometer van de OostWestverhouding, als er ergens in de wereld spanningen waren tussen oost- en west, vertaalde dit zich vaak in het traineren van de doorgang. Stasi gevangenis Berlin Hohenschönhausen Achter de naam ‘Gedenkstätte Berlin-Hohenschönhausen’ gaat de belangrijkste, geheime, onderzoeksgevangenis van de Stasi schuil. Op de DDR-kaarten van Berlijn was de wijk waarin de gevangenis lag, gewoon niet ingetekend. De gevangenis was omringd met allerlei gebouwen waarin de Stasi haar werkzaamheden verrichtte. De DDR had de naam de best functionerende geheime dienst in de communistische wereld te zijn. Hier werd spionage-elektronica ontwikkeld, werden in beslaggenomen westerse auto’s bewerkt enz. De stichting die de gevangenis beheert wil hier laten zien hoe vreselijk het DDR-regime met zijn tegenstanders omging. In de eerste naoorlogse periode werden tegenstanders van het regime hier ook lichamelijk gemarteld. In de latere periode ging men subtieler te werk. Deze aanpak bleek betere onderzoekresultaten op te leveren. De gevangenen werden volledig geïsoleerd, ze wisten niet eens dat men in een gevangenis in Berlijn zat. Je zag nooit de medegevangenen. Er werd geluidsisolatie toegepast. Een flink deel van de gevangenis wordt ingenomen door de talloze verhoorkamers waar hoogontwikkelde ondervragers (juristen, psychologen) mensen onder druk zetten om die informatie te geven die men wenste. De rondleidingen worden over het algemeen gegeven door voormalige DDR-gevangenen. Museum The Story of Berlin Een boeiende tijdreis door het verleden van Berlijn vanaf de stichting van de stad in 1237. In twintig themazalen op vier etages wordt het verleden via moderne multimediatechnieken gepresenteerd. Het bezoek kan afgerond worden met een rondleiding door een authentieke atoombunker (diep onder de grond) gebouwd voor 3500 personen in de jaren zeventig, ten tijde van de Koude Oorlog. Er waren meerdere van dit soort bunkers in het vroegere West-Berlijn, het aantal opvangplaatsen was echter volstrekt onvoldoende om de bevolking op te vangen in het geval van een atoomoorlog. De rondleiding geeft je een indruk hoe het geweest zou zijn als je daar opgesloten had gedurende een atomaire aanval. Het doet de vraag ontstaan of je bovengronds niet beter af zou zijn geweest. Pergamon Museum Het Pergamonmuseum is een van de bekendste en belangrijkste musea van Berlijn. Het museum is gelegen op het Museumsinsel vlakbij Unter den Linden.Het museum heeft een uitgebreide collectie uit het vroege Midden-Oosten, het oude Griekenland en Rome. Een van de pronkstukken is het Pergamonaltaar, een bouwwerk met een reeks van indrukwekkende beelden in Griekse stijl. Een van de andere bezienswaardigheden is de Ishtar-poort, een processieweg uit het oude Babylon die in het museum is gereconstrueerd. 10 Mondial College Berlijnreis 2014 Hamburger Bahnhof Het Hamburger Bahnhof - Museum für Gegenwart is een museum voor hedendaagse kunst in Berlijn. Het museum is gevestigd in een voormalig spoorwegstation, het Hamburger Bahnhof, aan de Invalidenstraße in het stadsdeel Moabit, niet ver van Berlin Hauptbahnhof. De collectie van het Hamburger Bahnhof maakt deel uit van de collectie moderne kunst van de National galerie. Het museum stelt werken van onder anderen Joseph Beuys, Anselm Kiefer, Roy Lichtenstein, Richard Long en Andy Warhol ten toon. Ook delen van de collectie van de Neue National galerie zijn in het Museum für Gegenwart ondergebracht en er worden regelmatig wisselende tentoonstellingen georganiseerd. DDR Museum Berlin Het DDR-museum in Berlijn werd op 15 juli 2006 geopend. Het museum geeft een beeld van het dagelijks leven in de Duitse Democratische Republiek. Het DDR-museum bevindt zich in de nabijheid van de Berliner Dom aan de oever van de Spree.. In januari 2008 is het museum genomineerd voor de European Museum of the Year Award. Het museum heeft 17 thema's: grens, Berlijn, verkeer, Stasi, inkoop, producten, bouwen, wonen, vrouw en familie, media, onderwijs, jeugd, werk, mode, cultuur, vrije tijd en vakantie. In tegenstelling tot veel andere musea kan men een groot deel van de collectie aanraken en gebruiken. Zo kan men in een Trabant gaan zitten, in de woonkamer plaatsnemen, kledingstukken uit de kast halen en aantrekken en in de schoolschriften in een boekentas bekijken. Jüdisches Museum Het Jüdisches Museum Berlin, het Joods Museum Berlijn, werd in september 2001 geopend. De collectie geeft een beeld van de Duits-joodse gemeenschap. Ook wordt aandacht besteed aan de holocaust. Het is niet alleen de collectie maar ook het gebouw dat vragen bij de bezoeker oproept. De lange smalle zalen met hellende vloeren en zigzaggende wendingen zijn ontworpen om een gevoel van verlies en desoriëntatie op te roepen. Holocaust Denkmal Het Holocaust-Mahnmal (echte naam: Denkmal für die ermordeten Juden Europas) in Berlijn is een monument ter herdenking van de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. Toen het ontwerp van het monument werd gepresenteerd, riep het veel verzet op in Berlijn. Het was niet dat men een herdenkingsplaats gewijd aan de holocaust afwees. Maar zou dit moeten gebeuren door middel van 2711 betonblokken in variërende hoogte? Inmiddels is dit verzet vrijwel verdwenen en wordt het monument in brede kring gezien als een goede poging de holocaust te herdenken. Het veld met de golvende blokken roept een gevoel van verwarring en isolement op en is symbolisch voor de ervaringen van de Joodse bevolking tijdens het nazibewind. Motto van het monument is een tekst van de Italiaanse schrijver Primo Levi, zelf overlevende van het vernietigingskamp Auschwitz: ' Het is gebeurd, en daarom kan het weer gebeuren. Dat is de kern van wat wij te zeggen hebben.' 11 Mondial College Berlijnreis 2014 Gedurende de bouw ontstond nog een rel toen bleek dat de betonblokken zijn bespoten (gecoat) met een speciale chemische laag waardoor graffiti makkelijk te verwijderen is. Producent van de anti-graffitilaag is het farmaceutische bedrijf Degussa, tijdens de Holocaust mede-eigenaar van het bedrijf dat Zyklon B produceerde voor het Derde Rijk. Met dit gas werden de joden omgebracht in de gaskamers. De bouw van het HolocaustMahnmal werd door dit nieuws even onderbroken, maar na een onderzoek werd besloten dat het bedrijf voldoende afstand had genomen van haar verleden. In het midden van het veld met de blokken is de toegang die leidt naar de ondergrondse expositieruimte waar met foto’s en teksten de moord op de joden gedurende de Tweede Wereldoorlog wordt herdacht. Haus Am Checkpoint Charlie Het Museum Haus am Checkpoint Charlie (ook Mauermuseum genoemd) is een museum over de Berlijnse Muur in Berlijn. In het museum komen veel aspecten rond de Berlijnse Muur en de Koude Oorlog aan de orde. Het museum werd in 1962, kort nadat de Berlijnse Muur als onderdeel van het ijzeren gordijn de stad in 1961 in tweeën had gedeeld, opgericht door de geschiedkundige Rainer Hildebrandt. Al in 1963, nog geen 8 maanden na de eerste opening, verhuisde het museum naar de huidige locatie vlak naast het toenmalige Checkpoint Charlie. De tentoonstelling laat vooral de geschiedenis van de Berlijnse Muur zien en geeft inzicht in manieren waarop mensen wisten te ontsnappen uit de DDR. Ook is er een expositie over het slopen van de muur in en na 1989. Daarnaast is er aandacht voor geweldloos verzet (denk o.a. aan Mahatma Gandhi) en vreedzame revoluties (Lech WaĆesa). Het museum, dat tot de meestbezochte musea van Berlijn behoort, is gevestigd aan de Friedrichstraße. Het museum beschikt over een winkel en een museumbibliotheek. Ook zijn er diverse filmvoorstellingen. Vlakbij het museum is een reconstructie van Checkpoint Charlie, de bekendste grenspost tussen het oostelijke en westelijke deel van Berlijn. Deutsches Technik Museum&Spectrum Het Deutsches Technikmuseum Berlin werd in 1982, onder de naam Museum für Verkehr und Technik in Berlijn geopend. Berlijn heeft de traditie om het technologische museum te hebben van Europa. Voor de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog tot vandaag de dag is deze traditie hoog gehouden. Het is één van de grootste techniek-musea ter wereld, met een tentoonstellingsoppervlak van ongeveer 50 000 m². De tentoonstelling heeft onder meer betrekking op: oldtimers, vliegtuigen, treinen, schepen, computers, radio’s, camera’s, dieselmotoren, stoommotoren, wetenschappelijke instrumenten, papiermachines en de drukpers. 12 Mondial College Berlijnreis 2014