Eenzaamheid komt in Nederland regelmatig voor en is een

Eenzaamheid komt in Nederland regelmatig voor en
is een groot maatschappelijk probleem. Een derde
van de Nederlanders heeft er in mindere of meerdere
mate mee te maken en het kan grote gevolgen
hebben voor hoe deze mensen in de maatschappij
staan. Ook kan eenzaamheid in het privéleven voor
veel problemen zorgen (denk bijvoorbeeld aan
lichamelijke en/of psychische klachten).
Twee soorten eenzaamheid:
 Sociale eenzaamheid ontstaat als je minder contact
met andere mensen hebt dan je wenst. Je voelt
gemis ook al ben je in gezelschap
 Emotionele eenzaamheid betekent een gemis van
een hechte, intieme band met één ander persoon,
een gemis aan emotionele steun. Je hebt weliswaar
(veel) mensen om je heen, maar de kwaliteit van die
contacten is minder dan gewenst
Wat is eenzaamheid?
Wanneer iemand eenzaam is, bestaat er een gevoel dat
contacten met mensen niet voldoen aan de behoefte van
die persoon. Er is dus sprake van een gevoel van gemis.
Iemand kan veel contacten hebben, maar zich toch
eenzaam voelen. Zo’n persoon heeft dus kennelijk een
ander beeld of andere verwachtingen bij de menselijke
contacten die hij op dat moment heeft.
Als beide vormen van eenzaamheid tegelijkertijd ervaren
worden, is er sprake van gecombineerde eenzaamheid.
De officiële definitie van eenzaamheid luidt (prof. De
Jong Gierveld): Eenzaamheid is het subjectief ervaren van
een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van)
bepaalde sociale relaties. Er bestaat een belangrijk verschil
tussen eenzaamheid en sociaal isolement. Iemand die zich
sociaal afzondert, heeft feitelijk gezien geen of weinig
verbindingen met mensen. Dit is meetbaar. Iemand in
een sociaal isolement hoeft zich niet per se eenzaam of
ongelukkig te voelen.
Eenzaamheid: het gevoel dat aanwezige contacten niet aan
iemands behoefte voldoen
Sociaal isolement: het hebben van weinig of geen betekenisvolle contacten
Bij wie komt eenzaamheid voor?
Anders dan je misschien zou denken, zijn het niet de
ouderen of de jongvolwassenen die het meest eenzaam
zijn, maar mensen van middelbare leeftijd. Eenzaamheid
komt in alle lagen van de bevolking voor, maar de kans
op eenzaamheid is niet voor alle bevolkingsgroepen
gelijk. Chronisch zieken, gehandicapten, ouderen en
alleenstaanden zonder partner of andere banden,
immigranten die nog niet zijn ingeburgerd, mantelzorgers die hun sociale contacten zien afnemen,
werkzoekenden die zich sociaal uitgesloten voelen, en
dak- en thuislozen zijn risicogroepen.
Wat zijn de oorzaken van eenzaamheid?
Eenzaamheid kan ontstaan door (grote) gebeurtenissen.
Dit kunnen persoonlijke of meer maatschappelijke
gebeurtenissen zijn. Eenzaamheid kan tijdelijk of
structureel van aard zijn. Voorbeelden van oorzaken zijn:
partnerverlies, echtscheiding, ontslag en een ongelukkige jeugd.
Wat kan er aan eenzaamheid gedaan worden?
Het is belangrijk dat eerst de bestaande problemen goed
gesignaleerd en in kaart gebracht worden. Met welke
doelgroep je te maken hebt is van belang bij het kiezen
van een aanpak. Voorbeelden van aanpak zijn: het
aanbieden van activiteiten, workshops, voorlichtingsbijeenkomsten en het werken vanuit sociale wijkteams.
Eenzaamheid is in Nederland een groot maatschappelijk probleem. Meer dan een miljoen
Nederlanders voelt zich sterk eenzaam. Hoe eerder
eenzaamheid wordt (h)erkend, hoe meer je kunt
doen voor jezelf of voor een ander.
Hoe kun je eenzaamheid signaleren?
Onderstaande signalen zouden kunnen wijzen op
eenzaamheid. Maar let op: deze signalen kunnen ook
wijzen op andere problemen als depressie of
dementie. Ieder mens is anders. Mensen die eenzaam
zijn, gaan daar allemaal op een andere manier mee om
en zullen het anders uiten. De signalen die hieronder
beschreven staan hoeven niet allemaal voor te komen
maar kunnen wel dienen als aanleiding om een
gesprek aan te gaan.
Het herkennen van eenzaamheid
Bij vermoedens van eenzaamheid is het belangrijk deze
te controleren en voorzichtig te zijn met het trekken van
conclusies. Ook is het van belang om te kijken of er
sprake is van meerdere signalen die over een langere
periode zichtbaar en merkbaar zijn.
Iemand die eenzaam is zal dit, in het bijzijn van een
relatief vreemde, niet zo snel direct zeggen. Het
herkennen van eenzaamheid is vaak de eerste stap naar
het bespreken ervan. Iedereen die in contact komt met
andere mensen, signaleert eenzaamheid. Dit gebeurt
meestal onbewust. Niet-pluis gevoelens kunnen
signalen zijn en deze zijn lang niet altijd duidelijk te
omschrijven. Eenzaamheid kan gesignaleerd worden
door beroepskrachten, vrijwilligers en mantelzorgers.
Signalen: benoemen en ermee omgaan
Signaleren van eenzaamheid kent twee fasen:
 In de eerste fase gaat het om het benoemen van
het signaal (waarnemen van een verandering)
 In de tweede fase, als er een vermoeden van iets is
vastgesteld, moet worden bekeken of er iets met
het signaal moet gebeuren
Vervolgens moet er gekeken worden hoe er omgegaan
kan worden met het signaal. Dit begint met het
bespreken van wat er moet gebeuren naar aanleiding
van het signaal. In eerste instantie met de eenzame
persoon in kwestie. Hij of zij kan dan aangeven wat hij
ervan vindt en of hij het goed vindt dat anderen
betrokken worden. Daarna moet er besloten worden
hoe er verder wordt gegaan en wie dat gaat doen.
Tips: hoe voer je een gesprek over eenzaamheid?
Iemand die iets vertelt, kan veel hebben aan sociale
steun en een luisterend oor. Vaak is aandacht al
voldoende en is het niet nodig om met oplossingen te
komen. Zie je wie hij/zij is? Het is goed om:
 Te luisteren naar het verhaal
 Samen te vatten
 Door te vragen
Daarnaast is het belangrijk hierop te letten:
 Observeer
 Luister aandachtig
 Zorg voor een goede sfeer
 Wees jezelf
 Wees begripvol en respectvol
Deze informatiekaart over eenzaamheid is tot stand gekomen in samenwerking met:
v
Mede mogelijk gemaakt door: