Ervaringsverhaal: `Mijn broer heeft schizofrenie`

Ervaringsverhaal: ‘Mijn broer heeft schizofrenie’
Wat gaat er door je heen als je broer de diagnose schizofrenie krijgt? Voor
Nynka Delcour (46) zorgde de diagnose naast verdriet voor een grote
opluchting. Maar de weg daarnaartoe was heel zwaar.
Nynka:
“Ik keek altijd tegen mijn grote broer op. Hij was de stoere, intelligente, sportieve
jongen waar meiden op vielen. Hij was heel sociaal, altijd omringd door vrienden,
ging heel goed met mensen om. Wij dachten altijd dat hij op een dag een beroep uit
zou gaan oefenen waarbij hij veel met mensen bezig zou zijn, dat hij leraar zou
worden bijvoorbeeld. Dat is heel anders uitgepakt.
Mijn ouders hadden vaak ruzie en gingen toen ik een
jaar of twintig was scheiden. Er waren veel spanningen
thuis. Tegelijkertijd waren we begaan met elkaar en de
wereld om ons heen. We spraken vaak over
diepgaande onderwerpen, zoals de zin van het leven.
We zijn niet gelovig opgevoed, maar waren altijd wel
heel erg op zoek naar antwoorden op de grote
vraagstukken van het leven, zoals: ‘Waarom zijn we
hier?’. Dit maakte dat er een soort leegte ontstond.
Wat waren die antwoorden dan?
Mijn broer las in zijn zoektocht naar antwoorden veel
werk van zwaarmoedige filosofen zoals Nietschze en
Kierkegaard. Ik weet nog goed dat wij in een
uitgebreide discussie belandden. Ik kon mij helemaal
niet vinden in de zwaarmoedige ideeën die hij overnam
van deze filosofen. Ik wilde de mens niet als heel
negatief bekijken en wilde ook niet helemaal opgaan in
filosofische vraagstukken. Van dit soort gesprekken met mijn broer werd ik helemaal
naar en somber. Ik wilde ook kunnen genieten van het leven en zag dat mijn broer
door deze negatieve denkbeelden naar beneden werd getrokken. Het voelde alsof
wij tot aan dat moment samen waren opgetrokken, maar dat ik nu mijn eigen pad
moest gaan bewandelen. Vooral ook uit zelfbescherming: ik wilde niet worden
meegetrokken in die somberheid. Op dat moment was ik twintig en hij vierentwintig.
Ik had van alles geprobeerd, maar het was mij niet gelukt om hem uit die sombere
ideeën te trekken.
www.psychischegezondheid.nl
Fonds Psychische Gezondheid Stationsplein 125 3818 LE Amersfoort
Het ging steeds slechter met mijn broer. Studie na studie mislukte in korte tijd. Hij liep
er onverzorgd bij en zijn huis was een grote chaos. Hij blowde veel en werd steeds
achterdochtiger. Ik herinner mij nog goed dat ik op een zondag met mijn ouders aan
de ontbijttafel zat. Mijn broer was weer thuis gaan wonen en ik was een weekend
thuis. We hadden het over een zachtgekookt eitje. Mijn broer stond kwaad op van de
ontbijttafel en schreeuwde. Hij dacht dat wij het over hem hadden in geheimtaal. Hij
dacht dat we hem een mislukking vonden en een zachtgekookt eitje noemden. Ik
weet nog dat ik dat heel erg raar vond, ik was daar echt van geschrokken.
Ik nam meer afstand van mij broer en het gezin, omdat ik het gevoel had dat ik nu
echt voor mezelf moest kiezen. De scheiding, de problemen van mijn broer en alle
spanningen bij ons thuis waren tot dan toe bepalend geweest in mijn leven. Thuis
ging het steeds weer over problemen; ik heb lange tijd mee gezorgd voor mijn broer.
Mijn eigen verhaal kon ik maar weinig kwijt, omdat mijn ouders te veel in beslag
werden genomen door hun zorgen. Ik wilde mijn leven niet aan mij voorbij zien
trekken en bouwde een muur om mij heen, ook uit een soort zelfbescherming. Ook
letterlijk vond ik afstand: ik ging studeren aan de Toneelacademie in Maastricht. Mijn
ouders, broer en zus woonden allemaal een flink eind rijden bij mij vandaan.
Keerpunt
Mijn broer begon ook stemmen te horen en het ging steeds verder bergafwaarts met
hem. Totdat hij uiteindelijk op zijn drieëndertigste gedwongen werd opgenomen. Hij
had zich agressief gedragen naar een kennis toe; wat ervoor zorgde dat hij verplicht
psychische hulp moest aanvaarden. Tot die tijd had hij hulp geweigerd.
Ik vond het enorm heftig dat hij moest worden opgenomen, maar omdat ik in de loop
van de tijd afstand had genomen van de situatie kon ik gelukkig wel goed door blijven
gaan met mijn leven. Het was heel naar om mijn ouders te zien lijden. Ook is het erg
pijnlijk geweest om mijn stoere, intelligente broer zo te zien veranderen. Hij was niet
meer de persoon die hij vroeger was. Het voelde alsof ik iemand moest begraven die
nog wel leefde. Mijn rouwproces zal nooit helemaal over gaan.
De opname van mijn broer leidde tot zijn diagnose: schizofrenie. Ik herinner mij dat
de diagnose voor een enorme opluchting zorgde. Tot aan dat moment had ik zoveel
vragen die steeds door mijn hoofd en het hoofd van mijn ouders spookten: ‘Waren wij
hier schuldig aan? Wat konden we doen om hem te helpen? Hoe kon hij beter
worden?’. De diagnose zorgde ervoor dat we de problemen van mijn broer een plek
konden gaan geven.
De opname is een keerpunt geweest. Mijn broer kreeg medicijnen en behandeling.
Hierdoor werd hij steeds rustiger. Hij kreeg weer interesse in ons en werd niet meer
alleen maar geregeerd en afgeleid door de stemmen in zijn hoofd. Deze waren alleen
www.psychischegezondheid.nl
Fonds Psychische Gezondheid Stationsplein 125 3818 LE Amersfoort
nog sluimerend op de achtergrond aanwezig. Hij ging begeleid wonen: dat houdt in
dat hij onder toezicht van hulpverleners woont. Het was heel fijn om nu weer op een
normalere manier met hem om te kunnen gaan. Hij was een lieve oom voor mijn
dochters, belde ook af en toe op om te vragen hoe het met ons ging. Op feestdagen
en verjaardagen was hij erbij. Toen hij een financiële meevaller had, kocht hij gelijk
cadeaus voor mijn dochters. Ik merkte dat hij om ons gaf en het was fijn om weer een
band met hem op te kunnen bouwen. Tegelijkertijd werd hij heel passief door de
medicijnen. Hij had veel meer slaap en rust nodig dan voorheen en kwam kilo’s aan.
Zoals ik al eerder zei, was de broer die ik ooit had verdwenen.
Uitlaatklep
Het is ruim tien jaar lang goed gegaan met mijn broer. Hij heeft echter een tijdje zijn
medicijnen niet geslikt en daardoor heeft hij sinds kort een terugval. De stemmen zijn
weer in alle hevigheid terug. In zijn hoofd heeft hij heftige discussies met een
persoon van vroeger: hij denkt dat er mensen zijn die hem kapot willen maken.
Tegelijkertijd denkt hij dat hij geniaal is en gered gaat worden. Daar wacht hij op. Het
is moeilijk om mijn broer ineens weer zo te zien, in een andere wereld. Maar de
hulpverleners zitten er bovenop en hij slikt weer medicijnen. We hopen dat het gauw
weer beter met hem gaat. Hij woont nog steeds onder begeleiding van hulpverleners,
samen met een goede vriend die ook psychische problemen heeft. Hij werkt een
aantal ochtenden in de week via de sociale werkplaats; hij mest varkensstallen uit.
Dat is wel schrijnend om te zien, gezien de veelbelovende toekomst die wij ooit voor
hem zagen.
Ik heb mijn leven goed op poten weten te zetten, ondanks alles. Ik heb een lieve man
en twee prachtige dochters. Daarbij lieve familie en vrienden; met mijn ouders en zus
heb ik nog steeds een goede band. Therapie heeft mij geholpen bij het verwerken
van spanningen uit mijn jeugd; in meditatie en yoga vond ik antwoorden op mijn
filosofische vragen. Mijn gedrevenheid en de uitlaatklep die creativiteit mij biedt zijn
mijn redding geweest. Ik maak theatervoorstellingen, zing en geef zangles. Een
aantal jaren geleden heb ik een toneelstuk geschreven over de psychische
problemen van mijn broer en wat dat met mij deed toen ik opgroeide. Ik moest
ontzettend huilen toen ik het schreef. Maar het heeft mij voor een deel geheeld. We
hebben het toneelstuk inmiddels zo’n honderd keer gespeeld. Mijn moeder moest er
eerst niets van weten dat ik ons leven om ging zetten in toneel. We hadden onze
problemen altijd binnenshuis gehouden: daar praat je niet over, was de instelling.
Maar nu is ze mijn grootste fan. Het heeft ook haar ontzettend goed gedaan om voor
het eerst in haar leven naar buiten te kunnen komen met haar problemen. Dankzij
het toneelstuk is ze in contact gekomen met lotgenoten. Het geeft haar de
www.psychischegezondheid.nl
Fonds Psychische Gezondheid Stationsplein 125 3818 LE Amersfoort
mogelijkheid om haar hart te luchten en ze is daardoor echt opgebloeid. Ik vind het
heel fijn om dat te zien.
Ik denk dat er niet genoeg voorlichting kan zijn. Dat heb ik zo gemist toen ik
opgroeide: kennis over wat er met mijn broer aan de hand was. Dat is ook een reden
dat ik het toneelstuk geschreven heb, om anderen inzicht te geven in deze
psychische stoornis. Ik vind het heel goed dat Fonds Psychische Gezondheid ervoor
zorgt dat er meer aandacht is voor psychische problematiek, dit kan mensen heel erg
op weg helpen. Ons gezin had veel leed bespaard kunnen worden als we eerder
wisten wat er met mijn broer aan de hand was. Dan waren we eerder voorgelicht
over deze stoornis en hadden we in een veel eerdere fase de weg naar hulp en
steun kunnen vinden. Daarbij vind ik het goed dat Fonds Psychische Gezondheid
onderzoeken financiert. Met onderzoek is nog zoveel te winnen: er is nog heel veel
onduidelijk over psychische stoornissen.
Verrijkt als persoon
Over de jaren heen heb ik ook geleerd hoe belangrijk het is om goed voor jezelf te
blijven zorgen wanneer je te maken hebt met psychische problemen in het gezin. Ik
zorg er steeds weer voor dat ik voldoende tijd neem om te ontspannen. Ik heb dat
echt nodig om in balans te blijven. Anders ga ik algauw niet goed in mijn vel zitten.
En dan kan ik er natuurlijk ook niet zijn voor een ander. Doordat ik zoveel mee
gezorgd heb binnen het gezin vroeger merk ik wel dat ik geneigd ben teveel
verantwoordelijkheden naar me toe te trekken. Dat is een aandachtspunt dat ik goed
in de gaten houd.
Ik ben nog altijd verdrietig om mijn broer. Het doet nog steeds pijn dat ik afscheid
heb moeten nemen van de persoon die hij eerst was. Maar ik heb de situatie
geaccepteerd, voor zover dat kan. De spanningen in mijn jeugd en de psychische
stoornis van mijn broer hebben mij deels gevormd tot de persoon die ik nu ben.
Het heeft mij verdriet gebracht, maar me ook verrijkt als persoon. Ik heb veel
diepte en oordeel niet gauw. Daarbij heb ik een open blik naar de wereld toe. De
grens tussen gezond en niet-gezond is flinterdun.
Tekst: Lydia van Wersch
Zelf familie van iemand met psychische problemen en op zoek naar tips en
adviezen?
Fonds Psychische Gezondheid biedt een hulplijn aan via de stichting Korrelatie.
Psychologen en maatschappelijk werkers kunnen u via deze hulplijn (anoniem)
tips en adviezen geven. Ook kunnen zij u de weg wijzen naar passende hulp,
lotgenotencontact en familievertrouwenspersonen. Bellen kan naar 0900 –
1450. U kunt bellen op werkdagen van 9.00 -18.00 uur (€ 0,15 per minuut).
www.psychischegezondheid.nl
Fonds Psychische Gezondheid Stationsplein 125 3818 LE Amersfoort
Meer lezen over schizofrenie?
Download de brochure
Fonds Psychische Gezondheid is een goed doel met een missie. We streven
naar een samenleving waarin mensen niet alleen lichamelijk, maar ook
psychisch gezond zijn. Wij zijn er voor iedereen die te maken heeft met
psychische problemen of wil weten hoe die te voorkomen zijn. Dit doen we door:
 Het financieren van onderzoek naar nieuwe en betere behandelmethoden
en zorgprojecten. Zie hier een voorbeeld van een project dat Fonds
Psychische Gezondheid steunde op het gebied van schizofrenie.
 Het bieden van actuele en betrouwbare informatie.
 Het bevorderen van openheid en begrip.
Fonds Psychische Gezondheid steunen? Ga naar
www.psychischegezondheid.nl/helpmee of maak uw gift over op giro 4003.
www.psychischegezondheid.nl
Fonds Psychische Gezondheid Stationsplein 125 3818 LE Amersfoort